به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

سید محسن نبوی کلات

  • زهرا کفاش زاده، سید محسن نبوی کلات*، محمدرضا عباسی، علیرضا سوهانی دربان

    به منظور مطالعه اثر کم آبیاری بر محتوی نسبی آب، غلظت پرولین، محتوی آنزیم های آنتی اکسیدان، غلظت کلروفیل و عملکرد علوفه 5 گونه شبدر آزمایشی مزرعه ای به شکل کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 99-1398 انجام شد. کم آبیاری در سه سطح (0 (عدم کم آبیاری) و کم آبیاری 20 و 40 درصد کمتر از نیاز آبیاری گیاه) به عنوان عامل اصلی و 5 گونه شبدر (Trifolium resupinatum (شبدر ایرانی)، T. alexandrium (شبدر برسیم) ، T. lapaceaum ، T. echinatum و T. diffusum) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد با افزایش کم آبیاری تا سطح 40 درصد، غلظت پرولین به میزان 93 درصد و محتوی آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز به ترتیب به میزان 12، 98 و 83 درصد افزایش یافت. اما محتوی نسبی آب، عملکرد علوفه تازه و علوفه خشک به ترتیب به میزان 22، 24 و 29 درصد کاهش پیدا کرد. بیشترین محتوی نسبی آب، غلظت کلروفیل a و b و محتوی آنزیم های آنتی اکسیدان بدون تفاوت معنی دار در دو رقم T. resupinatum و T. alexandrium مشاهده شد. بررسی اثر متقابل دو عامل (کم آبیاری × گونه) نشان داد که با افزایش کم آبیاری عملکرد علوفه تازه و خشک هر پنج گونه به طور معنی داری کاهش یافت. در هر سه سطح کم آبیاری بالاترین عملکرد علوفه تازه (39/20، 81/18 و94/13تن در هکتار) و خشک (59/4، 25/4 و 06/3 تن در هکتار) در گونه T. resupinatum به دست آمد به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که هر 5 گونه دارای پایداری لازم در شرایط تنش نیستند. بنابراین به کارگیری روش کم آبیاری در مورد گونه های موردمطالعه تنها در صورتی قابل توجیه خواهد بود که کاهش 20 و 40 درصدی در میزان آب مصرفی در مقایسه با کاهش عملکرد این محصول دارای مزیت بیشتری باشد.

    کلید واژگان: پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز، علوفه تازه، علوفه خشک، کاتالاز
    Zahra Kafashzade, Seyed Mohsen Nabavi Kalat *, Mohhamadreza Abbasi, Alireza Souhani Darban

    In order to study the effect of deficit irrigation on RWC, proline concentration, antioxidant enzymes content, chlorophyll concentration and forage yield of five clover species, a field experiment was conducted during the cropping season 2019-2020.  The experimental design was split plots arranged based on randomized complete blocks design (RCBD) with three replications. Deficit irrigation  at three levels (0 (Full irrigation), 20 and 40% less than the irrigation requirement) were considered as main plots and  five clover species (Trifolium resupinatum ، T. alexandrium ، T. lapaceaum ، T. echinatum و T. diffusum) were allocated as sub plots.The results showed by increasing deficit irrigation up to 40%, proline concentration increased by 93% and the content of antioxidant enzymes catalase, peroxidase and superoxide dismutase increased by 12, 98 and 83% respectively. However, RWC, yield of fresh and dry fodder decreased by 22, 24 and 29% respectively. The highest RWC, chlorophyll concentration and content of antioxidant enzymes were observed without significant difference in T. resupinatum and T. alexandrium species. The interaction effect of two factors (deficit irrigation × species) showed by increasing deficit irrigation, fresh and dry forage yield of all five species decreased significantly. In all three levels of deficit irrigation, the highest yield of fresh (20.39, 18.81 and 13.94 t/h) and dry forage (4.59, 4.25 and 3.06 t/h) were obtained in T. resupinatum species. In general, the results showed that all 5 species do not have the required stability under stress conditions. Therefore, deficit irrigation for the proposed species will be justified only if a 20 and 40 percent irrigation water reduction is more beneficial than the yield reduction.

    Keywords: Catalase, Dry Forage, Fresh Forage, Peroxidase, Superoxide Dismutase
  • امیر خشایار موسوی، محمدرضا داداشی، سید محسن نبوی کلات*، سعید خاوری خراسانی

    به منظور مطالعه اثر کم آبیاری بر محتوی آنزیم های آنتی اکسیدان، کربوهیدرات های محلول، غلظت کلروفیل و عملکرد دو رقم ذرت شیرین آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل در مزرعه آموزشی- پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد با مختصات جغرافیایی (طول جغرافیایی "5، ’8، °59 و عرض جغرافیایی "16، ’34، °36) در سال زراعی 98-1397 انجام شد. عوامل آزمایش شامل کم آبیاری در سه سطح (0 (عدم کم آبیاری) و کم آبیاری 20 و 40 درصد کمتر از نیاز آبیاری گیاه) و دو رقم ذرت شیرین (آمیلاپوپ و مریت) بود. نتایج نشان داد با افزایش کم آبیاری (افزایش تنش) محتوی آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و کربوهیدرات های محلول افزایش یافت. اما غلظت کلروفیل a، b و کل، عملکرد بلال با پوشش، عملکرد بلال بدون پوشش و عملکرد دانه قابل کنسرو کاهش پیدا کرد. محتوی آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز، عملکرد بلال با پوشش، عملکرد بلال بدون پوشش و عملکرد دانه قابل کنسرو در رقم آمیلاپوپ بیشتر از زقم مریت بود. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که رقم های مورد آزمایش دارای پایداری لازم در شرایط تنش نیستند. بنابراین به کارگیری روش کم آبیاری در مورد رقم های مورد مطالعه تنها در صورتی قابل توجیه خواهد بود که کاهش 20 و 40 درصدی در میزان آب مصرفی جهت این محصول دارای مزیت بیشتری نسبت به کاهش در میزان عملکرد باشد.

    کلید واژگان: سوپراکسید دیسموتاز، عملکرد بلال، عملکرد دانه قابل کنسرو، کاتالاز
    Amir Khashayar Mousavi, MohamadReza Dadashi, Seyed Mohsen Nabavi Kalat *, Saeeid Khavari Khorasani

    In order to study the effect of deficit irrigation on antioxidant enzymes content, soluble carbohydrates, chlorophyll concentration and yield of two sweet corn cultivars a field experiment based on randomized complete block design (RCBD) arranged in factorial with three replications was conducted at the Education-Research Farm (With geographical position: 37°33' north, 59°11' east), Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran, during in cropping season 2018-2019. The experimental factors were included at three levels (0 (Full irrigation), 20 and 40% less than the irrigation requirement) and two sweet corn cultivars (Amylapop and Merit). The results showed that with increasing of deficit irrigation (increasing stress) content of catalase, peroxidase, superoxide dismutase enzymes and soluble carbohydrates increased. However, concentration of chlorophyll a, b and total, husked cob yield, dehusked cob yield and conservable grain yield decreased. The content of catalase, peroxidase, superoxide dismutase, husked cob yield, dehusked cob yield and conservable grain yield were higher in Amylapop cultivar than Merit. In general, the results of this research showed that the tested cultivars do not have the necessary stability under conditions. Therefore, applying the method of deficit irrigation in the studied cultivars it will be justified only if a 20 and 40 percent reduction in the amount of water used for this product is more beneficial than the reduction in yield.

