«نقد و شرح قصاید خاقانی» عنوان کتاب پژوهشی دیگری است که سال ها قبل از این ادیب و پژوهشگر منتشر شده است. استعلامی درباره این اثر و چگونگی تالیف آن می گوید: در سال های 1340 تا 1344 تمام 132 قصیده خاقانی را به دقت خوانده و موارد مشکل و مبهم آن را با استاد فروزانفر مطرح کرده بودم. در آن زمان در بسیاری از موارد مشکلاتی داشتم که فرهنگ های لغت و شرح ها جوابگوی آنها نبوده و ذخیره ذهنی و هوش سرشار استاد آن مشکلات را آسان می کرد. کتاب علاوه بر شرح قصاید نقد شخصیت خاقانی و زبان و بیان اوست. حاصل این بررسی همه جانبه به صورت یک مقدمه مبسوط انتقادی، ویرایش و نقطه گذاری و اعراب گذاری تمام قصاید -باز مثل مثنوی و درس حافظ، شرح همه نکته هایی که فهم کلام دشوار و پیچیده او را آسان می کند- در آمده است و کاری است که بین 10 تا 12 هزار ساعت کار بر آن صورت گرفته است.

محمد استعلامی ادیب، مولوی پژوه و حافظ شناس با تصحیح «تذکره الاولیا» اثر عطار نیشابوری به شهرت فراوان دست یافت. این کتاب تا به حال 28بار تجدید چاپ شده است. او همچنین در هفت جلد شرحی بر مثنوی مولوی نوشت که در سال 1364، جایزه بهترین کتاب سال را از آن خود کرد. استعلامی در سال 1343 در گروه ادبیات فارسی دانشگاه تهران و دانشسرای عالی به عنوان مدرس استخدام و در سال 1356 بازنشسته شد. پس از آن در تابستان 1361 برای تکمیل مطالعات و تحقیقات خود به سفرهای طولانی در هند، امریکا و کانادا پرداخت و تا سال 1374 به تدریس در مرکز مطالعات اسلامی و دانشگاه مک گیل مشغول بود.