ماجرای مفقودی فرش های سعدآباد این روزها دیگر نه تنها در رسانه های رسمی و فضای مجازی که در محافل عمومی و حتی مجالس خانگی هم راه یافته است. مگر می شود به این راحتی مسیر پر و پیچ و خم ساختمان حافظیه طی شود، بدون توجه به همه ملاحظات اداری و انبارداری فرش هایی را برداشته و از همه مبادی حفاظتی و حراستی از نگهبانان گرفته تا دوربین ها عبور کند و بدون مجوز و هیچ حساب و کتابی از کاخ سعدآباد خارج شود. با هر منطقی که پیش برویم مطمئنا کار سختی است، مگر آن که بپذیریم؛ ضرب المثل:«چو دزدی با چراغ آید، گزیده تر بردکالا» شامل مفقودی ها هم می شود.

خبر مفقود شدن فرش های سعدآباد را اولین بار خبرگزاری فارس مخابره کرد. این خبر روز یکشنبه 31 اردیبهشت در قالب گزارشی، منتشر شد. با روی کار آمدن دولت سیزدهم گزارشی با عنوان «خروج غیر قانونی اموالی نظیر 48 تخته فرش دستباف نفیس و گران قیمت از ساختمان حافظیه سعدآباد» ارجاع شد. پس از آن تیم ویژه ای با همکاری سازمان های نظارتی تشکیل و به بررسی همه جانبه موضوع مفقود شدن فرش های نفیس در دولت قبل پرداخته شد. گفتنی است فرش ها طی بازه سال های 92 الی 95 از ساختمان خارج شده است.

یکی از شاهدان که در همان دوران در ساختمان حافظیه مسئولیت داشته است در این خصوص به خبرنگار فارس می گوید: «سال 1395 فرش ها را با یک دستگاه وانت مزدا بردند منزل...»

گفتنی است ساختمان حافظیه سعدآباد متعلق به نهاد ریاست جمهوری است که از آن به عنوان محلی برای استقبال از روسای جمهور و مهمانان خارجی توسط دولتی ها استفاده می شود. این بنا پیشتر نیز مورد توجه رسانه ها قرار گرفته بود...».

با افشای خبر مفقودی فرش های ساختمان حافظیه، اولین ابهام درباره مالکیت این فرش ها و ارگان مقصر بود. چرا که تصورات عمومی بر آن است که نظم و مقررات حاکم بر سازمان های دولتی به اندازه ای شفاف است که خروج حتی یک خودکار از آنها به راحتی امکان پذیر نیست و در صورت بروز هرگونه اشتباهی، به سرعت از سوی نیروهای نظارتی واکاوی می شود. شاید به همین دلیل است اولین واکنش ها به موضوع مفقودی فرش ها در حوزه سلب مسئولیت است.

روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد اولین ارگانی بود که به این خبر واکنش نشان داد. این روابط عمومی با انتشار اطلاعیه ای که یک روز بعد از انتشار خبر خبرگزاری فارس (یکم خرداد) منتشر شد از این مجموعه سلب مسئولیت کرد و نوشت: «همان طور که در خبر یاد شده آمده؛ ساختمان حافظیه متعلق به نهاد ریاست جمهوری است و حفاظت از آن در حیطه وظایف و اختیارات وزارت میراث فرهنگی نیست. مجموعه 180هکتاری سعدآباد مشتمل بر بناها و کاخ موزه هایی است که برخی از آنها در تملک نهادهایی غیر از میراث فرهنگی است».

عزت الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی درباره مفقودی فرش های سعدآباد و همچنین درباره مفقودی فرش های تاریخی کاخ حافظیه در مجموعه سعدآباد که در سال های گذشته انجام شده بود، گفت: «با وجود این که این بخش از کاخ سعدآباد در اختیار نهاد ریاست جمهوری است و در دوره ما این اتفاق نیفتاده و مربوط به سال 95 است اما دستور بررسی آن را به حراست وزارت میراث فرهنگی دادم. امروز گزارش مقدماتی آن ارائه شد ولی هنوز قابل استناد نیست. باید اطلاعات این موضوع هم اصل و کیفیت این اتفاق به استحضار مردم برسد».

پس از این ماجرا سمت و سوی نگاه ها به سمت ساختمانی رفت که دولت ها از آن برای استقبال از مهمانان خارجی استفاده می کنند و با توجه به اخبار منتشر شده، انگشت اشاره ها به سمت دفتر ریاست جمهوری وقت یعنی جناب دکتر روحانی رفت. هرچند سایت دفتر حسن روحانی بدون آن که مستقیم وارد موضوع شود، خبری منتشر کرد که نوشته بود: «اخیرا دادستان محترم کل کشور، دادستان ها را مکلف کرده مستندات مطالب منتشر شده در فضای مجازی را پیگیری کنند و تصریح کرده ادعاهای بدون مبنا و سند که جامعه را ملتهب و امنیت روانی را مخدوش می کند، قابل گذشت نیست. یکی از مطالبی که چند روزی است در فضای مجازی منتشر شده، گزارش مبهمی درباره ادعای مفقود شدن تعدادی فرش نفیس از ساختمان حافظیه نهاد ریاست جمهوری در سعدآباد به نقل از شاهدان نامعلوم است. یک منبع آگاه درباره این خبر چند ابهام جدی و سوال برانگیز را مطرح کرده است:

