آرشیو چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۹، شماره ۵۶۹۴
زندگی: سلامت
۱۴
حال روانتان چطور است؟

چگونه به «خودکارآمدی» برسیم؟

دکتر مهرنوش دارینی

 انسان ها برای زیستن و سلامت روان به مهارت های مختلفی نیاز دارند و باید توجه داشته باشیم که بسیاری از مهارت ها آموختنی است. یکی از مهارت هایی که به انسان کمک می کند تا در زندگی خود پیشرفت داشته باشد، مهارت «خودکارآمدی» است. فردی که خودکارآمد است دارای مهارت های رفتاری، عاطفی، اجتماعی و شناختی است. چنین شخصی می تواند در شرایط مختلف رفتارهای موثری از خود بروز دهد، احساس سلامت روانی می کند و قضاوت های درست تری از محیط پیرامون خود دارد. این افراد انگیزه بالاتری در زندگی داشته و احساس شایستگی و قدرت درونی دارند. این احساس ناشی از خودشیفتگی آنها نیست، بلکه بر مبنای واقعیت این احساس در آنها ایجاد می شود و غالبا استرس کمتری دارند.

خودکارآمدی به باورهایی مانند احساس کفایت، شایستگی و قابلیت کنارآمدن با مسائل مختلف زندگی اشاره دارد و افرادی که احساس خودکارآمدی پایینی دارند، احساس درماندگی و ناتوانی می کنند و تصورشان این است که نمی توانند زندگی خود را به درستی اداره و کنترل کنند.

مشکلات اجتماعی و اقتصادی، مشکلات شخصیتی، استرس های شغلی، نداشتن هدف، استرس های ناشی از ناکامی، ترس از آینده، اضطراب و بی قراری و ناآرامی و ناتوانی در مهارت اداره کردن خود جزو عوامل موثر بر کاهش احساس خودکارآمدی است. بنابراین لازم است تا این عوامل در هر فردی مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین باید اشاره کنیم برای این که افراد احساس کارآمد بودن داشته باشند، لازم است توانایی کنترل در آنها مورد بررسی قرار گیرد. افراد ناکارآمد به دلیل این که احساس کنترل روی امور ندارند میزان سعی و تلاش آنها به مراتب پایین تر از افراد کارآمد است و در نتیجه عواطف و هیجان های منفی بیشتری را تحمل می کنند و ممکن است دچار خودسرزنشی و احساس گناه و بدبختی و خشم شوند.

در نتیجه این افراد استرس بیشتری دارند و به دلیل ادراک ناتوانی، احتمال دارد که بیشتر دچار افسردگی شوند. برخی از افراد ممکن است افسردگی ناشی از عدم موفقیت آنها به صورت مزمن دربیاید و دچار افسرده خویی شوند.

برای این که فردی بتواند این مهارت را در خود پرورش دهد لازم است تا به موفقیت افرادی که ویژگی های مشابهی با او دارند توجه بیشتری کند. همچنین توصیه می شود درمان های نگرشی در مورد این افراد صورت گیرد تا علاوه بر خودشناسی، بتوانند مهارت های لازم برای زندگی را بیاموزند تا در مسیر سلامت روان حرکت کنند.