محمدمصطفی حسینی

این مقاله، به بررسی نقش و کاربرد ربات های گفت وگوگر هوش مصنوعی در مراحل مختلف پژوهش در حوزه علوم اسلامی می پردازد. با توجه به سختی ها و مشکلاتی که پژوهشگران در طول مسیر انجام تحقیقات خود با آن مواجه هستند، استفاده از این ربات ها می تواند افق های جدیدی را پیش روی پژوهشگران این عرصه بگشاید. در این نوشتار، ضمن معرفی مهم ترین ربات های گفت وگوگر عمومی به بررسی مزایا و چالش های مرتبط با این ابزارها پرداخته و توصیه هایی جهت استفاده بهینه از آن ارائه می گردد. هدف اصلی مقاله، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران علوم اسلامی به منظور بهره گیری بهینه از ظرفیت های ربات های گفت وگوگر جهت ارتقاء کیفیت و تسریع فرایندهای پژوهشی است.

این مقاله، به بررسی نقش و کاربرد ابزارهای هوش مصنوعی در مراحل مختلف پژوهش در حوزه علوم اسلامی می پردازد. با توجه به حجم گسترده منابع و پیچیدگی های موجود در تحلیل متون دینی، استفاده از هوش مصنوعی می تواند افق های جدیدی را پیش روی پژوهشگران این عرصه بگشاید. در این نوشتار، ضمن بررسی مزایا و چالش های مرتبط با این فناوری، ملاحظات اخلاقی استفاده از آن نیز مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی مقاله، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران علوم اسلامی به منظور بهره گیری بهینه از ظرفیت های هوش مصنوعی در جهت ارتقاء کیفیت و تسریع فرایندهای پژوهشی است.

از جمله فعالیت های لازم و موثر برای مدیر یک پایگاه، داشتن سازوکار و برنامه منظم، برای ارزیابی آن وبگاه است. با توجه به گسترش روزافزون پایگاه های اینترنتی، رویکردهای متفاوتی به ارزیابی وبگاه ها وجود داشته که همین مسیله، زمینه ساز ایجاد استانداردها و روش های متنوع ارزیابی شده است. در این نوشته، با بررسی منابع موجود، رویکردهای متداول در ارزیابی پایگاه ها معرفی شده و برخی از روش ها و مفاهیم اساسی مرتبط با آن، توضیح داده شده است.

همه گیری فضای مجازی، مفاهیم بسیاری را در زندگی بشر دست خوش تغییر نموده است؛ در حوزه تبلیغ دینی، یکی از پربحث ترین مفاهیم، تبلیغ دینی در فضای مجازی است. مقام معظم رهبری، به عنوان راهبر جامعه اسلامی در مواجهه با مسایل کلان انقلاب و اسلام، با توجه ویژه به این مسئله در طول سالیان متمادی، رهنمودهای حکیمانه ای را در این خصوص بیان فرموده اند که بازخوانی، تدوین و دسته بندی این سخنان می تواند دست مایه ارزشمندی برای علاقه مندان به حضور در این فضا باشد.
در سند حاضر، با روش مطالعه کتابخانه ای ابتدا کلیه فرمایش های ایشان که به موضوع تبلیغ، فضای مجازی و تبلیغ مجازی مرتبط بوده، جمع آوری شده و سپس، با پالایش مواردی که ارتباط کمتری با موضوع داشته اند و کنارگذاشتن موارد تکراری، فیش های به دست آمده دسته بندی گردید. در گام پایانی نیز با کنار هم قراردادن فیش ها، مفاهیم قابل برداشت از این سخنان استخراج شد و با توجه به ظرفیت محدود این نوشته، بخش مختصری از فرمایش های ایشان به عنوان شاهد و راهنما ارایه گردید.

