محمّدهادی مدنی

تمدن مدرن غرب با عمق تاریخی، مولفه های کارکردی و قابلیت بازتولیدی دائمی خویش، امروزه، به مولفه ی جهانی و هژمونیک تبدیل شده است. از سوی دیگر، این تمدن به دلیل رویکرد خودبنیادی و قدرت مداری، که به طبیعت و انسان دارد، با وجود همه ی پیشرفت های موجود در زمینه ی مادی، سبب بروز مشکلات جدیدی می شود. این واقعیت، که تمدن هژمونیک غرب، پیوسته، مشکلات و بحران آفرینی می کند، به بحث در مورد چگونگی رهایی از آن با گفتمان های جایگزین منجر شده است. در این میان این پرسش به ذهن متبادر می شود که گفتمان انقلاب اسلامی، که امکان و بدیل تلقی می گردد، برای گذر و رهایی از مولفه ی تمدن هژمونیک غربی در عرصه های نظری و عملی چه نقشی را ایفا کرده است؟ (پرسش) به نظر می رسد گفتمان انقلاب اسلامی با احیای الهیات سیاسی ضد سلطه و ایجاد خودآگاهی در مورد ماهیت تمدن هژمونیک کنونی در حوزه ی نظر و ساخت مقاومت سازمان یافته در بعد عمل، مولفه ی تمدن هژمونیک غربی را به چالش کشیده است. (فرضیه) مقاله ی حاضر با استفاده از چارچوب مفهومی مولفه و به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی (روش)، شناسایی ظرفیت تقابلی گفتمان انقلاب اسلامی را در مورد مولفه ی تمدن هژمونیک غربی هدف خود ساخته (هدف) و به این نتیجه دست یافته است که نقش انقلاب اسلامی در رویارویی با مولفه تمدن هژمونیک غربی، ایجاد چالش و آشکارسازی وضعیت بحرانی آن بوده، ولی برای تغییر مولفه ی هژمونیک و گذر از آن، تولید الگو در سطح کلان به منزله ی مولفه ی جایگزین، ضروری است. (یافته)

کتاب الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه که به قلم موسس حکمت متعالیه صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی به رشته تحریر درآورده شده است، در واقع عصاره ای افکار فلسفی و بخصوص کتاب مطولش به نام الاسفار الاربعه همان حکیم و چکیدهای آرا فلسفی-عرفانی مکتب حکمت متعالیه می باشد که آثار این فیلسوف و افکار فلسفی-عرفانی-دینی اش، در همه دنیا، اعم از شرق و غرب معروف و تاثیرگزار است. اما بر اساس محتوی و مطالبی که کتاب شواهد با عناوین چون مشهد، شاهد، اشرق و... پوشش می دهد به نظر می رسد که نظر نهایی موسس حکمت متعالیه و آرا فلسفی اش را در در بر می گیرد. این کتاب با محتوای پر از حکمت و معرفت عقلی و دینی و عرفانی، از قدیم الایام در مدارس و حوزه های علمیه، کتاب درسی و مرجع اهل حکمت و عرفان بوده است. این اثر فلسفی که بر اساس استدلال های حکمت صدرایی به موضوعات فلسفی پرداخته است، در توسعه یافتن حکمت گامی بزرگ بوده، لذا شروح و تعلیقات زیادی بر آن نوشته شده و برای آگاه شدن از استدلال و براهین فلسفی این حکمت، حکمای ماهر و حاذق، به آن مراجعه کرده و هرکس به نوبه خود و به مقدار استعدادش از آن بهرمند شده است.

