سید حسین موسویان
-
شناخت معقولات ثانیه فلسفی ، مقدمه ای ضروری در بازشناخت نظام اندیشه فلسفی قاضی سعید قمی به ویژه مخالفت وی با قایلان به اصالت وجود است. این پژوهش با بررسی دقیق و تفصیلی آثار قطعی الانتساب به وی به روش توصیفی- تحلیلی تلاش می نماید آراء و مبانی قاضی درباره معقولات ثانیه فلسفی و احکام آن را استخراج و تحلیل نماید. بررسی ها نشان می دهد وی اصطلاح معقول ثانی را به کار نبرده، بلکه از معقولات ثانیه فلسفی با عنوان «امور عامه» سخن گفته و مفاهیمی همچون، وجود، شیء، امکان و وجوب را از امور عامه برشمرده و آنها را مفاهیمی عام، بدیهی و معانی مصدری عارض و محمول بر همه اشیا می خواند که ضعیف ترین اشیا از جهت تحقق و دارای حظی از وجود در نفس الامر هستند. برخی اقوال وی بر نحوه ای عروض مابعدالطبیعی مفاهیم فلسفی دلالت دارد؛ البته او در بحث جعل، «ماهیت» را مجعول بالذات و دیگر اعراض و لوازم شیء را مجعول بالعرض می داند. تاکید وی بر جعل بسیط، برخی ابهام های یاد شده را برطرف می سازد. از سخن قاضی، دو سطح متمایز از خارجی بودن مفاهیم فلسفی فهمیده می شود: یکی آنکه این مفاهیم بهره ضعیفی از تحقق و عینیت داشته باشند؛ دوم آنکه هیچ تحقق و عینیت زاید بر ذات نداشته باشند.
کلید واژگان: معقول ثانی فلسفی, امور عامه, قاضی سعید قمیQādī Sa‘īd Qumī has not applied the term “secondary intelligibles” but discusses the philosophical secondary intelligibles as “general concepts” (umūr al-āmmah). General concepts as existence, thingness, possibility & necessity are general, self evident & infinitival meanings that accident & predicate on every thing & are the weakest in externality; In attribution of essences, as the essence or quiddity in general (al māhiya bil ma‘na al a‘am) is an entity & created, the attributes are entities & created either; So Some of his phrases implies metaphysical accidence & externality of these concepts.Of course in discussion on creation, he knows the quiddity in general as the very thing that is created by simple creation of creator & refuses synthetic creation; so the essence will be created by self & the other attributes & accidents will be created by accident or attributed to creation; thus some mentioned ambiguities will be resolved.According to his treatises two interpretation on external reality of philosophical secondary intelligibles can be conceived, first, their weakest share of externality & their metaphysical distinction & second, having no metaphysical entity & their mental prosody.
Keywords: Qādī Sa&lsquo, īd Qumī, philosophical secondary intelligible, General concepts, attribute -
بررسی دقیق و تفصیلی آثار قاضی سعید نشان می دهد اساسا «ماهیت» از نظر قاضی سعید، همان «ما به الشیء هو هو» یا ماهیت بالمعنی الاعم است و ماهیت به معنای «ما یقال فی جواب ماهو» مورد نظر وی نبوده است؛ ماهیت، همان حقیقت، ذات و صورت شیء و در تعبیر دیگر، «ماهیت شیء»، «وجود خاص شیء» است قاضی سعید در تبیین دو حکم از احکام ماهیت در نحوه تحقق ماهیت در عالم خارج، یعنی دو مساله جعل و تشخص، نفس «ماهیت» را مجعول به «جعل بسیط» از ناحیه جاعل دانسته و هرگونه تقرر ماهیت، پیش از جعل جاعل را نفی می نماید و تشخص ماهیت را نیز به «جعل جاعل» می داند؛ لذا تحقق ماهیت، نیازمند عروض وجود بر ماهیت نخواهد بود قاضی سعید در تبیین نحوه تحقق ماهیت در عالم خارج، نفس «ماهیت» را مجعول به «جعل بسیط» از ناحیه جاعل دانسته و هرگونه تقرر ماهیت، پیش از جعل جاعل را نفی می نماید
کلید واژگان: قاضی سعید قمی, شناخت, ماهیت, ماهیت بالمعنی الاعم, جعلSophia Perennis, Volume:17 Issue: 2, 2021, PP 93 -121Detailed & precise study on Qādī Sa‘īd writings represents that every existent’s quiddity in Qādī Sa‘īd’s thought is identical to what by which it is what it is or quiddity in general (al māhiya bil ma‘na al a‘am) & quiddity as whatness has not been his target in arguments. In explanation two problems on external realization of quiddity, that are the problem of creation & the problem of distinction, he declares that every quiddity is created by simple creation of it’s creator & denies every kind of beingexistence for quiddity before creation of it’s creator, as well he names the creation of creator as the just cause of distinction of every existent, so the externality & distinction of quiddities does not need to accident of existence to become existent & also does not need to attributes to become distinct.
