mehdi zohdi
-
دکتر محمدرضا اختصاصی در 8 فروردین سال 1339 شمسی در شهر یزد متولد شد، دیپلم خود را در رشته علوم تجربی در سال 1356 (ش) از دبیرستان ایرانشهر یزد اخذ نمود و در همان سال در مقطع کارشناسی منابع طبیعی دانشگاه تهران پذیرفته شد. با وقوع انقلاب اسلامی و به دنبال آن آغاز انقلاب فرهنگی در دانشگاه ها، با وقفه ای چندساله در سال 1364 (ش) موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته مرتع و آبخیزداری شد. با وجود قبولی در مقطع کارشناسی ارشد، با هدف ورود به عرصه کار و کسب مهارت های فنی، در مراکز مختلف اجرایی و تحقیقاتی از جمله جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات جنگل ها و مراتع مشغول به کار شد.دکتر محمدرضا اختصاصی در سال 1370 (ش) در مقطع کارشناسی ارشد رشته آبخیزداری در دانشگاه تهران پذیرفته شد، در سال 1372 (ش)، با راهنمایی آقای دکتر حسن احمدی از پایان نامه خود با عنوان «تهیه نقشه حساسیت به فرسایش بادی اراضی دشت یزد- اردکان» دفاع نمود. ایشان در سال 1378 (ش) در مقطع دکتری رشته آبخیزداری دانشگاه تهران پذیرفته شد و در سال 1383 (ش) و ب راهنمایی آقای دکتر حسن احمدی از رساله دکتری خود با عنوان «بررسی مورفودینامیک و مورفومتری رخساره های فرسایش بادی در دشت یزد به منظور دستیابی به شاخص های ارزیابی بیابان زایی» دفاع کرد. تمرکز پژوهش های آقای دکتر اختصاصی در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری بر فرایندهای ژیومرفولوژی بیابان و مورفودینامیک فرسایش بادی استوار بوده است. وی دلیل انتخاب این گرایش را ضرورت رفع پاره ای از مشکلات فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار در کشور از جمله استان زادگاه خود یعنی یزد عنوان می کند.
-
نوشتن از استاد فرزانه دکتر حسین ارزانی، که حدود سه دهه در محضر ایشان بوده ام، از جهاتی سخت است، از یک سو ممکن است نتوانم حق مطلب را ادا کنم و از سوی دیگر، با توجه به خاطرات بسیار و آموخته های فراوانی که از ایشان دارم، می توانم مطالب زیادی را ارایه کنم. اولین بار در سال 1374 شمسی و با درس سه واحدی مرتع داری، با استاد گرانقدر آقای دکتر حسین ارزانی آشنا شدم. درس مرتع داری از اولین دروس تخصصی مرتع است که در دوره کارشناسی رشته مرتع و آبخیزداری، دانشجویان را با مرتع و مرتع داری آشنا می کند و شاید گذراندن همین درس بود که من و بسیاری از هم دوره ای های دیگر را به گرایش مرتع داری علاقه مند کرد.
-
دکتر علی یخکشی از اساتید مطرح در منابع طبیعی و محیط زیست کشور هستند که به واسطه فعالیت های علمی و تالیف کتاب ها و مقاله های متعدد، در سطح بین المللی نیز از وجاهت علمی و جایگاه والایی برخوردارند. ایشان در اوایل دهه 1350 تلاش بسیاری برای ایجاد دو رشته دانشگاهی با عنوان های مهندسی «حیات وحش و اداره پارک ها» و «بهسازی محیط زیست» در مقطع لیسانس در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران کردند، این رشته ها با پیگیری در سال 1353 در شورای دانشگاه تصویب و در نهایت بنا نهاده شد. البته این دو رشته بعدها به رشته مهندسی محیط زیست تبدیل شد و به همین دلیل است که ایشان را بنیان گذار رشته مهندسی محیط زیست در ایران می دانند. همچنین، به واسطه تخصصی که در تحصیلات عالیه خود در دانشگاه گوتینگن آلمان کسب نمودند، کتاب ها و مقالات متعددی را در زمینه سیاست منابع طبیعی و مسایل اجتماعی و اقتصادی با تاکید بر نقش مسایل اجتماعی و اقتصادی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و نیز پارک های طبیعی به رشته تحریر درآوردند که خود منشا موثری در توجه مجامع علمی و دستگاه های اجرایی به این موضوعات مهم بوده است.