إن الفضاء السیبرانی والمجازی - باعتباره وسیله ومنصه إلکترونیه یتم من خلالها إنشاء المعلومات، ونقلها، وتلقیها، وتخزینها، ومعالجتها، وحذفها - یشکل حیاه الکثیرین فی مجالات مختلفه تتراوح من العلاقات الاجتماعیه إلی الاقتصادیه والترفیهیه والتعلیم...، وتختلف وظیفتها باختلاف حاجات الناس المتغیره.والیوم یتجاوز الفضاء السیبرانی المجازی ووسایل التواصل الاجتماعی من حیث التاثیر الاطر الافتراضیه ویوثر فی العالم المادی والاجتماعی، وینشی الفضاء الإلکترونی اشکالا ثقافیه جدیده عن طریق تغییر الثقافه ومکوناتها فی العصر الرقمی، کما ان التدین یتاثر به، بوصفه عنصرا مهما فی المظاهر الثقافیه والاجتماعیه، بهذه العملیه. فی ضوء هذه الحقیقه من اجل تحدید نطاق وابعاد تاثیر الفضاء السیبرانی فی التدین (الغرض)، تتساءل هذه المقال عن دور وتاثیر الفضاء السیبرانی فی تطور التدین (السوال)، من خلال استخدام طریقه وصفیه تحلیلیه ونهج «هایدغر» و«بودریار» (الطریقه)، معرفا التحول فی فهم الواقع والمقدس، والهویه الدینیه، والمرجعیه الدینیه، ومفهوم العفه، واستهلاکیه الماده الدینیه کمکونات للتدین والتی تطورت تحت تاثیر الفضاء السیبرانی (الفرضیه)، وقد توصلت إلی ان طبیعه الفضاء السیبرانی علمانیه بالذات (النتیجه).

فضای مجازی به عنوان «رسانه الکترونیکی که از طریق آن اطلاعات ایجاد، انتقال، دریافت، ذخیره، پردازش و حذف می شود»، زندگی بسیاری را در زمینه های مختلف، از روابط اجتماعی گرفته تا اقتصاد، سرگرمی و آموزش، شکل می دهد و با توجه به نیازهای متغیر افراد، کارکردهای مختلف به خود می گیرد. امروز فضای مجازی و رسانه های اجتماعی به لحاظ تاثیرگذاری، از چارچوب های مجازی فراتر رفته و بر جهان فیزیکی و اجتماعی تاثیر می گذارد. فضای مجازی با تغییر فرهنگ و اجزای آن در عصر دیجیتال، اشکال فرهنگی جدیدی را ایجاد می کند. دین داری نیز که یکی از اجزای مهم تجلیات فرهنگی و اجتماعی است، در این فرایند تحت تاثیر قرار می گیرد. مقاله حاضر با توجه به این واقعیت، به منظور شناسایی دامنه و ابعاد تاثیرگذاری فضای مجازی بر دین داری (هدف)، مسیله نقش و تاثیر فضای مجازی در تحول دین داری را مورد پرسش قرار داده (پرسش) و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و رهیافت هایدگری و بودریاری (روش) دگرگون شدن برداشت از حقیقت و امر قدسی، هویت دینی، مرجعیت دینی، مفهوم عفت و مصرفی شدن امر دینی را به عنوان مولفه های دین داری که تحت تاثیر فضای مجازی تحول یافته اند، معرفی کرده (فرضیه) و به نتیجه سکولار بودن بالذات فضای مجازی دست یافته است (یافته).

فضای مجازی به عنوان "رسانه الکترونیکی که از طریق آن اطلاعات ایجاد، انتقال، دریافت، ذخیره، پردازش و حذف می شود،" زندگی بسیاری را در زمینه های مختلف از روابط اجتماعی گرفته تا اقتصاد، سرگرمی و آموزش شکل می دهد و با توجه به نیازهای متغیر افراد کارکردهای مختلف به خود می گیرد. امروز فضای مجازی و رسانه های اجتماعی به لحاظ تاثیرگذاری از چارچوب های مجازی فراتر رفته و بر جهان فیزیکی و اجتماعی تاثیر می گذارد. فضای مجازی با تغییر فرهنگ و اجزای آن در عصر دیجیتال، اشکال فرهنگی جدیدی را ایجاد می کند. دینداری نیز که یکی از اجزای مهم تجلیات فرهنگی و اجتماعی است، در این فرایند تحت تاثیر قرار می گیرد. مقاله حاضر با توجه به این واقعیت، به منظور شناسایی دامنه و ابعاد تاثیر گذاری فضای مجازی بر دینداری (هدف)، مسآله نقش و تاثیر فضای مجازی در تحول دینداری را مورد پرسش قرار داده (پرسش) و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و رهیافت هایدگری و بودریاری (روش) دگرگون شدن برداشت از حقیقت و امر قدسی، هویت دینی، مرجعیت دینی، مفهوم عفت و مصرفی شدن امر دینی را به عنوان مولفه های دینداری که تحت تاثیر فضای مجازی تحول یافته اند، معرفی کرده (فرضیه) و به نتیجه سکولار بودن بالذات فضای مجازی دست یافته (یافته) است