    Keywords: Catalase, Cob yield, Conservable grain yield, Superoxide dismutase
  • گلناز بذرگر، سید محسن نبوی کلات*، سعید خاوری خراسانی، محسن قاسمی، علیرضا کلیدری

    به منظور مطالعه اثر تنش کم آبیاری و تراکم گیاه بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان، اسمولیت های سازگار، محتوی نسبی آب و عملکرد ‏ذرت بچه (رقم پشن) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش اسپلیت پلات در مزرعه آموزشی- پژوهشی دانشگاه آزاد ‏اسلامی مشهد با مختصات جغرافیایی (طول جغرافیایی "5، ’8، °59 و عرض جغرافیایی "16، ’34، °36) در سال زراعی 98-1397 انجام ‏شد. کم آبیاری در سه سطح (0 (عدم کم آبیاری) و کم آبیاری 20 و 40 درصد کمتر از نیاز آبیاری گیاه) به عنوان عامل اصلی و سه ‏تراکم گیاه (100، 150 و 200 هزار گیاه در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر کم ‏آبیاری بر تمام متغیرها، اثر تراکم گیاه بر محتوی نسبی آب، عملکرد بلال با پوشش، عملکرد بلال بدون پوشش و عملکرد بلال بدون ‏پوشش استاندارد و اثر متقابل بر تمام متغیرها (جز محتوی نسبی آب و فعالیت سوپر اکسید دیسموتاز) معنی دار بود. نتایج نشان داد با ‏افزایش کم آبیاری (افزایش تنش) و افزایش تراکم گیاه محتوی نسبی آب کاهش یافت. همچنین افزایش کم آبیاری موجب افزایش ‏فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز شد. مقایسه میانگین صفات تحت تاثیر اثر متقابل دو عامل نشان داد که با افزایش کم آبیاری و تراکم ‏گیاه محتوی پرولین، کربوهیدارت های محلول و فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز به دلیل افزایش تنش خشکی و رقابت درون گونه ای ‏افزایش یافت. کم آبیاری موجب کاهش عملکرد بلال با پوشش، بدون پوشش و بدون پوشش استاندارد شد. اما در همه سطوح کم آبیاری ‏با افزایش تراکم گیاه، عملکرد بلال افزایش یافت. به طور کلی نتایج حاصل نشان داد تنش خشکی سبب افزایش محتوی اسمولیت های ‏سازگار و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در رقم مورد آزمایش شد اما این افزایش جهت کاهش اثرات تنش بر عملکرد کافی نبود. ‏

    کلید واژگان: پرولین، سوپراکسید دیسموتاز، عملکرد بلال، کاتالاز
    Golnaz Bazrgar, Seyed Mohsen Nabavi Kalat *, Saeeid Khavari, Khorasani, Mohsen Ghasemi, Alireza Kelidari

    In order to study the effect of deficit irrigation and plant density on antioxidant enzymes activity, compatible ‎Osmolytes, relative water content and yield of baby corn (Pashan cultivar) a field experiment based on ‎randomized complete block design (RCBD) arranged in split-plot with three replications was conducted at the ‎Education-Research Farm (With geographical position: 37°33' north, 59°11' east), Mashhad Branch, Islamic ‎Azad University, Mashhad, Iran, during in cropping season 2018-2019. Irrigation deficit at three levels (0 (Full ‎irrigation), 20 and 40% less than the irrigation requirement) was considered as the main plots and plant density ‎at three levels (100, 150 and 200 thousand plants/ha) were considered at the sub plots. Analysis of variance ‎showed that the effect of deficit irrigation on all variables, effect of plant density on relative water content, ‎husked cob yield, dehusked cob yield and dehusked standard cob yield and interaction between of two factors ‎on all variables (Expect: relative water content and superoxide dismutase activity) were significant. The results ‎showed that with increasing deficit irrigation (increasing stress) and increasing plant density, the relative water ‎content decreased. Also, with increasing deficit irrigation, superoxide dismutase activity increased. Mean ‎comparison of traits under influence of two factors showed that with increase of deficit irrigation and plant ‎density proline content, soluble carbohydrates and the activity of catalase and peroxidase enzymes increased ‎due to increased drought stress and intraspecific competition. Husked cob yield, dehusked cob yield and ‎dehusked standard cob yield decreased due to of deficit irrigation. But at all levels of deficit irrigation, cob yield ‎increased with increasing plant density. In general, the results showed that drought stress increased the content ‎of compatible osmolytes and the activity of antioxidant enzymes in the tested cultivar, but this increase was ‎not sufficient to reduce the effects of stress on yield.‎

    Keywords: Catalase, Cob yield, Proline, Superoxide dismutase
  • زهرا محدث اردبیلی، حسین عباسپور، رضا توکل افشاری*، سید محسن نبوی کلات

    به منظور مطالعه اثر پیری تسریع شده و پرایمینگ بذر با اسید جیبرلیک بر خصوصیات جوانه زنی، پر اکسیداسیون لیپیدها، پروتئین محلول، فنل کل و هدایت الکتریکی بذر گندم (رقم پیشتاز) یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1395 انجام شد. عوامل آزمایش شامل پیری بذرتحت شرایط دمای 40 درجه سانتی گرادو 100% رطوبت در سه سطح [زوال کم (4 روز)، زوال متوسط (6 روز) و زوال زیاد (7 روز)] و پرایمینگ بذر با اسید جیبرلیک در 4 سطح (0، 25، 50 و 100 پی پی-ام) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر پیری بذر، پرایمینگ با اسید جیبرلیک و اثر متقابل دو عامل بر تمامی صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین صفات با افزایش مدت زمان پیری درصد و سرعت جوانه زنی، پروتئین محلول و فنل کل کاهش یافت؛ اما میزان مالون دی آلدیید و هدایت الکتریکی به علت آسیب وارده به غشای سلولی با افزایش سطوح پیری افزایش یافت. بررسی اثرات متقابل دو عامل نشان داد که پرایمینگ با اسید جیبرلیک اثرات منفی پیری بذر بر تمامی صفات اندازه گیری شده را کاهش می دهد.

    کلید واژگان: جیبرلیک اسید، درصد جوانه زنی، زوال، سرعت جوانه زنی، مالون دی آلدئید
    Zahra Mohaddes Ardebili, Hossein Abbaspour, Reza Tavakkol Afshari *, Seid Mohsen Nabavi Kalat

    In order to study the effect of accelerated aging and priming with gibberellic acid on germination characteristics, lipids peroxidation, soluble protein, total phenol and electrical conductivity of wheat seed (Pishtaz Cultivar) an experiment in factorial laid out completely randomized design with three replications was conducted at Seed Technology Laboratory, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University, Mashhad, Iran, in 2016. Factors were included of seed aging(100% relative humidity at 40°C) in three levels [low deterioration (4 days), medium deterioration (6 days) and high deterioration (7 days)] and priming with gibberellic acid in four levels (0, 25, 50 and 100 ppm). Analysis of variance showed that the effect of seed aging, priming with gibberellic acid and interaction between two factors on all traits were significant. Based on the means comparison of the traits germination percentage, germination rate, soluble protein and total phenol decreased with increasing aging time. But, the level of malondyaldeid and electrical conductivity increased due to damage to cell membrane with increasing aging time. Investigation of interaction between two factors showed that the priming with gibberellic acid reduced the negative effects of seed aging on all traits.

    Keywords: deterioration, Gibberellic acid, germination percentage, germination speed, Malondyaldeid
  • حمیدالله ناصری، سید محسن نبوی کلات*، رضا صدرآبادی حقیقی

    به منظور مطالعه اثر سن نشا و تراکم گیاه  بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج  (رقم صدری) آزمایشی مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی اردوخان استان هرات افغانستان (طول جغرافیایی "49 '11 °62 و عرض جغرافیایی "35 '20 °34) در سال زراعی 97-1396 انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. سن نشا در سه سطح شامل (20، 30 و 40 روز) به عنوان عامل اصلی وتراکم کاشت درچهار سطح شامل (13، 17، 22 و 33 گیاه در متر مربع) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سن نشا بر تعداد پنجه درگیاه، تعداد دانه درخوشه و عملکرد دانه و اثر تراکم گیاه بر تمام صفات جز وزن هزار دانه معنی دار بود. اثر متقابل دو عامل بر هیچ یک از صفات تاثیر معنی دار نداشت. مقایسه میانگین صفات نشان داد،  بیش ترین تعداد دانه در خوشه و عملکرد دانه در هکتار در سن  نشای 30 روز به دست آمد. همچنین بیش ترین تعداد پنجه درگیاه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در خوشه و درصد دانه پوک در تراکم 13 گیاه در متر مربع و بالاترین عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در هکتار در تراکم 33 گیاه در مترمربع حاصل شد. بر اساس ضریب همبستگی ساده صفات، عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد بیولوژیک، تعداد پنجه بارور در گیاه  و تعداد دانه در خوشه بود.

