معراج السعاده
(61)معالجه جربزه و جهل و تحصیل ضد آن ها اما دو جنس رذیله ، پس اول: «جربزه» است که باعث خروج از حد اعتدال است و در فکر و موجب آن است که ذهن به جایی نایستد ، بلکه پیوسته در ابداع شبهات و استخراج امور دقیقه ، غیر مطابق واقع باشد و از حد لایق تجاوز کند و بر حق قرار نگیرد و بسا باشد که در مباحث عقلیه و علوم الهیه منجر به الحاد ، کفر و فساد عقیده شود . بلکه می رسد به جایی که صاحب آن ، انکار همه اشیا و نفی حقایق جمیع چیزها را می نماید ، همچنان که طایفه «سوفسطائیه» در علوم شرعیه و مسائل عملیه منجر به وسواس می گردند و علاج این رذیله ، بعد از آنکه آدمی قبح آن را برخورد و دانست که این موجب بازماندن از مراتب علم و عمل و محرومی از فیض معارف و نیل سعادات است و آدمی را به درجه هلاکت می رساند ، آن است که : رجوع کند به استدلالات و معتقدات علمای مشهور به استقامت سلیقه و معروف به افهام مستقیمه و خواهی نخواهی خود را بر مقتضای ادله معتبره در نزد آن ها بدارد و تجاوز از اعتقادات و اعمال و افعال آن هانکند و بداند که : بعد از آنکه جمعی کثیر و جمعی «غفیر» از علمای اعلام و صاحبان افهام مستقیمه بر این طریقه هستند و او به تنهایی در آن طریقه تشکیک نماید ، لا محاله از «اعوجاج» سلیقه یا اعتیاد ذهن او است به شبهه ، پس نفس خود را به تکلیف بر طریقه آن ها بدارد تا عادت کند به ثبات و اطمینان .