پرسش:

از منظر آموزه های وحیانی چه علل و عوامل معنوی موجب می شود تا انسان به اهداف موردنظر در دنیا و آخرت برسد و در زندگی احساس موفقیت و سربلندی کند؟

پاسخ:

اگر بخواهیم برای دستیابی به موفقیت کامل و همه جانبه افزون بر اسباب مادی و ظاهری به اسباب معنوی نیز توجه داشته باشیم، اهم آنها از منظر قرآن عبارتند از:

از مهم ترین عوامل و اسباب معنوی که در هر کاری می تواند در موفقیت انسان تاثیر مثبت و مستقیم داشته باشد، ایمان است. زیرا ایمان در کنار عمل صالح موجب می شود تا خدا برکات را بر امتی سرازیر کند. قرآن کریم می فرماید: اگر اهل شهرها و آبادی ها ایمان می آوردند و پرهیزکاری پیشه می کردند، یقینا (درهای) برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می گشودیم.(اعراف-96)

در کنار ایمان تقوای الهی بسیار نقش دارد. این تقوای الهی همان حرکت بر مدار دین اسلام و آموزه های وحیانی آن است که تحقق بخش عبادت واقعی موفقیت در دنیا و آخرت است. قرآن کریم می فرماید: کسی که تقوای خدا را پیشه خود کند، خداوند برای او راه برون رفت از (مشکلات و تنگناها را) قرار می دهد، و او را از جایی که گمان نمی برد، روزی می دهد.(طلاق-2و3)

هرگونه اختلال در امنیت اجتماع یا افراد، مانند: فقدان امنیت روانی در یک امت و بی ثباتی در ابعاد مختلف جامعه و... می تواند مخل دستیابی افراد به اهداف موردنظر خود باشد. شکی نیست که امنیت حقیقی از نظر قرآن در سایه ایمان به خدا پدید می آید. زیرا ریشه ایمان همان امنیت است که با تعالیم عبادی اسلام و عمل به آموزه های وحیانی آن تحقق می یابد. قرآن کریم می فرماید: «هنگامی که ابراهیم(ع) گفت: پروردگارا این (مکان) را شهری امن قرار بده و اهلش را آنان که به خدا و روز قیامت ایمان آورده اند، از هر نوع میوه و محصول روزی بخش»(بقره-126) همچنین در سوره نحل آیه 112 می فرماید: «و خدا (برای پندآموزی به ناسپاسان) مثلی زده است: شهری را که امنیت و آسایش داشت، و رزق و روزی (مردمش) به فراوانی از همه جا برایش می آمد. پس نعمت خدا را ناسپاسی کردند، در نتیجه خدا به کیفر اعمالی که همواره مرتکب می شدند، بلای گرسنگی و ترس فراگیر را به آنان چشاند.»

از منظر قرآن و آموزه های وحیانی آن، تعقل یکی از عوامل و اسباب معنوی در توفیق و موفقیت در کارها است. به این معنا که اگر کسی بخواهد در کاری موفق شود، می بایست از عنصر معنوی عقلانیت و تعقل بهره گیرد، و در محاسبات خویش حق و خدا را مدنظر قرار دهد، زیرا کسی که تعقل نمی ورزد، گوش به سخنان و برنامه های مبتنی بر حق محوری و خدامحوری نمی دهد، و اگر بشنود آن را جامه عمل نمی پوشاند. قرآن کریم می فرماید: قطعا بدترین جنبندگان نزد خدا کران (از شنیدن حق) و لالان (از گفتن حق) هستند که (کلام حق را) نمی اندیشند.(انفال-22)

کسانی به امدادهای غیبی دست می یابند که جهاد در راه خدا را با اخلاص در برنامه ریزی خویش مدنظر قرار دهند. زیرا کسانی که با اخلاص در راه خدا هرکاری را انجام می دهند، خدای متعال با معیت و یاری خویش آنان را به سرمنزل مقصود و اهداف شان می رساند. قرآن کریم می فرماید: و کسانی که برای (به دست آوردن خشنودی) ما (با جان و مال) کوشیدند، بی تردید آنان را به راه های خود (راه رشد، سعادت، کمال، کرامت، بهشت و مقام قرب) راهنمایی می کنیم.(عنکبوت-69)

کسی که به خدا امیدی ندارد، و از او مایوس است، در هر کاری که وارد شود، نمی تواند موفقیتی کسب کند. حضرت موسی(ع) در اوج تنهایی صرفا با امید به خدا از معیت و نصرت الهی بهره مند شد و خدا او را در کارهایش موفق و سربلند فرمود.(موسی(ع)) هنگامی که به سوی مدین روی آورد، گفت: امید است پروردگارم مرا به راه راست (که انسان را به نتیجه مطلوب می رساند) راهنمایی کند.(قصص-22)

انسان باید برای دستیابی به موفقیت در کارها، با ذکر الهی و دعا پیوند خویش را خدایی حفظ کند که همه هستی در اختیار او است و اگر بخواهد آتش را گلستان و تاثیرگذاری اسباب را ساقط می کند، لذا باید دست به دعا بردارد و با اتصال به منبع لایزال قدرت و عزت از او بخواهد که او را در رسیدن به اهداف خود موفق سازد. قرآن کریم می فرماید: «پروردگارا! ما را (با همه وجود) تسلیم خود قرار ده، و نیز از دودمان ما امتی که تسلیم تو باشند پدید آر، و راه و رسم عبادتمان را به ما نشان ده.(بقره-128)

استعانت جویی خالصانه از خدای متعال، نیازمند عبادتی خالصانه است. یعنی مومنانی که خالصانه خدا را عبادت می کنند، و در عبادت شرک نمی ورزند درواقع خدا را به عنوان همه کاره هستی می پذیرند، و تنها به او امیدوار هستند، زیرا می دانند که تنها او است که اسباب ساز است، و به اسباب قدرت تاثیرگذاری می دهد. در غیر این صورت بدون اذن و مشیت الهی هیچ سببی تاثیر نخواهد داشت. (ای آتش! بر ابراهیم(ع) سرد و بی خطر باش)(انبیاء-69) در آیه دیگر می فرماید: اگر خدا ضرری به تو بزند کسی جز خودش نمی تواند برطرفش کند، و اگر هم سودی برایت بخواهد، کسی نمی تواند جلوی لطفش را بگیرد و هر یک از بندگان را شایسته ببیند، لطف خود را نصیبش می کند. (یونس-107)

ادامه دارد