    کلید واژگان: اجزای عملکرد، درصد دانه پوک، ضرایب همبستگی، عملکرد دانه
    HamidAllah Naseri, Seyed Mohsen Nabavi Kalat *, Reza Sadrabadi Haghighi

    In order to study effect of seedling age and plant density on yield and yield components of rice (Sadri cultivar), a field experiment was conducted at the Ordukhan Agricultural Research Center, Heart Province - Afghanistan (Geographical longitude: 62°11'29" east and geographical latitude: 34°20'35" north) during the cropping season 2017-2018. The experiment was laid out in complete block design with three replications. Seeding ages with three levels (20, 30 and 40 days) were considered as main plots and plant densities with four levels (13, 17, 22 and 33 plants/m2) were allocated as sub plots. Analysis of variance showed that the effect of seedling age on number of tillers per plant, numbers of grains per panicle and grain yield was significant. The plant density had significant effect on all traits (expect, 1000grains weight). Interaction of two factors had no significant effect on any of the traits. The means comparison showed that the highest of number grains per panicle and grain yield were obtained for 30 days seedling age. Also, the highest of number of tiller per plant, number of fertile tiller per plant, number of grains per panicle and percent of unfilled grain were obtained by 13 plants per m2. But the highest biological yield, harvest index (HI) and grain yield obtained by 33 plants per m2. Based on simple correlation coefficient of traits, grain yield had significant positive correlation with biological yield, number fertile tiller per plant and number grains per panicle.

    Keywords: Correlation coefficient, Grain yield, Percent of unfilled grain, Yield components
  • حبیب الله صابری، سید محسن نبوی کلات*، رضا صدرآبای حقیقی
    ‏‏ به منظور مطالعه اثر کم آبیاری و رقم بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا آزمایشی مزرعه‌ای در مرکز تحقیقات کشاورزی اردوخان استان ‏هرات افغانستان (طول جغرافیایی "49 '11 °62 و عرض جغرافیایی "35 '20 °34) در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. آزمایش به صورت ‏کرت‌های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. کم آبیاری در سه سطح شامل (70 ‏‏(بدون تنش)، 90 (تنش ملایم) و 110 (تنش شدید) میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس ‏A‏) به عنوان عامل اصلی و رقم در چهار سطح ‏شامل (گلوی، استاین، هانگ و ال دی04) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کم آبیاری تاثیر ‏معنی‌داری بر تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. اثر رقم ‏بر تمام صفات و اثر متقابل دو عامل تنها بر وزن 100 دانه معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که کم آبیاری در 110 میلی‌متر تبخیر (تنش ‏شدید) سبب کاهش معنی‌دار صفات شد. کمترین تعداد غلاف در گیاه (8/109 غلاف)، تعداد دانه در غلاف (4/2 دانه)، وزن 100 دانه ‏‏(27/15 گرم)، عملکرد بیولوژیک (7363 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (2899 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (5/35%) در 110 ‏میلی‌متر تبخیر به دست آمد. میانگین صفات در 70 (بدون تنش) و 90 میلی‌متر تبخیر (تنش ملایم) فاقد تفاوت معنی‌دار بود. رقم ال ‏دی04 به دلیل داشتن حد مطلوبی از اجزای عملکرد، دارای بیشترین عملکرد دانه (3793 کیلوگرم در هکتار) بود. ضرایب همبستگی ساده ‏صفات نشان داد که عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در گیاه، ارتفاع گیاه و تعداد دانه در ‏غلاف بود. بر اساس این نتایج، کم آبیاری تا سطح 90 میلی‌متر تبخیر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.‏
    کلید واژگان: تنش شدید، تنش ملایم، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه
    Habibulah Saberi, Seyed Mohsen Nabavi Kalat *, Reza Sadrabadi Haghighi
    In order to study effect of deficit irrigation and cultivar on yield and yield components of soybean, a field ‎experiment was conducted at the Ordukhan Agricultural Research Center, Heart Province-Afghanistan ‎‎(Geographical longitude: 62°11'29" east and geographical latitude: 34°20'35" north) during the cropping ‎season 2017-2018. The experiment was conducted in a split-plot arrangement based on randomized complete ‎block design with three replications. Deficit irrigation with three levels (70 (no stress), 90 (moderate stress) and ‎‎110 (severe stress) mm evaporation from class A evaporation pan) were considered as main plots and ‎cultivars with four levels (Glway, Stine, Hong and LD04) were allocated as sub plots. Analysis of variance ‎showed that the deficit irrigation had significant effect on number of pods per plant, number of grains per ‎pod, 100 grains weight, biological yield, grain yield and harvest index The effect of cultivar on all traits and ‎the effect of interaction between two factors on 100 grains weight were significant. The results showed that ‎the deficit irrigation at 110 mm evaporation (severe stress) cased of significantly reduced of all traits. The ‎lowest number of pods per plant (109.8 pods), number of grains per pod (2.4 grains), 100 grains weight ‎‎(15.27g), biological yield (7363 kg/ha), grain yield (2899 kg/ha) and harvest index (35.5%) were obtained in ‎‎110 mm evaporation. The means of traits at 70 mm (no stress) and 90 mm (moderate stress) evaporation had ‎no significant difference. The LD04 cultivar had the highest grain yield (3793 kg/ha), because this cultivar had ‎optimum yield components. Simple correlation coefficient of traits showed that the grain yield had positive ‎significant correlation with biological yield, number of pods per plant, plant height, number of grains per pod. ‎Based on, these results deficit irrigation up to 90 mm evaporation can be considered.‎
    Keywords: ‎: Biological yield, Grain yield, Moderate stress, severe stress
  • یاشا کامران، سید محسن نبوی کلات*، رضا صدرآبای حقیقی
    به منظور بررسی اثر دو عامل کم آبیاری (تنش خشکی) وکاربرد پلیمر سوپرجاذب برخصوصیات رشدی، عملکرد گیاه و اجزای عملکرد ‏لوبیا سبز دو آزمایش در قالب طرح کاملا" تصادفی با آرایش فاکتوریل در شرایط گلخانه ای در گلخانه آموزشی- پژوهشی دانشکده ‏کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در سال زراعی 97-1396 انجام شد. در هر دو آزمایش، عوامل آزمایش شامل پلیمر سوپرجاذب در 4 ‏سطح (0، 3، 5 و 7 گرم درکیلوگرم خاک) وکم آبیاری در 4 سطح (20، 40، 60 و 80 درصد کاهش وزن آب خاک نسبت به ظرفیت ‏زراعی) بود. در آزمایش اول 3 و در آزمایش دوم 6 تکرار در نظرگرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در آزمایش اول اثر کم ‏آبیاری، پلیمر سوپرجاذب و اثر متقابل دو عامل بر ارتفاع گیاه، تعداد برگ، وزن تازه و خشک گیاه، سطح برگ، تعداد غلاف در گیاه و وزن ‏تازه غلاف در گیاه معنی دار بود. در آزمایش دوم اثر کم آبیاری و پلیمر سوپرجاذب بر تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، عملکرد ‏دانه در گیاه و بیوماس و اثر متقابل دو عامل تنها بر تعداد غلاف در گیاه، عملکرد دانه در گیاه و بیوماس معنی دار بود. مقایسه میانگین ‏صفات تحت تاثیر کم آبیاری و پلیمر سوپرجاذب در هر دو آزمایش نشان داد که با کاهش 40 درصد رطوبت از ظرفیت زراعی تمامی ‏صفات کاهش یافت، ولی در آزمایش اول کاربرد 7 گرم پلیمر سوپرجاذب در کیلوگرم خاک و در آزمایش دوم کاربرد 5 گرم پلیمر ‏سوپرجاذب در کیلوگرم خاک، سبب کاهش معنی دار اثرات منفی کم آبیاری بر میانگین صفات شد. به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد ‏کاربرد پلیمر سوپرجاذب سبب کاهش اثرات منفی تنش خشکی شد‎.‎
    کلید واژگان: تنش خشکی، تعداد غلاف تازه، وزن تازه غلاف
    Yasha Kamran, Seyed Mohsen Nabavi Kalat *, Reza Sadrabadi Haghighi
    In order to study the effect of two factors of irrigation deficit (drought stress) and superabsorbent polymer ‎application on morphological characteristics, plant yield and yield components of green bean, two experiments ‎were conducted in a completely randomized design with factorial arrangement in greenhouse conditions in ‎Educational- Research Greenhouse, Faculty of Agricultural, Mashhad Branch, Islamic Azad University, ‎Mashhad, Iran during in cropping season 2017-2018. In both experiments: experimental factors were included, ‎superabsorbent polymer in 4 levels (0, 3, 5 and 7 g per kg of soil) and irrigation deficit in 4 levels (20, 40, 60 and ‎‎80 % decrease of soil water weight based on Field Capacity). In the first experiment 3 and in the second ‎experiment, 6 replications were considered. The results of analysis of variance showed that in the first ‎experiment, effect of irrigation deficit, superabsorbent polymer and interaction between two factors had ‎significant effect on the plant height, number of leaf, fresh and dry weight of plant, leaf area, number of pod ‎per plant and fresh pod weight. In the second experiment, effect of irrigation deficit and superabsorbent ‎polymer on number pod per plant, number of grain per pod, grain yield per plant and biomass were significant. ‎But, in the second experiment, interaction between to factors had only significant effect on number of pod per ‎plant, grain weight per plant and biomass. In both experiments, means comparison under the influence of ‎irrigation deficit and superabsorbent polymer showed that with decreasing of 40% moisture from field capacity, ‎all traits were decreased. In general, the results of this study showed that application of superabsorbent polymer ‎caused of decreases the negative effects of drought stress.‎
    Keywords: Drought stress, Fresh pod weight, Number of fresh pods ‎
  • آمنه رئیسی، حسین آروئی*، سیدمحسن نبوی کلات، سیدحسین نعمتی

