تیرداد همپارتیان

با افول دولت صفوی و آغاز سلسله افشاریه، سرزمین ایران با وضعیتی بحرانی، یعنی حمله افاغنه از شرق و عثمانیان ازغرب مواجه شد. با اینکه در این دوره، توجهی جدی وحمایتی گسترده از هنر و هنرمند صورت نپذیرفت، اما کتابی به نام تاریخ جهانگشای نادری مصور یافت، که از ارزش هنری کافی برخوردار است. آن چه، نگاره های این کتاب را حائز اهمیت می سازد، آن است که یکی از آخرین کتبی است که در چهارچوب سنت های کتاب آرایی ایرانی- اسلامی ایران مصور شده و همچنین در نگاره های آن نخستین بارقه های مکتب ایرانی سازی به چشم می خورد. ویژگی های بصری نگاره های این کتب که تناسب کاملی با مضمون نظامی و سیاسی کتاب دارد؛ توانست حدود 200 سال هنر نقاشی ایرانی را تغذیه کند. در این مکتب نیز بسیاری از ویژگی های هنر نقاشی پیش از دوره سلجوقی در ایران، دوباره احیا و به کارگرفته شد.
سؤالات:1 - ویژگی های بصری و مفهومی نگاره های نسخهی جهانگشای نادری کدامند؟
2 - تاثیرگذاری تکنیکی و بصری نگارگری این نسخه بر سیر تحول نگارگری سالهای بعد چگونه است؟
1 - شناسایی تکنیک به کار رفته در این نسخه و تاثیر گذاری آن بر روند نگارگری دوره های بعد.
2 - دستیابی به مضامین و موضوع های مصور یافته نسخه خطی جهانگشای نادری.
روش تحقیق: تاریخی، تحلیلی، توصیفی

خوشنویسی اسلامی تجلی گاه کلام خداوند است و تبدیل به یکی از تجسمات هنر مقدس گردیده است. اصول آن طی قرون متوالی تکامل و پالایش یافته و صورت آن امروزه از ویژگی های خاصی برخوردار گردیده که موجب تاثیرات عمیق بصری و روحی در دل و جان مومن می شود. در واقع می توان گفت این هنر تجسمی از کلام خداست. هر چند که منشاء صوری این خط و حروف آن در شبه جزیره عربستان و بخش هایی از عراق عرب است، اما این هنر در دامان هنرمندان ایرانی به تکامل رسید و بالیده شد و ایرانیان مبدع بسیاری از زیباترین و ظریف ترین خطوط اسلامی شدند.
از سویی دیگر ایرانیان مبدع هنر تذهیب اسلامی بودند، هنری که چون حریم و حصاری از گیاهان و گل های آسمانی باغ کلام خداوندی را احاطه کرد.
این نوشتار تحقیقی است پیرامون نسخ خطی قرآنی متعلق به قرون هفتم/اول تا دوازدهم/ششم به ویژه نسخ ایرانی که در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است. این نسخ 4 عدد می باشند و در این مقاله به لحاظ نوع خطوط و نقوش تذهیب مورد بررسی قرار گرفته اند.