گپ و گفتی با دکتر مهدی محسنیانراد و کتاب های پیشنهادی او برای اهالی اندیشه
پوپولیسم ایرانی
به اشتراک گذاشتن کتابهای خوب شیوه ای نیکو برای شریک شدن در تعالی انسانها است. به این اعتبار، به سراغ دکتر مهدی محسنیانراد، استاد ارتباطات، رفتیم تا کتاب پیشنهادی او را برای مطالعه اهالی اندیشه جویا شویم. در حالی که انتظار داشتیم نام کتابی در زمینه مدیریت رسانه، علم ارتباطات یا حتی روزنامهنگاری از او بشنویم اما کتاب «پوپولیسم ایرانی» با زیرعنوان «تحلیل کیفیت حکمرانی محمود احمدی نژاد از منظر اقتصاد و ارتباطات سیاسی» پیشنهاد این جامعه شناس و استاد دانشگاه امام صادق(ع) برای مخاطبان صفحه اندیشه بود. این کتاب درباره عملکرد، رفتارها و نتایج سیاست های رئیس دولت نهم و دهم در ایران است و یک کار تحقیقی با موضوع «اقتصاد سیاسی» به قلم دکتر علی سرزعیم و از سوی نشر کرگدن است. یکی از نکات درخور تامل این کتاب، مقدمه کوتاه اما خواندنی است که دکتر محسن رنانی، استاد برجسته اقتصاد دانشگاه اصفهان، نگاشته است: «... پس از جنگ، ما با دو جمهوری اسلامی روبه رو هستیم: «جمهوری اسلامی هاشمی» و «جمهوری اسلامی احمدی نژاد.» به گمان من برآمدن دولت روحانی و حتی تداوم حضور اعتدالگرایان یا اصلاحطلبان در دولتهای بعدی هم دیگر نمیتواند محتوای «جمهوری اسلامی احمدینژاد» را کاملا دگرگون کند.» او در جای دیگر از مقدمه اش به کند شدن قطار توسعه ایران و عمدهترین دلیلش اشاره میکند: «بزرگترین شانس تاریخی ما برای قرار گرفتن روی ریل توسعه،... در عصر احمدینژاد از دست رفت؛ و متاسفانه در همین دوره بود که بخش بزرگی از منابع انسانی و اقتصادی توسعهآفرین ما یا پایان یافت یا از چرخه های خلق ارزش حذف شد.»
نویسنده، دکتر سرزعیم، در این کتاب از ابعاد مختلف به مفهوم پوپولیسم، پوپولیسم معرفتی، پوپولیسم سیاسی می پردازد و ماهیت و پیامدهای پوپولیسم، اسلام و دموکراسی پوپولیستی، پوپولیسم صادقانه یا پوپولیسم جاهلانه و پوپولیسم به عنوان پدیدهای مدرن را مورد بحث و بررسی قرار میدهد؛ اینکه پوپولیسم چیست؟ و در غیریت با چه الگویی تحلیل میشود؟ شرایط و بسترهای ظهور پوپولیسم کدامند؟ مختصات پوپولیسم از نظر معرفتشناسی و روششناسی چیست؟ «پوپولیسم بیماری دموکراسی نارساست» به چه معنا است؟ و آیا نگرش ضد اشرافی گری در پوپولیسم از مختصات آن است یا اینکه در ایران چنین شده است؟ وضعیت نهادهای مدنی در دولتهای پوپولیستی چه میشود؟ پوپولیسم از تمایل و نشانه چه نوع دولت و گروهی برای ما سخن میگوید؟ نظرگاه دین درباره آن چیست و چگونه میخواهد به مومنان در مواجهه با دولتهای پوپولیستی مساعدت کند؟ اینها از جمله پرسشهایی است که در این اثر به آنها پاسخ داده میشود.
مولف در این کتاب تلاش دارد با رویکرد «اقتصاد سیاسی» و «ارتباطات سیاسی» پوپولیسمی را تبیین کند که ایران در دولت نهم و دهم با آن مواجه بود تا از این رهگذر به پیامدهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی آن دست یابد. از این رو، میتوان گفت این کتاب بیش از آنکه یک تاریخنگاری رسمی از یک دوره مهم در تاریخ ایران باشد یک تاریخ نگاری تحلیلی از زاویه اقتصاد به شمار می رود.
کتاب دیگری که محسنیان راد به عنوان اثری درخور مطالعه از آن نام میبرد «انسان خردمند» با زیر عنوان «تاریخ مختصر بشر» است. این اثر که توسط یووال نوح هراری نوشته شده یکی از آثار پرفروش در جهان و البته مناقشهانگیز به شمار میرود.
دکتر محسنیان راد در ادامه گفت وگو با خبرنگار «ایران»، به کتابی که در آستانه انتشار دارد هم اشاره کرد: «کتاب «رسانه شناسی» حاصل تحقیق هفت ساله من است که به درخواست انتشارات سمت تالیف کردهام. میتوان گفت این اثر جامعترین و به روزترین کتاب در حوزه رسانهشناسی در ایران خواهد بود. در واقع نخستین کتاب مدیالوژی یا رسانهشناسی در سال 2016 در نیویورک منتشر شد و این دومین کتابی است که در این زمینه ناشری بدان پرداخته است.»