-
به جرات می توان گفت، تمامی متخصصان منابع طبیعی کشور و تحصیل کرده های علومی که به نوعی با بررسی پدیده های سطح زمین سر و کار دارند، با عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای و کاربرد آنها آشنایی و در فعالیت های حرفه ای خود به نوعی با آن برخورد داشته اند. البته در این میان در برخی از رشته ها و فعالیت ها همچون کارشناسی دعاوی مربوط به امور کشاورزی و منابع طبیعی، در محاکم قضایی عکس های هوایی از مهمترین ابزار و مستندات بررسی ها می باشد و بدون آن تصمیم گیری در برخی موارد غیر ممکن است. بدین واسطه دو دانشمند گرانقدر آقایان مهندس احمد دالکی و دکتر محمود زبیری که اولین افراد متخصص در زمینه علم سنجش از دور و کاربرد عکس های هوایی در علوم منابع طبیعی بوده اند و کتاب بسیار ارزشمند این دو استاد، باعنوان «اصول تفسیر عکس های هوایی با کاربرد در منابع طبیعی» که اولین بار انتشارات دانشگاه تهران در سال 1370 چاپ نمود، برای متخصصین مربوطه آشنا و شناخته شده است. استاد گرامی جناب آقای مهندس احمد دالکی در ابتدای فصل اول این کتاب، بیان می دارند؛ «سنجش از دور یا دورکاوی عبارت است از: اصول، عمل بازیابی، شناسایی و تشخیص عوارض و اجرام واقع در فاصله دور که با استفاده از تصاویر و ابزار شناسایی انجام می گردد. به عبارت دیگر سنجش از راه دور را می توان شناسایی از فاصله نیز تعریف نمود که این فاصله می تواند چند متر تا چند هزار کیلومتر باشد».
-
شناسایی و تعیین نام گونه های گیاهی در اموری که به نحوی با گیاهان کشور ارتباط دارد (بخصوص شناخت و مدیریت منابع طبیعی تجدید شونده) از اولویت بالایی برخوردار است و انجام آن قبل از هر اقدام دیگر ضرورت دارد. بنابه تعریف؛ فلور یک یا مجموعه ای از چندین جلد کتاب است که در آن گیاهان منطقه خاصی براساس نظام معینی تشریح می شوند. کلید شناسایی برای گروه های مختلف گیاهی که توسط گیاه شناسان نویسنده فلور تهیه و ارایه می شود، شناسایی گیاهان را برای سایر کاربران امکان پذیر می سازد. نگارش فلور در ایران قدمت نسبتا زیادی دارد. قدیمی ترین فلور مدون و منسجمی که در مورد گیاهان ایران در دسترس است، فلور شرق (Flora Orientalis) نوشته گیاهشناس معروف سوییسی بواسیه (Boissier) می باشد که در سال های 1867 تا 1888 میلادی تالیف و منتشر شد. با وجود مطالعات متعدد و تهیه کتاب های فلور به زبان های زنده دنیا، فقدان فلوری کامل به زبان فارسی که قابل استفاده برای فارسی زبانان باشد کاملا محسوس بود و ضرورت تهیه آن احساس می شد. برای این منظور در سال 1367 طرح فلور ایران به زبان فارسی در هرباریوم مرکزی ایران در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور توسط گیاهشناسان بخش تحقیقات گیاهشناسی پایه ریزی شد (اسدی، 1367). معصومی (1395)، بیان می دارد؛ اجرای طرح فلور ایران و تلاش هماهنگ کننده ملی طرح آقای دکتر مصطفی اسدی کمک بسیار زیادی در ترویج و همگانی نمودن علم گیاهشناسی کرده است. با توجه به آنکه متون گیاهشناسی عموما به زبان های لاتین، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی می باشند، انتشار فلور ایران به زبان فارسی کمک بسیار بزرگی به کارشناسان و علاقمندان نمود.
-
تشکیلات دولتی برای مدیریت جنگل ها، از اواخر دوره قاجار به مرور ایجاد شد. در حالی که بخش های مرتبط با اداره مراتع از اوایل دهه 1320 به وجود آمد. پیش از ملی شدن مراتع در دی ماه 1341، به جز مراتع دولتی و خالصه، سایر مراتع تحت مدیریت عرفی عشایر و روستاییان بود که در بیشتر روستاها، بزرگ مالکان، مراتع اطراف روستا را نیز اداره می کردند. با تشکیل بنگاه جنگل ها در سال 1328، به مرور بحث مدیریت علمی و اصولی مراتع مطرح شد. با شکل گیری اداره کل مراتع، پس از آن تشکیل سازمان جنگلبانی، سازمان اصلاح مراتع و تولید نباتات علوفه ای و در ادامه تشکیل دفتر فنی مرتع در وزارت منابع طبیعی، این ساختار اداری تکامل یافت. پس از انحلال وزارت منابع طبیعی در سال 1350، دفتر فنی مرتع در تشکیلات سازمان جنگل ها و مراتع باقی ماند و تاکنون ازنظر ساختار داخلی و جایگاه سازمانی، تغییرات اساسی نداشته است.
کلید واژگان: تشکیلات، بنگاه جنگل ها، سازمان جنگلبانی، سازمان اصلاح مراتع، دفتر فنی مرتعIran Nature, Volume:6 Issue: 6, 2022, PP 25 -38The Forest Management Organization was established at the late Qajar dynasty. Department of rangeland management however, emerged from the early 1940s. Before the nationalization of the rangelands in January 1963, there were three types of lands. Governmental, Kaleseh which owned by Shah and his family and the rest were rolled under feudal system through which rangelands had a traditional management system run by nomads and villagers. The rangelands around the village also were managed by their owner. Alongside with the establishment of the “Forests Company” in 1949, the issue of scientific and principled management of rangelands was raised. Subsequently the technical office of rangelands started to work within the ministry of Natural Resources. While after Ministry of Natural Resources, in 1967, dissolved and the office continued to work in an organization named “The Forests and Rangelands Organization” has not changed much in terms of internal structure and organizational situation so far.