Keywords: Qādī Sa‘īd Qumī, Existent, Essence, quiddity, creation -
نیروزیه رساله ای است منسوب به ابن سینا که موضوع آن تفسیر قرآن کریم است. ابن سینا در این رساله براساس اصول فلسفی خود و نیز حساب جمل، تلاش کرده است تا حروف مقطعه قرآن را تفسیر کند. با توجه به اینکه عدم ذکر این رساله در برخی کتب تراجم قدیمی موجب بروز تردید در انتساب این رساله شده است، تحقیق در بررسی انتساب این رساله به ابن سینا و سپس بررسی تاریخ احتمالی تالیف آن ازجمله ابعاد پژوهشی مهم در مورد این رساله است. ابن سینا در ابتدای این رساله طی مقدمه ای بیان می کند که آن را به رسم هدیه نوروزی به شخصی با لقب الشیخ الامیر هدیه کرده است. مهدی إلیه این رساله، به طورقطع روشن نیست، اما براساس شواهد تاریخی و شواهد موجود در متن، می توان اشخاصی از معاصران و نزدیکان ابن سینا را به عنوان مهدی إلیه احتمالی بررسی کرد. در میان این اشخاص، احتمال مهدی إلیه بودن ابوعبدالله برقی از دیگران قوی تر است. بر این اساس، ابن سینا این رساله را تقریبا در حدود سال های 387392ه، یعنی زمان اقامتش در بخارا تالیف کرده است؛ بررسی های متن شناختی نیز نشان می دهد که محتوای رساله با سایر آثار ابن سینا هماهنگ است و اصطلاحات کلیدی رساله همچون اصطلاح خاص او برای خداوند و نیز اصطلاحات خاص او برای بیان مراتب خلقت و تقریر نظریه صدور، انتساب رساله نیروزیه را به ابن سینا تایید می کند.
کلید واژگان: ابن سینا, تفسیر قرآن, حروف مقطعه رساله نیروزیه, نظریه صدورNeirūzīyyeh is a treatise on commentaries of Qur'ānic verses compiled by Ibn Sina. In his treaties, Ibn Sina sought to interpret ḥurūf muqaṭṭaʿāt (the mysterious letters) through his philosophical thoughts and ḥisāb al-jummal (the Abjad numerals). Since the title of the treatise was not mentioned in the ancient biographical pieces of literature, it raises serious doubts about the attribution. Therefore, the treatise needs historically to be assessed and authenticated. In the introduction, Ibn Sina dedicated his treatise to "Sheikh Al- ʾAmīr" as a Nowruz (New Year) gift. But we are not certain about the identity of him. Based on written records, the most probable person is Abu ‘Abdillāh Barghi. Ibn Sina composed the treaties between ages seventeen to twenty-two, ca. 387-392 AH, during his stay in Bukhara. The textual criticism and structural analysis of the treatise show that the content is compatible with his other works. The key terms of the treatise including Necessary Being and other ontological terms discussed in the issues of the degrees of creations and the Theory of Emanation are the same as the ones that had been used in Ibn Sina's other philosophical works. This proves the treatise is truly attributed to him.