همگانی شدن استفاده از پیام رسان های موبایلی، با وجود ایجاد آسان سازی در ابعاد زندگی انسان، چالش هایی را نیز متوجه زندگی وی ساخته است. انتشار شایعه و عدم دقت افراد در بازنشر مطالب ناصحیح و جعلی بودن برخی محتواها، از جمله این چالش هاست. علاوه بر این روش، اعتبارسنجی این محتوا نیز برای عموم کاربران روشن نیست. نقل احادیث، یکی از مصادیق محتواهای منتشرشده در پیام رسان هاست که با مشکل انتشار احادیث جعلی، ناقص و یا با برداشت ناصحیح مواجه بوده و اعتبارسنجی نیز در آن با معضلاتی همچون تخصصی بودن اعتبارسنجی و در دسترس نبودن منابع برخط روبه روست. به نظر می رسد که استفاده از راهکارهای فنی نظیر ارائه منابع جامع برخط حدیثی به همراه راهکارهای آموزش عمومی و سواد رسانه ای، و همچنین، بسیج رسانه ها در اصلاح فرهنگ مواجهه با حدیث، در بین عموم مخاطبان پیام رسان ها می تواند برطرف کننده چالش های ذکر شده باشد.

فراگیری استفاده از ابزارهای همراه، زمینه را برای توسعه برنامه های کاربردی در این حوزه بیش از هر زمان دیگری فراهم نموده و بازار اپلیکیشن های موبایلی با سرعتی روزافزون در حال گسترش است. همین مسئله، توجه تعداد بسیاری از تیم های توسعه و برنامه نویسی را به این موضوع جلب کرده است و با توجه به هزینه بالای تولید اپلیکیشن در این زمینه، لازم است تا با رعایت اصول تجاری سازی، زمینه جبران هزینه ها و برقراری چرخه تعادل در این کسب وکار فراهم آید.

از جمله مسائل پیچیده و پر بحث، رابطه بین حوزه و فضای مجازی و تحلیل کم و کیف حضور حوزه در این فضاست؛ به گونه ای که برخی ورود حوزه های علمیه را موجب آسیب دیدن آن و برخی دیگر عدم حضور آن را به مثابه از دست رفتن جایگاه مرجعیت دینی در جامعه می دانند. از این رو، نوشته حاضر با بررسی جوانب مختلف این مسئله، درصدد پاسخ به اسن سوال است که «آموزش فضای مجازی به طلاب، چه آسیب هایی را متوجه حوزه می نماید و چه فرصت هایی برای آن به وجود می آورد؟»
برآیند بررسی آراء موافق و مخالف حضور حوزه در فضای مجازی، این است که حضور حوزه با حفظ هوشیاری جهت گرفتار نشدن در آسیب های این فضا، بسیار ضروری است و حوزه های علمیه باید هر چه سریع تر برای بسیج امکانات و تجهیز خویش جهت بهره مندی از فرصت های بی شمار فضای مجازی، اقدام نمایند.

در عصر کنونی، با گسترده شدن مطالعات ارتباطی و افزایش دانش بشری، می توان از روش هایی برای القای مفاهیم به مخاطبان بهره برد. در این بین، ابزارهایی چند نیز به منظور مخدوش نمودن ساحت دین گسترش یافته و ویژگی های بی نظیر شبکه های اجتماعی هم به آن ابعاد تازه ای داده است. روشن است، شناخت روش های تبلیغاتی که دشمنان دین از آن بیشتر بهره می گیرند، کمک شایانی به یافتن راهکارهای مقابله به آن می نماید.
بررسی روش های مورد استفاده دشمنان در تبلیغات ضد دین، نشان می دهد که بیشتر این شیوه ها حول محور ایجاد غفلت با استفاده از فنون رسانه ای می چرخد. بنابراین، پایه اصلی در راهکارهای مقابله با این حملات، شفاف نمودن مسئله است؛ به گونه ای که مخاطب بتواند به خوبی حق را از باطل تشخیص دهد. در نتیجه، هرچه سواد رسانه ای در بین مخاطبان دین دار افزایش یابد، امکان گرفتارشدن آنها در دام تبلیغات ضد دینی کمتر خواهد بود.

