نخستین کنکور سراسری ورودی دانشگاه ها در کشور، صبح روز 15 مرداد 1348 برگزار شد. با تاسیس وزارت علوم در سال 1347 مسئولان این وزارتخانه یکی از اولین اقدامات خود را برگزاری کنکور اعلام کردند و همین شد که در 15 مرداد سال 1348 آزمونی سراسری برای ورودی همه دانشگاه ها برگزار کردند. نخستین کنکور سراسری در ایران با حضور 47 هزار و 703داوطلب برگزار شد و افراد می توانستند از بین 12دانشگاه و تنها 30 رشته تحصیلی؛ مسیر آینده زندگیشان را انتخاب کنند. در آن سال سوالات کنکور به صورت پاسخ کوتاه بود و داوطلبان همرمان با آزمون می توانستند 10رشته دانشگاهی را از میان 30 رشته کل انتخاب کنند. نکته مهم این است که در سال های ابتدایی کنکور منابع آزمون ناشناخته بود و از همین رو داوطلبان با سوالات سخت رو به رو می شدند برای همین وزارت علوم 6 سال بعد از برگزاری نخستین آزمون در سال 1354 مرکزی ویژه برای سازمان دهی کنکور تاسیس کرد که در ابتدا مرکز آزمون شناسی نامگذاری شد ولی چند سال بعد به سازمان سنجش آموزش کشور تغییر نام داد. با شکل گیری سازمان سنجش علاوه بر آزمون سراسری معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و نوع مدرک (دیپلم ریاضی، طبیعی و ادبی)، جنسیت، وضعیت نظام وظیفه و سهمیه منطقه نیز در قبولی کنکور اعمال شد. البته نکته ویژه ای که وجود دارد این است که تا پیش از برگزاری کنکور سراسری به شکل امروز آن، با شروع به کار دانشگاه ها در ایران (از دانشگاه تهران گرفته تا...) در ابتدا هر کدام از دانشکده ها از طریق برگزاری امتحان یا مصاحبه و... اقدام به جذب دانشجو می کردند و البته گاهی حتی تعداد متقاضیان به حد کافی نبود. اما در دهه 40 باتوجه به افزایش جمعیت کشور بخصوص جمعیت شهرنشین و افزایش تعداد افرادی که در ایران به مدرسه می رفتند و دیپلم می گرفتند تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه به صورت چشمگیری افزایش یافت و به همین علت  برگزاری آزمون سراسری مطرح شد. حتی در سال 1342 جمعی از استادان و مسئولان دانشگاه های آن زمان هیاتی را تشکیل و آزمونی با عنوان «مسابقات ورودی دانشگاه ها» برگزار کردند ولی از آن جایی که برگزاری آزمون به این شکل از انسجام لازم برخوردار نبود عملا مسابقات ورودی دانشگاه ها به موفقیت نرسید تا اینکه در سال 1348 بعد از تشکیل وزارت علوم کنکور برگزار شد و تا امروز به جز در سال های انقلاب فرهنگی هر سال اجرایی شده است.