آرشیو شنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۱، شماره ۴۵۲۰
صفحه اول
۱
سرمقاله

تاکتیک های بن سلمان

احمد غلامی (نویسنده و روزنامه نگار)

اگرچه عربستان برای گفت و گو و تفاهم با ایران درباره مسائل بین دو کشور و منطقه پیش قدم شده است؛ اما ایران هم در شرایط کنونی با وجود مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خاصه حوادث چند ماهه اخیر از پیشنهاد این گفت وگو استقبال کرد. نکته دیگر اینکه عربستانی ها این بار با موضوع یمن پا پیش نگذاشته بودند؛ موضوعی که پیش از این ایران را متهم به دخالت در سرنوشت یمن می کرد. این گفت وگوها که به واسطه گری چین صورت می گیرد، نشان می دهد عربستان سعودی از سیاست خارجی حسابگرانه ای برخوردار است؛ چراکه با توجه به وضعیت داخلی کنونی ایران، عربستان در این شرایط باید به انتظار بنشیند تا بهره برداری خودش را بکند؛ اما عربستان دست به چنین کاری نزد و در روزهای خاص ایرانیان پا به میدان گفت وگو گذاشت و کشور قدرتمند چین را برای این مهم برگزید؛ چراکه می دانست ایران به ندرت به چین نه می گوید و این کشور نیز از اتوریته لازم برای انجام این گفت وگوها برخوردار است. تجربه گفت گوها در کشور عراق نشان داده بود کشور ضعیف نمی تواند گرانیگاه این کار مهم باشد. ایران هم با پذیرش این پیشنهاد نشان داد که در سیاست خارجی اش در روی یک پاشنه نمی چرخد و در شرایط متفاوت باید از برخی سیاست ها عقب نشینی کرد و نباید غافل بود که ایران در کهنسالی به سر می برد، برخلاف عربستان که در گرماگرم جوانی، جاه طلبی و خیره سری است. اگر اتفاق خارق العاده ای رخ ندهد، محمد بن سلمان در سه، چهار دهه آینده نقش تعیین کننده ای در عربستان و منطقه خواهد داشت؛ نقشی که در سند چشم انداز توسعه اقتصادی 2030 پیش بینی شده است. اگر عربستان بخواهد آینده سیاسی و اقتصادی خود را تضمین کند، راهی جز خلاصی از یک جانبه نگری یعنی دلگرمی به حمایت آمریکا ندارد و آمریکا نشان داده است بیش از آنکه دغدغه عربستان را داشته باشد، نگران وضعیت اوکراین و هند و اقیانوس آرام است. اگرچه این گفت وگوها ابتدا بین ایران و عمان مطرح شد؛ اما این چین بود که به آن عینیت بخشید و این ابتکار چین در طول تاریخ سیاست خارجی این کشور بی سابقه است؛ چراکه چین در هیچ مسئله خارجی که ربط مستقیمی به او نداشته، پادرمیانی نکرده است. این اقدام چین نشان می دهد چینی ها درصدد «هژمونی زدایی» آمریکا در منطقه هستند. از سوی دیگر چینی ها به فکر تجارتی بلندمدت در منطقه اند و این کار فقط با «صلح مسلح» بین ایران و عربستان صورت خواهد گرفت. چین بهتر از هر کشوری می داند اختلافات مهمی در حوزه یمن و لبنان بین ایران و عربستان وجود دارد که اگر لاینحل نباشد، به زودی حل شدنی نیست. شاید به همین دلایل است که درصدد برپایی اجلاس مهمی با حضور پررنگ این دو کشور قدرتمند در منطقه است و این کار بیش از پیش ظن جایگزینی چین در منطقه را به جای آمریکا تقویت می کند. البته نباید تمایل عربستان از جمله محمد بن سلمان را در این گفت وگو نادیده گرفت. عربستان با این کار هشداری جدی به آمریکا داد که ریاض دوستان دیگری هم برای شراکت دارد و چشم انتظار رفقای بی وفا نخواهد ماند. بن سلمان شخصیت جاه طلبی دارد که ایران باید آن را جدی بگیرد و در پی تحقیرش برنیاید، بن سلمان پسر بزرگ «فهده» همسر دوم ملک سلمان است که بیش از دیگر فرزندانش به او توجه داشت. محمد بن سلمان از همان ابتدا سودای حکمرانی در سر داشت و در ایام جوانی به دوستانش گفته بود برای پیشبرد عربستان برنامه های اساسی دارد. به همین منظور او مانند دیگر خواهرها و برادرهای تنی و ناتنی اش برای درس خواندن به کشورهای آمریکایی و اروپایی نرفت و در همان ریاض درس خواند و در کنار پدر همواره حاضر بود تا از او سیاست و حکمرانی را بیاموزد. سلمان (پدر) فرماندار ریاض بود و کسی باور نمی کرد اقبالی برای پادشاهی داشته باشد. سلمان بیست و پنجمین پسر پدری بود که سی و شش پسر داشت، سلمان در 20سالگی به فرمانداری استان ریاض رسید و 50 سال این منصب را در اختیار داشت. در همین مدت ریاض از یک بیابان به یک کیهان شهر تبدیل شد. شاید همین اصرار پدر بر توسعه و نوسازی عربستان است که بن سلمان را چنین شیفته توسعه ساخته است. برای شناخت محمد بن سلمان و عمق جاه طلبی اش باید ملک سلمان را شناخت؛ کسی که بی تردید استاد مسلم و مستقیم او است. بن سلمان در همین مدت کوتاه نشان داده برای محقق ساختن خواسته هایش از هر تاکتیکی سود خواهد برد، اگر گاه این تاکتیک حمله به مخالف باشد و گاه عقب نشینی در برابر او، هر دو یک معنا را خواهد داشت، زمانی که به پیروزی منتهی شود و ایران استثنائی بر این قاعده نیست. از سوی دیگر ناگفته نماند در شرایطی که بسیاری از مخالفان ایران به دنبال القای این فکرند که این کشور از اقتدار سیاسی و نظامی لازم در منطقه برخوردار نیست، این گفت وگوها این گونه القائات را بی ثمر کرده و نشان می دهد ایران کشور مقتدری است که بدون تعامل با او در منطقه هر طرح و برنامه ای به سرانجام نخواهد رسید.