خسرو ثاقب طالبی
-
با توجه به اهمیت موضوع بیابان زایی و بحران مدیریت آب در کشور، بر آن شدیم تا از متخصصان این حوزه دعوت و در نشستی پیرامون «چالش های بیابان زایی در ایران با تاکید بر سیاست های منابع آب»، گفت و گو کنیم. در این گفت و گو، از نظرات آقایان دکتر علی طالبی، حسن احمدی، غلامرضا زهتابیان، محمد خسروشاهی، مهدی ضرغامی، علی صالحپور، باقر قرمز چشمه، غلامرضا هادربادی، محمد دانش، خسرو ثاقب طالبی، حمیدرضا عباسی، سید جعفر سید اخلاقی و خانم ها دکتر آرزو اشرفی زاده و سمانه رضوی زاده، بهره بردیم.ذکر این نکته لازم است که این گفت وگو، در قالب نشست نخبگانی موسسه برگزار شد که از آن برای گفت وگوی چالشی «نشریه طبیعت ایران» نیز بهره بردیم تا مطالب ارزشمند ارائه شده در اختیار علاقه مندان موضوع و مسئولان کشور قرار گیرد. آنچه در ادامه می خوانید، بخش اول این گفت و گوست.
-
سابقه و هدف
به منظور شناخت بهتر تیپ های جنگلی به منظور مدیریت همگام با طبیعت، مطالعه الگوی مکانی آن ها برای درک بسیاری از مسائل بوم شناسی ضروری است، بنابراین بررسی آن در جنگل های طبیعی به ویژه ساختار مکانی آن ها به منظور درک ویژگی های توده های جنگلی، مسیرهای توسعه مدیریت جنگل را برای رسیدن به یک ساختار مطلوب فراهم می کند. آگاهی از الگوی مکانی درختان و روابط متقابل آن ها، اطلاعات باارزشی از ساختار جنگل ارائه می دهند. این الگوها، یک ویژگی کیفی محسوب می شوند و برای مطالعه دقیق تر باید به صورت کمی در آیند. این پژوهش در نظر دارد تا الگوی پراکنش مکانی درختان در تیپ های غالب جنگل های هیرکانی را به منظور بررسی پویایی جنگل تعیین کند.
مواد و روش هاپژوهش پیش رو در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود نوشهر انجام شده است. برای اجرای این پژوهش، چهار قطعه نمونه یک هکتاری از تیپ های غالب جنگل های هیرکانی شامل ممرز- انجیلی، ممرز- راش همراه بلوط، راش آمیخته و راش خالص بررسی شدند. انتخاب این قطعه نمونه ها پس از جنگل گردشی های اولیه و براساس پتانسیل رویشگاه و جامعه جنگلی برپایه عوامل سیمای ظاهری، غلبه، آمیختگی گونه های درختی، تنوع آن ها (فراوانی کلی انواع گونه ها)، شرایط فیزیوگرافی رویشگاه (ارتفاع از سطح دریا، جهت و شیب) و مساحت گسترش تیپ انجام گرفت. در هریک از قطعه نمونه ها، قطر برابرسینه همه پایه ها با قطر بیشتر از 5/7 سانتی متر اندازه گیری شدند. مختصات گوشه جنوب غربی هر قطعه نمونه با دستگاه GPS نیز برداشت شد. سپس، فاصله و آزیموت درخت اول با استفاده از دستگاه ورتکس و شیب سنج سونتو اندازه گیری شد و با استفاده از روابط مثلثاتی، مختصات اولین درخت به دست آمد. مختصات درختان دیگر نیز به همین صورت نسبت به درخت قبلی اندازه گیری و محاسبه شد. از تابع K ریپلی برای محاسبه الگوی مکانی استفاده شد.
نتایجبراساس یافته های به دست آمده، تراکم درختان در تیپ های مورد بررسی بین 158 تا 314 اصله در هکتار متغیر است. مقدار تابع L برای ممرز (Carpinus betulus L.) در تیپ ممرز- انجیلی تا فاصله 32 متر، بیشتر از حدود مونت کارلو قرار دارد. درنتیجه، الگوی مکانی درختان در این تیپ، تجمعی است. فقط در فاصله های 32 تا 45 متری به علت قرارگیری در داخل حدود مونت کارلو، الگوی تصادفی را برای ممرز نشان می دهد. الگوی توزیع انجیلی (Parrotia persica C.A.Mey.)، کاملا تجمعی است. در تیپ ممرز- راش همراه بلوط، مقدار تابع L برای درختان ممرز و راش (Fagus orientalis Lipsky) با اختلاف زیادی بیشتر از حدود مونت کارلو حرکت می کند که بیانگر الگوی کاملا تجمعی است. به علت تعداد کم پایه های بلوط (Quercus castaneifolia C.A.Mey.) در این تیپ، امکان تعیین الگوی مکانی برای این گونه وجود ندارد. در تیپ راش آمیخته، تابع L به طور کامل در بین حدود مونت کارلو قرار گرفت که الگوی مکانی تصادفی برای گونه مذکور را نشان می دهد. در تیپ راش خالص نیز تا فاصله چهار متر، الگوی پراکنش این گونه، تصادفی بود، اما پس ازآن، مقدار تابع تا فاصله 30 متری، الگوی تجمعی را نشان می دهد. پس ازاین فاصله نیز الگوی مشاهده شده دوباره تصادفی بود.
نتیجه گیری کلی:
بسته به نوع پژوهش و مقیاس آن، الگوی مکانی درختان در مراحل مختلف حیات جنگل ممکن است متفاوت باشد. این نوع پژوهش ها می تواند به عنوان الگو استفاده شود. به طوری که مطالعه الگوهای ساختاری به جنگل شناس کمک می کند تا ضمن شناخت کافی از ویژگی های بوم شناختی گونه ها، به منظور انجام دخالت های پرورشی یا جنگل کاری با گونه های مختلف از ساختارهای طبیعی الگوبرداری کند. درنهایت، با تنظیم موقعیت مکانی درختان و آمیختگی گونه ها می توان هرچه بیشتر به مدیریت پایدار و همگام با طبیعت در مناطق جنگلی نزدیک شد.
کلید واژگان: تیپ جنگلی، ساختار مکانی، شاخص K ریپلی، مدیریت پایدارBackground and objectivesTo better understand forest types and implement management strategies that align with natural processes, studying their structure and spatial patterns is essential for addressing various ecological issues. Research on natural forests, particularly their spatial structure, provides pathways for developing forest management strategies to achieve desirable structures. The spatial pattern of trees and their mutual relationships offer valuable insights into forest structure. These patterns are qualitative characteristics that need to be quantified for more detailed analysis. This research aims to determine the spatial distribution pattern of trees in the dominant types of Hyrcanian forests in Iran to investigate forest dynamics.
MethodologyThis research was conducted in the educational and research forest of Kheiroud Nowshahr. After identifying the primary forest types based on habitat potential and forest community characteristics—such as species appearance, predominance, mixture, diversity (overall abundance of all species), physiographic conditions (elevation, aspect, and slope), and species expansion area—four one-hectare sample plots of dominant types were studied. These included hornbeam-ironwood, hornbeam-beech with oak, mixed beech, and pure beech. In each plot, a 100% inventory was applied, and the diameter at breast height of all trees with a diameter over 7.5 cm was measured. The coordinates of the southwest corner of each plot were recorded using GPS. The distance and azimuth of the first tree were measured with a Vertex device and inclinometer, and its coordinates were calculated using trigonometric relations. The coordinates of other trees were obtained similarly relative to the previous tree. Ripley's K function was used to analyze the spatial pattern.
ResultsThe results showed that tree density in the studied types varied between 158 and 314 trees per hectare. For hornbeam (Carpinus betulus L.) in the hornbeam-ironwood type, the L function value was higher than the Monte Carlo interval up to a distance of 32 meters, indicating a cumulative spatial pattern. Between 32 and 45 meters, the pattern was random due to being within the Monte Carlo interval. In this forest type, ironwood (Parrotia persica C.A.Mey.) exhibited a completely cumulative distribution pattern. In the hornbeam-beech with oak type, the L function for hornbeam and beech (Fagus orientalis Lipsky) was significantly above the Monte Carlo interval, showing a cumulative pattern. Due to the low number of oak (Quercus castaneifolia C.A.Mey.) individuals, its spatial pattern could not be determined. In the mixed beech type, the L function was entirely within the Monte Carlo interval, indicating a random spatial pattern for beech. In the pure beech type, the distribution was random up to 4 meters, cumulative from 4 to 30 meters, and random again beyond 30 meters.
ConclusionThe results of such studies can serve as models for implementing sustainable management in other forest types and as patterns for conducting breeding interventions to adjust tree locations and species mixtures. Additionally, for afforestation with different species, it is possible to use the natural structure of forests as a model.
Keywords: Forest Type, K Ripley, Spatial Structure, Sustainable Management -
مجله تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، سال بیست و دوم شماره 2 (پیاپی 44، پاییز و زمستان 1403)، صص 355 -373سابقه و هدف
شمشاد از جمله گونه های ارزشمند و منحصر به فرد جنگل های هیرکانی است که در چند سال اخیر در معرض هجوم انواع آفات قرار گرفته است. حدود 72 هزار هکتار از عرصه های جنگلی شمال کشور به رویشگاه های شمشاد اختصاص دارد. در حال حاضر بیماری بلایت (Buxus Blight) وآفت شبپره شمشاد (Cydalima perspectalis) این رویشگاه ها را تهدید میکنند. در سال های اخیر، تحقیقات گستردهای پیرامون کاربرد سنجش از دور در پایش آفات جنگلی، بهویژه با تمرکز بر دو ویژگی فیزیولوژیکی ریزش برگ و تغییر رنگ آن ، انجام شده است. هدف از این مطالعه، بررسی جامع تصاویر ماهوارهای سری زمانی در توده های شمشاد شهرستان رضوانشهر و استخراج شاخص های پوشش گیاهی و تحلیل روند تغییرات بلندمدت آن است.
مواد و روش هامنطقه مورد مطالعه، توده های جنگلی شمشاد به وسعت 400 هکتار در شهرستان رضوانشهر (استان گیلان) است. با توجه به اینکه شمشاد گونهای همیشه سبز است و در جنگل های خزان کننده قرار دارد، تنها از تصاویر ماه های شهریور تا آذر (که سایر درختان خزان کرده و برف نیز وجود ندارد) استفاده شد. در این پژوهش، تصاویر ماهوارهای لندست از سال 2010 (زمان بروز آفت) تا 2016 و از تصاویر سنتینل2 از سال 2017 تا سال 2019 مورد استفاده قرار گرفتند. پس از دریافت تصاویر، تصحیحات رادیومتریکی و اتمسفری لازم برای تصاویر لندست در نرم افزارENVI انجام شد. تصاویر سنتینل 2 به دلیل برخورداری از تصحیحات اتمسفری در سطح L2A، نیاز به تصحیح نداشتند. برای ارتقای قدرت تفکیک مکانی از 30 متر به 15 متر، از روش تلفیق تصویر و Pansharpening استفاده گردید. سپس شاخص نرمالشده پوشش گیاهی (NDVI) برای تصاویر لندست و سنتینل2 به ترتیب با نرمافزارهای ENVI و SNAP استخراج شد. جهت صحتسنجی دادههای حاصل از تصاویر، در چندین نقطه به با روش نمونهبرداری تصادفی و براساس ابعاد پیکسل 10×10 متر تصاویر سنتینل-2، در سه منطقه شامل تودههای آلوده، سالم و کاملا خشک، شاخص پوششگیاهی کنترل گردید. در ادامه، با استفاده از روش های رگرسیون حداقل مربعات معمولی Ordinary Least Squares (OLS) و من-کندال Mann-Kendall (MK) روند بلند مدت تغییرات شاخص NDVI محاسبه شد.