امروزه، فضای مجازی، جزء تفکیک ناپذیر زندگی بشر شده و تقریبا تمام شئونات زندگی به صورت مستقیم و غیرمستقیم با این فضا درگیر شده است. مقوله های مرتبط با باورهای دینی، از جمله اولین و پراهمیت ترین موضوعات پرداخته شده در فضای مجازی است. شناخت بسترهای فضای مجازی در کاربردی نمودن مسئله معرفی اسلام، اهمیت ویژه ای دارد و این اهمیت، با انتشار نامه های مقام معظم رهبری خطاب به جوانان غرب، از برجستگی بیشتری برخوردار شده است. مسلما بسترهای مجازی موجود با توجه به تلاش سازماندهی شده امپراتوری رسانه ای غرب برای سانسور نامه مقام معظم رهبری، فضایی بسیار مناسب برای رساندن این پیام و دعوت از جوانان غرب برای مطالعه در این نامه ها و اندیشیدن به پرسش های مطرح شده در آن و تلاش برای یافتن جواب صحیح می باشد.

مقایسه وضعیت برنامه ریزی و استفاده جهان اسلام در مقایسه با کشورهای حوزه اتحادیه اروپا، نشان دهنده فقدان درک صحیح در سازمان همکاری های اسلامی در برنامه ریزی جهت استفاده از بستر اینترنت برای پیشبرد اهداف خود و پیشرفت و توسعه در کشورهای عضو است. از سوی دیگر، مطالعه وضعیت موجود نشان می دهد که تاکنون هیچ نگاه جامعی در این خصوص وجود نداشته که نتیجه آن، چیزی جز از دست رفتن فرصت ها و روبه روشدن با مشکلات عدیده، از جمله تروریسم سایبری و عدم توازن در توسعه کشورهای اسلامی در مقابل سایر کشورها، نخواهد بود. این مقاله، به افق های آتی که در بستر اینترنت پیش روی جهان اسلام قرار دارد، به اختصار اشاره می نماید.

بارها شنیده ایم که افراد، دوستان یا آشنایان خود را که سال ها از آنها دور افتاده بوده اند، از طریق شبکه های اجتماعی پیدا نموده و با آنان ارتباط برقرار نموده اند. شبکه های اجتماعی این امکان را فراهم می کنند که افراد به آسانی بتوانند دیگران را بیابند و با آنها ارتباط برخط داشته باشند و اطلاعات خود را با آنان به اشتراک بگذارند. سوال اینجاست که به غیر از دوستان و آشنایان، چه کسان دیگری به دنبال این اطلاعات هستند و چگونه می خواهند از این اطلاعات استفاده کنند؟ آیا در این حریم، حقوق کاربران و مالکیت اطلاعات به اشتراک گذاری شده رعایت می گردد؟ الزامات اخلاقی کاربران و مدیران شبکه های اجتماعی در این شبکه ها چیست؟

کتاب خوان نور، یکی از محصولات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که در حال حاضر، بر روی بستر اندروید عرضه شده است. این محصول، با درنظرگرفتن نیاز مخاطبان به دسترسی به منابع غنی مرکز در بسترهای جدید، با سبکی نو به عرضه محتوا می پردازد و در حال گذراندن مسیر خویش در رسیدن به بلوغ نرم افزاری می باشد. شناخت فضای حاکم بر کتاب خوان ها، یعنی تاریخچه و معرفی کتاب خوان های جهانی و بومی، در معرفی بهتر این محصول کمک شایانی می نماید.

