کنفرانس علمی بین المللی به مناسبت چهل وسومین سالگرد نسل کشی (Genocide) مردم کردستان تحت عنوان نسل کشی کردهای فیلی عراق با حضور و سخنرانی شخصیت های برجسته سیاسی، علمی و فرهنگی اقلیم کردستان و کشورهای مختلف، به همت دانشگاه های صلاح الدین اربیل، دهوک و سوران و همچنین با اجرای استاد شهرام ناظری شوالیه آواز ایران به همراه گروه موسیقی «سانیار» به سرپرستی فرید الهامی در روزهای 12 تا 15 اردیبهشت ماه 1402 (2 تا 5 می 2023) در تالار «سعد عبدالله» در شهر اربیل پایتخت اقلیم کردستان عراق برگزار شد.

در این کنفرانس علمی، نمایندگان نهادهای مختلف، استادان دانشگاه، مقامات سیاسی و فرهنگی و همچنین مسئولان بلندپایه کرد و غیرکرد حضور داشتند و درباره این فاجعه دردناک سخن گفتند. هریک از سخنرانان با اشاره به ابعاد نسل کشی سبعانه دهه 80 میلادی که با نابودی صدها روستای کردنشین و قتل عام ده ها هزار نفر از انسان های بی گناه روی داده است، این واقعه سوزناک را تقبیح کردند.

برگزاری چنین برنامه هایی که در سطح بین الملل برگزار می شود، تاثیرات شگرف و ماندگاری در روشن کردن اذهان و افکار عمومی مردم جهان دارد و بهترین و مدنی ترین روش برای ممانعت از تکرار چنین فجایعی است.

بی شک تنها با رشد فرهنگی و اعتلای اندیشه و ارتقای علوم انسانی است که می توان به آینده روشن جوامع بشری توام با آرامش و شکوفایی مردمانش امیدوار بود و این مهم را مسئولان فرهنگی اقلیم کردستان به نیکی دریافته اند که هیچ قدرتی بالاتر از قدرت فرهنگ، به مثابه یک زیرساخت اساسی برای رشد و توسعه در همه ارکان مهم حکمرانی مانند اقتصاد، سیاست و دیگر علوم اجتماعی نیست.

اما در اثنای برگزاری این کنفرانس ارزشمند، اتفاق مهم و درخورتوجه دیگری رخ داد که جای تامل دارد و آن هم اجرای موسیقی کردی از سوی گروه «سانیار» به سرپرستی فرید الهامی و با صدای بی بدیل استاد شهرام ناظری بود.

شهرام ناظری بدون شک، یکی از چهره های ماندگار حوزه موسیقی کردی محسوب شده و قطعا نسبت به همه خوانندگان مشهور کرد در کشورهای ایران، عراق، سوریه و ترکیه، دارای ویژگی منحصر به فردی است که از این جنبه بی نظیر است.

اشراف به موسیقی سنتی (شهری) ایران، غور، مطالعه و شناخت بالای شعر و ادبیات فارسی و تجربه همکاری با بزرگان و موسیقی دانان برجسته ایرانی و تولید آثار و آوازهای ماندگار و جاودانه ای که در سطح ملی و فراملی ایران، منتشر و تاثیرات شگرفی بر جای نهاده است، ناظری را به قله ای منیع و رفیع برکشیده که موجب فخر هر ایرانی است و اینها همه مانند آبشخوری بی بدیل، ریشه این نهال ظریف از ملت دیرپای کرد را پرورانده و بر فراز سپهر آسمان فرهنگ و هنر کردستان نشانده است.

ناظری به لحاظ عیار هنری در هر دو زبان کردی و فارسی آثاری تابناک و به غایت اعلا خلق کرده است و این بزرگ ترین و ناب ترین خصوصیت هنری این هنرمند برجسته دوران ماست.

طبع ظریف و خلاق ناظری در آهنگ سازی و ملودی پردازی و حتی نوازندگی، یکی دیگر از ویژگی های این خواننده پرآوازه است. جدا از همه این خصوصیات هنری که مختصرا به آنها اشاره شد، شخصیت هنری ناظری شخصیتی جامع و همه شمول است و با توجه به چند دهه فعالیت فرهنگی و اجتماعی و نظر به ذهن وقاد و طبع نقادی که دارد، در تلفیق شعر و موسیقی، نکته سنجی های بسیار دقیق و ریز، زینت و آراستگی ملودی و تدوین و چیدمان قطعات، تبحری مثال زدنی دارد.