نتایج و یافته هابراساس شاخصهای استخراج شده، میانگین شاخص NDVI در بازه زمانی 2010 تا 2019 محاسبه شد. همچنین مقادیر حداقل، حداکثر، میانگین و انحراف معیار برای 10 تصویر ماهوارهای بررسی گردید. سال 2017 با میانگین 63/0 دارای بیشترین تراکم پوشش گیاهی شمشاد و کمترین خشکیدگی بود، در حالیکه سال 2011 با میانگین 08/0 بیشترین میزان خشکیدگی را نشان داد. از کل محدوده 400 هکتاری مطالع هشده، 269 هکتار از سال (67 درصد) از سال 2010 تا 2019 افزایش پوشش گیاهی داشتند و در 72 هکتار (18 درصد) کاهش پوشش مشاهده شد. همچنین، 59 هکتار (15 درصد) طی این سال ها روند رشد ثابتی را نشان دادند. نتایج تحلیل بلندمدت با استفاده از OLS و من-کندال، در بیشتر نقاط جنگلی دارای شیب مثبت و در محدوده طیف سبز بودند، اما این شیبها بسیار تاچیز بوده و بیانگر روند بسیار ضعیف افزایش NDVI است. در واقع، مقادیر پایین شیب، نبود روند آشکار در تغییرات پوشش گیاهی را نشان میدهد و مثبت بودن آن افزایش جزئی در NDVI و وقوع سبزینگی ضعیف همراه با تداوم خشکیدگی را تایید میکند. میانگین شاخص من-کندال در محدوده جنگل های شمشاد 08/0 برآورد شده است.
نتیجه گیرینتایج تحلیلها بیانگر افزایش بسیار جزئی شاخص NDVI در طی سالهای مطالعه و خشکیدگی گسترده در جنگل های شمشاد بود. اگرچه پوشش گیاهی شمشاد در سال های اخیر تحت تاثیر عوامل محیطی و انسانی آسیبدیده، روند کلی شاخص تفاوت پوشش گیاهی نرمال شده بهطور محسوسی کاهشی دارای شیب قابلتوجه رگرسیون است. مناسب بودن شاخص های گیاهی استخراجشده از تصاویر سری زمانی برای بررسی روند خشکیدگی برگ ها تایید گردید. براساس نتایج، پیشنهاد می‌شود جهت تحلیل دقیق تر روند خشکیدگی، از شاخصهای گیاهی دیگر و تصاویر ماهوارهای به روزتر نیز استفاده شود.
کلید واژگان: رگرسیون حداقل مربعات معمولی، من-کندال، سری زمانی، روند بلند مدت، شاخص تفاوت پوشش گیاهی نرمال شدهBackground and objectivesBoxwood is a valuable and unique species of the Hyrcanian forests that has been exposed to various pests for several years. About 72,000 hectares of forest areas in the north of the country are occupied by boxwood habitats. Currently, the boxwood blight disease and the box tree moth pest (Cydalima perspectalis) have infected these habitats. In recent years, extensive research has been conducted on the applications of remote sensing in monitoring forest pests, especially by using two physiological characteristics of leaf loss and color change. The purpose of this study is to comprehensively examine the time series satellite images available in the boxwood stands of Rezvanshahr city to derive vegetation indicators and investigate the trend of long-term changes in the vegetation.
MethodologyThe study area is the Shemshad forests, with an area of 400 hectares in Rezvanshahr city, in Guilan province. Since boxwood is an evergreen species and is located in the deciduous Hyrcanian forests, only the months from September to December with no canopy and snowfall were used for image analysis in this study.In this research, Landsat satellite images from 2010 (the time of the outbreak) to 2016, and Sentinel-2 satellite images from 2017 to 2019 were used. After obtaining satellite images, radiometric and atmospheric corrections were performed on the Landsat images using ENVI software. For the Sentinel-2 images, since they already include atmospheric corrections at the L2A level, there was no need for further correction. To convert the spatial resolution of satellite images from 30 meters to 15 meters, image integration and pansharpening methods were applied. After the necessary corrections, the Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) was extracted for Landsat and Sentinel-2 images using ENVI and SNAP software, respectively.To verify the accuracy of the data obtained from satellite images, random sampling was carried out at several points, based on the pixel dimensions of the Sentinel-2 image, which is ten meters by ten meters, in three zones: contaminated, healthy, and completely dry areas for vegetation index control. Using Ordinary Least Squares (OLS) and Mann-Kendall (MK) regression methods, the long-term trend of vegetation index changes was calculated.
ResultsBased on the indices extracted from the satellite images, the average index was calculated during the period from 2010 to 2019. Additionally, the minimum, maximum, average, and standard deviation values for 10 satellite images were examined and calculated. Based on the average vegetation index, the year 2017 had the highest density of boxwood vegetation (with an average of 0.63) and the least drying, while the year 2011 had the highest level of boxwood dieback (with an average of 0.08) in the forests of Rezvanshahr. According to the results, out of the total study area of 400 hectares, 269 hectares showed a 67% increase in vegetation index from 2010 to 2019. Meanwhile, a decrease of 18% was observed in 72 hectares of vegetated areas. In the present study, only 59 hectares (15%) maintained a constant growth trend during these years. The result of long-term trend analysis using OLS and the Mann-Kendall method in most of the forest areas of boxwood trees shows a positive slope (green spectrum), though very small, indicating a greening trend. The low slope values indicate the absence of a clear trend in vegetation changes, and their positive values confirm a very slight increase in NDVI, which suggests the occurrence of very weak greenness and predominant drying. The results of the long-term trend analysis using OLS and the Mann-Kendall method indicate a low slope in the trend of greenness.
ConclusionBased on the obtained results, only 15% of the vegetation covered with boxwood exhibited a constant trend of change. Through analyses using the Mann-Kendall method and Ordinary Least Squares, and by extracting the Normalized Difference Vegetation Index, we identified a very limited greening trend in boxwood forests. We also found that NDVI is the most effective index for detecting and predicting vegetation changes under pest pressure. It is also suggested that other satellite image sources be used to monitor the trend of dieback changes.
Keywords: Ordinary Least Squares Regression, Mann-Kendall, Time Series, Long-Term Trend, Normalized Difference Vegetation Index -
با توجه به اهمیت موضوع بیابان زایی و بحران مدیریت آب در کشور، بر آن شدیم تا از متخصصان این حوزه دعوت و در نشستی پیرامون «چالش های بیابان زایی در ایران با تاکید بر سیاست های منابع آب»، گفت و گو کنیم. در این گفت و گو، از نظرات آقایان دکتر علی طالبی، حسن احمدی، غلامرضا زهتابیان، محمد خسروشاهی، مهدی ضرغامی، علی صالحپور، باقر قرمز چشمه، غلامرضا هادربادی، محمد دانش، خسرو ثاقب طالبی، حمیدرضا عباسی، سید جعفر سید اخلاقی و خانم ها دکتر آرزو اشرفی زاده و سمانه رضوی زاده، بهره بردیم.ذکر این نکته لازم است که این گفت وگو، در قالب نشست نخبگانی موسسه برگزار شد که از آن برای گفت وگوی چالشی «نشریه طبیعت ایران» نیز بهره بردیم تا مطالب ارزشمند ارائه شده در اختیار علاقه مندان موضوع و مسئولان کشور قرار گیرد. آنچه در ادامه می خوانید، بخش اول این گفت و گوست.
-
پویایی ساختار مکانی نقش عمده ای در درک مکانیسم های ساختار جنگل و شکل گیری تنوع زیستی ایفا می کند و تا حد زیادی پایداری جنگل و بهره وری آن را تعیین می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل ساختار توده های جنگلی ارس (Juniperus excelsa M.B.) در منطقه حفاظت شده پرور استان سمنان در ناحیه رویشی ایرانی-تورانی در قالب طرح بلندمدت پایش توده های جنگلی انجام شد. دو قطعه نمونه دائمی یک هکتاری مربعی شکل به صورت تصادفی پیاده و با روش آماربرداری صددرصد، مشخصه های کمی پایه های چوبی اندازه گیری و ثبت شد. ویژگی های ساختاری توده براساس شاخص های مبتنی بر نزدیک ترین همسایه محاسبه و تفسیر شدند. در قطعه نمونه یک، ارس با 49/7 درصد (94 پایه) بیشترین فراوانی و نسترن وحشی با 4/8 درصد (9 پایه) کمترین فراوانی را داشتند. همچنین گونه های زرشک و راناس به ترتیب 39/7و 5/8 درصد فراوانی را به خود اختصاص دادند. قطعه نمونه دو با 75 پایه در هکتار تنها از دو گونه ارس و زرشک به ترتیب با 54 پایه (72 درصد) و 21 پایه (28 درصد) تشکیل شده بود. شاخص کلارک و ایوانز و زاویه یکنواخت نشان دهنده الگوی کپه ای درختان بودند. مقدار شاخص آمیختگی برای کل توده در قطعه نمونه یک و دو به ترتیب 0/46 و 0/38 به دست آمد که بیانگر آمیختگی متوسط بود. شاخص تنوع ساختاری ترکیبی نیز در قطعه نمونه یک و دو به ترتیب، 0/47 و 0/48 محاسبه شد که نشان دهنده تنوع زیاد توده های مورد بررسی بود. پژوهش حاضر نشان داد که کارایی شاخص ها در برآورد وضعیت ساختار افقی جنگل مناسب است و می توانند اطلاعات مفید و ارزشمندی در مورد توده های جنگلی فراهم کند که در مدیریت و تصمیم گیری ها کارساز است.
کلید واژگان: آمیختگی، پایش، پویایی، تنوع ساختاری ترکیبیThe dynamics of spatial structure play a major role in understanding the mechanisms of forest structure and the formation of biodiversity, and largely determine the sustainability of the forest and its productivity. As part of a long-term monitoring project, the present study was conducted to assess the structure of juniper (Juniperus excelsa M.B.) stands in the Parvar protected area of Semnan province in the Irano-Touranian vegetation zone. Two permanent sample plots, each one hectare, were randomly selected, and the quantitative characteristics of woody species were measured and recorded using the full calipering inventory method. The structural characteristics of the stands were calculated based on the nearest neighbor indices. In sample plot one, juniper was the most abundant species, accounting for 49.7% (94 stems), while Rosa canina was the least abundant, with 4.8% (9 stems). Berberis integerrima and Cerasus microcarpa accounted for 39.7% and 5.8% of abundance, respectively. Sample plot two, with 75 stems per hectare, consisted of only two species: juniper (54 stems, 72%) and barberry (21 stems, 28%). The Clarke and Evans index and uniform angle indices indicated a clustered spatial distribution pattern of trees. The species mingling index for the entire stand in sample plots one and two was 0.46 and 0.38, respectively, indicating moderate mixing. The combined structural diversity index value was 0.47 and 0.48 in sample plots one and two, respectively, suggesting high diversity in the investigated stands. This study demonstrated the effectiveness of these indices in estimating the horizontal structure of forest stands, providing valuable information essential for management and decision-making processes.
