برقراری سفرهای منظم دریایی برای حمل بار به مقصد روسیه، موجب حذف انباشت و رسوب کالا در بنادر شمال کشور شده و میزبانی از اولین کشتی باری رو-رو روسیه پس از 21 سال دربندر نوشهر هم حاکی از گام بزرگ تجارت دریایی بین ایران و روسیه است.

افزایش شناورهای باری در دریای خزر با ثبت سفارش ساخت کشتی از سوی کشتیرانی جمهوری اسلامی و همزمان توسعه روابط اقتصادی با روسیه، بخشی از برنامه های ایران برای گسترش تجارت دریایی است که میزان ترانزیت در منطقه خزر را در سال گذشته تا 70 درصد افزایش داد.

کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بعد از توافق ساخت راه آهن رشت- آستارا که قرار است با مشارکت مالی تهران و مسکو تا سه سال آینده ساخته شود، اقدام به امضای موافقتنامه خرید و ساخت کشتی کرده است. ضمن اینکه ایران با 3 بندر روسیه برای برقراری خط منظم کشتیرانی به توافق رسیده است.

افزایش ظرفیت حمل کشتیرانی در دریای خزر و سرمایه گذاری 723 میلیون روبلی در بندر سالیانکا از جمله اقدامات مهم گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در جهت تقویت کریدور شمال- جنوب بوده است. در همین راستا هم ظرفیت حمل کشتیرانی در دریای خزر در بخش فله به 130 هزار تن رسیده است.

با توسعه ظرفیت ترانزیتی کریدورهای دریای خزر، درآمدی نصیب ایران می شود که می توان آن را در بخش تجهیز و نو سازی ناوگان صرف شود.

خطوط حمل ونقل دریایی در دریای خزر از اواخر سال گذشته تجهیز شده و هم اکنون این ناوگان با 26 فروند شناور جنرال کارگو (باربری غول پیکر)، ظرفیت حمل بار 3600 تی ای یو(کانتینر حمل کالا) و 104 هزار DWT (وزنی که یک کشتی می تواند تحمل کند) را دارد.

کشتیرانی دولتی ایران، همزمان خرید 330 واگن ریلی برای تقویت ناوگان ریلی در مسیرهای ترانزیتی در کنار خرید 54 هزار کانتینر جهت ورود به چرخه حمل ونقل را در دستور کار قرار داده است. مذاکره، خرید و سفارش ساخت تعدادی کشتی برای تقویت مسیرهای کریدوری در جهت تقویت حمل بار در دریای خزر به مقصد روسیه انجام شده است.

حمل بار در مسیر کریدور شمال- جنوب یکی از میان بر های مهم در صنعت حمل ونقل دریایی جهان به شمار می رود.

مدیرعامل گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در همین رابطه به تازگی خبر داد: «ترانزیت کالا در قالب کریدور شمال- جنوب نسبت به استفاده از کانال سوئز از نظر مسافت و زمان تا 40 درصد کوتاه تر و از نظر هزینه تا 30 درصد ارزان تر است. به طوری که انتقال حدود یکماهه کانتینر از بنادر دنیا به مسکو در مقابل ترانزیت 45 روزه از دریای بالتیک، از جمله مزایای حمل بار در قالب کریدور شمال- جنوب است.»

میزبانی ایران از نخستین کشتی باری «رو-رو» روسیه پس از 21 سال در بندر نوشهر، حاکی از جهش چشمگیر تجارت دریایی بین ایران و روسیه است.

کشتی های رو رو برای حمل قطار، کامیون و سایر محموله های طراحی شده که روی چرخ قرار دارند استفاده می شوند. کشتی رو رو دارای پل های متحرکی است که امکان ورود و خروج وسایل نقلیه موتوری به داخل کشتی را فراهم می سازد. این کشتی البته با کشتی خودرو بر تفاوت دارد.

کشتی خودرو بر برای حمل خودروهای شخصی و مسافران آن در مسافت های کوتاه استفاده می شود. در صورتی که کشتی رو رو برای حمل محمولات تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و به طور معمول رانندگان خودروها و حتی بخش کشنده تریلی ها با این کشتی جابه جا نمی شوند.

خصوصیات اصلی این کشتی ها آن است که به علت دارا بودن تجهیزات و دستگاه های پیشرفته قادرند تخلیه و بارگیری اتومبیل ها ، کامیون ها و تریلرها را با سرعت و در زمان کوتاهی انجام دهند.

تمام این کشتی ها دارای سکویی در پاشنه هستند که می تواند ارتباط کشتی با اسکله را فراهم سازد و در نتیجه وسایل نقلیه با بار خود به راحتی به داخل کشتی راه می یابند. نیروی محرکه این سکو جهت باز و بسته شدن به وسیله خود کشتی تامین می گردد.عوامل متعددی باعث طراحی و ساخت این نوع کشتی ها شدند که از آن جمله امکان مسافرت برای اشخاص با اتومبیل خود از نقطه ای به نقطه دیگر، که راه خشکی ندارد فراهم می سازد. برخی از این کشتی ها توانایی حمل واگن های قطار را با خود دارند. این کشتی ها معمولا در مسیرهای دریایی کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرند.

مهم ترین امتیازی که این کشتی ها در مسیرهای کوتاه دارند، صرف جویی در هزینه های جابه جایی کالاهای تجارتی از مبدا تا مقصد است.