Keywords: Organization, Forests Company, Forestry Organization, Rangeland Regeneration Organization, Technical office of the Rangeland -
دانشمندان گیاه شناس با معرفی گیاهان و تهیه فلور هر منطقه نقش بسیار مهمی در شناسایی اکوسیستم های طبیعی و تنوع زیستی کشور داشته اند. در این میان آقای دکتر علی اصغر معصومی با مطالعه عمیقی که بر روی جنس گون (Astragalus) در 4 دهه از عمر گران بهای خود داشته نقش و جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. استاد گرانقدر جناب آقای دکتر علی اصغر معصومی، استاد پژوهش (بازنشسته) بخش تحقیقات گیاه شناسی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور می باشند که علاوه بر شناسایی گونه های متعدد جنس گون مجری طرح های تحقیقاتی متعدد بوده و سال ها ریاست بخش تحقیقات گیاهشناسی و مدیر باغ گیاهشناسی ملی ایران را بر عهده داشته است. حاصل تلاش علمی ایشان پنج جلد کتاب گون های ایران، سه جلد فلور گون های ایران و مقالات متعدد علمی در مجلات خارجی و داخلی می باشد. در این مقاله سعی شده بخشی از فعالیت های حرفه ای و علمی ایشان در پنج دهه گذشته ی بیان شود تا چراغ راهی برای جوانان و جویندگان علم و دانش در کشور باشد.
کلید واژگان: گون، تنوع زیستی، گیاهشناسی، معصومیIran Nature, Volume:6 Issue: 4, 2021, PP 151 -158Botanists have played a very important role in identifying the country's natural ecosystems and biodiversity by introducing plants and preparing the flora of each region. Dr. Ali Asghar Massoumi, with her in-depth study of Astragalus in 4 decades of her precious life, has a special role and position. Dear Professor, Dr. Ali Asghar Masoumi (Retired) Professor of Botany Research, Department of Forests and Rangelands Research Institute, in addition to identifying many species, has conducted numerous research projects and for many years has been the director of Botany Research and management of National Botanical Garden of Iran.The result of her scientific efforts is five volumes of Iranian species books, three volumes of Iranian species flora and numerous scientific articles in foreign and domestic journals. This article tries to express some of their professional and scientific activities in the last five decades to be a beacon for young people and seekers of science and knowledge in the country.
Keywords: Astragalus, Biodiversity, Botany, Massoumi -
پس از ملی شدن مراتع، براساس تکلیف تعیین شده در تبصره یک ماده سه قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع (مصوب 30/5/1346)، تهیه و اجرای طرح های مرتع داری به عنوان مهم ترین سیاست دولت برای مدیریت مراتع کلید خورد. این سیاست پس از گذشت بیش از پنج دهه، هنوز پابرجا است و از طرف سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور (سازمان ج.م.آ) به عنوان برنامه محوری برای مدیریت مراتع پیگیری و اجرا می شود. در بند 21 ماده یک قانون حفاظت و بهره برداری، در تعریف طرح مرتع داری آمده: «طرح مرتع داری طرحی است که به منظور بهره برداری از مرتع مورد تصویب وزارت منابع طبیعی واقع شود». بعدها در مقررات مصوب سازمان ج.م.آ، تعریف طرح مرتع داری کامل تر شد. در بند 19 فصل اول شیوه نامه فنی و اجرایی بهره برداری از مراتع کشور (ابلاغیه شماره 13261/1/99-11/5/1399) و بند 15 فصل اول راهنمای تهیه و اجرای طرح های مرتع داری ابلاغیه دی ماه سال 1399، طرح مرتع داری این طور تعریف شده است: «سندی مشتمل بر مجموعه فعالیت های مربوط به حفظ، احیاء، اصلاح، توسعه و بهره برداری بهینه از مراتع که در قالب برنامه زمانی و مکانی معین و نیز پیش بینی حجم عملیات و برآورد هزینه و درآمد، تهیه و به تایید وزارت جهاد کشاورزی (سازمان) می رسد».
-
مدیریت دولتی مراتع در ایران بیش از شش دهه قدمت دارد. از اوایل دهه ی 1330 با تشکیل واحدی در بنگاه جنگل ها، به مرور توجه به مراتع و مدیریت علمی وسیع ترین عرصه های منابع طبیعی در ایران مورد توجه قرار گرفت. پس از تشکیل وزارت منابع طبیعی در سال 1346 شمسی، واحدهایی که در ارتباط با مراتع فعالیت داشتند، تجمیع و دفتر فنی مرتع شکل گرفت. مهندس جواد ایرانفر اولین مدیر کل دفتر فنی مرتع بود که این مسئولیت را تا خرداد 1349 برعهده داشت. پس از ایشان با ابلاغ وزیر منابع طبیعی در تاریخ 23 خرداد 1349 مهندس گودرز شیدایی به عنوان دومین مدیر کل دفتر فنی مرتع منصوب شد.