    به منظور ارزیابی کشت مخلوط افزایشی گیاهان دارویی آویشن، رزماری، اسطوخودوس و نعناع فلفلی با دو رقم خربزه (خاتونی و خاقانی)، بر عملکرد و حشرات آفت با هدف کاهش استفاده از سموم شیمیایی پژوهشی در سال زراعی 1397-1396 در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل در 3 تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل دو رقم خربزه خاتونی و خاقانی و کشت مخلوط 4 گونه دارویی آویشن (Thymus vulgaris L.)، رزماری (Rosmarinus officinalis L.)، اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill.) و نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) بود که به صورت کشت مخلوط افزایشی در بین بوته های خربزه کشت گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر جمعیت سوسک‎های سرخرطومی، تعداد میوه سالم و آسیب دیده و وزن میوه، اثر کشت مخلوط بر جمعیت سرخرطومی، سفیدبالک و کنه، تعداد میوه سالم و آسیب دیده و وزن میوه و اثر متقابل دو عامل بر جمعیت سرخرطومی و کنه و تعداد میوه سالم و آسیب دیده در سطح احتمال 5% معنی دار بود. براساس نتایج آزمایش بیشترین تاثیر در کنترل جمعیت آفات در هر دو رقم تحت تاثیر کنترل شیمیایی بدست آمد. در بین تیمارهای کشت مخلوط، بیشترین تاثیر بر کاهش جمعیت سرخرطومی در کشت مخلوط هر دو رقم با نعناع فلفلی حاصل شد. همچنین کشت مخلوط رقم خاتونی با نعناع فلفلی و کشت مخلوط رقم خاقانی با نعناع فلفلی، اسطوخودوس و رزماری تاثیر مثبتی بر کاهش جمعیت کنه داشت. ولی کشت مخلوط هر دو رقم با هر 4 گونه گیاه دارویی تاثیری در کنترل جمعیت سفید بالک نداشت. براساس نتایج این پژوهش و با هدف ایجاد پایداری در بوم نظام های زراعی در صورت تکرار نتایج، کشت مخلوط تعدادی از گیاهان دارویی مانند نعناع فلفلی می تواند برای کاهش جمعیت برخی آفات مورد توجه قرار گیرد.

    کلید واژگان: خربزه، اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill، )، آویشن (Thymus vulgaris L، )، رزماری (Rosmarinus officinalis L، )، سفید بالک، نعناع فلفلی (Mentha piperita L، )
    A. Raisi, H. Aroiee *, S.M. Nabavi Kalat, H. Nemati

    In order to evaluate the effects of medicinal plants (Thymus vulgaris L., Rosmarinus officinalis L., Lavandula angustifolia Mill., Mentha piperita L.) with melon intercropping on pests control and fruit yield in melon, and to reduce the use of chemical pesticides, a factorial experiment was performed based on a completely block randomized design with three replications in 2017. Experimental factors included two melon cultivars ("Khatoni" and "Khaghani"), chemical control and four medicinal plant species (thyme, rosemary, lavender, and peppermint) that were cultivated as additive intercropping among melon bushes. The ANOVA results showed that the effects of cultivar on weevil (Acythopeus curviostris) population, number of healthy and damaged fruit and fruit weight, the effects of intercropping on weevil, whitefly and aphid population, number of healthy and damaged fruit and fruit weight, and the interaction effects of two factors on weevil and aphid population and number of healthy and damaged fruit were significant at 5% probability level. Based on the results of the experiment, chemical control had the greatest effect on pest population control in both melon cultivars. Among the intercropping treatments, peppermint had the greatest effect in reducing the weevil population in both melon cultivars. Moreover, intercropping of "Khatoni" with peppermint and "Khaghani" with peppermint, lavender, and rosemary had positive effects on reducing the aphid population. However, intercropping of both melon cultivars with all four medicinal plant species had no effect on whitefly population control. Based on the results of this study, and in order to keep the sustainability of crop ecosystems, intercropping of melon with some medicinal plants such as peppermint can be considered to reduce the population of some pests on melon.

    Keywords: melon, lavender (Lavandula angustifolia Mill.), Thyme (Thymus vulgaris L.), rosemary (Rosmarinus officinalis L.), Pest, peppermint (Mentha piperita L.)
  • مریم فرخی، سید محسن نبوی کلات*، راحله رهباریان
    بذور اغلب گیاهان دارویی دارای انواع خواب می باشند. بنابراین شناخت روش های شکست خواب بذر این گیاهان جهت تولید و پرورش آنها ضروری است. به منظور مطالعه اثر تیمارهای مختلف بر شکست خواب بذر گیاه دارویی شاهتره Fumaria parviflora Lam. دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه زیست شناسی دانشگاه پیام نور مشهد در سال 1395 انجام شد. در آزمایش اول، عوامل آزمایش شامل سرمادهی مرطوب در 6 سطح (عدم سرمادهی مرطوب (شاهد) و سرمادهی به میزان 20، 30، 40، 50 و 60 روز) و اسید جیبرلیک در 4 سطح (صفر، 250، 500 و 1000 پی پی ام) بود. در آزمایش دوم، عوامل آزمایش شامل سرمادهی مرطوب در 6 سطح (عدم سرمادهی مرطوب (شاهد) و سرمادهی به میزان 20، 30، 40، 50 و 60 روز) و نیترات پتاسیم در 4 سطح (صفر، 2/0، 4/0 و 6/0 درصد) بود. نتایج آزمایش اول نشان داد که اثر سرمادهی مرطوب، اسید جیبرلیک و اثر متقابل دو عامل بر درصد و سرعت جوانه زنی از نظر آماری معنی دار بود. بالاترین درصد جوانه زنی در تیمار 20 روز سرمادهی مرطوب و 500 پی پی ام اسید جیبرلیک و بیشترین سرعت جوانه زنی در تیمار 20 روز سرمادهی مرطوب و 250 پی پی ام به دست آمد. همچنین در آزمایش دوم اثر سرمادهی مرطوب، نیترات پتاسیم و اثر متقابل دو عامل بر درصد و سرعت جوانه زنی از نظر آماری معنی دار بود. بیشترین مقادیر درصد و سرعت جوانه زنی در تیمار 20 روز سرمادهی مرطوب و نیترات پتاسیم 2/0 درصد به دست آمد. بر اساس نتایج این پژوهش خواب بذر در شاهتره می تواند از نوع خواب فیزیولوژیک باشد.
    کلید واژگان: اسید جیبرلیک، سرمادهی مرطوب، نیترات پتاسیم
  • محمدشاهین دانشمندی*، سید محسن نبوی کلات

    به منظور درک مکانیسم جوانه زنی و رشد گیاهچه های ذرت سینگل کراس 704 در پاسخ به تنش بارانهای اسیدی این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تیمار اجرا گردید. محلول اسیدی در 5 اسیدیته2 ،3 ،4 ،5 ،6 به همراه آب مقطرشاهد شبیه سازی شد و سپس نوزده صفت مرتبط با جوانه زنی و رشد گیاهچه آزمون گردید. نتایج نشان داد میزان جذب آب در تمامی تیمارها بجز تیمار اسیدیته 4 نسبت به شاهد کاهش داشت. برابر نتایج حاصل اسیدیته های بیش از 2 در شاخص جوانه زنیGI ،درصد جوانه زنیGP و شاخص بنیه گیاهچهSI اختلاف معنیداری دیده نشد، در اسیدیته2 کلیه فرایند جوانه زنی بذر ذرت متوقف گردید05/0 مصرف مواد ذخیره ای بذر SRLR و نرخ تبدیل مواد ذخیره شده SRTR  با افزایش اسیدیته آب طی یک روند نزولی در اسیدیته 2 به صفر رسید. نرخ رشد گیاهچه نیز تحت تاثیر بارانهای اسیدی بود بگونهای که رشد گیاهچه در تیمار شاهد همواره نتایج بهتری از سایر تیمارها نشان داد. از نتایج حاصل استنباط میشود کاهش اسیدیته آب و مسمومیت ناشی از بارانهای اسیدی میتواند مانع جوانه زنی، رشد نمو و استقرار گیاهچه ذرت شود.

