مسعود جوادیان

مهندس علی زرافشان از نیروهای با سابقه آموزش و پرورش است. او سال ها در بخش های مختلف آموزش و پرورش در سمت های معلمی، معاون، مدیر مدرسه، کارشناس و کارشناس مسئول اداره خدمت کرده است. بعدها مشاور وزیر و مدیر کل دفتر تالیف کتب درسی نظری و سپس معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش شد. بررسی تجارب ارزنده ایشان و موانع و راهکارهایی که برای رفع این موانع داشته است می تواند گوشه ای از تاریخ آموزش و پرورش را نشان دهد.
با وجود انواع مشغله ها به درخواستم برای مصاحبه صمیمانه پاسخ مثبت داد. صریح پرسیدم و پاسخ داد. (چندی پس از این گفت وگو معاونت کتابخانه ملی و سازمان اسناد را پذیرفت و در این منصب هم بازنشسته شد.) این گفت وگو در مهرماه 1395 انجام شد.

آقای گلدانساز از مدیرانی پرتلاش و خلاق در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ماندگار خواهد بود. کادرسازی، جذب نیروهای کارآمد و اجرای طرح های فرهنگی ارزنده ای همچون چلچراغ، تاریخ بخوانیم، سرای من ایران، فرزانگان و غیره، از جمله فعالیت های دوره مدیریتی اوست.با او چندان آشنایی و ارتباطی نداشتم جز سلام و علیکی رسمی در راهروها و...، تا اینکه موضوع انتشار «رشد آموزش تاریخ» و کتاب های کمک آموزشی تاریخ پیش آمد و ارتباط نزدیک، ارادت مرا به او افزون ساخت.برای ثبت و ضبط این تجارب در سازمان پژوهش این گفت وگو ارائه می شود.

استاد صافی چهره ای شناخته شده در آموزش وپرورش و آموزش عالی است. او طی سالیان دراز، در کوران فعالیت ها و ماجراهای وزارت آموزش وپرورش و مرد کار و تجربه بود. آقای مهندس سعید قریشی مصاحبه با ایشان را توصیه کرد و در پاسخ به ابهام من نسبت به این که استاد در سازمان پژوهش اشتغال نداشته اند، فرمودند که مهم تر این است که ایشان در بخش های گوناگون وزارتخانه حضور داشته و به علاوه در بخش های مختلف سازمان، سال ها حضور فعال داشته اند.من کوشیدم گفت وگو، حول محور سازمان تمرکز یابد و از پرداختن به سایر فعالیت ها حتی الامکان چشم پوشیدم، چون اطلاع داشتم که زندگی و تکاپوهای استاد قرار است به کوشش استاد جعفر ربانی در قالب کتاب عرضه شود.در دو شماره 3 و 4 فصلنامه دارالفنون گفت وگویی با ایشان منتشر شده است، اما با درگذشت ایشان و از آن جاکه گفت وگوی حاضر مطالب مشترک اندکی با آن دارد، سردبیر محترم مجله تصمیم به انتشار آن گرفت. مصاحبه حاضر در چارچوب اجرای طرح تاریخ شفاهی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی توسط نگارنده صورت پذیرفت. روحش شاد

مهندس سعید قریشی که اکثر همکاران بازنشسته و شاغل سازمان پژوهش با او آشنایی دارند، بیشتر دوران خدمت اداری خود را در دفتر برنامه ریزی و تالیف گذراند.(1394 - 1361) در طول این سال ها تغییر و تحولات و فعالیت های زیادی در این دفتر صورت گرفت که نامبرده در بعضی از آن ها مستقیما و در بعضی غیرمستقیم نقش داشت. در طول این مدت چندین نفر به ریاست سازمان پژوهش منصوب شدند و هر کی پس از مدتی جای خود را به دیگری دادند که دوره ی ریاست دکتر حدادعادل و مدیرکلی مهندس ابوطالبی بر دفتر برنامه ریزی و تالیف، نقش پررنگ تری در فعالیت ها داشت، ایشان در این سال ها، مسئول واحد تربیت معلم، معاون دفتر و مشاور مدیر کلی را برعهده داشت. این خاطرات را در این گفت وگو مرور می کنیم.

