جمشید فهیمی فر

توسعه صادرات غیر نفتی بر مبنای اتکای به صنعت پتروشیمی از دغدغه های اساسی سیاستگذاران طی سال های اخیر بوده است. این مقاله ضمن تاکید بر این راهبرد توان و ظرفیت موجود در بخش پتروشمی را با استناد به داده های موجود مورد بررسی قرار داده است.

هدف این مقاله بررسی رقابت پذیری صادراتی صنعت قطعات خودرو ایران در بازارهای صادراتی و همچنین تعیین منابع موثر بر تغییر در صادرات آنهاست. بدین منظور شاخص های رقابت پذیری صادراتی و عوامل موثر بر رشد صادرات با استفاده از شاخص های قیمت های نسبی صادراتی، مزیت نسبی آشکار شده، شاخص سهم بازار پایدار و پلان تجاری طی سالهای 2001-1997 اندازه گیری و تجزیه و تحلیل می شوند.
نتایج بررسی ها نشان می دهد که الگوی رشد جریان صادرات از اثر کالایی و تقاضای جهانی به سمت اثر کشوری و رقابتی در حال تغییر است. لیکن اثر رقابتی در رشد صادرات قطعات خودرو کشور چندان از سهم چشمگیری برخوردار نبوده است. همچنین اندازه گیری شاخص پلان تجاری کشور، حاکی از آن است که عمده قطعات صادراتی (بیش از 90 درصد) علی رغم اینکه از رشد نسبتا خوبی نیز برخوردار بوده اند روانه بازارهایی شده اند که تقاضا در آنها در حال کاهش بوده است

این متن به بررسی روابط اقتصادی، بازرگانی ایران با دو کشور فرانسه و آلمان می پردازد و طی آن تصویری از وضع اقتصادی این دو کشور و ساختار بازرگانی خارجی آن به دست می دهد.

محصولات و فرآورده های پتروشیمی از جمله کالاهایی هستند که صادرات آنها در پی سرمایه گذاری های قابل ملاحظه دولت طی چند سال اخیر، تا حدود قابل توجهی در سبد صادراتی کشور جای گرفته است. واحد های تولید کننده اینگونه اقلام بدلیل فراهم بودن عوامل تولیدی فراوان و تکنولوژی وارداتی در دسترس و نیز علاقه مندی سرمایه گذاران خارجی در سرمایه گذاری این بخش از اقتصاد، از سود دهی نسبتا بالایی برخورد ار هستند. با توجه به این امکانات در کشور ضرورت دارد، استراتژی توسعه صادرات محصولات مورد نظر نیز مشخص شود تا بر اساس آن راهبر دهای عملی جهت صادر کنندگان و نیز مسئولین امر در برنامه ریزی بازرگانی کشور ارائه گردد. مقاله حاضر ضمن بررسی بازار های هدف محصولات منتخب پتروشیمی کشور، پاسخگوی سئوالات ذیل می باشد:ک ایران در کدامیک از فرآورد ه های صادراتی مربوط به پتروشیمی دارای مزیت می باشد؟
ک طرف های تجاری ایران در خصوص فرآورد ه های پتروشیمی تا به حال چه کشور هایی بوده اند و آیا صادرات به این کشور ها از درجه ثبات بالایی برخور دار بوده است؟
ک عمده ترین بازار های هدف صادراتی محصولات پتروشیمی ایران کدامند؟
ک چه فرصت ها و تهدیداتی برای اقلام صادراتی ایران در بازار های جهانی وجود دارد؟
مقایسه نتایج اولویت بندی بازارهای هدف با آنچه که در سالهای گذشته رخ داده، نشان می دهد که تفاوت قابل ملاحظه ای ما بین بازارهای بالقوه و بالفعل وجود دارد، بدین معنی که بازارهای هدف بالقوه عمدتا بازارهای بالفعل نیستند. از جمله دلایلی که می توان جهت این تفاوت ها ارائه نمود، این است که صادرات تا به حال در چارچوب یک استراتژی بازاریابی مدون واصولی صورت نگرفته و عمدتا موردی و متاثر از روابط سیاسی و دیپلماتیک کشور با کشورهای خریدار بوده است. این در حالی است که در اکثر کشورهای خاورمیانه، تولید و صادرات محصولات پتروشیمی از طریق شرکت های چند ملیتی صورت گرفته و نهایتا از مزایای بازارهای انحصاری و شبه انحصاری برخوردار گردیده اند. از این گذشته، کیفیت محصولات این شرکت ها نیز به سبب برخورداری از تکنولوژی بالا در حد استانداردهای جهانی بوده، به طوریکه صادرکنندگان به راحتی توانسته اند بخش عمده ای از بازارهای جهان را به خود اختصاص دهند.
بنابراین، کشورهایی که بازار آنها به عنوان بازارهای هدف ایده آلی جهت محصولات مزیت دار ایران پیشنهاد گردیده، با این شرایط قابل تایید می باشند که اولا محصولات از کیفیت بالایی برخودار باشند که این خود می طلبد تا تولید با تکنولوژی مدرن و به روز جهانی صورت گیرد. ثانیا صادرات در قالب یک استراتژی بلند مدت توسعه صنعتی و نهایتا یک استراتژی توسعه صادرات و بازاریابی به انجام برسد.

توسعه صادرات غیر نفتی با محوریت جهش صادراتی، از جمله اهداف بسیار مهم برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به شمار می رود. از این منظر، تعیین پتانسیل تجاری ما بین ایران و کشورهایی که بازار آنها جهت محصولات صادراتی به عنوان بازار هدف تلقی می گردد، یک امر کاملا بدیهی است. کره جنوبی از جمله این کشورهاست. با توجه به سابقه دیرینه روابط ایران با این کشور و تنظیم موافقت نامه های اقتصادی و تجاری فیمابین لازم است که وضعیت اقتصادی و تجاری این کشور به همراه عملکرد تجاری دو جانبه، به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. بدین منظور این مقاله درصدد است ابتدا با استفاده از شاخص های عملکرد، مقایسه ای بین عملکرد تجاری دو کشور داشته و سپس با بکارگیری معیار درجه اکمال تجاری اولا بخش های مکمل را شناسایی کرده و سپس در بخش های مکمل محصولات قابل مبادله (تجارت بالقوه کالایی) را مشخص سازد.