در سال های ابتدایی قرن چهاردهم هجری شمسی ایجاد صنایع غذایی به تدریج تولید بخشی از محصولات کشاورزی را تابع نیازمندی های صنعتی کرد و با تابع شدن کشت محصولات کشاورزی به نیازهای بازار، در ترکیب و مقدار محصولات، نحوه مالکیت، تخصصی شدن نواحی مختلف کشور در کشت محصولات معین و تقسیم کار زراعتی تغییرات بنیادی به وجود می آورد (سوداگر، ص 133). برنامه جدید صنعتی سازی به طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیر زیادی در پیشرفت کشاورزی داشت زیرا مواد اولیه صنایع، از کشاورزی تامین می شد و در نتیجه، آن دسته از محصولات کشاورزی که به خاطر رکود اقتصادی و کاهش تقاضا در بازارهای جهانی، خریدار نداشت، در خود کشور مصرف می شد و بازار مصرف دائمی پیدا می کرد. به طور مثال در اثر ساخت کارخانه گونی بافی رشت، قیمت این محصول تقریبا دو برابر شد. درحالی که پیش از آن کنف ایران با وجود مرغوبیت، بازار رقابتی خارجی نداشت و خریدار آن منحصر به روسیه بود. بنابراین با هر قیمت پیشنهادی زارع ایرانی مجبور بود محصول خود را بفروشد. علاوه بر این، ایران مجبور بود سالانه مقادیر زیادی نخ گونی و طناب از خارج وارد کند (مجله مدرسه عالی فلاحت کرج، سال اول شماره اول، اسفند 1309، صص9-8).

ایجاد صنایع نساجی و گسترش شبکه راه آهن ایران به تدریج، زمینه را برای تخصصی شدن کشت بسیاری از محصولات کشاورزی صنعتی در ایران فراهم آورد. مثلا توسعه صنعتی در مازندران یکی از عوامل تخصصی شدن کشت این محصول در منطقه شد به طوری که تا سال 1341 از 340 هزار هکتار زمین های زیر کشت پنبه، 200هزار هکتار آن یعنی حدود 58 درصد به گرگان و مازندران اختصاص داشت. درحالی که در سال های 1310 ، کشت این محصول در گرگان اهمیت نداشت و در سال 1313به 5 هزار هکتار رسید و در سال های دهه1330سطح زیر کشت این محصول در گرگان به 120 هزار هکتار افزایش یافت. این امر توسعه زندگی روستایی و مکانیزه شدن هرچه بیشتر این مناطق را موجب شد. پنبه کاری به علت وابستگی صنعتی، از نخستین رشته های کشاورزی بود که به سرعت خود را با شرایط مدرن کشت و تجارت منطبق ساخت و به راهی موثر برای نفوذ بخش روابط سرمایه داری در کشاورزی تبدیل شد. به ویژه چون پنبه کاری در مناطق تازه آباد مانند دشت بی صاحب گرگان که رابطه ارباب رعیتی در آن وجود نداشت، گسترش پیدا کرد، به آسانی می توانست سرمایه های بزرگی را که به بورژوازی، دیوان سالاری و شرکای آن تعلق داشت، به سوی خود جلب کند؛ به درستی می توان گفت که بورژوازی بزرگ اراضی ایران تجربه وسیع تاریخی خود را از دشت گرگان شروع کرد (سوداگر، صص 152- 148).

