آرشیو چهار‌شنبه ۱۵ امرداد ۱۳۹۹، شماره ۵۷۲۴
فرهنگ
۹
واقعه

یادی از خالق کاریکلماتور

15 مرداد سالروز درگذشت پرویز شاپور است. نام پرویز شاپور با نام کاریکلماتور گره خورده است. کلمه ای مرکب از کاریکاتور و کلمه که نخستین بار احمد شاملو این عنوان را بر نوشته های کوتاه شاپور نهاد. تولد کاریکلماتور در 21 خرداد 1346 در نشریه خوشه به سردبیری احمد شاملو بود.

از سال 1337 به بعد در مجله توفیق با اسم مستعار «کامی»، «کامیار» و «مهدخت» مطلب می نوشت. پس از آن در نشریه خوشه به سردبیری احمد شاملو که در دهه 40 شمسی چاپ می شد، به فعالیت پرداخت.

کاریکلماتورها نوشته های کوتاه و نغزی بودند که در آنها نکته ای با نگاه تازه عمدتا از دریچه طنز بیان می شد.

برای مثال در دوره ای که پرویز شاپور به نوشتن کاریکلماتور مبادرت ورزید، استاد سعید نفیسی نیز چهره شناخته شده دانشگاهیان در حوزه تاریخ و ادبیات بود.

در آن دوره کتاب های زیادی با مقدمه نفیسی در بازار موجود بود. از دواوین شاعران مختلف گرفته تا تذکره ها و متون کهن با نثرهای مسجع و سخت خوان. نفیسی در زمان حیاتش برای چند صد کتاب مقدمه نوشت تا جایی که به سوژه شوخی طنازانی مثل پرویز شاپور بدل شد.

شاپور در مجموعه شوخی هایش با ‏سنگ قبر نوشت: «سنگ قبری دیدم که رویش نوشته بود، با مقدمه دکتر سعید نفیسی!»

در سالمرگ شاپور بد نیست چندتا از این کاریکلماتورها را باهم بخوانیم:

 زندگی بدون آب از گلوی ماهی پایین نمی رود.

 جارو، شکم خالی سطل زباله را پر می کند.

 فواره و قوه جاذبه از سربه سر گذاشتن هم سیر نمی شوند.

 باغبان وقتی دید باران قبول زحمت کرده، به آبپاش مرخصی داد.

 فاصله بین دو باران را سکوت ناودان پر می کند.

 فریاد زندگی در سکوت گورستان ته نشین می شود.

 همه مردم جهان به یک زبان سکوت می کنند.