شاید گمان می کنید مهم ترین خطر تندرستی در سال های پیش رو انواع ویروس های جدید یا تصادفات و از این قبیل مشکلات است. ولی از منظر پزشکی در این سال ها خطر اصلی و مهم ترین تهدیدکننده زندگی انسان ها، زیاده روی در خوردن و سکون و بی تحرکی است. وقتی به کودکان و نوجوانان نگاه می کنم و می بینم بیشترشان دچار اضافه وزن هستند، خطر را بیشتر احساس می کنم.

بیماری متابولیک، زاییده نوعی زندگی است که به آن زندگی ماشینی می گوییم. در این نوع زندگی آدم ها حرکت ندارند و هر چه بیشتر بتوانند غذا می خورند. متاسفانه به جز چاقی ظاهری این بیماری در سال های اول هیچ گونه اختلالی در سلامت ایجاد نمی کند، اما لحظه به لحظه باعث تخریب اندام های حیاتی بدن می شود. این بیماری شامل چند عامل مخرب است:  بزرگ شدن شکم، فشار خون، زیادی قند خون، کبد چرب، زیادی تری گلیسرید و کمبود کلسترول خوب. شاید بهتر باشد این را به یک پیکان کشنده تشبیه کنیم که در ابتدایش، بی تحرکی و خوردن اضافه و در نوک این پیکان تنگ شدن رگ های قلبی و مغزی که عامل سکته ها هستند، قرار دارند.

اما چگونه این ماجرا شکل می گیرد؟ وقتی غذا بیش ازحد نیاز مصرف شود و فعالیت بدن آنقدر نباشد که بتواند قند حاصل از آن را مصرف کند، غده لوزالمعده مجبور می شود با ترشح بیشتر انسولین مواد غذایی اضافی را ذخیره کند. ذخیره مواد غذایی به صورت چربی در نقاط مختلف بدن ازجمله شکم است. یکی از معیارهای وجود بیماری متابولیک بزرگی شکم است. بعد از این که شکم بزرگ شد و دیگر توان ذخیره بیشتر چربی را نداشت کم کم چربی وارد سلول های دیگر مثل لوزلمعده و کبد می شود و ما در سونو گرافی تجمع چربی در کبد را می بینیم. در این مرحله کبد چرب در واقع یک نشانه از وجود بیماری متابولیک است که ظاهر می شود. اکنون نوبت فشار خون است. یکی از دلایل فشار خون ناتوانی انسولین در باز کردن رگ هاست که در بیماران دچار مقاومت به انسولین و دیابت رخ می دهد و به این ترتیب رگ ها در بیماران دیابتی خوب متسع نمی شوند و استعداد به فشار خون بالاست.

در ادامه این سناریو، انسولین زیادی مرتب ترشح می شود تا مواد غذایی اضافی را به مصرف رساند. به تدریج سلول های بدن به این انسولین که مرتب ترشح می شود مقاومت نشان می دهند و سطح انسولین در خون زیاد می شود. زیاد شدن سطح انسولین در خون در بیشتر مواقع هیچ علامتی ندارد و فقط با آزمایش مشخص می شود. البته به تدریج با زیاد شدن این مقاومت، قند خون شروع به بالا رفتن می کند و به این ترتیب یک عارضه دیگر یعنی زیادی قند خون ظاهر می شود. زیادی قند شاید در حد 105 یا 110 باشد ولی یک نشانه شوم است. زیادی انسولین موجب می شود نوعی چربی به نام تری گلیسیرید در خون زیاد شود و نوعی چربی به نام لیپوپروتئین متراکم (HDL) کاهش یابد که چربی مفید خون است.

خبر خوب این است که اگر فرد قبل از این که دیر شود روش زندگی خود را تغییر دهد می تواند حرکت این پیکان کشنده را متوقف کند. تغییر زندگی یعنی: کمتر بخوریم، بیشتر ورزش کنیم و آرام باشیم.