نگارنده این سطور، سعادت حضور در برخی همکاری های ناظری با آهنگ سازان اغلب بنام را از نزدیک داشته و به این لحاظ، از ابراز نظرات بسیار دقیق و موشکافی های استادانه ناظری به خوبی آگاه است.

این مقدمه کوتاه برای اشاره به این نکته بود که انتخاب قطعه «شور درد» برای اجرا در یادمان نسل کشی کردهای فیلی با استادی تمام صورت گرفته بود. براساس اطلاعات رسیده، برنامه موسیقی کنفرانس به فاصله زمانی اندکی قطعی شده و اجرای چنین قطعه ای که از فرط سنخیت و ارتباط، گویا از اساس، برای چنین مناسبتی ساخته و تنظیم شده، ستودنی است. به عبارتی دیگر، انتخاب و اجرای این قطعه، شاهکاری تمام عیار به شمار می رفت.

قطعه «شور درد» از ساخته های شهرام ناظری بر مبنای مقام «مجنونی» است که سال ها قبل با تنظیم علیرضا فیض بشی پور در آلبوم «آواز اساطیر» در ایران منتشر شده و جالب آنکه تاکنون هرگز در هیچ کنسرتی در ایران به روی صحنه نرفته است. متن تاثیرگذار شعر، سروده سیدصالح ماهیدشتی که در سوگ عزیز از دست رفته است، بسیار زیبا و در واقع واژگان، واژگانی تصویری است. سوختن جان بازمانده ای که از ستم ستمگران روزگار، سر به بیابان نهاده و در هجر یار و دیار، فریاد می زند، شاید تعبیر ضجه ای هنرمندانه، تعبیری دور از ذهن نباشد. آن نوای آسمانی و آن سوزناکی ملودی و آن تنظیم زیبای فرید الهامی و اجرای خارق العاده و استادانه شهرام ناظری که در تک تک سلول های شنوندگان نفوذ می کرد، تالار «سعد عبدالله» را در سکوتی معنادار فروبرده بود. به قول اهل ادب، امواج موسیقی از بن دندان تا سویدای جان، مخاطبان را درمی نوردید.

قطعه «شور درد»، درد فاجعه نسل کشی کردها را بعد از 35 سال در وجود تک تک مخاطبان زنده کرد و چنان شوری برافکند که در وصف نگنجد.

در بخش دیگری از اجرای موسیقی در این کنفرانس، گروه موسیقی «سانیار» بدون حضور استاد ناظری به اجرای موسیقی سوگ، مختص به مراسم کردان فیلی پرداخت. شعر زیبای «بهروز طاهری» و تلفیق آواهای چندهزارساله هوره و مور، چنان با ظرافت و تبحر در هم تنیده شده بود که برای لحظاتی نفس همگان در سینه حبس شد. پخش تصاویر آرشیوی ژینوساید فیلی برگرفته از مجموعه خصوصی پژوهشگر کرد خانم عدالت عمر که به همت فرید الهامی مونتاژ شده بود، هرچه بیشتر، ابعاد درد و غم نسل کشی فیلی ها را برای مخاطبان خارجی به تصویر کشید.

قطعا اجرای این موسیقی در این کنفرانس، نقطه عطف ارزشمندی برای همه دست اندرکاران برگزاری مراسم بود و باید از تک تک اعضای گروه «سانیار» و سرپرست خوش ذوق و پرتلاشش، فرید الهامی و دیگر مسئولان فرهنگی این برنامه، سپاسگزاری کرد.

اعضای گروه موسیقی «سانیار» در کنفرانس بین المللی سالگرد نسل کشی کردهای فیلی عراق عبارت بودند از: فرید الهامی سرپرست گروه، خواننده و نوازنده تنبور، صابر نظرگاهی نوازنده دیوان، فرنود الهامی نوازنده تنبور، امین حیدری نوازنده عود، احسان عبدی پور نوازنده کمانچه و سرنا، نبیل یوسف شریداوی نوازنده دف، سپهر ذوالنوری نوازنده تنبور، سعید امامی نوازنده سازهای کوبه ای، غزاله شیرازی نوازنده ویلن سل، صبا محمدی آواز، سروناز عاطفی نوازنده تنبور و دیانا مرادی نوازنده تنبور.