Keywords: Ibn Sina, Neirūzīyyeh, the theory of emanation, The Qur'ānic interpretation, ḥurūf muqaṭṭaʿāt (the mysterious letters) -
نیروزیه نام رساله‌ای از ابن‌سینا در تفسیر قرآن است که در آن بر اساس اصول فلسفی خویش و نیز بر اساس حساب جمل، تلاش می‌کند تا حروف مقطعه قرآنی را تفسیر کند. ابن‌سینا در ابتدای این رساله مقدمه‌ای ذکر می‌کند و در آنجا توضیح می‌دهد که این رساله را به رسم هدیه نوروزی به شخصی با لقب «الشیخ الامیر» تالیف کرده است. نام مهدی الیه نامی مبهم است و در نگاه اول با هیچکدام از اطرافیان و معاصران ابن‌سینا انطباق کامل ندارد. از این‌رو بررسی و پژوهش در هویت مهدی إلیه از جمله جنبه‌های مهم این اثر است. از جمله ابعاد دیگر پژوهش در این اثر، تحقیق در روش ابن‌سینا در تفسیر حروف مقطعه و ارتباط آن با سایر آثار ابن‌سینا است. تصحیح انتقادی این اثر بر مبنای چهار نسخه برگزیده انجام شده که قدیمی‌ترین آنها نسخه‌ای متعلق به سال 702 هجری قمری است.
کلید واژگان: ابن سینا, نیروزیه, تفسیر قرآن کریم, حروف مقطعه قرآنی, نظریه فیض -
کتاب الحروف فاربی از مهم ترین آثار متافیزیکی در تاریخ فلسفه اسلامی است که نشان می دهد تفکر فلسفی در عالم اسلام در ابتدای راه خود چه نسبتی با اندیشه ارسطویی دارد. در این اثر ضمن توضیح اصطلاحات مختلف فلسفی و اقتضائات مختلف این اصطلاحات در زبان و جامعه عربی مباحث فلسفی مهم و بدیعی طرح شده است. الحروف علاوه بر این حاوی مباحث مختلفی در باب پیدایش زبان، فلسفه، دین، سیاست و اجتماع است که باعث شده مورد توجه محققان در شاخه های مختلف علوم انسانی قرار گیرد. این اثر را نخستین بار محسن مهدی در سال 1970 بر اساس تنها یک نسخه موجود در دانشگاه تهران تصحیح و منتشر نمود. اشکالات فراوان نسخه چاپی که ناشی از ضعیف بودن نسخه خطی و پیچیدگی و سخت فهمی متن اثر می باشد تصحیح مجدد آن را ضروری کرده است. در این مقاله متن اولین مبحث طرح شده در این اثر که می توان آن را «اصطلاح «مقوله» و جایگاه آن در علوم و صنایع» نامید بر اساس چهار نسخه خطی و یک نسخه چاپی تصحیح و در موارد لزوم حاشیه هایی جهت توضیح و تبیین مطالب آورده شده است.کلید واژگان: کتاب الحروف, فارابی, مقولات, معقولات اول, موضوعات علوم
-
برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام توافقی بین ایران و اتحادیه اروپا و گروه 1+5 تنشی در سیاست های منطقه ای خاور میانه ایجاد کرد. ایران توانست بارفع تحریم های هسته ای و با دسترسی به بازار جهانی از استعداد اقتصادی خود استفاده نماید و به جلب سرمایه های خارجی دست یابد. اما رئیس جمهورجدید ایالت متحده آمریکا، دونالد ترامپ محدود کردن دستاوردهای اقتصادی ایران از برجام را از اهداف خود قرار داده است .حضور و جایگاه ایران درمنطقه به نوعی تحت عنوان یک رهبر ادامه دارد و ایران در درگیری های منطقه ای نقش فعال دارد. رئیس جمهور ایران دکتر حسن روحانی که با شعار انتخاباتی «تعامل سازنده با جهان» به پیروزی رسید، همچنان تلاش می کند که به وعده های انتخاباتی خود، از جمله؛ اصلاحات اجتماعی و افزایش حقوق شهروندی، پایبند باشد. با وجودی که وی با مخالفت های زیادی از سوی اصولگرایان رو به رو بوده است. در حال حاضر دونالد ترامپ تمام تلاش خود را بهکار میگیرد که این توافق را از میان بردارد و «برجام» را نابود کند. این تحقیقات اثر برجام را بر وضعیت داخلی ایران و سیاست های منطقه ای برسیمی کند و سعی در پیشبینی عواقب نقض برجام دارد.