Keywords: Combined Structural Diversity, Dynamics, Mixture, Monitoring -
با توجه به لزوم مشارکت مردم در فعالیت های مرتبط با منابع طبیعی، بر آن شدیم تا از متخصصان مربوطه دعوت کنیم و در نشستی پیرامون «جلب مشارکت مردم در فعالیت های منابع طبیعی» و به طور اخص «تبیین مسئله مشارکت» و «راهکارهای عملی مشارکت، هم در بخش تحقیقات و هم در بخش اجرا»، گفت و گو کنیم.در این گفت و گو، از نظرات آقایان دکتر علیزاده، دکتر مهرابی، دکتر گرشاسبی، دکتر بدری پور، دکتر شفیعی، مهندس پالوچ، دکتر جعفریان، دکتر ابراهیمی، دکتر عواطفی همت، دکتر ثاقب طالبی، دکتر هناره، دکتر قاسمی آریان، دکتر خسروشاهی، دکتر صادقی و مهندس ابوالحسن نیا بهره بردیم.ذکر این نکته لازم است که بخش اول این گفت وگو، که در قالب نشست نخبگانی موسسه برگزار شد، در شماره پیشین نشریه طبیعت ایران منتشر و مطالب ارزشمند ارائه شده در اختیار علاقه مندان موضوع و مسئولان کشور قرار گرفت. آنچه در ادامه می آید، بخش دوم این گفت و گوی چالشی است.
-
این پژوهش با هدف کمی سازی ساختار توده های جنگلی ارس و بنه انجام شد. بدین منظور، توده بنه (Pistacia atlantica) در جزیره اسلامی و توده ارس (Juniperus excelsa) در منطقه کاغذکنان درنظر گرفته شدند و در هرکدام، یک قطعه نمونه مربعی شکل دائمی یک هکتاری به طور تصادفی پیاده شد. متغیرهای کمی قطر برابر سینه (DBH) و یقه، ارتفاع، قطر بزرگ تاج و قطرعمود بر آن برای تمام درختان اندازه گیری شد. الگوی پراکنش مکانی درختان با روش فاصله-آزیموت و تنوع ساختاری با استفاده از شاخص های مبتنی بر آمیختگی گونه ای، ابعاد درختان و موقعیت مکانی آنها بر اساس روش نزدیک ترین چهار همسایه تعیین شد. نتایج نشان داد در قطعه نمونه بنه، بیشترین فراوانی گونه ای شامل Pistacia atlantica و Ephedra major و در قطعه نمونه ارس، Juniperus excelsa و Cotoneaster nummularioides بود. میانگین DBH و سطح تاج پوشش در رویشگاه ارس 4 سانتی متر و 1195 متر مربع و در رویشگاه بنه 22 سانتی متر و 5/569 متر مربع بود. میانگین شاخص آمیختگی 0/31 و 0/502 به ترتیب نشان دهنده آمیختگی گونه ای کم در توده بنه و آمیختگی زیاد در توده ارس بود. در هر دو توده اختلاف سطح تاج درختان زیاد و اختلاف ارتفاع درختان متوسط بود. مقدار متوسط فاصله 2/8 و 7/4 متر به ترتیب نشان داد که توده ارس، متراکم و توده بنه، تنک بود. ارزیابی نهایی نشان داد، تنوع ساختاری هر دو توده زیاد، اما تنوع ساختاری ارس (0/539) نسبت به بنه (0/459) در سطح معنی داری (5 درصد) بیشتر بود که اهمیت آمیختگی گونه ای در تنوع ساختاری را نمایان ساخت. اطلاعات به دست آمده، ابزار مهمی برای دخالت های پرورشی در توده، پایش و ارزیابی کارآمدی مدیریتی محسوب می شوند.
کلید واژگان: آمیختگی گونه، الگوی مکانی، تمایز سطح تاج درختان، ساختار جنگلThis research aimed to quantify the structure of juniper and pistachio forest stands. To achieve this, two one-hectare sample plots were randomly selected: Pistacia atlantica in the Eslami Island region and Juniperus excelsa M. Bieb. in the Kaghazkonan region. Quantitative measurements included diameter at breast height (DBH), collar diameter, tree height, and crown diameter for all trees. The spatial pattern of the two stands was analyzed using the distance-azimuth method, and structural diversity was assessed in terms of species mingling, tree dimensions, and spatial position based on the four nearest neighbors method. The results showed that the most abundant species were P. atlantica and Ephedra major in plot 1, and J. excelsa and Cotoneaster nummularioides in plot 2. The average DBH and canopy cover were 22 cm and 569.5 m² in plot 1, and 4 cm and 1195 m² in plot 2, respectively. Species mingling was low in plot 1 (0.31), while plot 2 had higher mingling (0.5). Additionally, crown area differentiation was high, while height differentiation was intermediate in both stands. The mean distances between trees, 7.4 m in plot 1 and 2.8 m in plot 2, indicated sparse and dense stands, respectively. The assessment of structural diversity showed high values for both stands, with plot 2 (0.539) having significantly higher diversity than plot 1 (0.459). This highlights the importance of species mixture in the structural diversity of forest stands. This information serves as an important tool for silvicultural interventions, monitoring, and evaluating forest stand management effectiveness.
Keywords: Crown Area Differentiation, Forest Structure, Spatial Pattern, Species Mingling -
سابقه و هدف
جنگل ها، یکی مهم ترین منابع تنوع گونه ای در زیست کره هستند که نقش مهمی در حفاظت از گونه های در معرض خطر انقراض ایفا می کنند. جنگل های هیرکانی با داشتن مجموع 115 گونه گیاهی بومی از باارزش ترین بوم سازگان های کشور و جهان محسوب می شوند. خشک دار (Deadwood)، یکی از مشخصه های مهم ساختاری این جنگل های طبیعی است. خشک دارها به عنوان درختان زیستگاهی، نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی دارند. به طوری که بخش زیادی از حشرات جنگل را قاب بالان Saproxylic تشکیل می دهند. Saproxylic گونه هایی از بی مهرگان هستند که در طی بخشی از حیات خود به چوب های در حال پوسیدن، خشک دار (سرپا یا افتاده)، قارچ ها و موجودات دیگر ساکن این خشک دارها وابسته هستند. در پژوهش پیش رو، لزوم جایگزینی واژه پیشنهادی «خشک دارزی» به جای واژه Saproxylic بررسی و تحلیل می شود.
مواد و روش هاروش کار در این پژوهش به صورت بررسی پژوهش های انجام شده و نیز تحقیقات نویسندگان پژوهش پیش رو در ارتباط با طرح جامع تنوع گونه های Saproxylic شمال ایران بوده است. بر همین اساس، پژوهش پیش رو به بررسی و تحلیل مهم ترین دلایل استفاده از واژه فارسی خشک دارزی به جای Saproxylic در هفت مورد مختلف شامل بررسی تخصصی واژه Saproxylic، بررسی تمایز بین گونه های اجباری (Obligate) و اختیاری (Facultative) خشک دار، برآورد گونه های مرتبط با خشک دار، تحلیل متغیرهای موثر بر فراوانی افراد قاب بالان خشک دارزی، رابطه بین از دست رفتن تنوع زیستی موجودات خشک دارزی با فقدان حضور خشک دار، جنگل کاری ها و موجودات خشک دارزی و مقایسه واژه خشک دارزی با واژه های دیگر تفکیک شد.
نتایجبررسی تخصصی واژه Saproxylic نشان داد که این اصطلاح، اساس ارزیابی تنوع زیستی در خشک دار را نشان می دهد و توصیفی برای حشرات ساکن در چوب در حال پوسیدگی است. موجودات Saproxylic (از اینجا به بعد: خشک دارزی) به دوروش مستقیم و غیرمستقیم از خشک دار به عنوان منبع انرژی یا زیستگاه استفاده می کنند. 20 تا 25 درصد حشرات ساکن جنگل از گونه های مرتبط با خشک دار هستند. نتایج بررسی متغیرهای موثر بر فراوانی افراد قاب بالان خشک دارزی نشان داد که حجم خشک دار، درجه پوسیدگی آن و حجم درختان زنده، اثر معنی داری بر فراوانی افراد قاب بالان خشک دارزی دارند. همچنین، در پژوهش های مختلف، رابطه بین از دست رفتن تنوع زیستی موجودات خشک دارزی با فقدان حضور خشک دار گزارش شده است. به طور ی که همواره محل نصب تله ها (پنجره ای و گودالی) برای بررسی موجودات خشک دارزی در محل حضور خشک دار بوده است. ازسوی دیگر، اگرچه جنگل کاری های با هدف تولید چوب از مهم ترین منابع تولید چوب در سطح وسیع هستند، اما اثری از حضور خشک دار و درنتیجه، حضور گونه های خشک دارزی به طور مشخص در این مناطق در مقایسه با جنگل طبیعی وجود ندارد. هرچند معنی لغوی خشک دار، درخت خشک شده است، بااین حال در طبیعت و در واقعیت، خشک دار همیشه درخت کامل خشک شده نیست. در موارد زیادی فقط بخشی از تنه یا تاج درختان خشک می شود و بخش های دیگر درخت سالم است، اما این واژه برای همه متخصصان و آگاهان در حوزه بوم شناسی جنگل شناخته شده است و ذهن خواننده را به طور دقیق به هر بخشی از یک درخت کاملا مرده معطوف می کند که می تواند با واژه خشک دارزی هم راستا باشد.
نتیجه گیری کلی:
باتوجه به اینکه یکی از مهم ترین محرک های فراوانی و غنای گونه های خشک دارزی، وجود خشک دار در درجه های پوسیدگی مختلف است، بنابراین واژه انتخابی «خشک دارزی» به جای واژه غیرفارسی Saproxylic می تواند گویا و بیانگر این دسته از گونه ها در زبان فارسی باشد. درنهایت، لزوم جایگزینی واژگان غیرفارسی با واژگان مناسب فارسی و یکسان سازی این واژگان در نوشتارهای علمی- پژوهشی با تکیه بر حفظ معنی لغوی و گویایی آن در زبان فارسی می تواند گامی مثبت در راستای واژه سازی تخصصی باشد.
کلید واژگان: تنوع زیستی، جنگل کهن رست، خشک دار، واژه سازی تخصصیBackground and objectivesForests are one of the most significant sources of species diversity in the biosphere, playing a crucial role in protecting endangered species. With a total of 115 indigenous plant species, Hyrcanian forests are considered one of the most valuable ecosystems in Iran and the world. Deadwood is one of the significant structural characteristics of these natural forests. Deadwood, as habitat trees, plays an essential role in maintaining biodiversity. Saproxylic species are invertebrates that depend on rotting wood, deadwood (standing or fallen), fungi, and other living organisms during part of their life cycle. Therefore, this study investigates and analyzes the need to replace the proposed word “خشک دارزی” instead of “saproxylic.”
MethodologyThe method in this study involved a review of previous studies and the authors’ research related to the comprehensive plan of saproxylic species diversity in northern Iran. Based on this, the study investigates and evaluates the most important reasons for using the Persian word “خشک دارزی” instead of “saproxylic” in seven different cases. These include a specialized review of the word “saproxylic,” examining the distinction between obligatory and optional users of deadwood, estimating species related to deadwood, analyzing the variables affecting the abundance of saproxylic individuals, the relationship between the loss of biodiversity of Saproxylic species and the absence of deadwood, forest plantations and saproxylic individuals, and comparing the word “خشک دارزی” with other similar words.
