ابراهیم زارعی فر

از ابزارهای مهمی که می توان به وسیله آن، مفاهیم و مطالب را دقیق تر وسریع تر به اذهان مردم منتقل نمود، استفاده از ضرب المثل، تشبیه، تمثیل و غیره است. قرآن کریم در راستای بیان پیام های هدایتی در قالبی بلاغی و مفهومی، از ابزارهایی همچون استفاده از مثال و تشبیه تمثیلی بهره برده است. در قرآن مجید حدود 500 آیه وجود داردکه دارای تشبیه، تمثیل، کنایه، مجاز و تشبیه تمثیلی می باشد. این مقاله درصدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، پس از تبیین مفهوم تشبیه تمثیلی و کارکرد قرآنی آن، تشبیهات تمثیلی قرآن کریم در مقوله منافقین و نفاق را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. آنچه مسلم است از ابتدا خلقت حضرت آدم (ع) مبارزه و نبرد حق و باطل برای اثبات توحید و یکتاپرستی و نفی شرک و بت پرستی وجود داشته و تا قیامت نیز وجود خواهد داشت؛ زیرا یکی از مبانی و اصول اولیه حق مبارزه با کفر و شرک و باطل است و آیات زیادی در قرآن در همین رابطه نازل شده است. خداوند به همین منظور از تشبیه تمثیلی در قرآن برای تداعی هر چه بیشتر این موضوع به اذهان انسان ها استفاده نموده است. ما نیز در این مطالعه آیاتی در این باب آورده ایم و همچنین در قرآن آیات زیادی درباره مذمت کافران و مشرکان و آنچه می پرستند بیان شده است و تمثیلاتی آورده است و حتی سوره ای کامل به نام سوره کافرون نازل شده است و قرآن برای آن ها تمثیل و تشبیهات زیادی آورده است.

از ابزارهای مهمی که می توان به وسیله آن، مفاهیم و مطالب را دقیق تر و سریع تر به اذهان مردم منتقل نمود، استفاده از ضرب المثل، تشبیه، تمثیل و غیره است. قرآن کریم در راستای بیان پیام های هدایتی در قالبی بلاغی و مفهومی، از ابزارهایی همچون استفاده از مثال و تشبیه تمثیلی بهره برده است. یکی از بهترین روش هایی که قرآن می تواند معارف عقلی و مفاهیم معنوی را برای مردم تبیین نماید، تشبیه و تمثیل است؛ چراکه به وسیله تشبیه و تمثیل، واقعیت ها با زبانی ساده و روان به ذهن متبادر می گردد. در قرآن مجید حدود 500 آیه وجود دارد که دارای تشبیه، تمثیل، کنایه، مجاز و تشبیه تمثیلی می باشد. این مقاله در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، پس از تبیین مفهوم تشبیه تمثیلی و کارکرد قرآنی آن، تشبیهات تمثیلی قرآن کریم در مقوله انفاق را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.

إن الادبین الفارسی والعربی من الآداب التی راج فی ها الاخذ والعطاء. ویصل هذا الاخذ والعطاء إلی الذروه فی العصر العباسی للادب العربی والعصر السامانی والغزنوی للادب الفارسی.ابو الطیب المتنبی شاعر یمکن مقارنه شعره بکثیر من شعراء الفارسیه، ومنوشهری احد هولاء الشعراء الذین یعد شعره مجالا مناسبا للمقارنه بینه وبین المتنبی. وبما ان احسن الصور الشعریه لکلا الشاعرین فی المدیح، فقد قمنا بدراسه هذه الصور من خلال دراسه شعرهما خاصه المدیح منه لیتبین لنا مدی التشابه والاختلاف فی الصوره الشعریه لکل منهما.یبدو ان المتنبی امیل الی استخدام الصوره الشعریه فی سبیل خلق الصور العقلیه ووصف الحالات النفسیه والمشاعر الذاتیه التی لا یمکن وصفها إلا من خلال الصوره وهو یستخدمها کجسر یعبر من خلالها إلی قلب المعانی لیلبس المعانی العقلیه ثوبا حسیا. والصوره الشعریه عنده مستوحاه من الذات والطموحات والإیثار والغیظ.
اما منوشهری فإنه لم یشغل باله بالامور العقلیه الصرفه، ولهذا لم یعالج الصور غیر الحسیه إلا نادرا ولم یوفق فی ها توفیقه فی الصور الحسیه، فکان غایته الرئیسه من الشعر هی الصوره نفسها، فیلتمس لمظاهر الطبیعه ما یصورها به من خلال التشبیه فی اکثر الاحیان لان التشبیه اکثر حسیه من الاستعاره. استمد منوشهری من حسه وتجربته فی مجال تصویر الطبیعه بشکل جعل صورته الشعریه ذات علاقه وثیقه بتجربته الخاصه.
إذن یستخدم کل من الشاعرین صورته الشعریه من خلال تجربته الشعریه وهذا ما جعلهما لا یکرران صورتهما الشعریه فی موضوع واحد.

نحویان برای حرف باء، چهارده معنا ذکر کرده اند که حداقل در پنج مورد آن ها این حرف به جای حروف دیگر (فی، من، عن، علی، إلی) به کار رفته است. آیا این کاربرد، صرف یک جانشینی است و یا از یک جانشینی هدف فراتری مورد نظر است؟ با توجه به این که قرآن، کلام الهی و نشانه جاویدان اوست و ممکن نیست در دو عبارت همسان بدون هیچ هدفی، دو حرف متفاوت به کار گرفته شود، و مثلا کاربرد حرف إلی و باء را با فعل «احسن» در عبارت های «وقد احسن بی» و «واحسن کما احسن الله إلیک» صرفا یک تنوع در لفظ دانست. این پدیده که در قرآن کریم به فراوانی یافت می شود، هدفی فراتر از تنها تنوع در عبارت دارد. یکی از اهداف این جانشینی، توسعه معنایی فعل است که از طریق تضمین معانی دیگری به جز معنای خود فعل سبب می شود فعل، علاوه بر معنای اصلی خود، معانی دیگری که از رهگذر قرارگرفتن در کنار حروف دیگر به دست می آید نیز به همراه داشته باشد. برای درک بهتر کاربرد این حرف، لازم است نمونه های مختلف آن مورد بررسی، و معانی به دست آمده از آن مورد کنکاش و دقت قرار گیرند.

موسیقی یکی ازمهم ترین عناصرتشکیل دهنده شعراست؛ براین اساس، بسیاری ازشاعران به انتخاب وزن و واژه های آهنگین اهتمام ویژه ای ورزیده اند. حافظ ابراهیم از جمله شاعرانی است که به این امر نگاهی ویژه دارد. دراین مقاله به بررسی موسیقی شعر اجتماعی این شاعر معاصر پرداخته شده وموسیقی ظاهری(شنیداری) و معنوی آن مورد بررسی قرار گرفته است. این شاعر درانتخاب اوزان شعری هماهنگ با موضوع موفق است، واز واژه های آهنگین مناسب با محتوای شعر خودنیزبه نیکی بهره برده است. او همچنین در موسیقی معنوی که از آرایه های معنوی حاصل می شود، موفق است.