آرشیو یکشنبه ۸ تیر ۱۳۹۹، شماره ۴۶۷۸
صفحه اول
۱
اقتصاد

آسیب سرمایه از نوسانات

دکتر آلبرت بغزیان

منظور از تشکیل سرمایه ثابت همان سرمایه گذاری است، ولی این اصطلاح در ادبیات اقتصادی و حساب های ملی به تشکیل سرمایه معروف است. وقتی می گوییم ناخالص یعنی همین امروز یا امسال چه میزان سرمایه گذاری در کشور انجام شده. عدد خالص این شاخص زمانی به دست می آید که استهلاک از آن کسر شود، بنابراین ماهیت سرمایه گذاری این است که یا انجام می شود یا خیر یا صفر است یا مثبت. ولی وقتی که استهلاک از آن کم شود، سرمایه گذاری خالص یا تشکیل سرمایه ثابت خالص می تواند منفی باشد. هر ماشین آلات یا ساختمانی تعمیراتی دارد که به آن «جبران استهلاک» می گویند. اگر هزینه ای که برای استهلاک می شود بیشتر از ارزش سرمایه گذاری انجام شده در کشور باشد شاخص تشکیل سرمایه ثابت خالص، منفی می شود. یعنی سرمایه ای جایگزین نشده که به معنای تعمیر نشدن یا عدم جبران استهلاک است. در این روند، ماشین آلات یا ساختمان فرسوده می شود. منفی شدن تشکیل سرمایه ثابت خالص نیز به دلیل افزایش هزینه های استهلاک در طول یک سال است، به گونه ای که این هزینه ها جبران استهلاک سرمایه گذاری ها را نکرده است. مدعای مستهلک شدن سرمایه گذاری ثابت در بدتر شدن وضعیت آسفالت جاده ها یا از کار افتادن دستگاه های کارخانه ها به دلیل استهلاک است. تورم باعث می شود که هزینه تعمیرات بالاتر رود و جبران استهلاک با سرمایه گذاری بیشتر مقدور نباشد. معمولا سرمایه گذاری با تورم، گران تر تمام می شود و باید هزینه بیشتری برای تعمیرات ماشین آلات یا به صورت کلی در تمام سرمایه های ثابت (فولاد و ذوب آهن) انجام شود. نکته بعدی که باید به آن اشاره کرد، تاثیر ثبات و نوسان در اقتصاد و شرایط اجتماعی بر تشکیل سرمایه ثابت است. وقتی سرمایه گذار ببیند سود بیشتری در کوتاه مدت نصیبش می شود، عمده سرمایه خود را به سمت نگهداری مواد اولیه یا خرید و فروش ماشین آلات دست دوم یا دست چندم می برد. سرمایه گذاری به سرمایه تبدیل نمی شود یا جبران استهلاک نمی شود و به سمت فعالیت های زودبازده می رود. در شرایط بی ثباتی، سرمایه گذاری لطمه می بیند، بنابراین خالص سرمایه ثابت منفی می شود.