ResultsThe specialized examination of the word “saproxylic” showed that this term forms the basis of biodiversity assessment in deadwood and describes insects living in decaying wood. Saproxylic organisms (hereafter: “خشک دارزی”) directly and indirectly use deadwood as a source of energy or habitat. Twenty to twenty-five percent of the insects living in the forest are species related to deadwood. The results of examining the variables affecting the abundance of Saproxylic individuals showed that deadwood volume, the degree of deadwood decay, and the volume of living trees had significant effects on the frequency of Saproxylic individuals. Various studies also showed the relationship between the loss of biodiversity of Saproxylic individuals and the absence of deadwood, with traps (window and pit) always installed where deadwood is present. On the other hand, although plantations for wood production are one of the most important sources of wood on a wide scale, there is no sign of deadwood and, consequently, no presence of saproxylic individuals in these areas compared to natural forests. While the meaning of deadwood is a dried tree, in nature, deadwood is not always a completely dead tree. In many cases, only part of the trunk or crown of the tree is dead, while other parts are healthy. This term is known to all experts in forest ecology as referring to any part of a completely dead tree, aligning with the term deadwood.
ConclusionTherefore, the word “خشک دارزی”instead of “Saproxylic” can effectively describe this category of species in the Persian language. Finally, the necessity of replacing non-Persian words with suitable Persian words and equating these words in scientific research writings, while preserving their expressive meaning in Persian, can be a positive step towards specialized vocabulary.
Keywords: Biodiversity, Deadwood, Old-Growth Forest, Specialized Vocabulary -
مقدمه
خشک دارها در شرایط مختلف پوسیدگی محیط زیست متفاوتی برای گونه های مختلف محسوب می شوند. این تحقیق با هدف مقایسه تنوع راسته های ماکروفون روی خشک دارهای افتاده ممرز با درجات مختلف پوسیدگی (چهار درجه پوسیدگی) در سری یک جنگل شصت کلاته گرگان انجام گرفت.
مواد و روش ها108 خشک دار در سه طبقه ارتفاعی (450-200، 700-450 و 950-700 متر از سطح دریا) با سه تکرار برای درجات پوسیدگی مختلف از خشک دار افتاده و سه تکرار از سه طبقه قطری کمتر از 40، 80-40 و بیشتر از 80 سانتی متر نمونه برداری شد. جداسازی ماکروفون از خشک دارها به روش دستی انجام گرفت و ماکروفون براساس کلیدهای شناسایی با دقت هزارم گرم توزین شد. تنوع راسته های ماکروفون براساس شاخص های تنوع، یکنواختی و غنا (به ترتیب شانون- وینر، سیمپسون و مارگالف) محاسبه شد.
یافته هانتایج نشان داد که بین میانگین شاخص های غنا و تنوع زی وزن و فراوانی ماکروفون در درجات پوسیدگی مختلف خشک دار ممرز اختلاف معنی داری وجود دارد، به طوری که با افزایش شدت پوسیدگی، غنا و تنوع ماکروفون افزایش یافت. بیشترین تعداد ماکروفون در درجه پوسیدگی چهار و در قطرهای 100-70 و 70-40 سانتی متر، بیشترین فراوانی راسته های ماکروفون در طبقه ارتفاعی 450-200 و کمترین مقدار فراوانی در طبقه ارتفاعی 950-700 مشاهده شد. همچنین بین طبقه ارتفاعی یک و طبقه ارتفاعی دو اختلاف معنی داری مشاهده نشد. رابطه کاهنده معنی داری بین طول خشک دار و فراوانی راسته های ماکروفون مشاهده شد.
نتیجه گیریدر این تحقیق با افزایش ارتفاع از سطح دریا یکنواختی زی توده، افزایش و غنای زی توده کاهش یافت بنابراین می توان گفت که اثر یکدیگر بر تنوع زی توده راسته های ماکروفون را خنثی کرد و در نتیجه برای تنوع زی توده راسته های ماکروفون در طبقات ارتفاعی مختلف تفاوت معنی داری مشاهده نشد.
کلید واژگان: ارتفاع از سطح دریا، خشک دار، شدت پوسیدگی، غناIntroductionDeadwood, at various stages of decay, serves as a diverse habitat for a wide range of species. This study investigates the diversity of macrofauna orders on fallen hornbeam deadwood with different decay classes (four classes) in district one of the Shast Kalate forest in Gorgan, Iran.
Materials and MethodsSamples were collected from 108 deadwood logs across three altitudinal ranges (200-450, 450-700, and 700-950 m a.s.l.) with three replicates for each decay class and diameter class (less than 40, 40-80, and more than 80 cm). Macrofauna were manually extracted from the deadwood and weighed to the nearest 0.001 g after identification using systematic keys. The diversity of macrofauna orders was assessed using diversity (Shannon-Wiener), evenness (Simpson), and richness (Margalef) indices.
ResultsThe results revealed significant differences in mean richness, biomass diversity, and abundance of macrofauna among the different decay classes of fallen hornbeam deadwood, with higher decay intensity associated with increased macrofauna richness and diversity. The highest number of macrofauna was found in decay class four and in the 70-100 and 40-70 cm diameter classes. Macrofauna order frequency was highest in the 200-450 m altitudinal range and lowest in the 700-950 m range, with no significant difference between the first two altitudinal classes. A significant negative relationship was observed between deadwood length and macrofauna order frequency.
ConclusionAs altitude increased, biomass evenness increased while biomass richness decreased, suggesting that these factors counteracted each other, resulting in no significant difference in macrofauna order biomass diversity across the different altitudinal ranges.
Keywords: Altitude, Deadwood, Decay Intensity, Richness -
با توجه به لزوم مشارکت مردم در فعالیت های مرتبط با منابع طبیعی، بر آن شدیم تا از متخصصان مربوطه دعوت کنیم و در نشستی پیرامون «جلب مشارکت مردم در فعالیت های منابع طبیعی» و به طور اخص «تبیین مسئله مشارکت» و «راهکارهای عملی مشارکت، هم در بخش تحقیقات و هم در بخش اجرا»، گفت و گو کنیم.در این گفت و گو، از نظرات آقایان دکتر علیزاده، دکتر مهرابی، دکتر گرشاسبی، دکتر بدری پور، دکتر شفیعی، مهندس پالوچ، دکتر جعفریان، دکتر ابراهیمی، دکتر عواطفی همت، دکتر ثاقب طالبی، دکتر هناره، دکتر قاسمی آریان، دکتر خسروشاهی، دکتر صادقی و مهندس ابوالحسن نیا بهره بردیم.ذکر این نکته لازم است که این گفت وگو، در قالب نشست نخبگانی موسسه برگزار شد که از آن برای گفت وگوی چالشی «نشریه طبیعت ایران» نیز بهره بردیم تا مطالب ارزشمند ارائه شده در اختیار علاقه مندان موضوع و مسئولان کشور قرار گیرد.
-
مقدمه
رابطه بین بی مهرگان خاکزی با شیوه های مختلف جنگل شناسی در سطح جنگل های مدیریت شده راش شرقی (Fagus orientalis Lipsky) که نوعی درخت جنگلی با پوشش گسترده در منطقه هیرکانی است، به طور کامل درک نشده است. تنوع بی مهرگان خاکزی از مهم ترین متغیرها در ارزیابی اکولوژیکی جنگل های مدیریت شده است. از این رو، ارزیابی تاثیر شیوه های جنگل شناسی بر بی مهرگان خاکزی با توجه به مدیریت پایدار جنگل ضروری است. بی مهرگان خاکزی تحت بررسی شامل کرم های خاکی، حشرات بالدار، عنکبوت ها، شبه عقرب ها، کنه ها، پادمان، پروتوزوئرها، دیپلوراها، هزارپایان، صدپایان، سیمفیلاها، خرخاکی ها، پروپوداها و پادرازان بودند. این تحقیق با هدف مقایسه فراوانی و تنوع بی مهرگان خاکزی بین دو قطعه مدیریت شده (شماره 8) و مدیریت نشده (شماره 36) در جنگل های هفت خال شهرستان نکا، استان مازندران انجام شد.
مواد و روش هانمونه برداری خاک در 131 هکتار از جنگل های تحت بررسی به روش منظم تصادفی با ابعاد شبکه 150 × 200 متر و با استفاده از دستگاه استوانه ای به سطح مقطع 81 سانتی متر مربع و عمق 10 سانتی متر انجام گرفت. در این عملیات 20 و 30 قطعه نمونه خاک به ترتیب از قطعات مدیریت شده (قطعه 8) و مدیریت نشده (قطعه 36) به دست آمد. میانگین های فراوانی و تعداد گروه های بی مهرگان خاکزی در هر متر مربع تعیین شد. میانگین های تنوع بی مهرگان خاکزی با استفاده از شاخص های شانون- وینر و سیمپسون و میانگین های غنا و یکنواختی به ترتیب با شاخص های مارگالف و شلدون محاسبه شد.
یافته هانتایج این تحقیق نشان داد که میانگین های فراوانی و تعداد گروه های بی مهرگان خاکزی در هر مترمربع از جنگل مدیریت شده (70/11728 و 31/7) نسبت به جنگل مدیریت نشده (77/12016 و 62/7) کاهش اندکی داشته است. همچنین میانگین های تنوع شانون- وینر، سیمپسون و غنای مارگالف بی مهرگان خاکزی در جنگل مدیریت شده (890/1، 834/0 و 770/1) نسبت به جنگل مدیریت نشده (928/1، 840/0 و 862/1) کاهش اندکی داشت. از سوی دیگر میانگین یکنواختی شلدون در جنگل مدیریت شده (935/0) نسبت به جنگل مدیریت نشده (924/0) افزایش اندکی را نشان داد. در مجموع عملیات جاده سازی و بهره برداری در طول دو دوره اجرای طرح جنگلداری، تغییرات پراکنده ای را در قطعه مدیریت شده به وجود آورد و از این رو کاهش اندک فراوانی، غنا و تنوع بی مهرگان خاکزی را موجب شد. البته مقادیر همه متغیرهای تحت بررسی بین دو جنگل مدیریت شده و مدیریت نشده به لحاظ آماری معنی دار نشد (سطح احتمال 05/0).
نتیجه گیریاین تحقیق نشان داد که مدیریت جنگل با روش جنگلداری ناهمسال آمیخته و به شیوه جنگل شناسی تک گزینی، کاهشی معنی دار در فراوانی و شاخص های تنوع بی مهرگان خاکزی جنگل مدیریت شده نسبت به جنگل مدیریت نشده فراهم نیاورده است.
کلید واژگان: تک گزینی، تنوع، جنگل طبیعی، غنا، یکنواختیIntroductionThe relationship between soil invertebrates and silvicultural practices in the oriental beech forests (Fagus orientalis Lipsky), a widespread forest tree in the Hyrcanian region, is not fully understood. The diversity of soil invertebrates is a crucial variable in the ecological evaluation of managed forests. Therefore, this study aims to assess the impacts of silvicultural practices on soil invertebrates, which is essential for sustainable forest management. The soil invertebrates studied included Earthworms, Winged insects, Aranea, Pseudoscorpions, Collembola, Protura, Diplura, Diplopoda, Chilopoda, Symphyla, Pauropoda, and Isopoda. The objective was to compare the abundance and diversity of soil invertebrates between two managed (No. 8) and unmanaged (No. 36) compartments in the Haftkhal forests of Neka city, Mazandaran province.