    کلید واژگان: انرژی جوانه زنی، شاخص جوانهزنی، شاخص بازدارندگی ساقهچه و ریشهچه

    In order to understand the response mechanism of corn (Zea maize 704 single cross) seed germination and seedling growth to acid rain stress, this study in a randomized complete design with six treatments were performed and then examined by nineteen adjective related to seed germination and seedling growth. Simulated acid rain at pH2, 3, 4, 5, 6 and control (distilled water-pH7) and then examined by nineteen adjective related to seed germination and seedling growth. The results indicated water absorption in all treatments was lower than control except pH4. the germination percentage (GP), germination energy (GE) and seedling vigour index (SI) was not changed by acid rain higher at pH2. However, was stopped all germination characteristics in pH2 (PIncreased acidity with a decline in pH2 reached zeroSeedling growth was affected by acid rain so that the control showed better results than other treatments. According to the results, water reduction acidity and toxicity of acid rain can inhibit seed germination, development and establishment of the corn

    Keywords: Germination Energy, Germination index, Inhibition Index of Shoot-Root
  • سمیه طالبی، سیدمحسن نبوی کلات *
    به منظور بررسی تاثیر هیدرو پرایمینگ و اسمو پرایمینگ بر روی شاخص های جوانه زنی گیاه سیاه دانه تحت تنش شوری، آزمایشی در سال 1392 درآزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد مشهد، به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. عوامل آزمایش شامل پرایمینگ در شش سطح (بدون پرایم (شاهد)، هیدروپرایمینگ با آب مقطر و اسموپرایمینگ با نیترات پتاسیم، کلرید پتاسیم، کلرید کلسیم و کلرید سدیم) و شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری و پرایمینگ بذر برتمام شاخص ها و اثر متقابل دو عامل بر درصد سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و بنیه ی بذر معنی دار بود. نتایج نشان داد افزایش غلظت نمک تمام صفات اندازه گیری شده را کاهش داد. این کاهش از غلظت 50 میلی مولار شروع شد. اسمو پرایمینگ بذر با نیترات پتاسیم سبب بهبود شاخص های جوانه زنی در شرایط تنش شوری در مقایسه با بذور پرایم نشده شد. به طور کلی می توان چنین بیان کرد که برای بهبود جوانه زنی سیاه دانه تحت تنش شوری پیش تیمار بذور با نیترات پتاسیم، آب مقطر و کلرید پتاسیم قابل توصیه است.
    کلید واژگان: پرایمینگ، جوانه زنی، شوری، نیترات پتاسیم
    Somayeh Talebi, Dr. Sayed Mohsen Nabavi Kalat *
    In order to study، the effects of hydropriming and osmopriming on germination characteristics of Nigella sativa L. under salt stress an experiment was conducted in factorial laid out in completely randomized design with four replications at Research Laboratory، Faculty of Agriculture، Mashhad Branch، Islamic Azad University-Mashhad Iran، in 2014. Factors were included of priming treatment in six levels [control (Non-priming)، hydropriming with distilled water، osmopriming with KNO3، KCl، CaCl2 and NaCl] and salinity treatment in four levels [0، 50، 100 and 150 Mmol]. Analysis of variance showed that the effects of salinity and seed priming on all measured indices and interaction between two factors on germination percentage and rate، radicle and plumule length and seed vigor were significant at the probability level of 1%. The results showed that with increasing salt concentration all measured traits were decreased. This decreasing started from the 50 Mmol concentration. Under salt stress condition، osmopriming with KNO3 and then hydropriming and osmopriming with KCl improved all germination indices compared with control.
    Keywords: Priming, Germination, Salinity, KNO3
  • سمیه طالبی*، سید محسن نبوی کلات

    به منظور بررسی اثرات دگرآسیبی ارقام گندم بر شاخصهای جوانهزنی علفهرز خاکشیر، آزمایشی در سال 2931 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد مشهد، به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کام لا تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. عوامل آزمایش شامل ارقام گندم در سه سطح فلت، سایونز و کاسگوژن و نوع عصاره در دو سطح عصاره ریشه و ساقه گندم و غلظت عصاره در چهار 25 و 255 درصد بود. در این آزمایش درصد و سرعت جوانه زنی، طول ، سطح صفر، 12 ساقهچه و ریشهچه، وزنتر گیاهچه و بنیه بذر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که عصارهی آبی رقم سایونز و کاسگوژن نسبت به رقم فلت صفتهای فوق را به طور معنی داری کاهش دادند. نوع عصاره نیز اثر معنیداری بر صفتهای اندازه گیری شده داشت، بطوریکه عصارهی ساقه در مقایسه با ریشه تمام شاخصهای جوانهزنی را با شدت بیشتری کاهش داد. افزایش غلظت عصاره تا 12 % نیز تمام شاخصهای جوانهزنی را کاهش داد. نتایج آزمایش نشان داد که ارقام سایونز و کاسگوژن و همچنین عصارهی ساقه تاثیر بازدارندگی بیشتری بر جوانهزنی و رشد گیاهچه های خاکشیر داشته است.

    کلید واژگان: جوانه زنی، خاکشیر، دگرآسیبی، رقم سایونز، عصاره
  • علیرضا رضایی مودب، سیدمحسن نبوی کلات، رضا صدرآبادی حقیقی
    به منظور مطالعه اثرات ورمی کمپوست و کودهای زیستی بر عملکرد رویشی و اسانس ریحان Ocimum basilicum L.)) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مشهد در سال زراعی 89-1388 اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل 1- ورمی کمپوست، 2- نیتروکسین (حاوی باکتری های Azotobacter sp. و Azospirillum sp.)، 3- بیوفسفر (حاوی باکتری های Pseudomonas sp. و Bacillus sp.)، 4- ورمی-کمپوست+ نیتروکسین، 5- ورمی کمپوست+ بیوفسفر، 6- نیتروکسین+ بیوفسفر، 7- ورمی کمپوست+ نیتروکسین+ بیوفسفر، 8- کود شیمیایی (N.P.K) و 9- شاهد (بدون کود) بودند. در طی فصل رشد دو چین در مرحله رشدی یکسان برداشت شد. نتایج آزمایش حاکی از برتری معنی دار ترکیب های کودی زیستی و ورمی ورمی کمپوست نسبت به شاهد و شیمیایی در بسیاری از صفات اندازه گیری شده در هردو چین بود. در چین اول بیشترین عملکرد تازه (8/11377 کیلوگرم در هکتار) و خشک (6/1895 کیلوگرم در هکتار) در گیاهان تحت تیمار ورمی کمپوست+ نیتروکسین+ بیوفسفر مشاهده شد و تیمارهای ورمی کمپوست+ نیتروکسین و ورمی کمپوست+ بیوفسفر بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد خشک برگ (به ترتیب 7/1164 و 8/1166 کیلوگرم در هکتار) داشتند. در چین دوم بیشترین عملکرد تازه کل اندام هوایی (3/11333 کیلوگرم در هکتار) در گیاهان تحت تیمار ورمی+ نیتروکسین+ بیوفسفر، و بیشترین عملکرد خشک کل اندام هوایی و عملکرد خشک برگ (به ترتیب 8/2017 و 4/1103 کیلوگرم در هکتار) در تیمار ورمی کمپوست+ نیتروکسین مشاهده شد. بیشترین درصد اسانس در هر دو چین در گیاهان تحت تیمار شاهد (به ترتیب 2/1 و 23/1 درصد در چین اول و دوم) حاصل شد. بر اساس نتایج این مطالعه، ورمی کمپوست و کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با یکدیگر تاثیری در افزایش درصد اسانس نداشتند، ولی عملکرد رویشی را افزایش دادند.
    کلید واژگان: بیوفسفر، درصد اسانس، عملکرد خشک، کشاورزی پایدار، نیتروکسین
    A. Rezaee Moadab, S.M. Nabavi Kalat, R. Sadrabadi Haghaghi
    In order to study the effects of vermicompost and biological fertilizers on vegetative yield and essential oil of basil (Ocimum basilicum L.)، an experiment was conducted based on a complete randomized block design with nine treatments and three replications at Mashhad during growing season of 2009-2010. The treatments were: 1) vermicompost، 2) Nitroxin (included: Azotobacter sp. and Azospirillum sp.)، 3) biophosphorus (Included: Pseudomonas sp and Bacillus sp)، 4) Vermicompost+ Nitroxin، 5) vermicompost+ biophosphorus، 6) Nitroxin+ biophosphorus، 7) vermicompost+ Nitroxin+ biophosphorus، 8) chemical fertilizer (N. P. K)، 9) control (no fertilizer). Two harvests were cut at similar phonological stage during growing season. The results showed that at both cutting of basil، biological fertilizer combined with vermicompost were better compared to chemical fertilizer and control. In the first harvest، the highest fresh (11377. 8 kg. ha-1) and dry yields (1895. 6 kg. ha-1) obtained in vermicompost+ Nitroxin+ Biophosphorus treatment. Also، vermicompost+ Nitroxin and vermicompost+ biophosphorus produced the highest leaf dry yield (1164. 7 and 1166. 8 kg. ha-1 respectively). In second cutting، the highest fresh yield (11333. 3 kg. ha-1) obtained in vermicompost+ Nitroxin+ biophosphorus and the highest dry yield (2017. 8 kg. ha-1) and leaf dry weight (1103. 4 kg. ha-1) obtained in vermicompost+ Nitroxin treatments. In both cuttings، the highest essential oil percentage obtained in control. The results of this study showed that vermicompost and bio fertilizers alone or in combination had no effect on essential oil but increased vegetative yield.
    Keywords: Biophosphorus, Dry yield, Nitroxin, Essential oil percentage, Sustainable agriculture
  • علی اکبر فرجامی، سید محسن نبوی کلات *

