آرشیو سه‌شنبه ۷ امرداد ۱۳۹۹، شماره ۴۷۰۴
اندیشه
۱۵

در اهمیت تاریخ فلسفه آنتونی کنی

رضا یعقوبی (پژوهشگر فلسفه)

مدتی است که ترجمه من از تاریخ فلسفه غرب 4 جلدی آنتونی کنی عرضه شده و امید است که این کتاب با رویکرد روشن و منصفانه و جامعیتش به پیشرفت آموزش فلسفه در کشور ما یاری برساند. در پشت جلد کتاب علاوه بر یادداشت پرمهر استاد بهاءالدین خرمشاهی، جمله ای آمده که انتقاد بسیاری از صاحب نظران و علاقه مندان را برانگیخته و آن را موجب تخفیف کتاب و کم اهمیت جلوه دادن آن دانسته اند چون مقامی پایین تر از تاریخ فلسفه کاپلستون به کتاب داده است. اما به واقع چنین نیست. آن جمله از این قرار است:«این اثر اصیل آنتونی کنی که در 4 جلد تالیف شده، بهترین تاریخ فلسفه غرب تک مولف بعد از تاریخ فلسفه فردریک کاپلستون است.» اینجا مقصود از «بعد از تاریخ فلسفه فردریک کاپلستون» صرفا «بعد» زمانی است و اصل جمله حاکی از برتری کاپلستون نیست که هیچ با استفاده از واژه«since» برتری روزآمد بودن کتاب کنی را هم می رساند:«is the finest single-author history of Western philosophy since Frederick Copleston». پس در اصل جمله چنانکه می بینید چیزی حاکی از برتری در جایگاه یا مرتبه کتاب کاپلستون مشاهده نمی شود اما باید اذعان کنم این اظهارنظر که از نشریه «فرست ثینگز»  (First Things) اقتباس شده به خاطر نداشتن فرصت کافی در زمان نزدیک به چاپ اثر، انتخاب شد. جالب تر این بود که برخی به خاطر تصوری که از کتاب کاپلستون دارند (و آن را اثری با زمینه الهیاتی و دینی می دانند) هنگام اظهارنظر درباره کتاب کنی بعد از برشمردن امتیازاتش، جمله پشت جلد را ناشیانه به کار برده اند و به جای نظر خود جا زده اند(غافل از اینکه آن جمله اساسا معنای دیگری داشت) و متاسفم که بگویم اکنون قرینه ای برای آن نظر غیرفنی ندارند که هیچ دو تن از فلاسفه برجسته آکسفوردی نظری کاملا برعکس دارند و کتاب کنی را برتر از کتاب کاپلستون می دانند؛ جان کاتینگهام و پیتر هکر که از قضا کاتینگهام فیلسوف دین هم هست و از بزرگ ترین دکارت شناسان عصر حاضر. اظهارنظر مشترک این دو فیلسوف از این قرار است: «{این کتاب}، بررسی سترگی است که با بالاترین وضوح نوشته شده است. موجزتر و به لحاظ تحلیلی قدرتمندتر از تاریخ فلسفه مشهورکاپلستون است و در تبحر، دقت و قضاوت بر تاریخ فلسفه غرب پرفروش راسل، برتری بسیار زیادی دارد. در این کتاب، بررسی زندگینامه ای و تاریخی در کنار مرور فلسفی  روش شناسانه پیشرفت های منطق، مابعدالطبیعه، معرفت شناسی، فلسفه ذهن، اخلاق و اندیشه سیاسی نشسته است. نیز تبیین فلسفه شخصیت های بزرگ گذشته را به نحو درخشانی، فشرده و با نقدهای منصفانه و هوشمندانه متعادل کرده است» (ص xii) . این اظهارنظر در مقدمه مشترک آنها بر جشن نامه ای که آکسفورد به افتخارکنی منتشر کرده، آمده است و هر دو ویراستاری آن مجموعه را برعهده داشته اند. این کتاب که «ذهن، روش و اخلاق» نام دارد حاوی مقالات اساتید و فلاسفه بزرگ آکسفورد درباره آرای آنتونی کنی است. مشخصات کتاب شناسی اثر از این قرار است:

Mind, Method, and Morality: Essays in Honour of Anthony Kenny, Edited by John Cottingham and Peter Hacker, Oxford University Press, 2010.