-
در دهه اول صده ی حاضر با توسعه راه آهن و گسترش شهر نشینی و نیز تغییر تدریجی الگوی زندگی مردم بخصوص در شهر ها و از سوی دیگر روند رو به رشد تاسیس مدارس و دانشگاه ها، به مرور مصرف چوب و کاغذ در کشور زیاد شد. از سوی دیگر با ایجاد تشکیلات اداری مدیریت جنگل ها که با ورود مرحوم مهندس ساعی در سال 1316 سرعت گرفت، بهره برداری صنعتی در قالب طرح های جنگلداری از جنگل های شمال کشور شدت بیشتری پیدا کرد. در سال های بعد با هدف خودکفایی در تولید محصولات چوبی و کاغذ، کارخانجات چوب و کاغذ در شمال کشور تاسیس و انواع صنایع چوبی توسعه پیدا کرد. این تحولات موجب شد علم مهندس صنایع چوب به عنوان یکی از علوم وابسته به مهندسی جنگل شکل بگیرد. بعلاوه برخی از تحصیل کردگان علوم جنگل با هدف بهره برداری از محصولات جنگلی، به فراگیری این علم علاقمند شدند. در این میان آقای دکتر عبدالرحمن حسین زاده یکی از اولین افرادی بود که تحصیلات دانشگاهی خود را در آموزشگاه عالی جنگل و مرتع گرگان شروع کرد و پس از اخذ لیسانس از این آموزشگاه، تحصیلات تکمیلی را در ایالات متحده آمریکا در زمینه محصولات جنگلی و صنایع چوب ادامه داد. ایشان یکی از اولین افرادی است که علم مهندسی صنایع چوب در کشور را بنیان نهادند و آن را در زمینه تحقیقاتی و آموزشی بسط و گسترش دادند. دکتر عبدالرحمن حسین زاده متولد 17 بهمن سال 1319 شهر کازرون استان فارس است. ایشان دوران ابتدایی و دبیرستان را در همین شهر سپری نمود و در دبیرستان شاپور کازرون موفق به اخذ دیپلم متوسطه شد. در تاریخ دهم دی ماه 1339 به خدمت سربازی اعزام و تا 12 تیر ماه 1341 به مدت یک سال و نیم در ارتش خدمت نمودند. دکتر حسین زاده ورودی دوره ششم آموزشگاه عالی جنگل و مرتع گرگان بود که پس از اتمام موفقیت آمیز دروس و دوره های این آموزشگاه در مرداد سال 1343 از آموزشگاه عالی جنگل و مرتع گرگان فارغ التحصیل شد و براساس تایید وزارت فرهنگ، تحصیلات ایشان معادل لیسانس جنگل و مرتع محاسبه گردید. با توجه به آنکه آموزشگاه عالی جنگل و مرتع گرگان مستقیما زیر نظر سازمان جنگلبانی بود، براساس مصوبه 27/3/1343 سازمان امور استخدامی، ایشان به همراه نوزده تن دیگر از فارغ التحصیلان دوره ششم این آموزشگاه در تاریخ 28 مهر ماه سال 1343 در سازمان جنگلبانی ایران استخدام شدند. پس از استخدام محل خدمت دکتر حسین زاده در سرجنگل داری گیلان تعیین و به سمت عضو گروه شماره یک تهیه طرح جنگل داری منصوب گردید.
-
تنظیم "مقررات"، متناسب با شرایط اکولوژیک، ویژگی های اجتماعی و تعهدات بین المللی، از ملزومات اساسی به منظور اعمال مدیریت بهینه در مراتع است. ارزانی و همکاران (1395)، بیان می نمایند مدیریت مرتع تنها به مدیریت چرا دام خلاصه نمی شود، بلکه بهره برداری از اکوسیستم های پیچیده مرتعی به منظور رفع نیازها و انتظارات جوامع انسانی از مهمترین وظایف مرتعداری می باشد. لذا با وجود چالش های متعدد، کسب مهارت های متنوع، مشارکت دست اندرکاران و اصلاح روش های مدیریتی ضروریست. جعفری لنگرودی (1397)، در تعریف واژه «مقررات» بیان می کند؛ «الف) به معنی عام شامل قانون، تصویب نامه، آیین نامه، بخشنامه و هرچه که ضمانت اجرا داشته باشد. ب) به معنی خاص در مقابل قانون (به معنی اخص) استعمال می شود». در بند ب منظور تمامی موارد بند الف بجز قانون است، زیرا قوانین مسیر تصویب خاص خود را طی می کنند. همچنین می افزاید، آیین نامه ی اجرایی؛ آیین نامه ای است که برای اجرای یک قانون مقرر می شود. ممکن است آیین نامه ی اجرایی را خود مجلس و یا دولت و یا مقامات اداری کشور در حدود صلاحیت شان تهیه و به معرض اجرا بگذارند. با اینکه صلاحیت مجلس عام است، تعیین تمام جزییات مربوط به اجرای قوانین و تنظیم امور اداری، مجلس را از انجام وظایف مهم تر باز می دارد، به همین دلیل در قالب قوانین، تنظیم آیین نامه های اجرایی به عهده هیات وزیران یا یکی از وزرا واگذار می شود. آنچه مسلم است، "قانون" از لحاظ اعتبار و تشریفات صدور، با "مقررات اداری"، تفاوت بسیار دارد.