    اثر اسید هیومیک و فسفر بر عملکرد کمی و کیفی همیشه بهار طی آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بررسی گردید. اسید هیومیک به عنوان عامل اصلی در چهار سطح (شامل: صفر، 5، 10 و 15 کیلوگرم در هکتار) و فسفر (P2O5) به عنوان عامل فرعی در سه سطح (شامل: 40، 60 و 80 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج حاصل نشان دادند که بیشترین عملکرد گل خشک (158.4 گرم در مترمربع)، تعداد گل (1356 گل در مترمربع)، درصد اسانس (0.55 درصد) و ماده موثره گل (0.31 درصد) در سطح 10 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و 60 کیلوگرم در هکتار فسفر و بیشترین عملکرد بذر (133.8 گرم در متر مربع) و بیشترین روغن بذر (0.41 درصد) در سطح 5 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و 80 کیلوگرم در هکتار فسفر به دست آمدند. بر اساس نتایج این مطالعه اسید هیومیک به میزان 10 و فسفر به میزان 60 کیلوگرم در هکتار بهترین نتایج را داشتند.

    کلید واژگان: اسانس، عملکرد گل خشک، ماده موثره، همیشه بهار
    A.A. Farjami, S.M. Nabavi Kalat *

    To evaluate the effect of humic acid and phosphorus on the quantity and quality of marigold yield an experiment was conducted at Research Field of Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran, in cropping season 2010-2011. The experiment was in split plot based on randomized complete block design, with four replications. The main plots were humic acid in four levels (0, 5, 10 and 15 kg/ha) and sub plots were phosphorus (P2O5) in three levels (40, 60 and 80 kg/ha). The result showed that the highest dry flower yield (158.4 g/m2), flower number (1356 per m2), essential oil (0.55%), active ingredient of flower (0.31%), obtained in humic acid (10 kg/ha) and phosphorus (60kg/ha). The results also revalued that highest grain yield (133.8 g/m2) and seed oil (0.41%) obtained when (5 kg/ha) humic acid and 80kg/ha phosphorus were used. Based on this study, humic acid (10 kg/ha) and phosphorus (60kg/ha) may result in higher yield.

    Keywords: Active ingredient, Dry flower yield, essential oil, Marigold
  • علیرضا رضایی مودب، سیدمحسن نبوی کلات

    به منظور مطالعه اثر ورمی کمپوست و کودهای زیستی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد ریحان، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل مصرف: ورمی کمپوست، نیتروکسین (حاوی باکتری های ازتوباکتر و آزوسپیریلوم)، بیوفسفر(حاوی باکتر ی های باسیلوس و سودوموناس)، ورمی کمپوست + نیتروکسین، ورمی کمپوست + بیوفسفر، نیتروکسین + بیوفسفر، ورمی کمپوست + نیتروکسین + بیوفسفر، کود شیمیایی (N.P.K) و شاهد (بدون کود) بودند. نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع گیاه (57.6 سانتی متر)، ساقه فرعی در گیاه (17.6 ساقه)، تعداد گل در گیاه (38 گل)، تعداد چرخه گل در گیاه (231.6 چرخه)، تعداد دانه در هر چرخه (16 بذر)، وزن هزار دانه (1.98 گرم)، و وزن دانه در گیاه (10.22 گرم) در تیمار ورمی کمپوست + نیتروکسین به دست آمدند. اما تفاوت آن با تیمار ورمی کمپوست + نیتروکسین + بیوفسفر جز در ساقه فرعی در گیاه معنی دار نبود. بیشترین عملکرد دانه (1939.1 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (15183.3 کیلوگرم در هکتار) در تیمار ورمی کمپوست + نیتروکسین + بیوفسفر حاصل شد. این مطالعه نشان داد کودهای بیولوژیک در ترکیب با ورمی کمپوست در مقایسه با کود شیمیایی و شاهد (بدون کود) اثرات بهتری بر عملکرد و اجزای عملکرد ریحان داشت.

    کلید واژگان: باکتری، عملکرد، کشاورزی پایدار، کود
    A. Rezaee Moadab, S.M. Nabavi Kalat

    To study the effect of vermicompost and biological fertilizers on seed yield and yield components of basil, an experiment based on complete randomized block design with three replications was conducted in Mashhad during cropping season of 2009-2010.The treatments were: vermicompost, nitroxin (Azotobacter and Azospirillum), bio phosphorus(Pseudomonas and Bacillus), vermicompost nitroxin, vermicompost bio phosphorus, nitroxin bio phosphorus, vermicompost nitroxin bio phosphorus, chemical fertilizer (N.P.K), and control (no fertilizer). The results showed that the highest of plant height (57.66cm), lateral branch in plant (17.6 branch), number of flower per plant (38 flower), number of flower cycle per plant (231.6 cycle), number of seed per flower cycle (16 seed), 1000 seed weight (1.89 g) and seed weight per plant (10.22 g) were obtained with vermicompost nitroxin treatment. But, the difference of this treatment with vermicompost nitroxin bio phosphorus treatment, except lateral branch per plant, was not significant. The highest of seed yield (1939.1 kg/ha) and biological yield (15183.3 kg/ha) obtained by using vermicompost nitroxin bio phosphorus treatment. This study showed that the effect of biological fertilizer combined with vermicompost on seed yield and yield components of basil was higher than chemical fertilizer and control (no fertilizer).

    Keywords: Bactria, Fertilizer, Sustainable agriculture, Yield
  • سمیه فرودل، رضا صدرآبادی حقیقی*، سیدمحسن نبوی کلات

    به منظور مطالعه تاثیر پرایمینگ بذر در کاهش اثرات تنش شوری در مرحله رشد و نمو اولیه گیاهچه کنجد، آزمایش گلدانی در قالب فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج سطح پرایمینگ بذر شاهد (بدون پرایمینگ)، هیدروپرایمینگ، هالوپرایمینگ با نمک های 2H2O، KCl، NaCl CaCl2+ و پنج سطح تنش شوری صفر، 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس برمتر بود. نتایج نشان داد که تاثیر پرایمینگ بذر و تنش شوری بر درصد سبز شدن گیاهچه، مدت زمان لازم به منظور دستیابی به 50 درصد سبز شدن گیاهچه (E50)، طول ریشه چه و ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک برگ، تعداد برگ و سطح برگ معنی دار بود (01/0>p). با افزایش غلظت نمک کلیه صفات مذکور به جز نسبت طول ریشه به ساقه کاهش یافت. اگر چه تمام تیمارهای پرایمینگ بذر در کاهش اثرات تنش شوری موثر بودند، اما بالاترین درصد گیاهچه سبز شده و کوتاهترین مدت زمان لازم برای حصول 50 درصد گیاهچه سبز شده در تیمار هیدروپرایمنیگ مشاهده شد و تیمارهالوپرایمنیگ با CaCl2+2H2O بیشترین اثرات مثبت را بر مولفه های اصلی رشد از قبیل طول و بیوماس گیاهچه داشت. بنابراین پرایمینگ بذر به ویژه تیمار هالوپرایمنیگ با CaCl2+2H2O می تواند روشی مناسب برای افزایش مقاومت گیاه کنجد به تنش شوری باشد.