دکتر حسن ملکی از چهره های تاثیرگذار دفتر برنامه ریزی و تالیف بوده است. (دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی). او در دوره مدیریتش برنامه ریزی و کار بر اساس «راهنمای برنامه درسی» را در این دفتر نظمی نوین داد. وی کارشناس مسیول گروه علوم اجتماعی بود، سپس معاون دفتر شد و مدتی هم به عنوان مدیرکل دفتر آموزش ابتدایی از سازمان رفت. چند سالی بعد، با عنوان مدیرکل دفتر تالیف بازگشت و... شرح این چند سطر را در این مصاحبه می خوانید. برای گفت وگو با او (طبق قرار قبلی) به دفتر کارش در دانشگاه علامه طباطبایی رفتم. شروع کردیم و با حرارت همیشگی به تشریح فعالیت هایش پرداخت! (دو سه سالی بعدازاین گفت وگو، دکتر ملکی دوباره به سازمان پژوهش بازگشت و ابتدا معاون سازمان و سپس رییس آن شد و شرح و بحث فعالیت ها و خدمات وی در دوره جدید به گفت وگوی دیگری نیاز دارد).

دفتر برنامه ریزی و تالیف کتابهای درسی یکی از مهم ترین دفاتری است که وظیفه تولید برنامه های درسی مدارس و به تبع آن تولید محتواهای آموزشی رسمی برای آموزش و پرورش را بر عهده دارد کتاب های درسی مدارس یکی از محتواهای آموزشی است که توسط این دفتر تهیه میشود. بنابراین شناخت تاریخچه برنامه های درسی موضوعی هر درس، آشنایی با مدیران و کارشناسان و مولفان این دفتر می تواند ما را با اهداف و سوابق برنامه های آموزشی در آموزش و پرورش آشنا کند. در این شماره مصاحبه ای با یکی از مدیران دهه 60 این دفتر ارایه می شود.

مهندس محمدعلی سادات یکی از مولفان برجسته «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» محسوب می شود. کثرت آثار تالیفی و سوابق فرهنگی شان مورد توجه همگان قرار داشت. در ایام اشتغال مورد تایید کامل و توجه و رجوع مسیولان ذیربط بود. بسیار پرتکاپو بود و همواره فعالیت های فرهنگی گوناگونی را دنبال می کرد.مهندس سادات بعد از اینکه از سازمان رفت، هرگز از تکاپو دست نکشیده و در نقش های بعدی هم پرثمر بوده است. وی به نکاتی اشاره کرد که در شناخت تاریخ تعلیم و تربیت معاصر، اهمیت بسزایی دارد. حجم این گفتوگو (که در سال 1395 انجام شد)، بیش از این بود و برای رعایت حوصله مخاطبان گرامی، بخش هایی از آن حذف و به این صورت ارایه شد.

مهندس چینی فروشان از مدیران برجسته «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» در دوره ریاست آقای دکتر غلامعلی حداد عادل بود. در زمان مهندس محسن چینی فروشان کارهایی اساسی در «دفتر انتشارات کمک آموزشی» انجام شدند که از جمله آنها، راه اندازی شمار قابل توجهی از نشریات رشد بود. وی سپس به «کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان» رفت و رییس آنجا شد و کل عمر کاری خود را صرف خدمت به فرهنگ و نظام تعلیم و تربیت کشور نموده است.در این فکر بودم که برای گفتوگو با وی چه باید کرد. خوشبختانه آقای محمد ناصری (مدیرکل سابق دفتر انتشارات و فناوری آموزشی) کار را راحت تر کرد. در جایی ایشان را دیدم و موضوع را مطرح کردم. برای مصاحبه با مهندس چینی فروشان به دفترش (دفتر نشر فرهنگ اسلامی) رفتم. مرا شناخت و به یاد آورد. پس از گپ و گفت ابتدایی، پرسش های من و پاسخ های ایشان شروع شدند.

تصویری که طی سال ها از استاد دانشفر در ذهن داشتم این بود: قدیمی ترین کارشناس دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی، بسیار خشک و کم حرف! بسیار باسواد و باتجربه، با کوله باری از تجربه، ترجمه و تالیف. آقای دانشفر تن به مصاحبه نمی داد و به هیچ وجه حاضر به مصاحبه نبود. وقتی دکتر چوبینه گفت او را برای گفتوگو راضی کرده است، خیلی تعجب کردم و خوشحال شدم. با استاد تماس گرفتم و قرار گذاشتیم. طی دو جلسه گفتوگو خیلی حرف ها زد .وقتی از اهمیت کار تالیف و ارزش کار کردن برای دانش آموزان (ما و قول او «بچه ها ») سخن می گفت، بغضی کرد و به سختی جلوی گریستنش را گرفت! مصاحبه در دو جلسه انجام پذیرفت. در جلسه نخست، دکتر مهدی چوبینه هم حضور داشت.در جلسه دوم، علاوه بر وی، آقای مجتبی مقصودی نیز به ما پیوست. این دو خود از پیشکسوتان سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی اند.