کلید واژگان: برجام, ایران, آمریکا, توافق هسته ای, مذاکرات ایران و 5 + 1The 2015 nuclear deal, known as The Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), signed by the Islamic Republic of Iran and the P5 +1 world powers changed the dynamics of geopolitics in the Middle East. Access to the global market and a relief from sanctions enabled Iran to tap into its vast economic potential and attract foreign investment. Since the election of President Trump, the US has tried to minimize Iran’s economic benefits from the nuclear deal. Iran’s presence as a leader in the region is increasingly being felt with its growing involvement in surrounding conflicts. In Iran, President Hassan Rouhani’s election promises for social reform and constructive dialogue with the world are being fulfilled albeit slowly. Now, President Trump has decided to kill the deal. In our research, we review the effects of the JCPOA on domestic politics in Iran and regional politics in the Middle East as we examine the potential consequences of President Trump and the United States abandoning the nuclear deal.Keywords: Nuclear Deal, Iran, US, JCPOA, Middle East, international relations
-
This article would present comprehensive explanations as to why Iran is not after a nuclear bomb and provide twenty-five reasons to strengthen this position. Examples range from a chronology of Israeli accusations that claim Iran is pursuing nuclear weapons; elaborating on the findings by the International Atomic Energy Agency’s inspectors of Iranian nuclear facilities; the Iranian Supreme Leader Ayatollah Khamenei’s viewpoint on nuclear weapons; the findings of US and other Western intelligence agency’s regarding the Iran’s nuclear capability; and instances of missed opportunity that have evaded a resolution of the nuclear dossier. Furthermore, the paper would elaborate on a framework for diplomatic solution to the nuclear standoff and its contribution to the realization of Weapons of Mass Destruction Free Zone in the Middle East.Keywords: United Nations, Israel, Nuclear Weapons, Diplomacy, US, Iran
-
رساله الاحجار الشداد رساله کوچکی از ملا محسن فیض کاشانی است که در ابطال نظریه جزء لایتجزا (جوهر فرد) نگاشته شده است. این رساله که تا کنون منتشر نشده است، حاوی بیست وسه برهان در نفی جوهر فرد و پاسخ به هفت شبهه و استدلال طرفداران این نظریه است. تصحیح انتقادی حاضر بر اساس دو نسخه صورت گرفته است، که تا کنون تنها نسخه های شناخته شده از این رساله به شمار می آیند. هم چنین، در تحلیل محتوایی رساله، منابع اقتباسی فیض کاشانی در تدوین آن مشخص شده است.
کلید واژگان: فیض کاشانی, جوهر فرد, جزء لایتجزا, نظام, ملاصدراAl-AĕjΪr al-shidΪd is a short work of MullΪ Muĕsin Fayą KΪshΪnì, which was written to show the falsity of the theory of ‘a part which cannot be further divided’ (juz’ la yatajazza’u) or the theory of the ‘atom’ or ‘indivisible part’ (jawhar-i fard). This treatise, which has not been published till now, contains twenty-three philosophical proofs for the non-existence of the atom, and responses to seven doubts and demonstrations by the adherents of this view. The present critical edition was prepared on the basis of two manuscript copies, which so far may be counted as the only known copies of this work. Moreover, in analyzing the contents of this treatise, the sources used by KΪshΪnì in its composition have been identified. -
رساله نکت المنطق یکی از آثار منطقی کوتاه و نکته دار ابن سینا است که تاکنون به چاپ نرسیده و تنها در حدود نیمی از آن که بی غلط هم نیست در حاشیه کتاب شرح الهدایه الاثیریه نوشته ملاصدرا به صورت چاپ سنگی منتشر شده است. تصحیح تحقیقی این رساله برپایه سه نسخه موجود در کتابخانه های استانبول، یک نسخه از کتابخانه مجلس سنا و نیمه یادشده در چاپ سنگی انجام گرفته است.