این روزها، گاهی اخباری از پدیدآمدن فناوری نویی می رسد که می تواند ابعاد زندگی بشر را تغییر دهد؛ به گونه ای که شاید این خبرها کم کم رنگ و بوی تکراری شدن به خود گرفته و این فناوری هایی که به نظر می رسد قرار است زندگی بشر را دگرگون نماید، خیلی زود رنگ باخته و شایبه موجی و زودگذربودن آن را به وجود می آورد. اما برخی از این فناوری ها ماندگاری و تاثیر خویش را به اثبات رسانده اند و نمی شود به آن دید مدگرایانه داشت. آموزش مجازی یا آموزش برخط، یکی از این فناوری ها است که باید در مورد آن و نیز استفاده از آن در آموزش معارف اسلامی تاملی دقیق نمود. در بخش نخست این نوشته سعی می شود به اختصار در مورد مزایای آموزش مجازی و نقش آن در فضای آموزش اسلامی سخن گفته شود و در بخش دوم نیز برخی مراکز آموزش مجازی اسلامی معرفی شوند.

در دنیای اینترنت که هر روز هزاران پایگاه جدید متولد می شوند، تنها پایگاه هایی می توانند زنده و پویا بمانند که به صورت مستمر به بهینه سازی خویش بپردازند و بهینه سازی پایگاه، بدون داشتن اطلاعات متقن از تجزیه و تحلیل پایگاه ممکن نیست. به اندازه گیری، جمع آوری، تحلیل و گزارش داده ها در اینترنت به منظور شناخت بهتر و بهینه سازی استفاده از یک پایگاه آنالیز یا تجزیه و تحلیل پایگاه گفته می شود که پرداختن به آن، نقش مهمی را در روند بهینه سازی پایگاه ایفا می نماید.

پایگاه های اسلامی، منابع عظیم و ارزشمند مذهبی اند که هدفشان را اشاعه و تبلیغ دینی قرار داده اند و همواره در مسیر کار، دچار خطاها و اشتباهاتی می گردند که به عللی همچون روزمرگی پایگاه، تجربه ناکافی، یا عدم دقت کافی توسط مدیران پایگاه ها دیده نمی شوند؛ اما باعث آزار کاربران و در نتیجه، رویگردانی آنان از پایگاه می گردند. در این مقاله سعی می شود با اشاره به چندین مورد از رایج ترین این خطاها، مدیران پایگاه های اسلامی را متوجه این مسیله نموده و آن ها را در جهت انجام هرچه بهتر رسالتشان یاری رسانیم.

نظام سلطه و دشمنان نظام مقدس جمهوری اسلامی بعد از اینکه از توانایی خویش برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران در جنگ سخت و خاموش کردن چراغ عدالت خواهی در این کشور ناامید شدند، شیوه ای تازه را برای اعمال فشار بر این نظام انتخاب کرده اند؛ شیوه ای که به علت خاموش و بی صدا بودنش و نداشتن تلفات فیزیکی به جنگ نرم شهرت یافت؛ جنگی که به مراتب سخت تر و پیچیده تر از جنگ سخت می باشد.
اگر در تعریف جنگ نرم، تعریف جنگی که با هدف تغییر باورهای دینی، ایدیولوژیک و ارزش های دینی و همچنین تغییر در سبک زندگی به معنای عام جامعه شناختی آن را بپذیریم، این نکته بیشتر برای ما روشن می شود که دشمنان جمهوری اسلامی از همان ابتدای انقلاب در این عرصه ورود نموده اند و برای ضربه زدن به پایه های عقیدتی و ریشه های اتصال مردم به اسلام ناب طرح ریزی نموده اند.
یکی از بسترهایی که در سال های اخیر بیشتر مورد توجه دشمنان قرار گرفته، دنیای وب می باشد و دنیای وب 2 با توجه به بودن در کانون توجه کاربران و تمرکز بیشتر بر روی تمایلات کاربران، بهترین فرصت بهره گیری را برای فرصت طلبان در این زمینه فراهم نموده است؛ به گونه ای که نظام سلطه برای ایجاد تغییر در نظام باورها، تمایلات و ترجیحات نسل جوان که بیشتر مخاطب اینترنت می باشند، برنامه های مفصلی را تدارک دیده است.
شبکه های اجتماعی نیز به عنوان نسل تکامل یافته وب 2 می توانست بستر خوبی برای کسانی باشد که در آن، در پی پیاده نمودن اهداف خاص خویش می باشند و این مساله تا آنجا پیش رفت که دشمنان جمهوری اسلامی در جریان فتنه سال 88 آشکارا به سرمایه گذاری خویش در این زمینه و بهره گیری از شبکه هایی نظیر فیس بوک و توییتر اذعان نمودند.
با توجه به فضای خالی و مستعد برای حضور دوست داران انقلاب اسلامی و لزوم حضور مستمر دلدادگان به آرمان های امام و رهبری در جریان جنگ نرم و در جبهه سایبری، جهت مبارزه با دشمنان و تشکیل جبهه مستحکم جهت بی اثر نمودن توطیه های دشمنان، شبکه اجتماعی حامیان ولایت(1) به عنوان اولین شبکه اجتماعی با گرایش تخصصی پاسدارای از آرمان های جمهوری اسلامی ایجاد گردید.

