آرشیو شنبه ۵ مهر ۱۳۹۹، شماره ۴۷۵۲
صفحه آخر
۱۶
زیر ذره بین

این تخیل بی مرز

علی مسعودی نیا

وقتی ادبیات داستانی چند دهه اخیر کشورمان را مرور می کنیم ردپا و تاثیر عمیق چند نویسنده فرنگی در آثار نویسندگان وطنی به خوبی پیداست. خیلی راحت می شود آدرس داد که کدام نویسنده ها حین نوشتن به همینگوی، فاکنر، سلینجر، مارکز و امثالهم نیم نگاه یا چیزی بیش از نیم نگاه داشته اند و از آنها تاثیر و گاهی چیزی بیش از تاثیر گرفته اند. در این سیاهه حتما به نام ایتالو کالوینو هم برخواهیم خورد. کاری به این نداریم که این تاثیر و تقلید و گاه اقتباس به کجا کشیده و مثبت بوده یا منفی؛ اما واقعا کالوینو نویسنده تاثیرگذاری است. با آن تخیل بی مرز و توانایی مهیبش در خلق دنیاهای نامتعارف و هایزنبرگی، سخت است چیزی از او بخوانی و حس نکنی ذهن و قلمت به سمت جهان واره داستان های او سوق یافته است. ایرادی هم ندارد. آموختنی را باید آموخت و کالوینو به تنهایی یک کارگاه درجه یک داستان است. استاد مسلم شخصیت پردازی است، به ویژه وقتی پای شخصیت های نامتعارف و فراواقعی در میان باشد؛ در فضاسازی غوغا می کند و هم می تواند دنیاهای نو بسازد و هم دنیای موجود را به میل تخیلش تغییر شکل دهد. تکنیک های روایت در آثارش رشک برانگیزند و در پس تمام اینها نویسنده ای است به شدت اندیشه ورز که همیشه حرف ها و مفاهیم مهم و بزرگی در آثارش مستتر است و کشف و دریافت شان هم لذت را فزونی می بخشد و هم دانسته ها را. تخیل کالوینو چنان موثر و بی مرز است که انگار به خواننده اثرش فرصتی استثنایی می دهد برای تجربه جهان هایی دیگر. به یاد بیاورید «ویکنت دونیم شده» را و آن عینیت بخشی به خصلت های روانی را در دنیایی گوتیک و باز به خاطر بیاورید «قارچ ها  در شهر» را و خلاقیتش در ایجاد نوعی اعوجاج در زیست امروزی انسان را و البته به یاد بیاورید «بارون درخت نشین» و رئالیسمی که در طول داستان به شکلی نامحسوس و تدریجی به سمت سورئالیسم میل می کند و البته «اگر شبی از شب های زمستان مسافری» که نوشتن اثری چون آن احتمالا باید آرزوی هر نویسنده ای باشد؛ این سان هوشمندانه و خلاق و این سان پرمغز و پیوسته با آن «عدم قطعیت» معروف که حرفش را زیاد شنیده ایم اما در ادبیات خودمات اجراهای دلپذیر چندانی  از آن  ندیده ایم.