امام خمینی
در نشریات گروه تاریخ-
نیروهای نهضت آزادی پس از رکود طولانی مدت فعالیت سیاسی، در چند ماهه منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی به تغییر در روند مبارزاتی خویش روی آوردند. رفتاری که واکاوی آن توجه پژوهشگران حوزه مطالعات تاریخ انقلاب اسلامی را به خود جلب کرده است. این تغییر رفتار در کنار عملکرد نهضت آزادی در این برهه سرنوشت ساز، موضوعی است که پژوهش حاضر ضمن بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی با رویکردی تاریخی و روشی توصیفی درصدد مطالعه آن است. این مقاله درصدد است تا ضمن ارزیابی عملکرد این نیروها در اوج تحولات انقلابی، به این پرسش پاسخ دهد که چرا نیروهای ملی-مذهبی به رغم روند مبارزات پارلمانی گذشته خویش در اوج تحولات انقلابی به همراهی با انقلابیون مذهبی به رهبری امام خمینی پرداختند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد این نیروها در سیر حوادث آن روزها با آگاهی از ناکارآمدی رویکرد مبارزاتی خویش در فضای تازه و با توجه به سازش ناپذیری رهبری نهضت در مخالفت با حکومت پهلوی و براندازی آن، درنهایت برخلاف رویه مبارزاتی خویش سیاست همگرایانه ای را با انقلابیون مذهبی اتخاذ نمودند.کلید واژگان: نهضت آزادی، انقلاب اسلامی، امام خمینی، حکومت پهلوی، تظاهراتAfter a long period of stagnation in political activity, the forces of the Freedom Movement began to change their course of struggle in the months leading up to the victory of the Islamic Revolution. The behavior, the analysis of which has attracted the attention of researchers in the field of studies of the history of the Islamic Revolution. This topic and the performance of the freedom movement at this important juncture have been examined in this research, using library and documentary sources, a historical approach, and a descriptive method. Now, the present article seeks to evaluate the performance of the freedom movement forces at the height of revolutionary developments and answer this question: Why did national-religious forces, at the height of revolutionary developments, join forces with religious revolutionaries led by Imam Khomeini, despite their past parliamentary struggles? The research findings show that in the course of events of those days, these forces, contrary to their past struggle, chose a policy of convergence with the religious revolutionaries for the reasons of: awareness of the ineffectiveness of their own struggle approach in the new environment and Imam Khomeini's intransigence in opposing the Pahlavi government and its destruction.Keywords: Freedom Movement, Islamic Revolution, Imam Khomeini, Pahlavi State, Demonstrations
-
یکی از شبهات امروزی افواه عمومی ابداع نظریه ولایت مطلقه فقیه توسط امام خمینی است که توسط چهره های یک جریان خاص سیاسی مطرح و تبلیغ می شود. این ایده با توجه به شاذ و بدیع بودن خود واکنش های متعددی را برانگیخت. و چندین مطلب در روزنامه ها و مقالات متعدد علمی در پاسخ به این نظر منتشر شد. اما بنظر می رسد علی رغم شباهت ها، مطالب دیگر، تمرکز اساسی و تفصیلی بر سابقه تاریخی نظریه ولایت فقیه نداشته اند. این مقاله سعی دارد با بررسی نظرات مختلف در باب ابداع ولایت مطلقه فقیه توسط امام خمینی ، این ایده را در آزمونی علمی و تاریخی بسنجد و به نتیجه درستی یا نادرستی آن پی ببرد. ازاین رو، پس از طرح نظرات طراحان و مبلغین این ایده، به بررسی تاریخی پیشینه نظری و عملی در زمینه ولایت فقیه در اندیشه فقهای شیعی در دو قرن اخیر می پردازد. سپس با بررسی شواهد و داده های موجود درستی این ادعا را سنجش می کند.
کلید واژگان: ولایت مطلقه فقیه، امام خمینی، فقهای شیعه، عصر معاصرOne of today's suspicions is the general rumor that Imam Khomeini, may God's mercy be upon him, invented the theory of the absolute authority of the jurist, which is promoted and propagated by figures of a certain political trend. Due to its originality, this idea provoked many reactions. And several articles were published in newspapers and scientific articles in response to this opinion. But it seems that despite the similarities, the other materials did not have a basic and detailed focus on the historical history of the theory of religious authority. This article tries to examine different opinions about the invention of the absolute authority of the jurist by Imam Khomeini, may God bless him and grant him peace, to test this idea in a scientific and historical test and find out whether it is correct or incorrect. Therefore, after presenting the opinions of the designers and propagandists of this idea, it examines the historical theoretical and practical background in the field of religious authority in the thought of Shiite jurists in the last two centuries. Then, by examining the available evidence and data, he evaluates the validity of this claim.