درواقع کانتینر یا کالایی توسط کامیون یا تریلر حمل می شود؛ جابه جایی آن از تریلر به بندر و از بندر به کشتی و مجددا به بندر و از بندر به انبار صاحب کالا ، هزینه های گزافی را به همراه دارد.

علاوه بر این کنترلی هم در مسیر حمل کالا وجود ندارد. اما با ظهور این پدیده جدید به علت اینکه تریلر یا کامیون با تمام بار خود مستقیما از مبدا حرکت ، وارد کشتی شده و در مقصد از آن خارج و به محل انبار صاحب کالا می روند، نقش مهمی در کاستن هزینه زیاد کارگری و کرایه انبار در بندر و همچنین کنترل مسیر حرکت دارند.

جالب اینکه کشتیرانی جمهوری اسلامی سال گذشته ساخت دو فروند شناور رو-رو 4 هزار تنی را به یک شرکت سازنده داخلی سفارش داد.

کشتیرانی جمهوری اسلامی، رقم قرارداد مذکور برای تولید هر فروند شناور رو-رو را حدود 13 میلیون یورو به علاوه 128 میلیارد و 400 میلیون تومان عنوان کرده است. مدت زمان تولید این شناورها 21 تا 26 ماه (متوسط 2 سال) تعیین شده است.

به تازگی مدیرعامل کشتیرانی دریای خزر هم از برقراری سفرهای منظم دریایی هفتگی برای حمل بار به مقصد روسیه خبر داد و افزود: این اتفاق موجب حذف انباشت و رسوب کالا در بنادر شمال کشور شده است.

کامبیز جهانبانی از مثبت شدن تراز حمل ونقلی شرکت کشتیرانی دریای خزر و پیشی گرفتن نسبی صادرات از واردات برای نخستین بار در تاریخ فعالیت این شرکت کشتیرانی خبر داد و اضافه کرد: تا پیش از این برنامه سفرهای شناورهای کشتیرانی دریای خزر بر اساس واردات تنظیم می شد اما هم اکنون همه برنامه های سفر از سوی ناوگان کشتیرانی دریای خزر، صادرات محور شده اند.

او افزود: هم اکنون حمل و نقل دریایی در دریای خزر روان شده و در حوزه تجارت به ویژه صادرات به روسیه دیگر شاهد انباشت و رسوب کالا در بنادر شمال کشور نیستیم. با تدابیر اندیشیده شده ضمن تداوم سفرهای منظم هفتگی شناورها، تلاش شده است نرخ کرایه حمل نیز افزایش نیابد.

مدیرعامل کشتیرانی دریای خزر با دعوت از صادرکنندگان برای توسعه حمل بار با ناوگان کشتیرانی، ادامه داد: هم اکنون خدمات حمل کانتینری از بنادر شمال کشور به بنادر روسیه در حال انجام است و در عین حال با توجه به قرار گرفتن در شبکه کانتینری گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، این امکان و توان وجود دارد که در مقاطع ویژه و در صورت نیاز بازار، عرضه کانتینر به سرعت افزایش یابد.

جهانبانی اظهار کرد: در بخش کانتینرهای یخچالی نیز ظرفیت های مناسبی در اختیار داریم اما به علت فقدان امکانات لازم در بنادر روسیه، مشکلاتی در این زمینه وجود دارد که برای رفع آنها در حال مذاکره با طرف روسی هستیم. با در اختیار گرفتن راهبری بندر سالیانکای روسیه از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و سرمایه گذاری صورت گرفته برای توسعه آن، بندر سالیانکا هیچ گونه محدودیتی برای میزبانی از کانتینرهای یخچالی ندارد.

وی درخصوص کریدور شمال- جنوب نیز گفت: در این کریدور شاهد افزایش روزافزون فعالیت ها هستیم. به گونه ای که در سال 1401 در قیاس با سال 1400 در حمل و نقل کریدوری 360 درصد رشد را ثبت کردیم.

مدیرعامل کشتیرانی دریای خزر، احداث راه آهن رشت- انزلی- آستارا را نقطه عطفی در مسیر کریدور شمال- جنوب ارزیابی و تصریح کرد: با بهره برداری از این خط ریلی، ریل ایران به روسیه و به دنبال آن به ریل اروپا متصل خواهد شد و سویه ای بین المللی خواهد یافت. با بهره برداری از این خط آهن و تحولات صورت گرفته در بخش دریایی گیلان، اقتصاد این استان ظرفیت حمل و نقل محور شدن را یافته است که با توجه ویژه به مجموعه های لجستیکی زمینه ساز رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال فراگیر در استان گیلان خواهد شد.

گفتنی است با توجه به شرایط کشور روسیه و مجموعه تحولاتی که در حوزه مسیر های حمل بار این کشور به دلیل مناقشات با اوکراین صورت گرفته، حجم تقاضا برای صادرات به روسیه با رشد فزاینده ای مواجه است. به همین دلیل حمل کالا از طریق دریای خزر به روسیه در سال 1401 نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، در بخش حمل بار صادراتی کانتینری 125 درصد رشد را به ثبت رسانده است. حدود 38 درصد از بار های صادراتی کشور از سوی کشتیرانی دریای خزر حمل می شود. این در حالی است که تنها 20 درصد از ناوگان در حال تردد به بنادر شمالی، متعلق به کشتیرانی دریای خزر بوده و مابقی مربوط به کشتی های خارجی و ناوگان کشتیرانی بخش خصوصی ایران است.