-
-
مدیریت مرتع یا "مرتعداری" معادل فارسی عبارت "Range management" می باشد. مدیریت (Managmenet) دامنه ای گسترده داشته و عوامل متعددی را در بر می گیرد، این در حالیست که در علم مرتعداری تاکنون کمتر به جنبه های مدیریت و عوامل موثر بر آن پرداخته شده است. لذا سعی شده تا به منظور توجه به موضوع مرتعداری از منظر مدیریت، موارد موثر بر مدیریت مرتع در ایران مطرح و تبیین شود. مدیریت مرتع را می توان به عواملی همچون قوانین، مقررات، سیاست ها و راهبردهای خرد و کلان دولت، تشکیلات و ساختار سازمان ها و نهاد های دولتی و غیر دولتی، ساختار اجتماعی و فرهنگی بهره برداران، روش ها و اصول فنی بهره برداری، بازار محصولات، تحولات سیاسی و اجتماعی، رخدادهای بین المللی، نظام های بهره برداری و... مرتبط دانست که هر یک می توانند بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر اکوسیستم های مرتعی و مرتعداری تاثیر گذار باشند. عموما قوانین به دو طریق، مبتنی بر عرف یا مبتنی بر دکترین حقوقی تهیه و تدوین می شوند. قوانینی که صرفا بر مبنای عرف تهیه می گردند، حتی در زمان وضع نسبت به زمان خود عقب ترند و معمولا موجب بازدارندگی توسعه حقوقی می شوند. در مقابل قوانینی که بر مبنای دکترین حقوقی وضع می گردند، توسعه یافته تر بوده و حرکت رو به جلو در مسائل حقوقی را سبب می شوند. لذا به منظور دستیابی به شرایط مطلوب و اثربخش، بهتر است قوانین مبتنی بر دکترین حقوقی، با توجه به مسائل و روابط عرفی تهیه شوند (نوری، 1396). از سوی دیگر، بهتر است ابتدا اصول فنی براساس مبانی اکولوژیک برای مدیریت اکوسیستم ها تعریف و سپس به منظور تحقق آن، قوانین و مقررات مربوطه وضع شوند. این در حالی است که در کشور ما این روند برعکس بوده و عموما ابتدا قوانین وضع شده، سپس کارشناسان تلاش کرده اند تا دستورالعمل های فنی را برای چگونگی اجرای آنها تدوین نمایند.
-
بیشتر اقدامات بزرگ و ماندگار حاصل حضور افراد سخت کوش و مصمم در زمان و مکان مناسب بوده است. گاهی اثرات این اقدامات تا سال ها باقی مانده و نسل های متعدد از آن بهره می برند. ایجاد کمربند سبز در اطراف کلان شهر تهران و خیلی از شهر های بزرگ کشور، اقدام ارزنده و بسیار مهمی بوده است که اگر به وسعت، تکنیک و ویژگی های فنی و ماندگار بخش هایی از آن دقت شود، به خوبی عظمت این کار نمایان خواهد شد. جنگل کاری های اطراف تهران از اواسط دهه 1340 توسط سازمان جنگلبانی با هدف ایجاد کمربند سبز و جلوگیری از گسترش بی رویه محدوده های شهری و تلطیف هوا آغاز شد. این زمان مصادف بود با حضور یکی از موثرترین کارشناسان تاریخ جنگلبانی ایران، در اداره جنگل کاری سازمان جنگلبانی به نام مهندس مصطفی کاظمی که در ابتدا به عنوان معاون اداره جنگل کاری و با لیاقتی که از خود نشان داد، چند سال بعد با سمت رئیس اداره جنگل کاری در این واحد عملیاتی در سازمان جنگلبانی پله های ترقی را یک به یک پیمود. خوشبختانه ایشان در سن 95 سالگی در سلامت کامل بوده و با رویی گشاده و تبسمی دائمی بر چهره، پذیرای ما بودند تا بخش های مهمی از زندگینامه شان را از زبان خودشان بشنویم. مطالبی که در پی آمده است حاصل ملاقات و مصاحبه با آقای مهندس مصطفی کاظمی در پاییز 1397 می باشد. ایشان با بیان شیرین به ذکر خاطرات و جزئیاتی که حاصل حافظه شفگت انگیزشان است پرداختند و مطالبی که در پی می آید از لابلای خاطرات ایشان استخراج شده است...
