انتشار خبر اقدام و گفت و گو برای توافق همکاری 25 ساله با چین نشان داد که مشکل جامعه ایران فقط در بخش رسمی آن نیست، بلکه بخش مدنی نیز مستعد گرفتار شدن در تور گفتارها و رفتارهای عوام فریبانه است. مخالفان چند دسته بودند. برخی از آنان مدعی شدند در اجرای این برنامه پنهان کاری شده است. غافل از اینکه طبق اصل 77 قانون اساسی: عهدنامه‏ ها، مقاوله‏ نامه‏ ها، قراردادها و موافقت‏نامه‏ های‏ بین المللی‏ باید به‏ تصویب‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ برسد.  و طبق اصل 153 نیز: هر گونه‏ قرارداد که‏ موجب‏ سلطه‏ بیگانه‏ بر منابع طبیعی‏ و اقتصادی‏، فرهنگ‏، ارتش‏ و دیگر شئون‏ کشور گردد ممنوع‏ است‏.

 بنابراین واضح است که اگر این توافق بخواهد قانونی و معتبر شود، مستلزم عبور از مراجع قانونی دو کشور است و این فرآیندی به نسبت پیچیده است و پنهان کاری در آن بی معنا است. به علاوه توافق براساس پنهان کاری در روابط خارجی برای طرف مقابل اعتبار و ضمانت اجرا ندارد و هیچ کشوری آن را نمی پذیرد.

از سوی دیگر برخی از افراد جزئیاتی را برای این توافق برشمردند که اصولا وجود خارجی ندارد و نمی توانست وجود داشته باشد. حکومتی که این حد از جناح بندی های واضح در آن وجود دارد چگونه می تواند بر چنین مفادی توافق کند؟ و از همه مهم تر دولتی که حداکثر یک سال دیگر بر سریر قدرت است، چرا باید توافقی را امضا کند که برای آن دولت جز نیکنامی چیز دیگری را داشته باشد؟

برخی از مخالفان از روی شیفتگی نسبت به غرب و فراموشی بدعهدی های آنان، علیه چین موضع گیری می کنند. گویی که هنوز نمی دانند برخلاف بدیهی ترین اصول بین المللی، ترامپ برجام را کنار گذاشته و جهان یک صدا او را محکوم می کند، آنگاه این شیفتگان دو آتشه هنوز گمان می کنند که باید جلوی امریکا زانو زد تا کشور گل و بلبل شود. حتی فراموش کرده اند که 50 هزار مستشار امریکایی که در سال 1357 در ایران بودند و تحت سلطه کاپیتولاسیون امنیت داشتند، نتوانستند خیری به جامعه ایران برسانند. اروپاییان نیز که دو سال است با تمام قدرت رفتار ترامپ را در خروج از برجام محکوم می کنند، هنوز نتوانسته اند به خواسته های منطقی ایران ذیل برجام جامه عمل بپوشانند.

البته این توافق یا هر توافق مشابه دیگری به معنای آن نیست که طرفین متحد استراتژیک می شوند و مثل برادر با یکدیگر رفتار خواهند کرد. چنین نخواهد بود. هر کشور در پی منافع خاص خود است و منافع مشترک را به گونه ای تعریف می کند که حداکثر باشد. این نوع توافق ها دست ها را برای انعقاد توافق با کشورهای دیگر بازتر هم می کند.

آیا اینها به معنای آن است که این توافق بدون نقص و بی نیاز از نقد است؟ قطعا پاسخ منفی است. بویژه در سیاست خارجی کشور باید حداکثر مشارکت کارشناسان فراهم باشد تا کمترین زیان ها متوجه مردم شود. از این رو باید هم کلیت این توافق و هم جزئیات آن مورد بحث و گفت و گوی عمومی قرار گیرد. اکنون می توان با قاطعیت گفت که ورود ایران به این نوع توافق ها می تواند گام رو به جلویی تلقی شود. به طور طبیعی چین از هر جهت می تواند گام اول محسوب شود. هم به لحاظ توانایی های تکنولوژیک آن و هم توانایی های مهندسی و مالی آن و به طور مشخص برای ایران روابط تجاری دو جانبه نیز مهم است. ضمن آنکه چین عضو ثابت شورای امنیت است و اهمیت سیاسی بالایی نیز دارد. با وجود این باید اذعان کرد که این توافق یا موارد مشابه به همان اندازه که واجد منافع مهمی است، می تواند زیان های پیش بینی نشده نیز داشته باشد، از این رو لازم است که پیش از هر تصمیم و سیاست دیگر نقد و چکش کاری شود. ولی انتشار شایعات و دروغ پردازی و شیفتگی در برابر قدرت های دیگر هیچ کدام نقد نیستند، بلکه نوعی خودکم بینی و نیز کینه ورزی نسبت به جامعه و مردم هستند.