آرشیو پنجشنبه ۶ آذر ۱۳۹۹، شماره ۵۰۴۳
تاریخ و اقتصاد
۲۲

گاهشمار

روح الله حاتمی
دولتمرد و بازرگان فرانسوی در قرن پانزدهم با ثروتی افسانه ای

 ژاک کور (Jacques Coeur) دولتمرد و بازرگان فرانسوی در قرن پانزدهم با ثروتی افسانه ای بود که در نهایت مورد غضب شارل هفتم قرار گرفت و اموالش مصادره شد. او مسیرهای تجاری بین فرانسه و حوزه مدیترانه را راه اندازی کرد.

ژاک کور در سال 1395 میلادی در بورژ به دنیا آمد؛ جایی که پدرش تاجری ثروتمند بود. کور از سال 1432 داد و ستد با دمشق را آغاز کرد و از آنجا پشم، پارچه های ابریشمی، پشم بز، پارچه های زربفت و قالی به فرانسه می برد.

در همین سال در مون پلیه ساکن شد و توانست با تاجران ونیزی، جنوایی و کاتالونیایی به خوبی رقابت کند. در سال 1437 شارل هفتم وی را به پاریس فراخواند و او را به ریاست ضرابخانه سلطنتی منصوب کرد و اندکی بعد وی سرپرست درآمد و هزینه های دولتی شد. در دوران وی درآمد خزانه دولت فرانسه افزایش زیادی یافت و دولت فرانسه مالیات هایی را که پیش از این رعایا به فئودال ها می دادند، خود دریافت داشت. این گونه سیستم مالیاتی هزینه های جنگ در برابر انگلستان را تامین می کرد.

در سال 1445 کارگزاران تجاری کور در شرق مذاکراتی را با سلطان مصر و نجبای جزیره رودز آغاز کردند؛ مذاکراتی که در نهایت به تحکیم جایگاه فرانسه در آن منطقه انجامید. در این دوران، شکوه کور در اوج خود بود؛ او نماینده ویژه فرانسه نزد سه دولت بود و در بازپس گیری نورماندی، از پادشاه حمایت مالی مهمی انجام داد.

او 300 فرد را در استخدام خود داشت و تجارت خانه هایی را در شهرهای مهم فرانسه تاسیس کرد. وی کاخ مجلل ژاک کور را در بورژ ساخت؛ از جمله بناهای تاریخی زیبا و به جای مانده از قرون وسطی.

اما انحصارات تجاری کور و حوزه کاری وسیع وی در زمینه هایی مانند پول و سلاح، جواهر، منسوجات، بانکداری، کشاورزی و... سرانجام به توطئه رقبا علیه وی و سقوط وی انجامید. در فوریه 1450 اگنس سورل، محبوبه پادشاه به نحو مشکوکی درگذشت و 18 ماه پس از آن یکی از بانوان دربار که به ژاک کور بدهکار بود و یک نفر ایتالیایی رسما ژاک کور را به مسموم کردن سورل متهم کردند. به دستور پادشاه در جولای 1451 بازداشت شد و همه اموالش به نفع دولت مصادره شد. ژاک کور به رم گریخت و دریاسالار ناوگان پاپ شد. او در نهایت در 25 نوامبر 1456 پس از یک دوره بیماری در کیوس درگذشت.

 
طلعت حرب پاشا موسس بانک مصر

 طلعت حرب پاشا (Talaat Harb Pacha)-متولد 25 نوامبر 1867- کارآفرین و اقتصاددان ملی گرای مصری و موسس بانک مصر و شرکت های تابع آن در مه 1920 بود. تاسیس بانک مصر به عنوان نخستین بانک مصری که سهامداران و کارکنان آن واقعا مصری بودند و در تمام مراودات آن زبان عربی به کار می رفت، گامی مهم در بنیان گذاری یک هویت اقتصادی ملی در مصر به شمار می رفت.

ایده تاسیس چنین بانکی نخستین بار در 1907 مطرح شد؛ زمانی که طلعت حرب، صنعتگر ملی گرا و مشهور با انتشار کتابی نسبت به تاسیس یک بانک ملی با تامین مالی از داخل مصر و از سوی مصریان فراخوان داد و توجهات را نسبت به وجوه سرمایه گذاری شده از سوی بیگانگان با اهدافی جدای از منافع مصر معطوف کرد.

او با همتی فراوان و مقاومتی عجیب هر جا که امکان داشت از چنین فراخوانی حمایت می کرد. در 1911 کتاب دیگری به نام «اصلاحات اقتصادی مصر و پروژه بانک ملی» منتشر کرد و در آن تفکر اقتصادی خود را شرح داد. بانک مصر در راستای بسط و افزایش آگاهی در باب بانکداری ملی در داخل و خارج از مصر، در پی تاسیس شعبی در سراسر کشور و چند کشور دیگر برآمد؛ کشورهایی مانند لبنان، سوریه، سودان، یمن و عربستان.

بانک مصر با هدایت طلعت حرب، چند شرکت فعال در زمینه های مختلف را تاسیس کرد؛ مانند پارچه بافی، کشتیرانی، انتشارات، فیلم سازی، بیمه و نخستین خط هوایی کشور با نام Egypt Air. طلعت حرب در بسیاری از بحران ها و رخدادهای اقتصادی مصر در دوران جدید نقش ایفا کرد مانند بحران شکر کوم اومبو و نیز تجارت کتان.

پس از اعلام تاسیس جمهوری مصر چند خیابان و میدان در قاهره و شهرهای دیگر به افتخار وی نام گذاری شد. مجسمه وی در جنوب قاهره واقع در میدان طلعت حرب نصب شده است. در 1980 در شصتمین سالروز تاسیس بانک مصر، رئیس جمهور وقت مصر انور سادات بالاترین نشان دولتی کشور را به خاطره طلعت حرب تقدیم کرد.

حرب پروژه های اقتصادی زیادی در عربستان نیز انجام داد و در 1936 سلطان عبدالعزیز به پاس خدمات وی دو بخش از پرده سیاه خانه کعبه را به وی اهدا کرد. در 2002 این دو قسمت از سوی نوادگان حرب به یک موزه اهدا شد.

حرب پیش از مرگ خود در 13 اوت 1941، زمینی را برای ساخت موسسه قلب به دانشکده پزشکی عین الشمس اهدا کرد. شاعرانی مانند احمد شوقی، عباس العقاد و جبران خلیل جبران در اشعار خود وی را تحسین کرده اند.