-
در حال حاضر، به واسطه تغییرات اقلیمی و خشک شدن دریاچه ارومیه و پسروی آب، تعدادی از جوامع گیاهی، حذف و جوامع دیگری ظهور پیدا کرده اند. خارشتر نیز به واسطه خصوصیات اکولوژیکی و بیولوژیکی، در سطح وسیعی از اراضی شور تخریب شده و هم مرز با خاک های شیرین، پراکنش پیدا کرده که در صورت عدم مدیریت رویشگاه آن، اراضی زراعی به مخاطره خواهد افتاد. در شرایط فعلی، با استناد به تغییرات اقلیمی و نیاز مبرم به تامین بخشی از علوفه دام از طریق علوفه های کم رایج و کم آب بر و مقاوم به شوری و خشکی؛ استفاده چرایی از رویشگاه های شور و به ویژه رویشگاه های خارشتر، مهم ترین جنبه استفاده از این گونه است. خارشتر توسط گله های گاو بومی و گاومیش که دام غالب منطقه می باشند، چرا نمی شود. از این رو، بهترین راه مبارزه با آن، چرای چند گونه ای دام و چرای هدفمند از رویشگاه آن است. این روش می تواند تعادل را به اکوسیستم برگرداند و طی آن بهره برداری متعادل تری از تمام گونه های هالوفیت حاشیه دریاچه به عمل آید و از فرصت طلبی برای یک گونه گیاهی، جلوگیری شود. با مد نظر قرار دادن رفتار چرایی دام های اهلی، چرای شتر در اراضی شور تخریب شده، قادر خواهد بود تا رشد خارشتر را کنترل و بصورت موثری، تولید بذر آن را بی اثر نماید و تا حد زیادی، نگرانی گسترش آفات و بیماری ها به اراضی زراعی را تحت کنترل در آورد. به نظر می رسد چنانچه کلیه عوامل موثر در سودآوری چرای مستقیم شتر از رویشگاه های خارشتر، مورد توجه قرار گیرد، مرتع کاری آن در رویشگاه های شور تخریب شده، راه حل موثر برای جبران کمبود علوفه محسوب می شود. در واقع سهم بالقوه آنها در جلوگیری از تلفات دام ها در فصل غیر رشد، مهم ترین برتری آنهاست. به علاوه در صورتی که مزایای آنها، از نظر استفاده چند منظوره نظیر تولید روغن، بیواتانول، ترکیبات معطر، مان های گیاهی (ترنجبین)، تولید عسل و... مد نظر قرار گیرد، مرتع کاری آن توجیه می یابد. از این رو، توسعه آن به عنوان یک منبع علوفه ای، در اراضی شور تخریب شده و چرای مستقیم دام از آنها، قابل توصیه هست ولی توسعه آن برای دیگر اراضی و ایجاد چراگاه های مصنوعی، نیازمند تحقیقات بیشتر در سایت های الگویی و کم خطر برای تنوع زیستی مراتع است که باید از بخش های تحقیقاتی، استعانت خواست.کلید واژگان: گونه مهاجم، جوامع گیاهی، چرای هدفمند دام، تغذیه دام، هالوفیت هاIran Nature, Volume:4 Issue: 1, 2019, PP 33 -42Nowadays, due to climate change and drying of Urmia Lake, and the recession of water, a number of vegetation communities have disappeared and other communities have emerged. Alhagi pseudalhagi has also been degraded by extensive ecological, habitat, anatomical, morphological, physiological, genetic and biological properties, and has been dispersed along the border with agricultural soils, which, in the absence of management, agricultural land will be compromised. Therefore, based on climate change and the urgent need to provide part of forage from less-water efficient, not common and, salt and drought-resistant it can be stated that the most important application of Alhagi pseudalhagi is forage. . However, there is no report on the grazing of Alhagi pseudalhagi by the dominant livest of region which is native cattle and buffaloes. Hence, the best way to deal with it is to graze various livestock and targeted grazing from its breeding grounds. This method can restore the equilibrium to the ecosystem, in which a more balanced utilization of all the halophytic species of the margin of the lake can be considered. The camel's grazing in the degraded lands will be able to control the growth of seed production and, to a large extent, the spread of pests and disease. Considering all the factors affecting the profitability of gazing camel, it can be say that the pasture cultivation is an effective remedy for deficiency of forage. In fact, their potential contribution to preventing livestock losses in the non-growing season is their most important advantage. In addition, there are other benefits such as oil production, bio-ethanol, aromatic compounds, vegetarian manna, honey production, and so on. Therefore, its cultivation in saline pastures and direct grazing of livestock from them are recommended. Hence, the creation of artificial pasture requires further research on the pattern sites and a low risk for biodiversity in rangelands.Keywords: Weed species, Plant communities, Targeted grazing, Livestock feeding, Halophytes
-
قوانین و مقررات وضع شده در چند دهه اخیر، تاثیر فراوانی بر مراتع و نحوه بهره برداری از آن داشته و از سوی دیگر این قوانین پایه و اساس سیاست های حاکم بر نوع مدیریت و تشکیلات دولتی مربوطه بوده است. هدف از این تحقیق، بررسی میزان اثربخشی قوانین و مقررات وضع شده در رابطه با مرتع و مرتع داری می باشد که برای این منظور از طریق دیدگاه سنجی متخصصان و کارشناسان مرتع اقدام شده است. در این ارتباط، جامعه متخصصان مرتع داری و یا کارشناسان منابع طبیعی که به نوعی از لحاظ تجربی و حرفه ای با موضوع مرتع و مرتع داری مرتبط هستند، شناسایی و از طریق پرسشنامه نظرات آنان جمع آوری گردید. مخاطبان در سه گروه اصلی کارشناسان و شاغلان در بخش اجرا، تحقیقات و دانشگاهیان تقسیم بندی شدند. در مجموع 268 پرسشنامه تکمیل و پاسخ های ارائه شده با روش های آماری متداول تجزیه وتحلیل گردید. نتایج نشان داد، در مجموع قوانین و مقررات موجود نتوانسته مانع تخریب مراتع، حفاظت و ارتقاء وضعیت آن شود و این قوانین تا حد زیادی موجب بر هم خوردن نظام های مدیریت مراتع در گذشته شده و سیستم مدیریتی مناسبی نیز جایگزین آن نشده است. بعلاوه اینکه بخش زیادی از پاسخگویان معتقد بودند که قوانین و مقررات فوق نیاز به بازنگری و به روزرسانی دارند.کلید واژگان: اثربخشی، قوانین، مقررات، مرتع داری، ایران، دیدگاه سنجیRules and regulations in the last few decades have had a great impact on rangelands and its exploitation; on the other hand, these rules are the foundation of the policies governing the type of management and relevant government agencies. The aim of this research was to examine the effectiveness of the laws and regulations related to the rangeland and range management, with the help of a survey of experts and rangeland specialist. In this regard, the community of rangeland specialists or natural resources experts, who were empirically and professionally related to rangeland and range management issues, was identified and their opinion was collected through questionnaires. The audience was divided into three main groups of executive and research experts and academics. A total of 268 questionnaires were completed and the responses were analyzed using descriptive statistical methods. The results showed that, in general, the existing rules and regulations could not prevent the degradation of rangelands and result in rangeland conservation and improvement, and these rules have greatly contributed to the collapse of the range management systems in the past, while an appropriate management system has not been replaced. Moreover, a large part of respondents believed that the laws and regulations need to be reviewed and updated.Keywords: Effectiveness, laws, regulations, experts, rangeland management, questionnaire
-
خوشبختانه به واسطه آقای دکتر ملک پور موفق شدیم با یکی از دانشمندان ایرانی مقیم خارج از کشور که سال ها در ارتباط با منابع طبیعی اقدامات ارزنده علمی داشته اند ارتباط برقرار نماییم. آقای دکتر سیروس تمدنی در حال حاضر ساکن ایالات متحده آمریکا بوده و مطالبی که در این مقاله آمده برگرفته از نوشته های ارسالی این استاد محترم می باشد.