    S. Froodel, R. Sadrabadi Haghighi, S. M. Nabavi Calat

    A pot experiment laid out in factorial arranged in completely randomized design with three replications was implemented to evaluate the effects of seed priming in ameliorating salinity stress in sesame (Sesamum indicam L.) during seedling development and the early vegetative growth. Factors included five priming treatments: control (non priming), hydropriming, halopriming with NaCl, KCl, CaCl2 + 2H2O and five levels of salt stress: zero, 4, 8, 12, 16 dS/m. Results showed that the effects of seed priming and salt stress on emergence percentage, time taken to 50% emergence of seedling (E50), root and shoot length, root to shoot length ratio, dry weight of root and shoot, dry weight of leaf, leaf number and area were significant (P

  • الهام زمان زاده، سید محسن نبوی کلات، شهرام نوروززاده

    به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف متام سدیم و سولفوسولفورون در کنترل گل جالیز و عملکرد گوجه فرنگی آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مشهد به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل 26.5، 53، 79.5 و 106 گرم در هکتار سولفوسولفورون، 400، 600، 800 و 1000 کیلوگرم در هکتار متام سدیم بود. نتایج آزمایش نشان داد که متام سدیم در مقایسه با سولفوسولفورون کارایی بالاتری را در کنترل گل جالیز و افزایش عملکرد گوجه فرنگی داشت، به طوری که تیمارهای 1000 و 800 کیلوگرم در هکتار متام سدیم بیشترین تاثیر را روی وزن خشک و تعداد شاخساره گل جالیز داشت و بیشترین عملکرد گوجه فرنگی در این تیمار به دست آمد. سولفوسولفورون در این آزمایش تنها یک بار به صورت پس رویشی به کار رفت و به نظر علت کارایی کم آن در مقایسه با متام سدیم همین نکته بود، زیرا کاربرد چند مرتبه از این علف کش به صورت پیش و پس رویشی در طول فصل توصیه شده است.

    کلید واژگان: سولفونیل اوره، کنترل شیمیایی، وزن خشک
    E. Zamanzadeh, S.M. Nabavi Kalat, S. Norouzzadeh

    In order to evaluate the effect of Metham Sodium and Sulfosulforon dosages on broomrape control and tomato yield an experiment was conducted using randomized complete block design with 4 replications in Mashhad Iran. Treatments were Metham Sodium and Sulfosulforon at the rates of 26.5, 53, 79.5, and 106 gr.ha-1, at the rates of 400, 600.800, and 1000 kg.ha-1. The results showed that Metham Sodium was more effective than Sulfosulforon. The highest dry matter, number of broomrape foliage and tomato yield were obtained by using 1000 and 800 kg. ha-1 of Metham Sodium. Sulfosulforon was applied as post emergence once in this experiment. It seems that because of this reason efficiency is less than that of comparison with Metham Sodium. Thus pre and post multi – applications of the herbicide was suggested during cropping season.

    Keywords: chemical control, Dry matter, Sulfosulforon
  • نسیم سعادت زاده، سیدمحسن نبوی کلات، رضا بهاری کاشانی

    به منظور بررسی اثر تراکم گیاه و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد کمی وکیفی ذرت علوفه ای آزمایشی در سال زراعی 88-1387 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. 4 سطح کود نیتروژن شامل (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی و 3 سطح تراکم گیاهی شامل (75 ،100 و 125 هزار بوته در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج بررسی نشان داد که با افزایش سطوح نیتروژن و تراکم گیاهی، ارتفاع گیاه، درصد پروتئین خام و پروتئین تولیدی در هکتار افزایش، قطر ساقه، وزن برگ و وزن بلال با افزایش تراکم کاهش ولی با افزایش نیتروژن افزایش یافت. بیشترین عملکرد علوفه در سطح نیتروژن 150 کیلوگرم در هکتار (معادل 46 تن) و تراکم 100 هزار بوته در هکتار (40.27 تن) به دست آمد. همچنین، بیشترین عملکرد پروتئین در هکتار (7 تن) متعلق به سطح 150 کیلوگرم نیتروژن و تراکم 125 هزار گیاه در هکتار بود.

    کلید واژگان: پروتئین خام، عملکرد علوفه، ماده ی خشک، وزن بلال
    Saadatzadeh N., S.M. Nabavi Kalat*, R. Bahari Kashani

    In order to evaluate the effects of plant density and nitrogen on quantity and quality of forage corn an experiment was conducted in Daregaz region in cropping season 2008 – 2009. The experimental design was a split – plot based on randomized complete block with three replications. The main plots were four levels of nitrogen (0 , 75, 150 and 225 kg/ha) and sub plots were three levels of plant density (75000, 100000 and 125000 plant/ha). The results showed that increasing nitrogen levels and plant density, plant height, percentage crude protein and total protein production (ton/ha) were increased. By increasing plant density, stem diameter, leaf and ear weight decreased while they increased with increased nitrogen levels. The highest forage yield obtained at nitrogen level 150 kg/ha (46 ton/ha) and 100000 plant per hectare (40.27 ton/ha). The highest total protein production (7 ton/ha) obtained at nitrogen level of 150 kg/ha and plant density of 125000 plant/ha.