برخی از ویژگی های این رساله در سنجش با دیگر آثار مهم منطقی شیخ بدین قرار است: اولویت و تقدم بخشیدن به مباحث «تصدیقات» بر مباحث «تصورات»؛ دسته بندی جامع احکام قوای چهارگانه آدمی در عین ایجاز؛ تعریف متفاوت برای «قضیه» و دسته بندی قضایا از آغاز به سه دسته «حملی»، «متصل» و «منفصل»، بدون کاربرد واژه «شرطی»؛ و مختص دانستن قضایای «شخصی» به قضایای حملی.
کلید واژگان: ابن سینا, منطق, تصور, تصدیق, حکم, قضیه, قیاسHere I present a critical edition of one of Ibn Sina`s short treatises containing subtle points in logic. So far only half of it, which is not devoid of errors, has been published in the margins of Mulla Sadra`s commentary on the book: al-Ĕidåya al-Athìriyya, in the lithographic edition. My critical edition is based on three manuscripts from the libraries of Istanbul and a manuscript from the Senate House of Iran library (Majles-e-Sena), in addition to the above mentioned incomplete lithographic edition. Some of the features of this treatise in contrast to IbnSina`s other logical writings are: the priority given to 'assertion' (taģdìq) over 'conception' (taģawwur); a brief but comprehensive classification of the four human faculties; a different definition for 'proposition'; and the classification of propositions into 'predicative', 'connective' and 'disjunctive', without mentioning the conditional. Furthermore, it should be noted that in this treatise singular propositions are confined to predicative ones. -
تعلیقات فارابی و ابن سینا و بازاندیشی در «حقیقت» و «حکمت»یکی از برجسته های حکمی و فلسفی در تعلیقات فارابی و ابن سینا تعلیقی است با آغازه «الوقوف علی حقائق الاشیاء لیس فی قدره البشر»، که در آن سخن از محدودیت های معرفت بشری و پیامدهای آن در چارچوب نگاه انسان آن روزگار به جهان بیرون از خود می رود. در این مقاله به بررسی نگاه ویژه و روشنگرانه ای می پردازیم که این دو فیلسوف بزرگ در کتاب تعلیقات به مسئله «حقیقت» و پیوند آن با معنای «حکمت» داشته اند. استنباط نگارنده از آموزه های تعلیقات این است که چون هیچ انسانی نمی تواند «حقیقت» را با علم حصولی و بی ابهام و اجمال بشناسد و هر انسانی شاید تنها با روزنه ای از علم حضوری و در حد مختصات وجودی خود بدان راه یابد، باید تعریف تازه ای از «حکمت» به دست داد که برازنده انسان باشد؛ در غیر این صورت آنچه در اندازه انسان است «حکمت دوستی» است نه «حکمت». با این تفسیر، سعادت و کمال انسان را نیز دیگر نمی توان در رسیدن به حقیقت دانست؛ چه چنین رسیدنی نه معقول است و نه ممکن.
کلید واژگان: تعلیقات, حقیقت, حکمت, سعادت, کمالThe Ta līqāts of Fārābī and Ibn Sīnā and Rethinking the Concepts ofOne of the most prominent philosophical issues in the books Ta‘līqāts by Fārābī and Ibn Sīnā is discussed in a chapter beginning with the title «understanding the truth of the things is not in man's capacity». In this chapter they examine the limits of human knowledge on his restricted view of the world. In this paper, I will discuss the special view through which those two great philosophers considered the issue of truth and its connection with the meaning of Sophia (Hikmat). This author's understanding of the ideas discussed in the treatises Ta‘līqāts is that man cannot recognize clearly truth of things by means of indirect knowledge and that every human being can only penetrate into it by means of direct knowledge, i. e., knowledge by presence, according to his possibilities. Thus, a new definition of Sophia is required which would be suitable to his abilities. Otherwise, what is in man's capacity as a man is love of Sophia (Philosophia) not Sophia itself. According to this view, man's happiness and perfection is no longer considered as to reach the truth. The reason for this is that such a reading is neither justifiable nor possible.Keywords: Talīqāt, Truth, Sophia (Hikmat), Happiness, Perfection -
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.