آقای دکتر سیروس تمدنی متولد چهاردهم شهریور سال 1316 در شهر جهرم استان فارس می باشند. پدر ایشان بازرگانی بودند که به رسم معمول بازاریان آن دیار از برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس جنس وارد کرده و در جهرم می فروختند. در خصوص دوران کودکی و نوجوانی ایشان بیان می دارند: «در زمان نوجوانی من، جهرم شهری کوچک بود که از امکاناتی همچون برق، آب جاری و یا وسیله مناسبی برای حمل و نقل بی بهره بود. در آن زمان این شهر در کل دو خیابان ناهموار و یک باغ داشت که به عنوان پارک شهر بحساب می آمد و به باغ ملی معروف بود… -
دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مهد پرورش تعدادی از اساتید و کارشناسان به نام مرتع داری کشور بوده است که از آن جمله می توان به آقایان دکتر بهروز ملک پور، مهندس حسین موسوی اقدم (مدیرکل و کارشناس اسبق دفتر فنی مرتع) ، مرحوم دکتر عزیز جوانشیر و البته مرحوم دکتر محمدرضا مقدم اشاره نمود. دکتر محمدرضا مقدم به واسطه کتاب های با ارزشی که به رشته تحریر درآوردند و سوابق علمی درخشانی که داشتند، برای تمامی دانش آموختگان رشته مهندسی مرتع و آبخیزداری و سایر رشته های منابع طبیعی استادی شناخته شده است. دکتر مقدم متولد پانزدهم خرداد 1319 در شهر تبریز بود. ایشان تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در تبریز گذرانده و در سال 1337 در آزمون ورودی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز پذیرفته و برای تحصیل در رشته مهندسی کشاورزی وارد این دانشگاه شدند. پس از چهار سال تحصیلات دانشگاهی، در سال 1341 با درجه فوق لیسانس از دانشگاه تبریز فارغ التحصیل می شود. دکتر محمدرضا مقدم به مدت یک سال در دانشگاه مونپلیه فرانسه در رشته اکولوژی تحصیل کرده و موفق به اخذ گواهینامه تحصیلات عالیه در اکولوژی (معادل فوق لیسانس) در سال 1963 میلادی مصادف با 1342 شمسی از این دانشگاه می شود…
-
مهندس پرویز باباخانلو در تاریخ اول دی ماه سال 1318 هجری شمسی در شهر تبریز چشم به جهان گشود. ایشان تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را برحسب شغل پدر در میاندوآب گذرانده و در سال آخر دبیرستان به تبریز بازگشتند. پس از اخذ دیپلم متوسطه در آزمون ورودی دانشگاه تبریز در رشته مهندسی کشاورزی پذیرفته شده و به تحصیل علوم کشاورزی مشغول می شوند. با توجه به آنکه در آن زمان، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اکثر اساتید فرانسوی بودند، با وجود تسلطی که مهندس باباخانلو به زبان فرانسه داشتند، از سال دوم به بعد نقش مترجم را نیز در کلاس های درس ایفا می کردند. در پایان سال سوم تحصیل در دانشگاه، بنا بر دعوت دولت فرانسه، پنج نفر از دانشجویان در فصل تابستان جهت بازدید به این کشور عازم شدند که یکی از این افراد مهندس باباخانلو بود. ایشان در این باره می گوید: «در این سفر از شمال تا جنوب و غرب و شرق کشور فرانسه را بازدید کردیم و با بخش زیادی از طبیعت و فرهنگ این کشور آشنا شدیم». از آنجا که ایشان در دوران تحصیل در دانشگاه، همواره شاگرد ممتاز بودند، بورس تحصیلی 5 ساله به ایشان تعلق می گیرد که به دلایل شخصی از آن صرف نظر می کند…
-
تدوین و انتشار زندگینامه نخبگان و افرادی که در موضوع و رشته علمی خاصی تاثیرگذار بوده اند، خود بخشی از تاریخ و سرگذشت هر کشور و آن رشته علمی می باشد که خوشبختانه نشریه طبیعت ایران در رابطه با نخبگان علوم منابع طبیعی این مهم را برای اولین بار در کشور تحقق بخشیده است. تهیه زندگینامه بزرگان در زمانی که امکان دسترسی به خود ایشان فراهم بوده و مطالب از زبان خودشان بیان شود، شیرینی و لطف دوچندانی دارد و همچنین قابل استناد تر برای علاقمندان و پژوهشگران خواهد بود.
