آرشیو چهارشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۸، شماره ۴۸۱۰
تاریخ و اقتصاد
۲۲

گاهشمار

مجلس اصلاح شود دولت خوب می آورد

اشاره: آنچه از نظرتان می گذرد بخش هایی از نطق دو تن از نمایندگان شاخص مجلس چهاردهم در روز چهارشنبه 27دی 1323 است.

دکتر مصدق- بنده می خواهم عرض کنم تا مجلس درست نشود دولت درست نمی شود و هیچ ممکن نیست برای اینکه خود بنده در دوره چهارم وزیر مالیه بودم یکی از ماموران مالیه که بنده حالا نمی خواهم اسم ببرم از محل ماموریت خودش از صندوق دولت 15 هزار تومان ملک خرید.

حاذقی- حالا هم سر کار است آقای دکتر؟

دکتر مصدق-... آقا اجازه بدهید عرض کنم بعد که حساب این را رسیدگی کردند قریب 90 هزار تومان باقی آورد. کمیسیون محاسباتی که آنجا بود گفتیم که حساب این شخص را طوری برآورد کنید که ما بتوانیم بگیریم و جمع 38 هزار تومان بدهکار شد. بنده برای اینکه بتوانم تعقیب بکنم یک سلب مصونیتی از مجلس دوره چهارم خواستم، آقایان تصدیق می کنند که وضعیت و اخلاق امروز ما از دوره چهارم بدتر شده و بهتر نشده (صحیح است) در دوره چهارم تقنینیه وقتی که بنده سلب مصونیت آن وکیل را از مجلس درخواست کردم برخاستند گفتند آقای وزیر مالیه شما یک ظرف از لجن پر کرده اید و می خواهید سر وکلا بپاشید؟

 بنده گفتم که وزارت و کار را قبول نمی کنم و همان شد که دولت استعفا کرد و آن کابینه رفت. پس اول باید مجلس اصلاح شود. مجلس شورای ملی وقتی اصلاح شد دولت خوب می آورد مجلس بد که نمی تواند دولت خوب بیاورد. شما هر کسی را که بیاورید وقتی که مجلس بد باشد 15 روز که سر کار بود برای عدم اعتماد از بین خواهد رفت باید یک کاری بکنیم که مجلس شورای ملی خوب بشود وقتی که مجلس شورای ملی خوب شد آن وقت مملکت قرین سعادت خواهد شد. این نظر بنده است و بعد می خواهم عرض کنم که این شکارچی هایی که می روند شکار اگر شکار دم تیرشان آمد و زدند که زدند اگر نزدند شکار پنهان می شود اگر امروز این کمیسیون انتخاب شد که بنده یقین دارم این کار خواهد شد ولی اگر امروز انتخاب نکنند هیچ کار نخواهد شد، بنده برای اینکه آقایان متذکر باشند 10 نفر از آقایان نمایندگان را همین طور نوشتم حالا این را هم عرض می کنم که این کمیسیون پنج نفری را انتخاب بفرمایند و خیلی هم در پیشنهاد اصرار نفرمایید که این کار تمام شود والا بعد ممکن نخواهد شد. وقتی که این هیات انتخاب شد اگر در ضمن کار نواقصی برای خودش دید به مجلس پیشنهاد می کند تا رفع شود، اشخاصی را که بنده پیشنهاد کردم عبارتند از: آقایان: امیر تیمور- مهندس فریور- دکتر معظمی- ایرج اسکندری- شهاب فردوسی- مظفر زاده- امامی- طوسی- صادقی- هاشمی- این ده نفر را بنده نوشته ام پنج نفر از این 10 نفر را هرکدام صلاح می دانید انتخاب بکنید تا ما بگوییم مجلس چهاردهم خواست خودش را اصلاح بکند و اگر موفق نشود تقصیر مجلس نباشد.

زادروز عالیخانی

علینقی عالیخانی، اقتصاددان و وزیر اقتصاد در دهه 1340، 1 بهمن 1307 به دنیا آمد. عالیخانی در فوریه 1950 برای ادامه تحصیل رهسپار فرانسه شد و در دانشگاه پاریس، نخست در رشته حقوق بین الملل عمومی، مدرک دیپلم مطالعات عالی و سپس در رشته اقتصاد، دکترا گرفت. در بهمن 1341 ایران دچار رکود اقتصادی شدیدی بود و دو وزارت بازرگانی و وزارت صنایع با ناتوانی در برنامه ریزی برای رفع مشکلات، بین خود، دچار اختلاف جدی در زمینه حمایت از صنایع یا بازرگانی بودند. به همین دلیل با تصمیم مشترک محمدرضا پهلوی و نخست وزیر اسدالله علم، این دو وزارتخانه ادغام شدند و وزارت اقتصاد ایجاد شد.

به دلیل حساسیت های موجود در اثر اصلاحات ارضی در ایران، شاه به دنبال شخصی برای این وزارتخانه بود که تحصیلات اقتصاد داشته باشد اما در آمریکا تحصیل نکرده باشد. عالیخانی که جوانی تحصیل کرده در فرانسه بود و سابقه کنش سیاسی و کمونیستی نداشت، به او پیشنهاد شد.  علینقی عالیخانی از نخستین کسانی بود که با داشتن تحصیلات عالی در رشته اقتصاد به عنوان سیاستمدار وارد تشکیلات سیاسی ایران شد.  عالیخانی هنگام آغاز به کار از تجربه ای که از اتاق بازرگانی و شناختی که از اقتصاد بخش خصوصی پیدا کرده بود استفاده کرد. وی چهار هدف را در اولویت اصلی خط مشی اقتصادی قرار داد.

- تقویت بخش صنعت (در مقابل سیاست تقویت تجارت)

- تمرکز زدایی از فعالیت های صنعتی و توزیع آنها در کل مناطق مناسب کشور

- کاهش بیکاری با تقویت صنایع کوچک درحال فعالیت

- ایجاد تنوع در فعالیت های صنعتی و تولیدی.

با وجود جابه جایی سه نخست وزیر (اسدالله علم، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا) علینقی عالیخانی تا مرداد 1348 (اوت 1969) در سمت وزیر اقتصاد خدمت کرد.

علینقی عالیخانی، دیدگاه اقتصادی نوگرا و متمایل به چپ داشت. به همین دلیل بر توسعه سریع بخش صنعت (و بعدها مجتمع های کشاورزی - صنعتی) و تبدیل اقتصاد «شبه فئودالی-تجاری» ایران به یک اقتصاد صنعتی پیشرفته تاکید می کرد. با نگاه به اصلاحات ارضی، پایه برنامه توسعه اقتصادی عالیخانی، شامل سرمایه گذاری خصوصی و دولتی در صنایع، با هدف ایجاد کار برای کارگر مازاد بخش کشاورزی سنتی و در نتیجه، انتقال نیروی انسانی از بخش سنتی به بخش نوین می شد. از نظر عالیخانی و اقتصاددانان همفکر او، این روند علاوه بر از میان بردن عوارض عقب ماندگی اقتصادی و اجتماعی در ایران، گام مهمی برای از میان بردن نابرابری طبقاتی و همچنین توانمندسازی سیاسی توده مردم و فراهم آوری زمینه لازم برای برپایی دموکراسی به شمار می رفت. عالیخانی پس از دوران وزارت از 1348 تا 1350 رئیس دانشگاه تهران بود. این چهره سرشناس 4تیرماه سال جاری (1398) در آمریکا درگذشت.