Keywords: The Absolute Sovereignty Of The Jurist, Imam Khomeini, May Godbless Him, Grant Him Peace, Shia Jurists, Contemporary Era -
در فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیروهای اجتماعی در قالب اقشار و لایه های اجتماعی مختلف حضور داشتند. قشر معلم و دانش آموز در زمره ی مهمترین نیروهای اجتماعی جدید بودند که به علت انسداد فضای سیاسی و عدم مشارکت در ساختار قدرت، خواهان انجام اصلاحات بنیادین در نحوه توزیع قدرت در ذیل رهنمون های امام خمینی در کشور بودند. معلمان و دانش آموزان قزوینی با روش های مختلف، ساختار سیاسی حکومت را به چالش کشیده و با حضور مستمر در اعتراضات و راهپیمایی ها دست به کنشگری انقلابی زدند. هدف این پژوهش بررسی کنش معلمان و دانش آموزان شهر قزوین به سیاست های ناکارآمد حکومت پهلوی و نقش آنان در بسیج سیاسی توده های مردم در فرآیند پیروزی انقلاب است. با این رویکرد پرسش اصلی این است که معلمان و دانش آموزان شهر قزوین چه نقشی در شکل دهی و انسجام سیاسی نیروهای اجتماعی در فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی داشته اند؟ در فرضیه پژوهش می توان اذعان نمود که معلمان و دانش آموزان از مهمترین نیروهای اجتماعی فعال و منتقد در جنبش های اجتماعی معاصر هستند که با حضور گسترده خود در بستر خیابان ها و بسیج سیاسی نیروهای منفعل سهم گسترده در ایجاد یک کنش انقلابی فراگیر دارند. انگاره ای که در خصوص رفتار سیاسی معلمان و دانش-آموزان شهر قزوین نیز صدق می کند. روش و رویکرد این پژوهش به شکل توصیفی - تحلیلی با تکیه بر منابع اسنادی، تاریخ شفاهی و کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان می دهد که معلمان و دانش آموزان از پیشگامان جریان اعتراضی با رژیم پهلوی در شهر قزوین بوده و نقش مهمی در سازمان دهی و هدایت مردم به جریان انقلاب داشته اند.کلید واژگان: معلمان، دانش آموزان، امام خمینی، انقلاب اسلامی، قزوینJostarha-ye Tarixi, Volume:15 Issue: 1, 2024, PP 239 -266In the process of the victory of the Iranian Islamic Revolution, social forces were present in the form of different social layers. The teachers and students were one of the most important new social forces that sought to carry out fundamental reforms in the way power was distributed under the guidelines of Imam Khomeini in the country due to the blocking of the political space and non-participation in the power structure.The teachers and students of Qazvin province challenged the political structure of the government in different ways and engaged in revolutionary activism by continuously participating in protests and marches.The purpose of the research is to investigate the actions of teachers and students of Qazvin city towards the ineffective policies of the Pahlavi government and their role in the political mobilization of the masses of the people in the process of the victory of the revolution. The main question is, what role did the teachers and students of Qazvin city play in the formation and political cohesion of social forces in the victory process of the Islamic Revolution? In the hypothesis of the research, it can be acknowledged that teachers and students are among the most important active and critical social forces in contemporary social movements, who, with their extensive presence in the streets and the political mobilization of passive forces, have a large contribution to creating a comprehensive revolutionary action. An idea that also applies to the political behavior of teachers and students in Qazvin city.Keywords: Teachers, Students, Imam Khomeini, Islamic Revolution, Qazvin
-
نشریه مطالعات تاریخی، پیاپی 84 (بهار 1403)، صص 128 -143
قیام 15 خرداد 1342 نقطه عطفی در تاریخ مبارزات مردم علیه رژیم طاغوت و آغاز نهضت اسلامی مردم ایران بود. دستگیری امام خمینی برای علما و مردم قابل تحمل نبود؛ لذا به روش های مختلف اعتراض خود را نشان دادند. محورهای اصلی این اعتراضات در بیشتر شهرها به صورت برگزاری تجمع اعتراض آمیز در مساجد و سخنرانی انتقادی وعاظ و علما، علیه اقدامات نظام حاکم و برپایی تظاهرات، هجوم به برخی مراکز مانند مشروب فروشی ها، سینماها، مراکز اقتصادی بهائیان، بانک ها، ارسال اعلامیه های اعتراض آمیز برای مقامات مسئول و یا برای مراجع جهت ابراز همدردی درباره دستگیری علما، تعطیلی بازار و مواردی مانند آن را شامل می شد. قیام 15 خرداد حرکتی فراگیر بود که در شهرهایی چون قم، تهران، ورامین، مشهد، شیراز و... انجام گرفت. در این مقاله با استناد به متون منتشر شده، زمینه ها، روند و رویدادهای قیام 15 خرداد و مبارزات مردمی در شهر ری، تبیین شده است.