Materials and MethodsSoil sampling was conducted in 131 ha of the studied forests using a regular random method with grid dimensions of 150 × 200 m. A cylindrical device with a cross-sectional area of 81 cm² and a depth of 10 cm was used. Twenty and thirty sampling plots were obtained in managed (No. 8) and unmanaged (No. 36) compartments, respectively. The average abundance and the average number of soil invertebrate groups per square meter were determined. Additionally, Shannon-Wiener and Simpson Indices were used to calculate soil invertebrates’ diversity, while Margalef and Sheldon indices were used to determine species richness and evenness, respectively.
FindingsThe results showed that the averages of total abundance and the number of soil invertebrate groups per square meter in the managed forest (117278.70 and 7.31) had a slight decrease compared to the unmanaged forest (120167.77 and 7.62). Also, the diversity averages based on Shannon-Wiener and Simpson indices, along with the Margalef richness of soil invertebrates in the managed forest (1.890, 0.834, and 1.770), had a slight decrease compared to the unmanaged forest (1.928, 0.840, and 1.862). On the other hand, the average Sheldon evenness of soil invertebrates in the managed forest (0.935) had a slight increase compared to the unmanaged forest (0.924). Overall, road construction and exploitation operations during the two periods of the forestry plan implementation created scattered changes in the managed compartment, leading to a slight decrease in the abundance, richness, and diversity of soil invertebrates. However, the values of all the investigated variables between managed and unmanaged forests were not statistically significant (p=0.05).
ConclusionThis research demonstrated that forest management, utilizing the forestry method of uneven-aged mixed forest and the silviculture system of single-selection, has not significantly reduced the abundance and diversity indices of soil invertebrates in the managed forest compared to the unmanaged forest.
Keywords: Diversity, Evenness, Natural Forest, Richness, Single-Selection -
شناخت ساختار جنگل برای تشخیص پویایی توده، تشریح پایداری اکوسیستم، طراحی طرح های مدیریتی مناسب و اقدامات حفاظتی و احیایی مفید است. پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی الگوی مکانی و مشخصه های ساختاری جنگل های راش (Fagus Orientalis Lipsky) در مرحله تحولی بلوغ با استفاده از قطعات نمونه با مساحت متغیر به انجام رسید. به این منظور با جنگل گردشی در پارسل 327 بخش گرازبن جنگل خیرود، یازده قطعه با مساحت و شکل هندسی متغیر که دارای ویژگی های مرحله تحولی بلوغ بودند، انتخاب و موقعیت مکانی، قطر و ارتفاع همه درختان بزرگ تر از 5/7 سانتی متر در هر قطعه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بیشترین سهم درختان در میان قطعات بررسی شده مربوط به طبقات قطری میان قطر و قطور بود. همچنین نتایج حاصل از شاخص کلارک و ایوانز و زاویه یکنواخت نشان دهنده پراکنش منظم درختان در همه قطعات بررسی شده بود. شاخص آمیختگی نیز به طور متوسط در همه قطعات 19/0 به دست آمد که نشان دهنده آمیختگی کم و تمایل اندک درختان راش به قرار گرفتن در کنار گونه های دیگر بود. میانگین شاخص تمایز قطری و ارتفاعی به ترتیب 31/0 و 30/0 محاسبه شد که بیانگر اختلاف متوسط درختان همسایه نسبت به یکدیگر بود. به طور کلی، استفاده از شاخص های مبتنی بر نزدیک ترین همسایه با قطعاتی با مساحت و شکل هندسی متغیر نشان داد که این شاخص ها از توانایی زیادی در کمی کردن مشخصه های ساختاری توده های جنگل در مرحله تحولی بلوغ برخوردارند. در نتیجه پیشنهاد می شود که تحقیقات مشابهی در دیگر مراحل تحولی صورت پذیرد.
کلید واژگان: پویایی، شاخص زاویه یکنواخت، شاخص کلارک و ایوانز، کمی کردنUnderstanding the structure of a forest is crucial for detecting forest dynamics, describing ecosystem stability, and designing effective management plans and protection and restoration measures. This study primarily aims to investigate the spatial pattern and structural characteristics of beech forests in the optimal developmental stage using variable area sample plots. In compartment 327 of the Grozban district of Kheyrood forest, eleven variable area sample plots with geometric shapes, exhibiting characteristics of the optimal developmental stage, were selected. The location, diameter, and height of all trees larger than 7.5 cm were measured in each sample plot. The results revealed that the largest contribution of trees among the investigated sample plots was related to mid-diameter and low-diameter classes. The Clark and Evans index and uniform angle results indicated a regular distribution of trees in all studied sample plots. The mingling index averaged 0.19 across all sample plots, suggesting low mixing and a minimal tendency of beech trees to blend with other species. The average diameter and height differentiation index were calculated as 0.31 and 0.30, respectively, indicating an average difference between neighboring trees. Overall, the use of indices based on the nearest neighbor with variable area sample plots and geometric shapes demonstrated that these indices effectively quantify the structural characteristics of forest stands in the optimal developmental stage. Consequently, it is recommended to conduct similar research in other developmental stages.
Keywords: Dynamics, Uniform angle index, Clarke, Evans index, quantifying -
اولین گام در رابطه با حفظ و احیای اکوسیستم های مرتعی، شناخت وضعیت موجود و بهنگام کردن اطلاع پایه مراتع است. دستیابی به اطلاعات پایه و بهنگام از مراتع، نیازمند اندازهگیری مستمر و بلند مدت آنها و به عبارت دیگر، پایش آنها در یک دوره چندین ساله است که با توجه به تغییرات اقلیمی، خشک سالی های ممتد و نگرانی جوامع بشری، پرداختن به این موضوع، ضرورت بیشتری پیدا می کند (معتمدی و همکاران، 1401). بر همین اساس، طرح «پایش اکوسیستم های مرتعی مناطق مختلف آب و هوایی» از سال 1396، در دستور کار بخش تحقیقات مرتع قرار گرفت. در مرحله اول، همه رویشگاه های مرتعی در مناطق مختلف آب و هوایی کشور، در چهارچوب یک پروژه ملی، ارزیابی (اندازه گیری و پایش) شد. این امر، در شرایطی است که هر یک از 91 رویشگاه مورد پژوهش، از منظر اکولوژیکی و زیست جغرافیایی، متعلق به یک اکوسیستم کلان مرتعی است. هر یک از اکوسیستم های کلان مرتعی نیز دارای هویتی مستقل با خاستگاه اکولوژیکی و رویشگاهی متفاوتی هستند که برداشت و تعریف ناقص از این موضوع، سبب غفلت در شناخت درست این اکوسیستم ها شده است (جلیلی، 1398).
-
سابقه و هدف
حفاظت از آب و خاک، مهیا کردن شرایط زیستی برای جوامع انسانی و تولید محصولات فرعی از مهمترین عملکردها و ویژگی های جنگل های زاگرس به شمار می آیند. حدود یک سوم از کل جمعیت کشور در این ناحیه رویشی زندگی می کنند و بیش از 70 درصد از کل عشایر کشور در این محدوده بسر می برند؛ به طوریکه از لحاظ دامداری 50 درصد از جمعیت دام کشور در این ناحیه استقرار دارند. متاسفانه امروزه تخریب جنگل های زاگرس به دلایل مختلف انسانی و اکولوژیک در حال وقوع است. یکی از راهکارهای مدیریت تخریب جنگل ها، مدلسازی عوامل اثرگذار بر تخریب می باشد. با توجه به اهمیت موضوع تخریب در جنگل های زاگرس و شرایط شکننده ی این اکوسیستم، پژوهش حاضر با هدف مدلسازی جغرافیایی عوامل تخریب جنگل در زیرحوضه خرم آباد به انجام رسید.
مواد و روش هابر اساس مطالعات و بررسی ها، پنج عامل اصلی تخریب شامل چرای بی رویه دام، مسیر های کوچروی عشایری، پراکنش سکونتگاه ها، پراکنش راه های ارتباطی و زراعت در زیراشکوب جنگل شناسایی شدند. برای هر عامل، نقشه ی رقومی تهیه گردید و توسط روش فازی در محیط نرم افزار ArcGIS بی مقیاس شدند. لایه های فازی توسط روش AHP وزین شدند و توسط روش WLC لایه ی پتانسیل تخریب بدست آمد. به منظور صحت سنجی این لایه، پنج طبقه در نظر گرفته شد و در هر طبقه 12 قطعه نمونه ی 35×35 متر پیاده سازی شد و دو فاکتور زراعت زیر اشکوب و خشکیدگی درختی بررسی و سنجش گردید. سپس بر اساس مقادیر عددی لایه ی پتانسیل تخریب جنگل (به عنوان متغیر پاسخ) و برداشت های میدانی پنج عامل تخریب (به عنوان متغیرهای مستقل) در 30 نقطه ی تصادفی، اقدام به مدلسازی توسط روش Geographically Weighted Regression گردید.
یافته هانتایج وزن دهی به عوامل اثرگذار در تخریب جنگل های منطقه نشان داد، دو عامل زراعت زیراشکوب جنگل و چرای بی رویه دام وزن بالاتری نسبت به دیگر عوامل دارند. بر اساس مدلسازی جغرافیایی، نتایج پیش بینی تخریب در نقاط نمونه نشان داد انحراف معیار مقادیر باقیمانده بدون هیچ گونه الگوی مکانی خاصی در تمامی بخش های جنگل منطقه پراکنش دارند. نقشه ی پیوسته ی پیش بینی تخریب نیز نشان داد که پتانسیل تخریب در تمامی سطوح جنگل البته با شدت های مختلف وجود دارد. بر روی این نقشه سه نقطه بحرانی وجود دارد که در امر مدیریت این جنگل ها باید به این نقاط توجه ویژه گردد.
نتیجه گیریمحققین مختلف برای مدلسازی و بررسی عوامل موثر در تخریب جنگل ها اغلب از روش های رگرسیون کلاسیک بهره گیری نموده اند ولی پژوهش حاضر از رگرسیون فضایی استفاده نموده است و بسیاری از خطاهای مکان مبنا نبودن داده های پیش بینی خود به خود حذف می گردد، لذا می توان با اطمینان بیشتر از این روش استفاده نمود و برای تهیه ی نقشه های پیش بینی، آن را بکارگیری کرد.
کلید واژگان: تخریب جنگل، خرم آباد، رگرسیون فضایی، زاگرسBackground and objectivesWater and soil protection, providing living conditions for human communities and production of by-products are the most important performances and characteristics of Zagros forests. About one third of the total population of the country lives in the Zagros region and more than 70% of the total nomads of the country are in this area; in terms of livestock, 50% of the country's livestock are located in this area. Unfortunately, today the Zagros forests degradation is happening for various human and ecological reasons. Due to the importance of degradation in the Zagros forests and the unfavorable conditions of this ecosystem, the present study was conducted with the aim of geographical modeling of forest degradation factors in the Khorramabad basin.
Materials and methodsBased on studies, five main causes of degradation were identified, including overgrazing, nomadic migration routes, distribution of residences, distribution of access roads and farming under the forest canopy. For each factor, a digital map was prepared and normalized by fuzzy method in ArcGIS. Fuzzy layers were weighted by AHP and degradation potential layer was obtained by WLC method. In order to validate this layer, five classes were considered and in each class 12 sample plots of 35 × 35 m were implemented and two factors of farming under the forest canopy and tree decline were examined and measured. Then, based on the numerical values of the forest degradation potential layer (as a response variable) and the field surveys of five degradation factors (as independent variables) at 30 random points, the modeling was performed by geographically weighted regression method.