    Keywords: Crud protein, Dry matter, Ear weight, forage yield
  • زهرا کفاش زاده، سیدمحسن نبوی کلات*، محمد بازوبندی
    به منظور مطالعه اثرهای دگرآسیبی عصاره آبی و پودر اندام های هوایی چاودار بر شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه سه رقم کلزا، دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه در سال 1388 اجرا شد. در آزمایش اول (مطالعه جوانه زنی) فاکتورها شامل سه رقم کلزا ((Brassica napus L. (اکاپی، زرفام و مودنا) و پنج سطح عصاره آبی حاصل از اندام هوایی چاودار (Secale cereal L.) (شاهد (آب مقطر)، 25، 50، 75 و 100 درصد) بود. در آزمایش دوم (مطالعه رشد گیاهچه) فاکتورها شامل سه رقم کلزا یاد شده در بالا و پنج سطح پودر اندام هوایی شامل (شاهد (بدون پودر)، 5/0، 75/0، 1 و 25/1 درصد وزن خاک گلدان) بود. نتایج هر دو آزمایش نشان داد که اثرهای رقم، عصاره آبی و پودر اندام هوایی بر تمام متغیرها معنی دار است. بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و بنیه بذر در تیمار شاهد به دست آمد و با افزایش غلظت عصاره آبی تمام این شاخص ها کاهش یافت. هم چنین بیشترین تعداد برگ، سطح برگ، طول ریشه و ساقه و وزن تر و خشک گیاهچه در تیمار شاهد (خاک بدون پودر اندام هوایی) حاصل شد. با افزایش درصد پودر اندام هوایی در خاک تمام این صفات کاهش یافت. رقم مودنا بیشترین و رقم زرفام کمترین مقاومت را به اثرهای دگرآسیب و پودر اندام های هوایی چاودار نشان دادند.
    کلید واژگان: بنیه بذر، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی
    Z.Kafashzadeh S.M. Nabavi Kalat*, M. Bazobandi
    In order to study the effects of aqueous extracts and shoot powder of rye (Secale Cereal L.) on germination indices and seedling growth of three canola cultivars, two factorial experiments in a completely randomized design with three replications were conducted at a laboratory and a green house in 2009. In the first experiment, the factors included three cultivars of canola (Okapy, Zarfam and Modena) and five levels of aqueous extracts (control, 25,50,75 and 100%) obtained from shoot of rye. The second experiment factors included three cultivars of canola mentioned above and five levels of shoot powder (control, 0.5, 0.75,1 and 1.25% of soil pots). The results of both experiments showed that cultivar, aqueous extracts and shoot powder had significant effects on all variables. The highest percentage, germination rate, hypocotyls and epicotyls length and seed vigor were obtained at control treatment (distilled water) and all indices were increased by increasing aqueous extracts concentration. Moreover, the highest number of leaf, leaf area, root and shoot length and fresh and drought weight of seedling were obtained in control treatment (soil with no shoot powder). All traits were decreased by increasing shoot powder percentage in soil pots. Modena cultivar had the highest and Zarfam had the lowest resistance to allelopathic effects of aqueous extracts and shoot powder of rye.
    Keywords: Germination percentage, Germination rate, Seed vigor
  • سهراب امیری*، سیدمحسن نبوی کلات، لیلا علیمرادی
    به منظور بررسی کارآیی علف کش های سولفو سولفورون WG 75% (در مقادیر 25/13، 5/26، 53 و 106 گرم درهکتار)، ریم سولفورون DF 25% (در مقادیر 10، 20، 40 و 80 گرم در هکتار) و نیکو سولفورون SC 4% (در مقادیر25/0، 5/0، 1 و 2 لیتردرهکتار) آزمایشی در قالب بلوک های به طور کامل تصادفی با 12 تیمار به همراه شاهد بدون مبارزه، شاهد وجین دستی و شاهد دارای گل جالیز و 4 تکرار، در سال 1388 در چناران (خراسان رضوی) اجرا شد. رقم گوجه فرنگی مبیل مجار (رایج در منطقه) است. سمپاش پشتی شارژی ماتابی با نازل سیلابی (شره ای) بر اساس 400 لیتر در هکتار کالیبره سپس استفاده شد و سه هفته پس از انتقال نشاءهای گوجه فرنگی به زمین آلوده به گل جالیز سمپاشی انجام شد ابعاد هر کرت 8 × 75/3 متر (شامل سه خط هشت متری به فواصل 25/1 متر) که بوته ها به فواصل 25 سانتیمتر از یکدیگر نشاء شدند. نتایج نشان داد تمامی علف کش ها به طور معنی داری وزن خشک گل جالیز را نسبت به شاهد بدون مبارزه کاهش دادند. بیشترین زیست توده و عملکرد میوه گوجه فرنگی در تیمارهای سولفوسولفورون در مقادیر5/26، 53 و 106 گرم در هکتار و ریم سولفورون در مقادیر 20، 40 و 80 گرم در هکتار است، اگرچه نیکوسولفورون به خوبی گل جالیز را کنترل نمود، اما بر گوجه فرنگی نیز خسارت وارد آورد و زیست توده و عملکرد میوه گوجه فرنگی را نسبت به تمامی تیمارها به طور معنی داری کاهش داد.
    کلید واژگان: پاسخ، دز، سولفونیل اوره، گل جالیز، گوجه فرنگی
    S. Amiri*, S. M. Nabavikalat, L. Alimoradi
    This study was conducted to determine the efficacy of sulfosulfuron WG 75% (at doses of 13. 25, 26. 5, 53 and 106 g/ha), rimsulfuron DF 25% (at doses of 10, 20, 40 and 80 g/ha) and nicosulfuron SC 4% (at doses of 0. 25, 0. 5, 1 and 2 l/ha) to control broomrape in tomato in Chenaran, Khorasan Razavi province, Iran, in 2009. The layout was a completely randomized block design with 12 treatments plus hand weeding control, weedy check and broomrape check with four replications. The tomato cultivar was "Mobil majar. "Three weeks after transplanting tomatoes (by 25 cm intervals in row), herbicides were sprayed by a "Matabi" sprayer calibrated to spray 400 l/ha. Plot size was 3. 75m×8 m. Results showed all herbicide treatments decreased significantly the dry matter of broomrape compare to the weedy check. Sulfosulfuron at doses of 26. 5, 53 and 106 g/ha and rimsulfuron at doses of 20, 40 and 80 g/ha had the maximum tomato biomass and fruit weight. Nicosulfuron, although decreased dry matter of broomrape significantly, however caused severe damage on tomato leading to remarkable yield loss.
    Keywords: Broomerape, Dose, response, sulfonylurea, Tomato
  • سیدمحسن نبوی کلات، سیدمحسن نبوی کلات، سیدمحسن نبوی کلات، رضا صدرآبادی حقیقی، مهدی عزیزی
    این تحقیق در سال زراعی 84-1383 و به منظور بررسی تاثیر ضریب استهلاک نور، میزان دریافت نور و عملکرد د انه در کاشت پائیزه گلرنگ در منطقه جوین سبزوار انجام شد. طرح آزمایشی به کار رفته، کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود که سه تاریخ کاشت 25شهریور، 15مهر و 5 آبان به عنوان عامل اصلی و شش تراکم گیاه به ترتیب 6، 8، 10، 13، 20، 40 گیاه در متر مربع به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. این تراکم ها بر اساس تغییر فاصله روی رد یف از 5تا30 سانتی متر بد ست آمد. نتایج حاصله نشان د اد که تاریخ کاشت تاثیر معنی د اری برشاخص سطح برگ (LAI (K و LI ند اشته است ولی بر تعد اد د انه د رطبق، عملکرد د انه در گیاه و عملکرد د انه در هکتار موثر بود هاست. بر اساس مقایسه میانگین ها بیشترین تعد اد طبق در گیاه، تعد اد د انه در طبق، عملکرد د انه در هکتار در تاریخ کاشت 5 آبان حاصل شد. بالاتر بود ن عملکرد د انه در این تاریخ کاشت، با وجود عدم تاثیر تاریخ کاشت بر میزان نور دریافتی می تواند حاکی از تاثیر عوامل دیگر باشد. تاثیر تراکم گیاه بر ارتفاع گیاه، فاصله اولین شاخه تا زمین، تعد اد شاخه در گیاه، LAI، K، LI، تعد اد طبق در گیاه، تعد اد د انه در طبق، عملکرد د انه در گیاه، و عملکرد د انه در واحد سطح معنی دار بود. بیشترین ارتفاع گیاه، فاصله اولین شاخه تا زمین، LAI، K و LI و عملکرد د انه در هکتار در تراکم های 20و40گیاه در متر مربع بد ست آمد. بیشترین تعد اد شاخه در گیاه، تعد اد طبق در گیاه، تعد اد د انه در طبق و عملکرد د انه در گیاه در تراکم های پایین 6 و8 گیاه در متر مربع حاصل شد. اما هر دو عامل بر وزن هزارد انه بی تاثیر بودند. تراکم گیاه با LI،K،LAI و عملکرد د انه در هکتار همبستگی مثبت و معنی دار و با تعد اد طبق در گیاه، تعد اد د انه در طبق و عملکرد د انه در گیاه همبستگی منفی و معنی د اری را نشان د اد. همبستگی LAI، K و LI با عملکرد د انه در هکتار نیز مثبت و معنی دار بود و این عوامل یک رابطه خطی با عملکرد د انه نشان دادند. در این بررسی LAI، K و LI همراه با افزایش تراکم گیاه افزایش یافت و حد اکثر نور دریافتی در تراکم 40 گیاه در متر مربع حاصل شد (92%= LI) اما دریافت نور مطلوب (95%=LI) حاصل نشد.
    کلید واژگان: گلرنگ، ضریب استهلاک نور(k)، شاخص سطح برگ(LAI)، طبق
    S.M. Nabavi Kalat
    In order to determine the effect of planting date and plant densities on light extinction coefficient, light interception and grain yield, this research was conducted in Jovain-Sabsevar in Season (2004-2005). The experimental design was a split – plot based on randomized compelet block with three replications. The main plots were planting dates (Sep16,Oct7 and Oct27). Sub plots were plant densities (6,8,10,13,20 and 40 plant.m-2). The results presented that planting date had no significant effect on LAI,K,LI. But effect of planting date on number of capitul per plant, number of grain per capitul, grain yield per plant and grain yield (ton/ha) were significant. The largest number of capitul per plant, number of grains per capitual, grains yield per plant, grain yield (ton/ha) were obtained in 3th planting (Oct27). The effect of plant population on plant height, the height of first branch from the ground, LAI,K,LI, number of capitul per plant, number of grains per capitul, grain yield per plant and grain yield (ton/ha) were significant. The results showed that the largest plant height, the height of first branch from ground, LAI,K,LI and grain yield (ton/ha) were obtained in 20 and 40 plant per m2. Hence, the largest number of branch, number of capitul per plant, number of grain per capitul and grain yield per plant obtained in 6 and 8 plant per m2. But, both factors had no effect on 1000 grains weight. Plant densities had positive and significant correlation with grain yield (ton/ha), LAI, K and LI. Although plant population had negative and significant correlation with number of capitul per plant, number grain per capitul and grain yield per plant. So, LAI, LI correlation’s with of grains yield (ton/ha) was positive and significant. These factors showed linear relitionship with grain yield (ton/ha). In this investigation, LAI and LI raised with plant population increment simultaneously. Maximum light interception obtained in 40 plant per m2 (LI=92%). however, optimum light interception (LI=95%) had not obtained.
سامانه نویسندگان
  • دکتر سید محسن نبوی کلات
    دکتر سید محسن نبوی کلات

اطلاعات نویسنده(گان) توسط ایشان ثبت و تکمیل شده‌است. برای مشاهده مشخصات و فهرست همه مطالب، صفحه رزومه ایشان را ببینید.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال