رحیم شبانه

اگر هرودوت بر نوشتن تاریخ جهان شناخته‌شده زمان خود همت کرد و در این راه افسانه و شعر را نیز به خدمت گرفت، توسیدید هموطن معاصر او تاریخ اختصاصی خود را جهان یونانی و آن هم یک دوره محدود از تاریخ یونان، یعنی وقوع جنگ‌های پلوپونزی قرار داد. هرودوت جنگ‌های ایران و یونان را حادثه مهم تاریخ می‌دانست، اما توسیدید شاید در رقابت با او جنگ‌های داخلی یونان را بزرگ‌ترین حادثه تاریخ بشر قرار داد و سعی کرد تاریخی پیراسته از اغراق‌های شاعرانه و افسانه‌های مردم‌فریب ارایه دهد.

گردان فجر از گردان‌های زبده، آموزش‌دیده و خط‌شکن خوزستانی بود. کتاب پرواز در فجر مستندی زنده از واقعه بمباران شیمیایی گردان فجر بهبهان در کیلومتر 10 جاده خرمشهر اهواز در زمان عملیات کربلای 5 است. نویسنده کتاب، این فاجعه شیمیایی را به‌صورت موضوعی موردی از وقایع جنگ تحمیلی انتخاب نموده تا به پدیده مهم‌تری که از دوران باستان در جنگ‌ها به‌کار رفته بپردازد. او سابقه استفاده از سلا ح‌های شیمیایی و بیولوژیکی را از دوران باستان تا جنگ تحمیلی به‌طور خلاصه بررسی کرده، همچنین به جنگ‌های جدید شیمیایی در دوران معاصر پرداخته و تاثیرات، نتایج، چگونگی کاربرد و ترکیبات این سلاح‌ها را بررسی و تحلیل نموده، سپس با استفاده از روایات شفاهی بازماندگان و شاهدان حادثه شیمیایی گردان فجر سعی در مستند کردن این واقعه دارد. کتاب طرح ابتکاری جالبی در بیان موضوع داشته، اما درعین‌حال اشکالاتی هم در نحوه استفاده از منابع دارد.

بررسی کتا بهای درسی تاریخ در ایران از زمان پیدایش مدارس به سبک جدید ب هویژه از دوره پهلوی نشان م یدهد که این درس و کتا بهای درسی مربوط به آن ب هشدت تحت تاثیر ایدیولوژ یهای حاکم، بیشتر جنبه سیاسی پیدا کرد هاست. از سوی دیگر، تاری خنویسی ایدیولوژیک ب هدلیل ی کجانب هنگری در یک جامعه تکثرگرا و وجود روایات مختلف از یک رویداد یا یک شخص، به موضوع درو غبودن تاریخ دامن زده و ب یاعتمادی کلی نسبت به درس تاریخ ایجاد کرد هاست. بخشی از مشکلات درس تاریخ به ماهیت علم تاریخ برم یگردد. درنظرنگرفتن شرایط سنی و نیازهای شخصیتی دان شآموزان در تهیه کتا بهای درسی نیز از دیگر مشکلات درس تاریخ است. لذا هرگونه تغییر در درس تاریخ، به تغییر در نگرش به این موضوع بستگی دارد. شناخت آف تهای حاکم بر این درس، هم به مطالعات نظری و هم به تجارب عملی دبیران محترم تاریخ ب هعنوان پیاد هنظام خط مقدم آموزش تاریخ نیازمند است.

کتاب بهبهان؛ سیمای اجتماعی فرهنگی بر اساس بینش فرهنگی و جامعه شناسی تاریخی،به تاریخ و اجتماع مردم شهر بهبهان پرداخته و سعی کرده سیر تحول و تغییر در ساختارهایاجتماعی را از گذشته تا حال نشان دهد. نویسنده نه تنها از منابع و اطلاعات مورخان ونویسندگان گذشته و معاصر بهره گرفته، بلکه تجارب عینی از فرهنگ و تحولات اجتماعیرا که در طول عمر خود شاهد آن بوده، با اطلاعات مکتوب عجین کرده، به خواننده ارایهداده است. هرچند این اثر به شکل علمی و آکادمیک نوشته نشده و نویسنده نتوانستهدر بهره گیری از منابع به آن جنبه یک تحقیق علمی و پژوهشی بدهد، اما اطلاعات آنمی تواند برای نویسندگان پژوهش های محلی بسیار مفید و ارزنده باشد.

باستان یپاریزی را ب هحق باید پیر تاری خدان و تاری خشناس و طن زدان تاریخ معاصر ایران دانست. او با سبک خاص خود عده زیادی را بتاریخ و نوشت ه های تاریخی آشتی داد و تاریخ محلی را با دید و نگاه خاص خود معنایی دیگر بخشید. استاد فقید که حدود هفتاد سال در زمین ه های تاریخی و ادبی قل مفرسایی و آثار فراوانی عرضه کرد، بدون شک از پرکارترین مورخان معاصر ایران بوده است. ولی کار او در کنار محاسن بسیار، دارای ایراداتی هم بود؛ ازجمله آثارش با معیارهای علمی و آکادمیک تاری خنویسی فاصله داشت. مطمینا با مرگ آن سعید فقید فرصت بیشتری است تا عملکرد او در تاری خنویسی به محک نقد و نقادی گذاشته شود. هدف این مقاله بررسی و تبیین سبک و سیاق استاد باستانی پاریزی در تاریخ نویسی و طرح اشکالات وارد به سبک او و کنکاش درباره پاسخ های آن مرحوم در آثارش به نقد نقادان است. شاید در مدح استاد فقید باستانی پاریزی بسیار کسان به حق و به نحو احسن قلم بزنند. اما نگارنده حقیر به سبک کتاب معروف استاد، خودمشت مالی، قصد نوعی انتقاد ملایم دارم که آن می دانم که هم با بررسی پاسخ های استاد باستانی پاریزی در کتاب « خوش مشت مالی » را نوعی خودمشت مالی به انتقادات منتقدان آثار ایشان همراه است و هم دربردارنده طرح انتقاداتی که استاد پاسخ مشخصی به آن ها نداده است.