کلید واژگان: قیام 15 خرداد، شهر ری ا، نقلاب اسلامی، امام خمینی -
نشریه مطالعات تاریخی، پیاپی 82 (پاییز 1402)، صص 95 -114
دوران تبعید امام خمینی در کشور عراق با محدودیت ها و سیاست های مقابل های زیادی علیه ایشان از سوی رژیم پهلوی و دولت عراق همراه بود. سازمان های اطلاعاتی و امنیتی دو رژیم پهلوی و بعث از شیوه های مختلف برای کاهش نفوذ و شهرت امام خمینی بهره گرفتند. باتوجه به سیاست های محدودسازی امام خمینی در دوران تبعیدشان در کشور عراق، مقاله حاضر تلاش دارد با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و اسناد تاریخی به این سوال پاسخ دهد که سیاست های محدودسازی فعالیت های امام خمینی(ره) در دوران رژیم بعثی عراق مبتنی بر کدام برنامه ها و روش ها بوده است؟ یافته های مقاله نشان می دهند حزب بعث تلاش کرد در گام نخست، با مذاکره و گفتگو به مقابله با سیاست های تبلیغی و سیاسی امام بپردازد و بعد از توسعه مبارزات سیاسی و سخنرانی های قاطع امام خمینی، دامنه کنترل ها، نظارت، بازرسی و محدودیت روابط با زائرین و نیروهای انقلابی افزایش یافت. قسمتی از اقدامات مقامات عراقی در نظارت و برخورد با امام خمینی براساس درخواست ها و مطالبات ساواک بود و طبق توافق نامه های مشترک بین دو کشور، با همفکری و برنامه ریزی مشترک تلاش شد از مرجعیت و شهرت امام خمینی جلوگیری شود. در راستای این سیاست، محدودیت شبکه ارتباطی امام خمینی و جلوگیری از مصاحبه، تماس تلفنی و ارتباط با روحانیت انقلابی در دستور کار سازمان امنیت عراق قرار گرفت. محاصره نظامی و ارتباطی بیت امام آخرین سیاست محدودسازی بود که با واکنش آن حضرت مواجه شد و ایشان تصمیم به هجرت از عراق گرفتند.
کلید واژگان: امام خمینی، رژیم پهلوی، تبعید، رژیم بعث عراق، فعالیت سیاسی -
دولت عراق در مهر ماه 1357 در ادامه افزایش محدودیت ها بر امام خمینی (ره)، ملاقات با ایشان را ممنوع کرد. این مسئله باعث شد ایشان تصمیم بگیرد از عراق هجرت کند. امام خمینی تمایل به اقامت در یک کشور اسلامی را داشت که فعالیت هایش نیز محدود نگردد. تلاش ایشان و اطرافیان شان آن بود که تا لحظه آخر مقصد هجرت پنهان بماند تا دولت ایران نتواند با آمادگی قبلی در این مورد برنامه ریزی کند. در ابتدا کشور سوریه به عنوان مقصد هجرت برگزیده شد، اما با توجه به روابط غیرحسنه دولت های عراق و سوریه، امام تصمیم گرفت به طور موقت به کویت سفر نماید و از آنجا به سوریه برود. با مخالفت دولت کویت، امام تصمیم گرفت به طور موقت به فرانسه برود که نیاز به اخذ روادید نداشت و در آنجا با فرصت بیشتری، محل دیگری را برای اقامت انتخاب نماید. از زمان حرکت امام خمینی به سمت مرز کویت تا ورود ایشان به ایران، کشورهای مختلفی مورد ارزیابی قرار گرفت. بعضی از این کشورها توسط یاران امام بررسی شد. بعضی دیگر را طرفداران امام در کشورهای مختلف پیشنهاد دادند یا ایشان را به کشور خود دعوت کردند. دولت ها و سازمان های مختلفی هم بنا بر اهداف و منافع خود سعی داشتند نظر امام خمینی را به کشور مد نظر معطوف نمایند. در مقاله حاضر 21 کشور مقصد که توسط افراد، گروه ها، سازمان ها و دولت های مختلف پیشنهاد گردید، مورد بررسی قرار گرفته است