ResultsThe results of weighting the factors affecting forest degradation showed that the two factors of farming under the forest canopy and overgrazing are more important than other factors. Based on geographical modeling, the results of forest degradation prediction in the sample points showed that the residuals standard deviation without any specific spatial pattern are distributed throughout the forest. The continuous forest degradation prediction map also showed that there is potential for degradation in all parts of the forest, but with different intensities. There are three critical points on this map that should be given special attention in the management of these forests.
ConclusionVarious researchers have often used classical regression methods to model and investigate the factors affecting forest degradation, but this study has used geographical regression and many georeferencing errors of predictive data are automatically eliminated. Therefore, this method can be used with more confidence and used to prepare prediction maps.
Keywords: Forest degradation, Khorramabad, Geographical regression, Zagros -
سیدفخرالدین ضیایی ضیابری، پانزدهم اسفند ماه سال 1315 شمسی در روستای ضیابر، از توابع شهرستان صومعه سرا (استان گیلان) دیده به جهان گشود و آن گونه که خود همه ساله یادآوری می نمود، تولدش، مصادف با روز درخت کاری بود. به دلیل اینکه پدرش در سنوات مختلف، ریاست مراکز دخانیات استان های گیلان، آذربایجان غربی و گلستان را بر عهده داشت، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهرهای رشت، ارومیه و خوی سپری کرد و در سال 1337 در شهرستان خوی موفق به دریافت مدرک دیپلم طبیعی شد.در همان سال، علی رغم پذیرش در رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه، به دلیل علاقه ای که به طبیعت و رشته جنگل داشت، تصمیم به ادامه تحصیل در رشته مهندسی جنگل در دانشگاه استانبول ترکیه گرفت و برای اجرای این تصمیم، علاوه بر آموختن زبان ترکی برای تامین بخشی از هزینه ها، به برنامه ریشه کنی مالاریا، که در آن سال ها به توصیه سازمان جهانی بهداشت در ایران آغاز شده بود، پیوست. سال 1339 عازم ترکیه و پس از شرکت در دوره تکمیلی زبان ترکی استانبولی، در سال 1961 (1340 شمسی) در رشته مهندسی جنگل دانشگاه استانبول پذیرفته شد. وی در سال 1968 میلادی (1347 شمسی) با موفقیت، دیپلم مهندسی عالی (کارشناسی ارشد) جنگلبانی را از این دانشگاه دریافت کرد.
-
مجله تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، سال نوزدهم شماره 1 (پیاپی 37، بهار و تابستان 1400)، صص 94 -109
حشرات از مهم ترین اجزای زیست توده در یک اکوسیستم جنگلی هستند و برآورد غنای گونه ای آن ها می تواند به ارایه ی دیدگاهی مناسب جهت تخمین تنوع زیستی در اکوسیستم های جنگلی منجر شود. پژوهش حاضر سه روش جمع آوری برخی از قاب بالان در راشستان منطقه شصت کلاته را بررسی و مقایسه می نماید. ابتدا 12 قطعه نمونه انتخاب و در هر یک ، یک عدد تله پنجره ای و دو عدد تله گودالی نصب شد. براساس نتایج سه روش نمونه برداری، 226 گونه شناسایی شده از مجموع 3341 نمونه (فرد) از راسته ی قاب بالان جمع آوری شد که 635 فرد در نمونه برداری مستقیم، 694 فرد در تله گودالی و 2012 فرد در تله پنجره ای به دام افتادند. همچنین در روش تله پنجره ای، غنای گونه ای با نرخ بیشتری نسبت به دو روش دیگر افزایش نشان داد .نتایج تحلیل مقیاس بندی غیرمتریک چندبعدی (NMDS) نشان داد که ترکیب گونه ای در هر یک از روش های نمونه برداری به-طور معنی داری متفاوت است، به طوری که از مجموع 226 گونه به دام افتاده، 22 گونه در سه روش نمونه برداری مشترک بودند اما 93 گونه فقط در تله پنجره ای، 39 گونه فقط در تله گودالی و 23 گونه فقط در روش نمونه برداری مستقیم وجود داشتند. در پژوهش حاضر گونه Scraptia sp. از خانواده Scraptiidae به عنوان گونه ای توصیف نشده در تله پنجره ای شناسایی شد. در تله گودالی گونه (Marsham, 1802) Geotrupes spiniger از خانواده Scarabaeidae، در روش نمونه برداری مستقیم گونه Uleiota planata (Linnaeus, 1761) از خانواده Silvanidae و در تله پنجره ای گونه (Reitter, 1890) Megathous menentriesi از خانواده Elateridae بیشترین مقدار گونه شاخص را به ترتیب با ارزش 7544/0، 5000/0 و 7500/0 نشان دادند.
کلید واژگان: قاب بالان، تله پنجره ای، تله گودالی، سوسک های خشکدار زی، NMDS، RarefactionInsects are one of the most important biomass components in a forest ecosystem and estimating their species richness is very important which can provide a suitable perspective for assessing the biodiversity of forest ecosystems. The present study has compared three methods of collecting some beetles in one of the northern beech forests of Iran (Golestan Province). For this purpose, 12 plots were selected, and beside direct sampling, one window and two pitfall traps were installed in each plot. Based on the results of three sampling methods, a total of 3341 specimens from 226 species were collected of Coleoptera order, including 635 specimens in direct sampling, 694 specimens in the pitfall traps and 2012 specimens in the window traps. Species richness in the window traps increased at a higher rate in comparison to the other methods. The results of non-metric multidimensional scaling (NMDS) showed that the species composition in each sampling methods is significantly different. Considering the Venn diagram of 226 identified species, out of a total of 3341 specimens, 22 species were common in the three sampling methods but 93, 39 and 23 species were caught only in the window trap, pitfall trap and direct sampling, respectively. In the present study, Scraptia sp. from the family Scraptiidae was recognized as an undescribed species in window trap. Additionally, the indicator species of pitfall traps, direct sampling and window traps with highest index value of 0.7544, 0.5000, and 0.7500 were Geotrupes spiniger (Scarabaeidae), Uleiota planata (Silvanidae) and Megathous menentriesi (Elateridae), respectively
Keywords: Coleoptera, Window trap, Pitfall trap, Saproxylic beetles, NMDS, Rarefaction -
هدف از انجام این پژوهش، سنجش مقدار تحت تنش کم آبی بودن درختان مادری در رویشگاه اصلی در وسط تابستان با مقایسه مقدار سه آنزیم مهم پاسخ به این تنش و رنگیزه های فتوسنتزی در رویشگاه های مورد بررسی است. برای انجام این پژوهش با توجه به پراکنش راش شرقی چهار رویشگاه با مقدار بارندگی و اقلیم متفاوت در استان های گیلان، مازندران و گلستان برای نمونه برداری انتخاب شدند. نمونه برداری در هر منطقه از برگ 15 درخت مادری انجام شد و سپس آنزیم های پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز و رنگیزه های کلروفیلی شامل کلروفیل a، b، کل و کارتنویید مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که جمعیت های درختان مادری راش در کلیه مناطق مورد بررسی، دارای فعالیت آنتی اکسیدانی متفاوتی بوده و در این بین منطقه شصت کلاته که کمترین مقدار بارندگی را نسبت به دیگر مناطق داشت دارای سطوح بالاتر آنزیم های پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز بود. همچنین تمام مناطق مورد بررسی دارای مقدار کلروفیل a متفاوت بودند به طوری که جمعیت های شصت کلاته و سپس خیرود بالابند دارای کمترین مقدار کلروفیل هستند. نتایج همبستگی نیز حاکی از ارتباط معنی دار مثبت بین مقدار کلروفیل a و مقدار بارندگی مناطق مورد بررسی است. مقدار کلروفیل a و آنزیم های پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز به عنوان صفات موثر در پاسخ به خشکی درختان مناطق مورد بررسی معرفی شدند.کلید واژگان: آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، راش شرقی، رنگیزه های کلروفیلی، کاتالازThe aim of this study was to measure the amount of dehydration stress in native trees in the middle of summer by comparing the three important enzymes response to this stress and photosynthetic pigments in the studied habitats. In order to carry out this research, four habitats in Guilan, Mazandaran and Golestan provinces were selected for sampling. From each region, 15 mother trees were selected. Peroxidase enzymes, catalase and ascorbate peroxidase and chlorophyll pigments including chlorophyll a, b, total and carotenoids were measured. The results of this study showed that Fagus populations in all regions had different antioxidant activity at the peak of drought stress in the middle of summer, so that the population of Shastkalateh with the least rainfall compared to other areas, had higher levels of peroxidase and ascorbate peroxidase enzymes. Also, all regions of the study had a different chlorophyll a content, so that the populations of Shastkalateh and then Up land kheyrood had the lowest chlorophyll content. The correlation results indicate a significant positive correlation between chlorophyll a and rainfall in the studied areas. Chlorophyll a, peroxidase enzymes and ascorbate peroxidase were also identified as effective and significant traits in response to drought stress in the studied areas.Keywords: Ascorbate peroxidase, Peroxidase, Fagus orientalis, Chlorophyll pigments, Catalase.
