آرشیو شنبه ۲۲ امرداد ۱۴۰۱، شماره ۶۲۸۱
ایران
۱۴
ایران ما

سوگواری زنان پای «چهل منبر»

آیین عزاداری طایفه بنی اسد در قزوین، تنها آیین سوگواری زنانه در ایران نیست و آیین های بزرگ و کوچک دیگری هم در کشورمان توسط بانوان عزادار اجرا می شود که یکی از فراگیرترین آنها آیین سنتی «چهل منبر» است. این آیین در بروجرد، گرگان، خرم آباد، لاهیجان،کاشان، بوشهر و چند شهر دیگر برگزار و گفته می شود اصل آن مربوط به شهر بروجرد در استان لرستان است. با این همه، بیشتر معروف به آیین چهل منبر خرم آباد است. این آیین همه ساله روز تاسوعا در برخی شهرهای لرستان از جمله خرم آباد، مرکز این استان اجرا می شود.

در این مراسم، زنان خرم آبادی به یاد اسارت حضرت زینب(س)، با پای برهنه و با نقابی بر صورت حرکت کرده و 40شمع در خانه هایی که در آنها باز است، روشن می کنند. به خانه هایی که شمع در آنها روشن می شود، منبر و به بانیان این آیین و صاحبان منبرها «منبردار» و به شرکت کنندگان در این آیین «شمع گذار» گفته می شود. چهل منبر به عنوان یک اثر معنوی در فهرست آثار ملی کشور و چهل منبر بروجرد در فهرست آثار جهانی ثبت شده است. 

در لاهیجان این آیین در شب عاشورا برگزار می شود به این ترتیب که بسیاری از اهالی به ویژه کسانی که در خانه خود روضه خوانی دارند، بیرون خانه، منبری دو-سه پله ای یا میز و چهارپایه قرار می دهند و پارچه ای سبز یا مشکی روی آن می کشند. یک سینی یا ظرفی که در آن گل رس ریخته اند هم برای نشاندن شمع روی منبر و نیز ظرفی خالی برای گذاشتن خرما و ظرفی هم که مقداری برنج در آن ریخته شده در کنار سینی قرار می دهند. معمولا صاحبخانه کنار منبر می ایستد یا می نشیند. منبرداران معمولا برای تبرک روی منبر یا در کنار آن، مواد خوراکی (مانند برنج، شکلات، آب و...) قرار می دهند و شمع گذاران از این خوراکی ها به قصد تبرک برمی دارند. اگرچه برگزارکنندگان اصلی چهل منبر زنان هستند اما در شهرهایی مانند شهرضا و بوشهر مردان نیز در این آیین شرکت می کنند. در کاشان هم به صورت گروهی و خانوادگی انجام می شود.