کلید واژگان: امام خمینی، هجرت، سال 1357، کشورهای مقصد هجرت -
رژیم پهلوی پس از دستگیری امام خمینی در سال 1342 با تحت فشار قرار دادن آن حضرت در حبس و حصر سعی داشت رهبر نهضت اسلامی را از قیامی که آغاز کرده بود، باز دارد. از این رو رئیس ساواک، اولین بار قبل از انتقال امام خمینی از پادگان عشرت آباد به خانه ای در داوودیه به دیدار ایشان رفت و تلاش کرد ضمن اعلام انتقال وی به خارج از پادگان به نوعی امام را به عقب نشینی یا همراهی ترغیب کند که از این کار نتیجه ای حاصل نشد. اما روز 12 مرداد 1342 روزنامه های کیهان و اطلاعات بنا بر توطئه ای از پیش طراحی شده، خبر مصالحه و عقب نشینی روحانیان بازداشتی را منتشر کردند. روزنامه اطلاعات فردای آن روز مقاله ای دیگر با همان مضامین چاپ کرد. این جریان سازی رسانه ای با واکنش منفی روحانیون و طبقات مختلف جامعه مواجه شد. مرحله بعدی تلاش حکومت جهت همراه نشان دادن امام خمینی با رژیم پس از آزادی معظم له از حصر و انتقال به قم در شامگاه 15 فروردین 1343 بود. پس از چاپ مقاله روزنامه اطلاعات در روز 18 فروردین به نام اتحاد مقدس بین روحانیان و دولت و اطلاع ایشان از محتوی آن، امام در همان جلسه به آقای خزعلی دستور داد به منبر برود و موضوع را تکذیب کند. رهبر قیام 15 خرداد سپس مجموعه ای از اقدامات را به اجراء گذاشت تا توطئه رژیم را خنثی کند. پژوهش حاضر به تبیین و تحلیل اقدامات امام خمینی و روحانیان برای مقابله با جریان سازی مذکور با استفاده از اسناد، منابع کتابخانه ای و خاطرات پرداخته است.
کلید واژگان: امام خمینی، نهضت اسلامی، ساواک، سازش، مطبوعات -
این مقاله در صدد است با تاکید بر اسناد تاریخی و گزارش های ساواک، نحوه مصرف و تخصیص وجوهات شرعی در نهضت امام خمینی در سه حوزه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را بررسی و توصیف کند. وجوهات شرعیه از جغرافیای جهان اسلام تحویل نمایندگان امام خمینی می شد. چگونگی مدیریت این وجوه و نحوه تخصیص آن موضوع مهم و شایسته بررسی های عمیق است. مطالعه اسناد و دیگر منابع نشان می دهد که علاوه بر امور مذهبی و تبلیغی، از این وجوه برای مبارزه سیاسی و حمایت از فقرا و مستمندان استفاده می شد. همچنین بخشی از وجوهات برای کمک به حل مشکلات جهان اسلام و حمایت از نهضت های اسلامی مصرف می گردید. در عرصه فرهنگی نیز بخشی از این وجوه صرف تقویت حوزه های علمیه و طلبه های علوم دینی انجام می گرفت. بررسی ها نشان می دهد که امام خمینی با ایجاد شبکه ای از نمایندگان در نقاط مختلف کشور تلاش کرد از وجوه شرعیه برای توسعه فعالیت های دینی، کمک به نیازمندان و مبارزه علیه حکومت پهلوی استفاده کند.