-
راش شرقی یکی از مهمترین گونه های پهن برگ جنگل های هیرکانی بوده و قابلیت سازگاری فنوتیپی و ژنتیکی این گونه به تغییرات اقلیمی اهمیت بسیاری دارد. تعیین کمیت و ارزیابی تنوع ژنتیکی بین و درون جمعیت های گونه راش این امکان را فراهم می کند تا تنوع جمعیت ها به بهترین نحو حفظ و نگهداری شود. این پژوهش روی درختان بالغ چهار جمعیت (منطقه) مختلف از این گونه در دو گرادیان شاخص خشکی از غرب به شرق و ارتفاع پایین بند به بالابند در جنگل های هیرکانی (جنگل شفارود گیلان، جنگل خیرودکنار پایین بند و بالابند مازندران و جنگل شصت کلاته گلستان) انجام شد. بررسی تنوع ژنتیکی و اکوتیپی در جمعیت های مادری به کمک هفت نشانگر ریزماهواره و یک نشانگر بیوشیمیایی انجام گردید. نتایج حکایت از تنوع بالا در تمام جمعیت ها به ویژه جمعیت شصت کلاته گلستان داشت. نتایج آنالیز واریانس مولکولی با نشانگر ریزماهواره SSR نشان داد که 77 درصد از کل تنوع مربوط به درون جمعیت ها و 23 درصد مربوط به بین جمعیت ها بود. نتایج این تحقیق نشان داد که وجود تنوع ژنتیکی بیشتر در درون جمعیت های راش جنگل های هیرکانی حکایت از پایه ژنتیکی قوی آنها برای سازگاری با شرایط محیطی داشته و ممکن است سازگاری کوتاه مدت به تغییرات اقلیمی را تسهیل نماید. از سوی دیگر وجود تنوع ژنتیکی بالاتر در منطقه شصت کلاته نسبت به سایر مناطق، نشان دهنده وجود نیروهای تکاملی قوی تر برای سازگاری درختان با شرایط محیطی منطقه است. همچنین جریان ژنی بیشتر در جمعیت های دگرگشن راش شرقی باعث تمایز ژنتیکی کم بین جمعیت ها در گرادیان شاخص خشکی جنگل های هیرکانی شده است.کلید واژگان: تنوع، گرادیان خشکی، راش شرقی، نشانگر مولکولی و بیوشیمیاییIranian Journal of Rangelands Forests Plant Breeding and Genetic Research, Volume:28 Issue: 2, 2021, PP 191 -202Fagus orientalis is one of the most important broadleaf species in Hyrcanian forests. The phenotypic and genetic adaptation potential of this species to climate change is very important. Quantifying and evaluating genetic diversity between and within oriental beech populations makes it possible to best preserve the diversity of populations. This study was conducted on mature trees of four different populations (regions) of this species in two drought index gradients from West to East and lowland to highland in Hyrcanian forests (Shafarood forest of Gilan, Khairudkenar forest of lowland and highland of Mazandaran and Shast Kalateh forest of Golestan). Genetic diversity was studied in native populations using seven microsatellite markers and one biochemical marker. The results showed high diversity in all populations, especially in the population of Shast Kalateh, Golestan. The results of molecular analysis of variance with SSR microsatellite marker showed that 77% of the total diversity was within populations and 23% was among the populations. The results of this study showed that the presence of more genetic diversity within the beech populations of Hyrcanian forests indicates their strong genetic basis for adaptation to environmental conditions and may facilitate short-term adaptation to climate changes. On the other hand, the presence of higher genetic diversity in Shast Kalateh than in other regions indicates stronger evolutionary forces for adapting trees to environmental conditions. Additionally, higher gene flow among allogamous populations of oriental beech has led to low genetic differentiation between populations in the drought index gradient of Hyrcanian forests.Keywords: diversity, Drought gradient, Fagus orientalis, Molecular, biochemical markers
-
زمینه و هدف
جوامع جنگلی پیش از مرحله ی اوج از پویایی بسیار بالایی برخوردارند، به گونه ای که حتی تغییرات کوچک به وجود آمده در شرایط این توده ها می تواند با پاسخ ناگهانی نظیر تغییر گونه ی غالب و یا افزایش تعداد گونه های همراه در توده همراه باشد. هدف از این پژوهش پیش بینی روند توالی توده های ممرز- راش (beech- hornbeam) به سمت راشستان در جنگل های طبیعی هیرکانی شمال ایران است.
مواد و روش هاپس از مطالعه های میدانی سه قطعه نمونه به مساحت یک هکتار (100× 100 متر) که شامل تیپ ممرز- راش (تیپ مرحله میانی توالی جنگل های هیرکانی) بودند انتخاب شد. در ابتدا چهار عامل آشکوب بندی گونه ای، نسبت تعداد نهال به پایه های مادری، درصد فراوانی خشکه دارهای توده و شاخص های تمایز قطری و ارتفاعی در قطعات نمونه اندازه گیری شد.
یافته هانمودارهای آشکوب بندی گونه ای نشان دهنده حضور بارز گونه ی راش در آشکوب پایین هر سه توده با متوسط3/61 درصد می باشد و متوسط نسبت تعداد نهال به تعداد پایه های مادری برای گونه های راش و ممرز نیز به ترتیب 1/30 و3/2 می باشد. همچنین گونه ی ممرز بیشترین درصد فراوانی خشکه دارها را در قطعات نمونه با متوسط 67 درصد به خود اختصاص داده است. در نهایت نتایج حاصل از نمودارهای تمایز قطری و ارتفاعی به ترتیب با مقادیر 13/0 و 1/0 نشان دهنده رقابت بسیار شدید بین گونه ی راش و ممرز می باشد.
بحث و نتیجه گیریاندازه گیری رقابت در توده های طبیعی به همراه ترکیب نتایج آن با عواملی نظیر فراوانی خشکه دارها و نهال ها و همچنین آشکوب بندی در توده نشان از جایگزینی گونه ی راش به جای گونه ی ممرز دارد.
کلید واژگان: آشکوب بندی، خشکه دار، تمایز قطری، تمایز ارتفاعی، رقابتBackground and ObjectiveDynamics of Forest communities, before the climax stage, are very high, and small changes in the conditions of the stands would result in sudden responses such as dominant species changing or increasing the number of accessory species in the accessory stand. This study aims to predict the sequence of the beech- hornbeam stand toward beech stand in the semi-virgin forest Hyrcanian of northern Iran.
Material & MethodologyAfter field studies, three sample plots with an area of one hectare (100 × 100 m) were selected, which included hornbeam-beech type (middle stage type of Hyrcanian forest sequence). At first, four species turbulence factors, the ratio of number of seedlings to mother rootstocks, the percentage of abundance of dry matter and the indices of diameter and height differentiation in the sample plots were measured.
FindingsLayering Charts of species indicate the conspicuous presence of beech in the understory of three stands with 61.3 percentage on average. In addition, the average number of proportion of seedlings to the number of mother trees in beech and hornbeam were are 30.1 and 2.3, respectively. The highest percentage of dead trees’ (67%) frequency in the plots is related to Hornbeam species. The results of the TDi and THi indexes charts, with averages of 0.13 and 0.1, respectively, demonstrate a dramatic competition between beech and hornbeam.
Discussion and ConclusionThrough the measuring of the competition in natural stands and combining results with other factors such as stage and seedling frequency and layering in the stand indicate that beech would be likely to be replaced by hornbeem.
Keywords: Layering, Deadwood, DBH differentiation, Height differentiation, Competiti -
پژوهش پیش رو به منظور بررسی نیاز رویشگاهی گلابی وحشی (Pyrus spp.) انجام شد. برای بررسی عوامل محیطی موثر بر پراکنش گلابی وحشی در جنگل های زاگرس با توجه به سه دامنه مختلف ارتفاعی، جهات جغرافیایی، فرم های زمین، و با در نظر گرفتن تراکم گونه مورد مطالعه (حضور درخت مورد نظر به صورت گروهی در یک پلات) و پراکنش ناهمگن و پراکنده آن در مناطقی از سطح استان کرمانشاه، برداشت های عرصه ای به صورت انتخابی انجام شد. نتایج نشان داد که فرم دامنه با جهت غربی شرایط رویشی مناسبتری را برای گونه گلابی وحشی فراهم می آورد. همچنین، نتایج حاصل از آنالیز مولفه های اصلی (PCA) مربوط به خاک این رویشگاه ها، تاثیر مثبت عناصر شیمیایی EC، C و pH و تاثیر منفی Caco3 را در حضور گونه گلابی وحشی نشان داد. ضمن آنکه عناصر فیزیکی سیلت و رس در لایه سطحی خاک در حضور این گونه تاثیر مثبت داشتند. نتیجه آنکه دامنه های با جهت جغرافیایی غربی که دارای خاک های حاصلخیز و فاقد آهک هستند بهترین شرایط رویشگاهی را برای رویش و گسترش گلابی وحشی فراهم می آورند.
کلید واژگان: آنالیز مولفه های اصلی، جنگل های زاگرس، گلابی وحشی، نیاز رویشگاهیIn order to investigate the effect of Environmental factors for the propagation of wild pears (Pyrus spp.), after gathering some basic data, distribution limits of this specie in Kermanshah province was identified. Later on, the distribution areas were classified into three altitudinal ranges including (>1500, 1500-2000, < 2000m a.s.l.), four geographical directions including (North, South, West and East) and also different land forms including (Valley, Slope, Slope edge and Flat). To gather requisite information, some 1000m2 plots were established in each mentioned situation at least with three replications. Considering the density of the studied species (the presence of the desired tree in a group in a plot). Results showed that Slope form with west aspect At a range of 1500m to 2000 m a.s.l. prepared the best position for distribution of Pyrus spp.. Also Principle Component Analysis(PCA) of soil in Pyrus spp. provenance, positive effect of chemical elements such as: EC ,C,pH and negative effect of Caco3 on growth parameters of Pyrus spp. were indicated Mean while physic elements such as: Silt and Clay preferred positive effect on growth parameters at surface layer.
Keywords: Principle Component Analysis (PCA), Site demand, Pyrus L, Zagros Forests -
شناخت ارتباط بین ارتفاع درخت (H) و قطر در ارتفاع برابرسینه (D) برای برنامه ریزی جنگل، نظارت، برآورد زیست توده و توصیف پویایی توده بسیار مهم است. در این تحقیق 20مدل مختلف قطر- ارتفاع برای برآورد دقیق ارتفاع درختان همسال دست کاشت کاج بروسیا (Pinusbrutia) وزربین (Cupressus sempervirens var.horizontalis) در منطقه عرب داغ (شمال شرق استان گلستان) ارزیابی شد. داده های موردنیاز برای گونه های زربین و کاج بروسیا به ترتیب از 114 و 98 قطعه نمونه،با استفاده از یک شبکه آماربرداری خوشه ای سیستماتیک بافاصله خوشه ها 400*600 متر جمع آوری شد. در تمام قطعات نمونه، مشخصه های گونه، قطر برابرسینه تمام درختان با قطربیشتر از 5/7 سانتی متر و ارتفاع درختان اندازه گیری و ثبت شد. درمجموع 389 و 299 جفت مشاهده قطر- ارتفاع به ترتیب برای زربین و کاج بروسیا اندازه گیری و ثبت شد که 75 درصد آن ها در فرآیند مدل سازی و 25 درصد برای ارزیابی مدل ها به کار گرفته شد. ارزیابی برازش مدل ها با استفاده از معیارهای آماری درصد جذر میانگین مربعات خطای نسبی (RMSE%) و ضریب تبیین R2 انجام شد. نتایج نشان داد که بازه R2در مرحله اعتبارسنجی از 55/0 تا 59/0 و 50/0 تا 51/0 و بازه RMSE% از 32/15 تا 87/22 و 09/11 تا 16 درصد به ترتیب برای گونه های زربین و کاج بروسیا به دست آمد و مدل های سیبسن، میکاییل- منتن، توانی، پرودان و چاپمن- ریچارد برای گونه زربین و مدل های گومپرز، کرف، وایبول، میکایلوف و راتکوفسکی برای گونه کاج بروسیا، بهتر توانستند مشخصه ارتفاع را برآورد کنند؛ بنابراین، اکثر مدل ها، دارای نتایج نسبتا مشابه با دقت مناسب بودند و می توانند در برآورد ارتفاع درختان جنگل های دست کاشت بروسیا و زربین در سایر مناطق فاقد طرح پرورشی نیز به کار بسته شوند.
کلید واژگان: توده های همسال، مدل سازی آماری، ارتفاع، گونه های سوزنی برگ، حجم سرپاKnowledge on the relationship between tree height (H) and diameter at breast height (D) is crucial for forest planning, monitoring, biomass estimation, and forest stands dynamics description. In keeping with, in this study, the researchers evaluated 20 different height-diameter models to estimate accurately the height of the trees of Pinus brutia and Cupressus sempervirens var. horizontalis species in Arabdagh region (northeast of Golestan province). Required data for cypress and pine species were collected from 114 and 98 circular sampling plots, respectively, using a systematic cluster survey network with cluster spacing of 400 * 600 m. Species characteristics such as diameter at the breast height of all trees (greater than 7.5 cm) and trees height were measured and recorded in all sample plots. Overall, 389 and 299 pairs of height-diameter observations were collected for cypress and pine, respectively. The 75 percent of the data were used in the modeling process and the rest data were used to evaluate the models. The fitness of the models was evaluated using statistical criteria of% RMSE and R2. The results showed that for cypress and pine, the R2 ranging from 0.55 to 0.59 and 0.50 to 0.51 and the RMSE% varied from 15.32 to 22.87 and 11.09 to 16, respectively. At the end, the models of Sibbesen, Michaelis-Menten, Power, Prodan, and Chapman-Richards for the Cypress, and the Gomperz, Korf, Weibull, Michailoff, and Ratkowsky models for the pine species were better able to estimate trees height.