در نتیجه استقبال مردم از تهیه خشکبار و بهبودی که در این صنعت به وجود آمد و نیز به دلیل افزایش صادرات، میزان تولید میوه ایران به مراتب بیشتر و بهتر از گذشته شد و به واسطه کارخانه های قندریزی متعدد، کشت چغندر که پیش از این در ایران معمول نبود، توسعه زیادی یافت (نفیسی، ص 79). توسعه کشت چغندر و ایجاد کارخانه های قندسازی به تدریج تاثیرات آرام اما مستمری در وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها داشت. اولا برای حمل چغندر به کارخانه با کمک مردم جاده های اطراف کارخانه ها ایجاد شد و اکثر این واحدها پس از تولید به قطبی تبدیل شد که در آن بسیاری از فعالیت های اجتماعی متمرکز شد و در نتیجه شهرک هایی به وجود آمد. علاوه بر این، نصب کارخانه های قند به خصوص در مناطق عشایری، موجب اسکان عشایر و تامین امنیت شد. همچنین استفاده از تراکتور، کودهای شیمیایی، استفاده از تلمبه برای آبیاری، چاه های عمیق و فعالیت های مشابه آن، ابتدا برای چغندر کاری شکل گرفت، سپس به سایر زراعت ها تعمیم یافت. ایجاد صنایع کشاورزی موجب به کارگیری سرمایه و تکنولوژی بیشتر در بخش کشاورزی شد. البته این امر در سال های بعد از جنگ ملموس تر شد. به طور مثال، تعداد تراکتورهای به کار گرفته شده در مازندران 1858 دستگاه بود که از این لحاظ رتبه اول را داشت و بعد از آن کرمانشاه با 768 دستگاه در ردیف دوم، سپس استان آذربایجان شرقی و غربی با 745 دستگاه و استان مرکزی با720 دستگاه در ردیف های بعدی قرار داشتند (سوداگر، ص 139).

به احتمال بسیار، وجود صنایع قندسازی و پارچه بافی و سایر صنایع مرتبط با کشاورزی در به کارگیری سرمایه و تکنولوژی مدرن در کشاورزی تاثیر داشت؛ به عنوان مثال، استان های سیستان و بلوچستان و کردستان که هیچ یک از صنایع جدید در آنها وجود نداشت، درجذب سرمایه و به کارگیری تکنولوژی کشاورزی نیز در ردیف استان های آخر کشور بود و از لحاظ معیشتی نیز، وضعیت روستاییان این دو استان نسبت به سایر مناطق ایران، در پایین ترین حد قرار داشت.

ایجاد صنایع غذایی و مصرفی مرتبط با کشاورزی از یک طرف باعث ایجاد ارزش افزوده تولیدات کشاورز و از طرف دیگر، ضمن جلوگیری از خروج ارز برای خرید کالاهای مصرفی، باعث ایجاد اشتغال در داخل کشور می شد. بنابر برخی از گزارش ها، در نتیجه تاسیس کارگاه های تنباکو در رشت و اصفهان، صنعت تنباکوی ایران، تا سال 1313 زمینه اشتغال 15 هزار نفر را فراهم کرده بود (Burrell, v.9, p. 521). در مجموع، طرح کلی صنایع ایران بر مبنای درستی استوار شده بود و متخصصان خارجی و ایرانی ای که در خارج آموزش دیده بودند، آن را به اجرا درآوردند. این کارخانه ها در مناطق مناسبی که نزدیک خطوط آهن و منابع معدنی و محل هایی که برای تولید و رشد محصولات کشاورزی مناسب بود، ساخته شده بود. هشت کارخانه قند در نواحی تاسیس شد که دارای قطعات وسیعی از زمین های مستعد برای کشت چغندر قند بود (Wilber, p.132).

در یک گزارش از وضعیت اقتصادی خاورمیانه در پایان جنگ دوم جهانی چنین آمده که توسعه ایران بسیار چشمگیر بوده و کارخانه ها و صنایع زیادی برای پرورش محصولات متنوع کشاورزی در یک سطح گسترده تاسیس شده و این صنایع بزرگ، مدرن و کارآمد بودند. طبق این گزارش هیچ کدام از کشورهای خاورمیانه در مقایسه با ایران دارای این میزان از صنایع مدرن برای فرآوری تولیدات کشاورزی و کارخانه های وابسته به کشاورزی نبوده است.