آرشیو پنجشنبه ۴ بهمن ۱۴۰۳، شماره ۲۳۷۷۹
اخبار کشور
۲
یادداشت روز

از دست دوستان، فریاد!

سید محمدعماد اعرابی

هفته اول تیرماه 1403 روزهای پرهیجان انتخابات دوره چهاردهم ریاست جمهوری ایران بود. با نزدیک شدن به زمان انتخابات در 8 تیر 1403 «مسعود پزشکیان» روز به روز در اکثر نظرسنجی های معتبر بالاتر می آمد و در روزهای آخر با اختلافی اندک بالاتر از همه رقبایش قرار گرفت.

5 تیر 1403 فقط سه روز به برگزاری دور اول انتخابات مانده بود که رهبر انقلاب در دیدار با مردم به مناسبت عید غدیر در توصیه به نامزدهای انتخابات گفتند: «با خداوند خودتان عهد کنید که اگر موفق شدید و توانستید مسئولیتی به دست بیاورید، کسان و کارگزاران خود را از کسانی قرار ندهید که ذره ای با انقلاب زاویه دارند. آن کسی که با انقلاب، با امام راحل، با نظام اسلامی ذره ای زاویه داشته باشد، او به درد شما نمی خورد؛ او همکار خوبی برای شما نخواهد بود. آن کسی که دلبسته آمریکا باشد و تصور کند که بدون لطف آمریکا نمی شود قدم از قدم برداشت در کشور، او برای شما همکار خوبی نخواهد بود، او از ظرفیت های کشور استفاده نخواهد کرد، او خوب مدیریت نخواهد کرد؛ آن کسی که راهبرد دین و شریعت را مورد بی اعتنائی قرار بدهد، برای شما همکار خوبی نخواهد بود.»

10 روز بعد «مسعود پزشکیان» توانسته بود ابتدا به همراه «سعید جلیلی» با اختلاف حدود 900 هزار رای به دور دوم انتخابات رفته و در نهایت با کمتر از 3 میلیون رای بیشتر از رقیب خود، چهاردهمین رئیس جمهور ایران شود. حدود دو هفته بعد، او نه در قامت رئیس جمهور که در کسوت نمایندگی مجلس به همراه همکاران سابقش در مجلس شورای اسلامی، 31 تیر 1403 به دیدار رهبر انقلاب رفت. رهبری در آن دیدار تشکیل کابینه چهاردهم را «مسئولیت مشترک» مجلس و رئیس جمهور منتخب دانستند و برای انتخاب مسئولین کشور خطاب به آقای پزشکیان و دیگر نمایندگان مجلس توصیه کردند: «آن کسی را باید میدان دار کرد که «امین» باشد، «صادق» باشد، «متدین» باشد، از بن دندان «معتقد به جمهوری اسلامی و به نظام اسلامی» باشد. «ایمان» یک شاخص مهم است. «امید به آینده»، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخص های مهم است. به آنهائی که افق به نظرشان تاریک است و [معتقدند] کاری نمی شود کرد، نمی شود مسئولیت های اساسی و کلیدی داد. «تشرع»، متشرع بودن، یکی از معیارهای مهم است. «اشتهار به پاک دستی و صداقت» یک معیار است.»

یک هفته بعد در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری «مسعود پزشکیان» باز هم رهبر انقلاب «انتخاب همکاران خوب» را تذکر دادند و با شمردن ظرفیت های فراوان کشور گفتند: «ما می توانیم کارهای بزرگی را به اتکاء این منابع انسانی و ثروت انسانی و ثروت طبیعی انجام بدهیم؛ شرطش این است که همت بلند داشته باشیم، کارها را بجد دنبال کنیم و همکاران خوبی را ان شاءالله انتخاب کنیم.»