Keywords: Even age stands, Statistically modeling, Height, Softwood species, Standing volume -
خشک دارها نقش های ساختاری و بیوژیوشیمیایی مهمی در فرایندهای اکوسیستم جنگلی ایفا می کنند. هدف پژوهش حاضر، تعیین مقدار چگالی چوب و زی توده خشک دارهای راش و ممرز و رابطه آن برحسب درجات مختلف پوسیدگی و کلاسه های قطری مختلف در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود شهرستان نوشهر در استان مازندران است. ابتدا از خشک دارها (با قطر میانه بیشتر از 5/7 سانتی متر) در سطحی معادل 50 هکتار به صورت صددرصد آماربرداری شد. سپس برای تعیین چگالی چوب، از هر خشک دار سه نمونه مکعبی (نزدیک به مغز، نزدیک به پوست و بین مغز و پوست) به ابعاد 2× 2× 2 سانتی متر تهیه و به آزمایشگاه انتقال داده شد. پس از تعیین انواع چگالی (چگالی تر، خشک و بحرانی) در محیط آزمایشگاه، نمونه ها آسیاب شدند و با استفاده از روش های استاندارد آزمایشگاهی، کربن و نیتروژن خشک دارها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که انواع چگالی چوب خشک دارها با افزایش درجه پوسیدگی کاهش پیدا می کند. همچنین چگالی خشک از کلاسه کم قطر به قطور خشک دارها به طور معنی داری کاهش می یابد. نتایج مربوط به زی توده نشان داد که با افزایش درجه پوسیدگی، مقدار زی توده افزایش پیدا می کند. از نظر کلاسه های قطری نیز با افزایش قطر خشک دارها، زی توده روند افزایشی نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش درجه پوسیدگی و کلاسه های قطری خشک دارها، ذخیره کربن آنها افزایش پیدا می کند، اما در مورد ذخیره نیتروژن به علت نبود تفاوت معنی دار، الگوی خاصی مشاهده نشد. بر این اساس وجود خشک دارهای قطور به عنوان منبع ذخیره کربن در جنگل اهمیت زیادی دارد و حفظ آنها به منظور مدیریت همگام با طبیعت ضروری است.
کلید واژگان: تجزیه، تعادل کربن، چگالی خشک، خیرود، کلاسه قطریCoarse woody debris (CWD) play important structural and biogeochemical roles in forest ecosystem processes. The aim of this study was to determine the wood density and biomass of beech and hornbeam and its relationship with different degrees of decay and diameter classes in Khairud educational and research forest, Nowshahr city, Mazandaran province. First, in an area of 50 hectares, CWD (with a median diameter of more than 7.5 cm) were fully survived and inventoried. Then, to determine the wood density of CWD, three cubic samples (close to the pith, close to the bark, and between the pith and bark) with dimensions of 2 × 2 × 2 cm were taken from each CWD and transferred to the laboratory. After determining the types of wood density (wet, dry, and critical density) in the laboratory, the samples were grinded, and using standard laboratory methods, the carbon and nitrogen elements of CWD were measured based on different decay grades and diameter classes. The results showed that the wood density types decrease with an increasing degree of CWD decay grade. Also, the dry wood density of Beech CWD and downed Beech CWD decreases significantly with increasing diameter. The results related to the amount of biomass showed that this value increases with an increasing degree of decay. Based on diameter classes, with an increasing diameter of CWD, the amount of biomass showed an increasing trend. The results also showed that with increasing degree of decay and diameter of CWD, their carbon storage increases. But in the case of nitrogen storage, due to the lack of significant differences, no specific pattern was observed. In general, it can be said that the presence of large CWD in the forest is very important ecologically, because stores more carbon. On the other hand, the preservation of CWD in the forest is in line with close to nature management.
Keywords: dry wood density, diameter class, carbon balance, Decomposition, Khairud -
ا اهمیت پژوهش درباره ساختار توده های پهن برگ آمیخته کمتر از توده های راش نیست. برای این منظور، نه قطعه یک هکتاری در قطعه شاهد سری چهار طرح جنگلداری لوه انتخاب شد و پس از برداشت مشخصات عمومی، آماربرداری 100 درصد در همه قطعات انجام گرفت و قطر برابرسینه و مختصات مکانی همه گونه های چوبی با قطر برابرسینه بیشتر از 5/7 سانتی متر ثبت شد. در هر قطعه نمونه یک ترانسکت به ابعاد 10×100 متر انتخاب و ارتفاع درختان آن برداشت شد. نحوه پراکنش درختان و الگوی مکانی آنها به تفکیک گونه با استفاده از نرم افزار PAST رسم و بررسی و جایگاه توده ها در مثلث ساختار مشخص شد. نتایج نشان داد که توده های بررسی شده ناهمسال و سه آشکوبه بوده و از 12 گونه چوبی با بیشترین فراوانی ممرز تشکیل شده اند. تعداد متوسط درختان در هکتار 384 اصله و ارتفاع درختان بین 6/3 تا 7/34 متر است و قطورترین درختان گونه های نمدار و بلندمازو با ارتفاع بیش از 25 متر هستند که در آشکوب بالا قرار گرفته اند. متوسط رویه زمینی 10/36 متر مربع و متوسط حجم کل قطعات و حجم خشک دارها به ترتیب 6/420 و 17 متر مکعب در هکتار محاسبه شد. الگوی پراکنش درختان در بیشتر قطعات کپه ای بود. جایگاه قطعات نه گانه در مثلث ساختار نشان داد که همه قطعات در ناحیه قطور قرار گرفته اند و با ساختار نامنظم فاصله زیادی دارند و هنوز ساختار مناسب اجرای مستقیم شیوه تک گزینی را ندارند. از این رو باید در ابتدا با عملیات پرورشی به سمت ساختار نامنظم هدایت شوند تا با ایجاد نسل های جدید و با حفظ آمیختگی بتوان پایداری جنگل و تنوع زیستی را تقویت کرد.
کلید واژگان: ارتفاع، الگوی مکانی، تنوع گونه ای، حجم، خشک دار، قطر، قطعه شاهدThe importance of study on the structure of mixed stands is not less than that of studies on beech stands. For this purpose, nine sample plots, each one ha, were established in the control compartment of district four in Loveh forest. After recording the general characteristics of the stand, 100% inventory was done in the plots. Coordination and diameter at breast height (dbh) of all woody species with dbh larger than 7.5cm were measured. Spatial pattern of species was mapped using PAST software. Moreover, the locations of the stands were determined in the structure triangle. Results showed that the studied stands were three-storied uneven-aged and composed of 12 woody species with the highest abundance of hornbeam. Mean stem number was 384ha-1, height of trees varied between 3.6 and 34.7 m and large and extra-large trees of Lime and Chestnut-leaved oak with a total height of more than 25m appeared in the upper story. Mean basal area, total volume and dead wood volume accounted to 36.1 m2ha-1, 420.6 m3ha-1 and 17 m3ha-1, respectively. Spatial pattern of the trees was generally cluster. All nine plots were located on the upper part of the structure triangle indicating abundance of old and large trees which were far from the theoretical irregular structure. Considering this structure, immediate application of group selection method is too early in such stands; we suggest starting with silvicultural interventions and moving towards irregular structure, and later establishment of young generation keeping tree diversity and sustainability in mind.
Keywords: Dead wood, diameter, height, control compartment, spatial pattern, species diversity, Volume -
پژوهش پیش رو با هدف شناسایی پویایی ساختار توده های دست نخورده در جنگل های هیرکانی انجام شد. ابتدا، چهار رویشگاه در سه استان گیلان، مازندران و گلستان انتخاب شد و در هر رویشگاه سه قطعه نمونه یک هکتاری (درمجموع، 12 قطعه نمونه) در مراحل تحولی اولیه، بلوغ و تخریب درنظر گرفته شد. مرحله اول برداشت های ساختاری قطعه نمونه های فوق از اطلاعات سال 1387 استخراج شد و در سال 1397 داده های ساختاری در همان قطعه نمونه ها دوباره برداشت شدند، به طوری که قطر تمام پایه ها (قطر برابر سینه بیشتر از 5/7 سانتی متر) اندازه گیری شد. براساس نتایج، میانگین تعداد درختانی که به شکل طبیعی از توده حذف شده بودند، برای مراحل تحولی اولیه، بلوغ و تخریب به ترتیب 78، 48 و 31 اصله در هکتار (1/21، 16 و 6/12 درصد) به دست آمد. افزایش قطر متوسط توده نیز برای مراحل مذکور به ترتیب 2/3، 5/4 و 75/3 سانتی متر بود. در قطعه های مورد بررسی طی دوره 10ساله، بیشینه رویش در مرحله تحولی بلوغ با متوسط 101 متر مکعب در هکتار مشاهده شد. براساس نتایج به دست آمده از مثلث ساختار، تمام توده ها در قسمت قطور قرار داشتند. طی دوره 10ساله در تمام قطعه نمونه ها (به جز مرحله های تحولی اولیه)، توده ها از حالت ناهمسال نامنظم دور شده بودند و جابه جایی اندکی در مثلث ساختار داشتند. درمجموع، می توان گفت پایش های دوره ای و جمع آوری اطلاعات از قطعه نمونه های دایمی جزء اصول اولیه حفظ و اصلاح توده ها هستند. شناسایی تغییرات ساختار طی زمان به عنوان پویایی مراحل تحولی توده ها به شمار می آید و جنگل شناسی نزدیک به طبیعت را ممکن می سازد.
کلید واژگان: جنگل شناسی نزدیک به طبیعت، رویش، ساختار توده، مثلث ساختارWith the aim of identifying the dynamism of the Hyrcanian forests, four reserve compartments were selected in three provinces of Gilan, Mazandaran, and Golestan. In each reserve stand, three plots of one hectare (12 plots in total) were laid out in the initial, optimal, and decay development stages. The first inventory (structural study) was performed in 2008 and in the present study, data were collected again in 2018. All trees with a diameter at breast height larger than 7.5 cm were measured. Based on the results, the mean number of trees naturally removed in the initial, optimal, and decay stages were 78, 48, and 31 per ha (21.1, 16, and 12.6%), respectively. The increase in the average mean diameter of the stands in the initial, optimal, and decay stand was increased in the amount of 3.2, 4.5, and 3.75 cm, respectively. Also, the maximum volume increment within the period was calculated 101 m3ha-1 in the optimal stage. All of the studied stands were placed in the large sizetimber in the structured triangle. Which indicates that they are far from theirregular structure. Over the ten-yearperiod, all stands, except the initial stage in Haftkhal, showed a light displacement in the triangle structure. Accordingly, periodic monitoring and data collection of permanent plots are one of the basic principles of stand conservation and improvement. Recognizing changes in structure over time is the first step in understanding the dynamics of development stages in stands which facilitates close to nature forest management.
Keywords: Close to nature forestry, increment, stand structure, structure triangle
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.