مدیریت، یکی از مهم ترین و حیاتی ترین عوامل رشد یا افول یک شبکه اجتماعی است. باید دانست که مدیریت در شبکه های اجتماعی به جهت ماهیت وب 2 ذاتا با مدیریت های اعمال شده در نسل پیشین وب متفاوت است. بر این اساس، نیاز به پرداختن به مدیریت در شبکه های اجتماعی بیشتر احساس می شود. این نوع از مدیریت، مدیریتی است که در ارتباط مستقیم با کاربران شکل گرفته و با کنترل و نظارت آنان جنبه های پیچیده خود را مشخص می سازد.
در این مقاله ابتدا این پدیده را معرفی نموده و در ادامه با مقایسه میان مدیریت نسل جدید وب و نسل پیشین آن، تفاوت های مدیریتی این دو نسل از وب را مشخص می سازیم و در نهایت، با ذکر مسایل مهم و مطرح در مدیریت این شبکه ها، به بحث عملی در مدیریت شبکه های اجتماعی می پردازیم.

اینترنت به عنوان رسانه ای که در تسهیل دسترسی به اطلاعات نقش ویژه ای دارد، در مسیر توسعه، همواره با موانعی روبه رو بوده است که از کیفیت استفاده و بهره وری آن کاسته است. صفحات وب نیز به عنوان واسط میان کاربران و ماشین در دنیای اینترنت، از این آفت ها به دور نبوده اند؛ به گونه ای که در موارد بسیاری مشاهده می شود که محتوای خوب پایگاه ها تحت تاثیر مجموعه خطاهای مربوط به طراحی قرار گرفته و از کیفیت و کارآیی آن ها کاسته شده است. یکی از مهم ترین این خطاها طراحی بدون در نظر گرفتن کاربر یا فقدان کاربردپذیری است. در این مقاله ابعاد کاربردپذیری یا اصول طراحی کاربرپسند در صفحات وب مشخص و بیان خواهد شد.

پایگاه های تخصصی «فهرست کتاب» به عنوان منابعی ارزشمند در اینترنت با هدف فراهم آوردن دسترسی به اطلاعات کتاب شناختی کتب موجود در کتابخانه ها پا به عرصه فناوری اطلاعات گذاشته اند. در زبان فارسی این پایگاه ها گاهی به صورت فهرست منابع یک کتابخانه و گاهی به صورت شبکه ای از منابع چندین کتابخانه به وجود آمده اند.
در این مقاله سعی شده است که پایگاه ها و نرم افزارهای تحت وب فعال در زبان فارسی به اختصار معرفی شده و توصیف کوتاهی از چگونگی فعالیت های آن ها ارایه شود. این پایگاه ها به دو دسته پایگاه های عمومی و پایگاه های تخصصی تقسیم شده اند.