ماه بعد در 6 شهریور 1403، دیگر هیئت دولت چهاردهم کاملا مشخص شده بود که آقای پزشکیان به همراه وزرای کابینه خود به دیدار رهبر انقلاب رفت. اگرچه کار انتخاب وزیران دولت چهاردهم به پایان رسیده بود اما آقای رئیس جمهور و همکارانش همچنان مشغول تغییر و تحول و انتخاب دیگر مدیران ارشد دولتی بودند. رهبری در این دیدار باز هم درباره انتخاب همکاران مناسب هشدار دادند و با اشاره به سخنان رئیس جمهور درباره رجوع به کارشناسان برای تصمیم گیری، گفتند: «بنده تایید می کنم و بر کار کارشناسی تاکید می کنم، منتها یک نکته ای این جا وجود دارد در انتخاب کارشناس: گاهی اوقات، در مواردی، ته نشین های ذهنی غلط یک کارشناس، با ادبیات کارشناسی به میدان می آید، با لباس کارشناسی به میدان می آید، آن وقت مشکل درست می کند و آن نظرات غلط حاکم بر ذهن آن کارشناس را یا خصوصیات اخلاقی او را به شما تحمیل می کند... خلقیات یک کسی که طرف مشورت ما است، می تواند در رای مشورتی او اثر بگذارد و کار دست ما بدهد. بنابراین، مواظب باشیم از کارشناسی استفاده کنیم که مومن باشد، صادق باشد، به توانمندی داخلی و ملی کشور معتقد باشد، سرمایه های ملی را بشناسد. از کارشناس هایی استفاده نکنیم که دنبال نسخه های نسخ شده خارجی اند.»

رهبر انقلاب طی دو ماه، چهار مرتبه (به طور میانگین هر دو هفته یک بار) و به تفصیل درباره لزوم بهره گیری از «همکاران خوب» به دولت تازه کار چهاردهم «تذکر علنی» دادند و مسلما این توصیه ها در جلسات هفتگی غیرعلنی با رئیس جمهور نیز وجود داشته است. این میزان از تکرار یک تذکر می تواند حاکی از دغدغه رهبری در این زمینه برای دولت چهاردهم باشد. دغدغه ای که مثل همیشه درست و به جا بوده است چرا که طی ماه های گذشته از آغاز به کار دولت چهاردهم شواهدی از تاثیر منفی اطرافیان بر رئیس جمهور دیده می شود.

بامداد 10 مرداد 1403 بود که رژیم صهیونیستی «اسماعیل هنیه» میهمان عزیز جمهوری اسلامی ایران را که برای شرکت در مراسم سوگند ریاست جمهوری آقای پزشکیان به ایران سفر کرده بود، در تهران ترور کرد و به شهادت رساند. «مسعود پزشکیان» همان روز پیامی به مناسبت شهادت او منتشر کرد و در آن وعده پاسخی «زودهنگام» به این ترور داد: «جمهوری اسلامی ایران در پاسداری از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی و عزت و اعتبار خود کوتاهی نخواهد کرد و رژیم صهیونیستی به زودی نتایج اقدام بزدلانه و تروریستی خود را خواهد دید.» وعده «به زودی» آقای رئیس جمهور اما بیش از 60 روز طول کشید؛ به نظر می رسید شخص یا اشخاصی، «مسعود پزشکیان» را در واکنش «زودهنگام» به ترور رژیم صهیونیستی مردد کرده اند. آقای پزشکیان خودش 8 مهر 1403 و پس از اعلام خبر شهادت سید مقاومت؛ در این زمینه گفت: «ادعاهای سران آمریکا و کشورهای اروپایی نیز که در ازای عدم پاسخ ایران به ترور شهید هنیه وعده آتش بس می دادند، تماما دروغ بود و فرصت دادن به چنین جنایتکارانی صرفا آنها را در ارتکاب به جنایات بیشتر جری تر خواهد کرد.» ظاهرا برخی اطرافیان آقای پزشکیان با ارائه نظرات و تحلیل های خوش بینانه شان، او را نسبت به وعده اروپا و آمریکا امیدوار کرده بودند.

27 خرداد 1403 «مسعود پزشکیان» هنوز به ریاست جمهوری نرسیده و سرگرم تبلیغات انتخاباتی اش بود که به عنوان نامزد چهاردهمین دوره ریاست جمهوری ایران در برنامه «صف اول» رسانه ملی حضور یافت و شعار دولت خود را «برای ایران بر اساس حق و عدالت» اعلام کرد: «شعار دولت من برای ایران با ایرانیان بر اساس حق و عدالت است». نهم مرداد، دو روز پس از تنفیذ حکم ریاست جمهوری اش اما شعار دولت بر خلاف نظر اولیه آقای پزشکیان به چیز دیگری تغییر یافت: «دولت وفاق ملی». ظاهرا باز هم شخص یا اشخاصی توانسته بودند نظر او را تغییر دهند. این تغییر نظر به این دلیل قابل تامل بود که شباهت زیادی به طرح «آشتی ملی» یکی از سرکردگان آشوب های 1388 داشت. طرحی که پس از شکست آشوب ها مطرح شد و خواستار به کارگیری عوامل آن آشوب ها در صحنه سیاسی و مدیریت اجرائی کشور می شد.