حضور اینجانب در اداره منابع طبیعی شهرستان کرج به عنوان کارشناس مسوول بخش فنی (مرتع، بیابان و جنگل) در دهه ی 1380، این توفیق را برایم حاصل نمود تا با یکی از اساتید و بزرگان منابع طبیعی ایران، آقای دکتر محمدطاهر نظامی به واسطه بازدید های علمی که برای دانشجویان شان از مراتع و عرصه های بیابانی شهرستان کرج ترتیب می دادند، آشنا شوم. مصاحبت و دوستی با ایشان موهبتی برای اینجانب بود تا نسبت به تاریخ و سرگذشت بخشی از تاریخ تشکیلات منابع طبیعی کشور آگاهی یابم. به همین واسطه از ایشان درخواست شد تا زندگینامه خودشان را به قلم خود تنظیم و تدوین نمایند. لذا مطالبی که در پی می آید به قلم خود استاد تنظیم و سعی شد تا با توجه به برخی از اسناد و مدارک بخش هایی از آن تکمیل گردد... -
دکتر بهروز ملک پور دومین رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و از نخستین افرادی است که در کشور موفق به اخذ دکتری مرتعداری شد. خوشبختانه توفیقی شد و در چند ملاقات حضوری زندگی نامه ایشان را در قالب مصاحبه از زبان خودشان جویا شوم و از ایشان این اجازه را گرفتم تا آنرا در قالب این مقاله منتشر نمایم. لذا مطالبی که در پی می آید، حاصل این مصاحبه بوده و از بیانات خودشان است که نقل قول می شود. دکتر بهروز ملک پور متولد نهم خرداد 1316 در محله شتربان شهر...
-
در سرزمین کهن ایران، مرتعداری سابقه ای دیرینه و چند هزارساله دارد. ولی سابقه تشکیلات دولتی متولی مدیریت علمی مرتع، به شش دهه ی گذشته بر می گردد که چند سال پس از تشکیلات مربوط به جنگل ها ایجاد شد. پس از تشکیل وزارت کشاورزی در سال 1320، موضوع مراتع در زیر مجموعه اداره کل امور دام قرار داشت و عموما بر مسائل دام چرا کننده از مراتع یا همان دام سبک (گوسفند و بز) بعنوان مهمترین منبع تولید گوشت قرمز (در آن سال ها) متمرکز بود. با تشکیل بنگاه جنگل ها، در تاریخ 24/12/1327 و تصویب آیین نامه آن در ابتدای سال 1328، در ساختار سازمان مرکزی بنگاه «اداره بررسی های مراتع»یکی از ادارات «قسمت بررسی ها و آموزش و ترویج» بود که دارای یک رئیس، یک معاون و یک نفر عضو بوده است. در واقع می توان گفت این اداره هسته اولیه تشکیلات مدیریت علمی و اصولی مراتع بود که با حضور تعدادی از کارشناسان ایرانی و بعدها تعدادی کارشناس خارجی توسعه و تحول پیدا کرد. براساس سوابق بدست آمده مهندس جواد ایرانفر که همکاری خود را با اداره کل جنگل ها و کریم ساعی از تاریخ چهارم شهریور 1321 آغاز کرده بود، پس از یک وقفه چند ساله که در بخش های دیگر وزارت کشاورزی مشغول شد، در تاریخ 22 اردیبهشت سال 1329 به بنگاه جنگل ها پیوست و...
-
Information on quality characteristics of forage species help the range managers to select a suitable grazing program that minimizes the damages to vegetation. Water Soluble Carbohydrates (WSC) -the main photosynthetic products- are stored in various plant parts and are more likely to be consumed when plants require them. In order to investigate the changes of WSC in distinguishable organs in three phenological stages, samples were taken from Bromus tomentellus and Festuca ovina in three phenological stages (vegetation, flowering and maturity). Samples of roots and aerial parts were taken for both species using a completely randomized factorial arrangement-based design with the phenological stages regarded as the first factor and herbage parts as the second factor with 5 replications. Higher WSC values were observed in the leaves of B. tomentellus (4.6%) and F. ovina (4.5%) in maturity and flowering stages, respectively. Maximum WSC values of roots were obtained in B. tomentellus (3.2%) and F. ovina (3.5%) at vegetation and maturity stages, respectively. It was suggested that range utilization in a phenological stage might be managed in which forage species can withstand the defoliation without severe reserve depletion. Results indicate that except flowering stage in B. tomentellus, WSC was increased with the increase of panicle weight in the maturity stage and there was an inverse relationship between plant components and WSC content percent in the other phenological stages.Keywords: Soluble carbohydrates, phenological stages, Plant parts, Grass species
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.