کلید واژگان: وجوه شرعیه، مصارف و تخصیصات، امام خمینی، نهضت اسلامی -
استفاده ائمه شیعه از شبکه از وکالت در جمع آوری و مصرف وجوه شرعی، را مورخان توصیف کرده اند.شبکه وکالت در این عهد، افزون بر کارکرد اقتصادی، کارویژه های علمی، اجتماعی، سیاسی و مبارزاتی داشت. وکلا در دوره ای که امامان شیعه تحت فشار حکومت بنی عباس قرار داشتند، نقش مهمی در انتظام و سر و سامان یافتن امور شیعیان ایفا کردند. در عصر غیبت، شبکه وکالت در اختیار فقیهان قرار گرفت و دوره ای دیگر در تاریخ آن آغاز شد. این شبکه حلقه واسط فقها و پیروان تشیع در بسیاری از امور بود. کارکرد مالی شبکه وکالت به ویژه از منظر سامان یافتن امور شیعیان اهمیت خاص دارد که تحت نظارت و مدیریت فقها صورت می پذیرد. پژوهش در چگونگی کارکرد این شبکه در دوره های تاریخی می تواند به فهم بخش مهمی از تحولات تاریخی جوامع شیعه کمک کند؛ به ویژه آن که جوامع اغلب مستقل از حکومت ها بوده اند. این موضوع درباره نهضت امام خمینی و شبکه وکلای ایشان اهمیت ویژه ای دارد. در این نوشتار منظور از شبکه وکلاء ساختار سلسله مراتبی از نمایندگان مورد وثوق امام خمینی هستند که از جانب ایشان مسئولیت و اختیار تحویل و ارسال وجوه یا مصرف آن در موارد مشخص را بر عهده داشتند. این ساختار در ایران و دیگر نواحی شیعه نشین همجوار آن گسترده بود. در نوشتار حاضر فعالیت نمایندگان رده بالا و لایه اول این شبکه، محدودیت ها و شیوه کار آنها بر اساس اسناد ساواک مورد بررسی قرار گرفته است.
کلید واژگان: امام خمینی، نهضت اسلامی، وکلاء، وجوه شرعی، ساواک، اسناد -
وقوع انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی از مهم ترین وقایع تاریخی نیمه دوم قرن بیستم است. این رویداد محدود به منطقه، شهر یا بخش خاصی نبوده و آحاد ملت ایران در پیروزی آن نقش بسزایی داشتند. مردم استان ایلام هم در سال 1357 همگام و همگرا با دیگر مناطق ایران، علیه استبداد رژیم پهلوی به پا خاستند. از آنجا که رهبری انقلاب اسلامی یک روحانی بود، ازاین رو به تبعیت از امام خمینی، روحانیان استان ایلام از پیشگامان و مبارزان نهضت امام بودند و به پیشنهاد آنها مردم به تظاهرات علیه رژیم پهلوی پرداختند. به همین منظور این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ گویی به این سوال است که روحانیان استان ایلام در پیروزی انقلاب اسلامی در این استان چه نقشی داشته اند؟ در پاسخ باید گفت روحانیون مبارز بومی در این نهضت رهبری و هدایت مردم را علیه رژیم پهلوی به عهده داشتند و با سخنرانی، روشنگری، صدور اعلامیه ها، برپایی راهپیمایی، تظاهرات و اعتصابات مخالفت خود را با رژیم پهلوی نشان دادند و از این طریق سهم خود را در پیروزی انقلاب اسلامی تثبیت و ادا کردند.
کلید واژگان: انقلاب اسلامی، امام خمینی، رژیم پهلوی، ایلام، روحانیانThe Islamic Revolution of Iran led by Imam Khomeini (RA) is considered one of the most important historical events of the second half of the 20th century. This event was not limited to a specific region, city or part, and the members of the Iranian nation played a significant role in its victory. The people of Ilam province rose up against the tyranny of the Pahlavi regime in 1357 AH, in sync with other regions of Iran. Since the leader of the Islamic revolution was a cleric, therefore following Imam Khomeini (RA), the clerics of Ilam province were among the pioneers and fighters of the Imam movement, and at their suggestion, the people started demonstrations against the Pahlavi regime. For this purpose, this article, with a descriptive-analytical method, seeks to answer the question, what role did the clerics of Ilam province play in the victory of the Islamic revolution in this province? In response, it should be said that the indigenous militant clerics were responsible for leading and guiding the people against the Pahlavi regime in this movement, and they showed their opposition to the Pahlavi regime by giving speeches, enlightening, issuing declarations, organizing marches, demonstrations and strikes, and in this way, they contributed confirmed and performed in the victory of the Islamic Revolution.
