بسیم لاله| ماکارونی غذایی که تا چند سال پیش به عنوان یک وعده جایگزین برنج و دیگر کربوهیدرات ها محسوب می شد اکنون با افزایش قیمت برنج، گوشت و مرغ تبدیل به یکی از غذاهای اصلی خانوار ایرانی شده است. در میان افزایش قیمت اقلام غذایی سرعت ماکارونی از همه کمتر بود که علت اصلی این عقب ماندگی یکی بودن مواد اولیه آن با نان بود. آرد و گندم جزو واردات استراتژیک و امنیت غذایی هر کشوری محسوب می شود و در کشوری مانند ایران که 15 سال است در حال مذاکره برای ارتباط با سایر کشورها است داشتن ذخیره کافی از این مواد غذایی جزوی از پروتکل امنیت ملی کشور محسوب می شود.

با کاهش ارزش پول ملی و پایین آمدن درآمدهای ارزی، دولت سیزدهم تصمیم گرفت یارانه تخصیصی به آرد را حذف کند و به تعبیر خود دست به بزرگ ترین جراحی اقتصادی کشور بزند. این جراحی اقتصادی تلفاتی هم داشت که یکی از مهم ترین آنها رییس سازمان حمایت از مصرف کننده بود. وقتی عباس تابش به صورت رسمی بخشنامه زد که از این تاریخ هر بسته ماکارونی 500 گرمی از 7400 تومان به 17000 هزار تومان تغییر قیمت پیدا می کند واکنش ها در فضای مجازی که آن زمان هنوز مثل امروز فیلتر نشده بود چنان بود که شبانه وزیر صمت حکم برکناری وی را صادر کرد. شیرینی، شکلات و بیسکوییت نیز کمی بیشتر از این مقدار افزایش قیمت داشتند اما مانند ماکارونی جزو اقلام غذایی ثابت مردم نبودند. تا پیش از این جراحی اقتصادی تولیدکنندگان این حوزه هر سال به عنوان صادرکننده برتر انتخاب می شدند و مالکان آنها با افتخار اعلام می کردند که جزو ارزآور ترین صنایع برای کشور هستند اما وقتی دولت تصمیم گرفت در ظاهر یارانه ای که به این کالاها تخصیص می داد را این بار مستقیم به مردم بدهد این ارزآوری به کمتر از نصف کاهش پیدا کرد. تا پیش از این ایران رتبه اول صادرات شیرینی و شکلات را در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا داشت و در حوزه ماکارونی بعد از چین دومین صادرکننده دنیا بود؛ قیمت ماکرونی ایرانی حتی پایین تر از قیمت جهانی آرد بود. در حالی که آرد مواد اولیه این کالا است طبیعی بود که هیچ کشور و کمپانی توانایی رقابت به لحاظ قیمتی را با تولیدکننده ایرانی نداشت و چین هم به سبب تیراژ بالا و نداشتن مشکلات حمل و نقل و بانکی توانسته بود بالاتر از ایران قرار بگیرد. علی شریعتی عضو کانون صنایع غذایی و اتاق بازرگانی ایران در خصوص وضعیت بازار صادراتی ماکارونی، شیرینی و شکلات گفت: ایران به لحاظ چهار فصل بودن، موقعیت ژئوپلیتیک و حمل و نقل ارزان توانست در بازار صادراتی این اقلام حرف اول را در منطقه بزند اما زمانی که ارز 4200 حذف شد داستان فرق کرد. دولت برای حمایت از سفره مردم به یکسری اقلام ارز 4200 می داد و صنایع تبدیلی ما نیز با استفاده از این رانت توانستند بازارهای صادراتی را خیلی راحت فتح کنند به طور مثال مواد اصلی شیرینی و شکلات آرد، روغن و شکر است که تمام اینها با ارز یارانه ای در کشور توزیع می شد اما صنایع تبدیلی آنها را می گرفتند و پس از تبدیل به محصول صادر می کردند.به طور مثال سال گذشته در نمایشگاه صنایع ایران در پاکستان کمتر فرد پاکستانی یا افغانستانی سراغ لوازم خانگی یا قطعات خودرو یا تولیدات صنعتی ایرانی می آمد اما در عوض در سالن مواد غذایی، شیرینی و شکلات جای سوزن انداختن نبود زیرا در کنار کیفیت خوب کالای ایرانی، قیمت ها بسیار پایین بود.

وی در خصوص بازار جهانی صادرات ماکارونی گفت: این کالا دارای یک بازار جهانی است و قیمت تمام شده و حاشیه سود آن مشخص است شاید کمپانی های کشور اوکراین که گندم فراوانی دارند بتوانند کمی ارزان تر از سایر کشورها این کالا را عرضه کنند اما به اندازه کمپانی های ایرانی نمی توانستند. این درحالی است که کمپانی های ایرانی که تمام مواد اولیه خود را وارد می کردند باز هم از اوکراینی ها که گندم و آب و آرد برای خودشان بود ارزان تر می دادند.

وی ادامه داد: حالا که ارز حمایتی حذف شده و این شرکت ها با ارز نیمایی مواد اولیه خود را تهیه می کنند دیگر امکان رقابت را ندارند زیرا قیمت تمام شده کالای آنها بالاتر از سایر رقبای منطقه ای مانند ترکیه و روسیه در می آید؛ این یعنی مردم ایران ماکارونی و شیرینی و شکلات را گران تر از سایر کشورها می خرند.اگر واردات آزاد بود و این کالاها با همان ارز نیمایی وارد کشور می شد شرکت های ایرانی نمی توانستند با آنها رقابت کنند چیزی که امروز این شرکت ها را سرپا نگه داشته است ممنوعیت واردات و رانت انحصار بازار است.