محمد فرجود

در قرن حاضر شهرها با چالشهایی جدید مواجه هستند که باعث شدهاند مدیریت این شهرها با روش های پیشین پاسخگو نباشد و توسعه شهرهای هوشمند، رویکرد جدیدی برای مواجهه با این چالشها و اطمینان از توسعه پایدار شهرهاست. فعالیتهای پراکندهای از سوی سازمانهای دولتی و شرکتهای خصوصی جهت پیشبرد هوشمندسازی شهرها و شکلگیری شهرهای هوشمند در کشور و بهویژه در کالنشهرها انجام شده است، به نحوی که شهرهوشمند بهعنوان یکی از رویکردهای اصلی در مدیریت این شهرها مطرح است. لیکن باوجود نمونه های موفق از خدمات شهرهوشمند در سالهای اخیر، همچنان تحول اساسی در مدیریت شهری بر مبنای نگاه شهرهوشمند اتفاق نیفتاده است. یکی از علل این عدم موفقیت، نبود دیدگاه مشترک و چارچوبهای مشخص در حوزه مفاهیم شهرهوشمند بین ذینفعان مختلف است. مدلهای کسب و کار شهرهوشمند ازجمله این مفاهیم کلیدی است که توجه به آنها میتواند نقش مهمی در هوشمندسازی شهرها داشته باشد. در مفهوم کلی آن، مدل کسب وکار یک شهر چارچوبی است که در آن فعالیت توامان شهروندان و بخش دولتی، عمومی و خصوصی با حفظ منافع هر یک در یک شبکه ارزش و باهدف توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی آن شهر میسر گردد. در این پژوهش هدف آن است که یک چارچوب جهت ارزیابی مدلهای کسب و کار مبتنی بر ادبیات موجود در زمینه شهرهوشمند و نیز ادبیات مربوط به مدلهای کسب و کار را از طریق روش فراترکیب طراحی نمایند. در پژوهش حاضر از روش مرور نظام مند ادبیات برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. بر همین اساس از بین 153 مقاله مرتبط، با توجه به معیارهای کیفیت علمی، 27 مقاله اصلی انتخاب شد. سپس سه مرحله کدگذاری انجام گرفت و مفاهیم و مقوله ها از داده های مبتنی بر ادبیات استخراج شد. درنهایت نتایج بدست آمده شامل یک مدل هفت بخشی است که از ترکیب ادبیات مدلهای کسب وکار در حوزه شهرهوشمند بدست آمده است.