اطرافیان آقای پزشکیان اقدام به تئوریزه کردن شعار تازه ساز «وفاق ملی» نیز کردند و با خرج بیت المال برای آن همایش ترتیب دادند. رئیس جمهور اما باز هم در آن همایش با کنار گذاشتن متن های از پیش آماده شده اطرافیانش، بیش از تاکید بر «وفاق ملی» بر «حق و عدالت» در برنامه خود تاکید کرد. اتفاقی که نشان می داد حرف اصلی «مسعود پزشکیان» برخلاف بازنمایی برخی همکارانش همان چیزی است که در 27 خرداد 1403 گفته بود.

18 دی 1403 خبری منتشر شد که در رسانه ها بسیار مورد توجه قرار گرفت و جنجال به پا کرد. «مسعود پزشکیان» در گفت وگو با شبکه آمریکایی NBC گفته بود: «ایران به طور اصولی آماده مذاکره با دولت دوم ترامپ است.» موضعی که به وضوح در تعارض با سخنان رهبر انقلاب بود. آقای پزشکیان چنین جمله ای را در حالی بر زبان آورده بود که پیش تر سخنانی کاملا متضاد با این اظهارات را بیان کرده بود. او پس از خروج آمریکا از برجام به عنوان نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی طی نطقی در مجلس گفته بود: «ترامپ تمام تعهدات بین المللی را راحت و یک طرفه زیرش می زند و اجرا نمی کند؛ بعد می گوید بیا با هم مذاکره بکنیم! تو که اهل مذاکره ای چرا همین [توافقی] که نوشتند را زیرش می زنی؟! آن وقت چنین آدمی می گوید ایران بیاید مذاکره بکند! ایران که مذاکره کرده؛ به تعهدش عمل کرده؛ از کجا معلوم ما دوباره با شما مذاکره کنیم؛ شما دوباره زیرش نزنید؟! در نتیجه با قاطعیت ما و همه انسان هایی که آزادند [و] آگاهند؛ در مقابل ظلم، ستم و قلدری خواهند ایستاد و خواهیم ایستاد و سر خم نخواهیم کرد.» این موضع اصولی و قاطعانه تفاوت فاحشی با سخنان آقای پزشکیان در گفت وگو با NBC داشت و به نظر می رسید این بار هم برخی همکاران اطراف رئیس جمهور با ارائه تحلیل های غلط خود در پوشش کارشناسی؛ باعث این تغییر نظر شده بودند. این گمان وقتی بیشتر تقویت شد که متن کامل سخنان مسعود پزشکیان با شبکه NBC در اختیار رسانه ها قرار گرفت. آقای پزشکیان در کنار این سخنان بحث برانگیز و نادرست، نکات مهم و قابل توجهی نیز مطرح کرد بود اما اطرافیان او در دولت ترجیح داده بودند از میان تمام سخنان او موضوع «مذاکره با ترامپ» را بیرون بکشند و به مدت چند روز در رسانه های وابسته خود برجسته کنند.

اینکه نظرات یک فرد پس از بررسی، تامل و مشورت بیشتر، تغییر کند اصلا عجیب و دور از ذهن نیست. آنچه در مورد مسعود پزشکیان نگران کننده به نظر می رسد این است که مواضع قاطعانه و اصولی او غالبا پس از مشورت با اطرافیان به نفع طرف های غربی و جریان های داخلی وابسته به آنها تعدیل شده است. متاسفانه آنچه از شواهد بر می آید رئیس جمهور نه در معرض مشورت های مثبت و سازنده که بیشتر در معرض مشورت های مخرب و تضعیف کننده منافع ملی قرار دارد. این شرایط وظایف مهم نهادهای قانونی و نظارتی برای پالایش برخی اطرافیان آقای رئیس جمهور و کمک به او را بیش از پیش گوشزد می کند؛ اتفاقی که باید ماه ها پیش رخ می داد اما با دلایل غیرموجه انجام نشد.