1- نهاد ریاست جمهوری به محض دریافت نخستین گزارش در این باره در سال 1399 که سابقه امر را به دوره قبل از آغاز کار دولت یازدهم می رساند، رسیدگی لازم را انجام داده و موضوع را فورا به مراجع نظارتی و قضایی ارجاع داده است. آیا طرح رسانه ای موضوع، سه سال بعد، بیش از آن که به گذشته و اصل موضوع مربوط باشد، برای انحراف اذهان از آنچه امروز می گذرد، نیست؟

2- انتقال هرگونه سند و دارایی منقول و غیرمنقول در ادارات دولتی از دستورالعملی مشخص تبعیت می کند و هر قدر مراکز دولتی حساس تر باشند، این دستورالعمل ها دقیق تر و حساس تر عمل می کند. چطور محموله ای از فرش توسط یک وانت بارگیری شده و بدون مجوز حراست نهاد ریاست جمهوری که زیر نظر وزارت اطلاعات عمل می کند و حفاظت فیزیکی ساختمان حافظیه که تماما توسط سپاه پاسداران انجام می شود، از آنجا خارج شده است؟

​​​​​​​3- چطور انتشار خبری مخدوش، مغشوش و بدون ذکر هیچ منبع و ارائه سندی معتبر، صرفا بنا بر ادعای یک ناشاهد ناشناس در یک رسانه رسمی می تواند مستند باشد؟ مراجع قانونی و قضایی می بایست از رسانه ها بخواهند اسناد خود را در این خصوص در اختیار مراجع قانونی بگذارند و نام فردی که فرش ها به خانه او منتقل شده را افشا کنند».

از دیگر واکنش ها به موضوع مفقودی فرش ها، ورود مجلس به موضوع بود. خبری که حجت الاسلام حسین جلالی عضو هیات رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در واکنش به ناپدید شدن فرش های کاخ سعدآباد داد. وی گفت: مجلس قطعا به این موضوع رسیدگی خواهد کرد، چرا که در شرح وظایف آن است. به گفته عضو هیات رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس؛ در اولین فرصت این موضوع را در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مطرح خواهیم کرد و مسئولان مربوطه باید گزارشات لازم را ارائه دهند تا مشخص شود چه کسانی و برچه اساس فرش های نفیس را از ساختمان حافظیه خارج کردند. حجت الاسلام جلالی تصریح کرد: به طور حتم فرش های نفیس شناسنامه یا شماره اموال دارند که به راحتی نمی توان در روز روشن، آن را از مجموعه سعدآباد خارج کرد.

اگر صحت مفقودی از ساختمان حافظیه نهاد ریاست جمهوری اثبات شود بی گمان موضوع ساده ای نیست که به راحتی بتوان از کنار آن عبور کرد. چرا که ما درباره مفقودی از یک خانه در یک منطقه شهری صحبت نمی کنیم، مفقودی از یکی از حساس ترین اماکن حفاظت شده کشور به حساب می آید که از منظر امنیتی باید نفوذ ناپذیر باشد. مضاف بر این که این فرش ها به واسطه قدمت تاریخی آن، نوع طراحی، مکتب هنری و خصوصیات فیزیکی جزو نفیس ترین فرش های ملی و متعلق به سبک های مشهدی(عمواوغلی)، اصفهان و تودشک بودند و حتی تصاویر برخی از آنها در کتاب «گنجینه تار و پود، مجموعه تصاویر دومین کلکسیون بزرگ فرش جهان» منتشر شده است. تمامی این فرش ها با استفاده از مواد اولیه با کیفیت بافته شده و هنر دست هنرمندان سرآمد فرش دستباف ایران است و برخی از آنها نزدیک به 90 سال قدمت دارند. پس بی شک فروش آنها در هرجایی از جهان با ممنوعیت همراه است و سارق یا سارقان نیز از این موضوع اطلاعات کافی و وافی داشته و دارند. لذا مسئولان ذی ربط لازم است با حساسیت بیشتری به موضوع ورود کنند و در صورت روی دادن این اتفاق، راز نهان این مفقودی شگفت انگیز را به اطلاع مردم برسانند.

البته کم توجهی به میراث ملی در سعدآباد تنها معطوف به این فرش های مفقود شده نیست. پیش از این نیز در آبان 93 در دوران دولت یازدهم دیوار شرقی کاخ سعدآباد تخریب و درهای چوبی و قدیمی این بنای میراث ملی مفقود شد که همچنان از سرنوشت آنها خبری منتشر نشده است.