«تشکیل استان تهران غربی در دستور کار قرار گرفته است.» این خبر دیروز و بلافاصله پس از پایان سفر رییس جمهور به شهرستان شهریار، روی خروجی بسیاری از سایت ها و خبرگزاری ها قرار گرفت. پیش از سفر ابراهیم رییسی به مناطق غربی استان تهران، 7آبان ماه نیز یکی از نمایندگان مجلس از بررسی طرحی در وزارت کشور تحت عنوان «تشکیل استان تهران غربی» خبر داده بود که بر اساس آن، پیشنهاد تشکیل استان جدید با ترکیبی از 6 شهرستان و شهر موجود در استان تهران، ذیل آن گنجانده شده است.

از زمان محمود احمدی نژاد بود که وعده تشکیل استان های تازه روی بورس قرار گرفت. رییس دولت های نهم و دهم، به هر استانی که سفر می کرد، وعده تشکیل استانی تازه را داده و توقعات عجیبی را در مناطق گوناگون شکل می داد. استان های قم و البرز در این بازه زمانی تشکیل شدند. اما این پایان ماجرا نبود، نتیجه این رویکرد، ثبت درخواست 36 استان در کشور در سایت وزارت کشور بود. درخواست برای تشکیل استان هایی چون فارس غربی (غرب استان فارس با 683/96جمعیت)، استان سبزواران (جنوب غربی استان کرمان به مرکزیت جیرفت و جمعیت 429/130نفری)، استان سربداران (غرب استان خراسان رضوی با مرکزیت سبزوارو جمعت700/243 نفری)، استان بینالود (مرکز استان خراسان رضوی) و... برآمده از این نوع نگاه به تقسیمات کشور است. در شرایطی که بسیاری از کارشناسان دولت سیزدهم را با عنوان دولت سوم احمدی نژاد معرفی می کنند، به نظر می رسد، رویکرد دولت های نهم و دهم در خصوص تغییر در تقسیمات کشور و تولد استان های تازه در دولت سیزدهم هم قرار است تکرار شود. در قوانین تقسیمات کشوری آمده است، «وزارت کشور بنا به ضرورت می تواند با تصویب هیات وزیران با ایجاد، انتزاع و الحاق روستاها، بخش ها یا شهرستان های مجاور، استان ها را تعدیل یا تشکیل نماید.» ماده 9 قانون تقسیمات کشوری همچنین می گوید که استان جدید باید حداقل یک میلیون نفر جمعیت داشته باشد و مرکز استان یکی از شهرهای همان استان باشد که مناسب ترین کانون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، طبیعی و اجتماعی آن استان شناخته می شود. مرکز پژوهش های مجلس اما در فروردین 1401 اعلام کرد: «بهتر است مجلس تا زمان تصویب لایحه جامع تقسیمات کشوری، از هرگونه تغییر در تقسیمات کشوری اجتناب کند.»

ایده تشکیل استان تازه در مناطق غربی استان تهران اما در شرایطی در دولت سیزدهم مطرح شده که مطابق اسناد بالادستی نظام، دولت ملزم به کوچک سازی و ارتقای سطح بهره وری ساختارهای اجرایی است و نه گسترش دستگاه های دولتی. اما طرح های دولت نه تنها منجر به کوچک سازی نمی شود، بلکه باعث عریض و طویل شدن ساختارهای اجرایی و غیربهره ور شدن آنهاست. بسیاری از تحلیلگران و منتقدان این نوع طرح ها، هشدار می دهند که تشکیل استان تهران غربی و ایجاد وزارتخانه های جدید مانند وزارت بازرگانی و... علاوه بر اینکه دستگاه های دولتی را عظیم تر می سازد، بلکه ممکن است، تقاضاهای جدیدی را در مناطق گوناگون برای تشکیل استان های جدید شکل دهد.

در صورت تصویب این ایده، شهرستان های قدس، شهریار، بهارستان، رباط کریم و ملارد و همچنین شهر جدید پرند، از استان تهران جدا و با مرکزیت شهریار، تبدیل به «استان تهران غربی» می شوند. به اعتقاد وزارت کشور دولت سیزدهم رتق و فتق امور شهرستان های استان تهران با توجه به ثقل جمعیتی این استان کار را برای دولت دشوار ساخته است. بنابراین پیشنهاد وزارت کشور برای یک چنین شرایطی، تشکیل استان های جدید و ساختارهای تازه اجرایی است که دقیقا در نقطه مخالف اسناد بالادستی کشور قرار دارد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند دولت به جای تشکیل استان های جدید باید زمینه چابک سازی، ارتقای بهره وری و بهبود شاخص های مدیریتی را در بخش های مختلف فراهم سازد.

سید ابراهیم رییسی ظهر دیروز در جمع مردم شهریار اظهار کرد: باید در تقسیمات کشوری در این منطقه حتما تجدیدنظر کنیم، یعنی باید حتما شرایط جمعیتی و اقلیمی را در نظر بگیریم. این مناطق ضمیمه شهر تهران است و تهران اگر با همه امکاناتی که دارد، خودش بتواند کامل مدیریت شود باید در شرق و غرب تهران، حتما تغییراتی در ساختار تقسیمات کشوری انجام دهیم. رییس جمهور گفت: از برنامه های دولت است که در اولین فرصت در تقسیمات کشوری استان فعلی تهران تجدیدنظر کنیم. تقسیمات کشوری در سطح شهرستان و استان به ویژه در غرب استان تهران تغییرات جدی می طلبد. سیدابراهیم رییسی که در جمع مردم شهریار صحبت می کرد، گفت: در این سفر انتظار بیش از 30 سال مردم شهر در بهره برداری از یک مرکز درمانی پایان پذیرفت و بهره برداری از این مرکز 313 تختخوابی آغاز شد. از این نوع پروژه های نیمه تمام در این منطقه داریم و دولت تصمیم دارد که این پروژه های نیمه تمام را به سامان برساند. مهم است که رفت و آمد در درون منطقه و چه با مرکز و تهران تسهیل شود. علاوه بر توسعه جاده ای، توسعه مترو و ریل هم لازم داریم. تردد به این مناطق با مترو راحت تر است. در این مدت شهرداری تهران فعال شده و توسعه فضای مترو را حتما در دستور کار داریم. دولت خود را موظف به کمک به شهرداری تهران و شهرداری اطراف می داند تا توسعه ریل اتفاق افتد و رفت و آمد مردم با سهولت انجام شود. این مساله در دستور کار قرار دارد. رییس جمهور در ادامه با اشاره به اینکه مساله فرهنگی و آموزشی در این منطقه اهمیت دارد، افزود: مردمان بسیار خوبی ولو به صورت مهاجرت در این چند دهه به این مناطق آمده اند. آنها دلداده به نظام، انقلاب و ارزش ها و پایبند به فرهنگ اسلامی و ایرانی هستند. ما باید این فرهنگ و هویت را برای این مناطق حفظ کنیم. این امر به وسیله چهره های فرهنگی این منطقه، معلمان، روحانیون، ائمه جمعه و جماعات، آموزش و پرورش و آموزش عالی و همه فرهنگ دوستان محقق می شود. در کنار توجه به مسائل معیشتی و اقتصادی، مساله فرهنگی هم بسیار اهمیت دارد. حوزه آموزش و پرورش باید در این منطقه توسعه یابد و در دستور کار است و در مصوبات سفر خواهد بود تا در غرب استان تهران و شهرهای شهریار و اندیشه توسعه فضای فرهنگی و مدارس را داشته باشیم.