Keywords: Islamic Revolution, Imam Khomeini (RA), Pahlavi Regime, Ilam, Clerics -
سید حسین علم الهدی از شخصیت های موثر سازمان توحیدی موحدین بود که در مهم ترین عملیات های این سازمان حضور فعالی داشت. پرسشی که مطرح است این است که سید حسین علم الهدی چگونه و تحت چه شرایطی جذب فعالیت های سیاسی گردید؟ چرا از بین گروه ها و سازمان های فعال در عرصه مبارزه علیه نظام پهلوی جذب سازمان موحدین و پشتیبانی از نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی روی آورد؟ این مقاله با بهره گیری از خاطرات شفاهی، اسناد و پژوهش های انجام شده و با تکیه بر رویکرد توصیفی-تحلیلی می کوشد رفتار سید حسین علم الهدی را در این موضوع ارزیابی کند. مقاله سرانجام به این نتیجه می رسد که تولد و رشد و نمو در یک خانواده مذهبی، پشتیبانی و ارادت اعضای خانواده نسبت به امام خمینی، تاثیر آموزه های اسلامی و نشست وبرخاست با شخصیت های مبارز در موضع گیری های سید حسین علم الهدی و حمایت از نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی تاثیرگذار بوده است.
کلید واژگان: سید حسین علم الهدی، سازمان موحدین، امام خمینی، نهضت اسلامیSeyyed Hossein Alam Al-Hadi was one of the influential figures of the Khuzestan Monotheistic Organization, who was actively present in the most important operations of this organization. The question that is raised is that how and under what conditions was Seyyed Hossein Alam-ul-Hadi attracted to political activities before the victory of the Islamic revolution and during the Islamic movement? Why, among the groups and organizations active in the field of struggle against the Pahlavi regime, did the Mohedin organization attract and support the Islamic movement under the leadership of Imam Khomeini? This article tries to evaluate the behavior of Seyyed Hossein Alam-Al-Hadi in this matter by using oral memories, documents and researches and relying on the descriptive-analytical approach. The article finally comes to the conclusion that the birth and growth in a religious family, the support and devotion of the family members towards Imam Khomeini, the influence of Islamic teachings and meeting with militant personalities in the positions of Seyyed Hossein Alam-al-Hadi And supporting the Islamic movement led by Imam Khomeini has been influential.
Keywords: Seyyed Hossein Alam Al-Hadi, Mohedin Organization, Imam Khomeini, Islamic Movement -
انقلاب اسلامی ایران تحول اساسی در حرکت های اسلامی ضد نظام های دیکتاتوری ایجاد کرد. کشور عراق به سبب همسایگی و حضور فعال و قدرتمند شیعیان به سرعت تحت تاثیر انقلاب اسلامی قرار گرفت که در این میان نقش آفرینی خاندان های برجسته شیعی همچون صدر و حکیم قابل توجه است. بر این اساس در این پژوهش به دنبال واکاوی ارتباط آیت الله محمدباقر صدر با امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران هستیم که در پی آن، این مناسبات چه تاثیری در فعالیت حزب الدعوه الاسلامیه و فضای سیاسی اجتماعی عراق داشت. یافته های پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است، نشان می دهد که آیت الله صدر از زمان تبعید امام خمینی به عراق ارتباط خود را با ایشان برقرار ساخت و مکاتبات سیاسی میان آنها حاکی از مناسبات مستحکم دارد. در ادامه نیز الهام گیری آیت الله صدر از انقلاب اسلامی ایران و تلاش برای مبارزه با نظام بعث عراق هرچند درنهایت به درگیری جدی با حاکمیت و شهادت ایشان منجر شد؛ لیکن عدم مشروعیت حکومت صدام را نمایان ساخت و موجبات رویش حرکت های شیعی معارض با حکومت وقت را فراهم ساخت.کلید واژگان: محمدباقر صدر، انقلاب اسلامی، امام خمینی، عراق، ایرانIran's Islamic Revolution created a fundamental change in Islamic movements, against dictatorial regimes. The country of Iraq was quickly affected by the Islamic Revolution due to its neighborhood and the active and powerful presence of Shiites, among which the role of prominent Shiite families such as Sadr and Hakim is noteworthy. Based on this, in this research, we seek to analyze the relationship between Ayatollah Mohammad Baqer Sadr and Imam Khomeini and the Islamic Revolution of Iran, after which, what effect did these relationships have on the activities of Hizb al-Dawah al-Islamiya and the political-social atmosphere of Iraq. The findings of the research, which is based on library studies and with a descriptive-analytical approach, show that Ayatollah Sadr established his relationship with Imam Khomeini since his exile to Iraq, and the political correspondence between them indicates strong relations. In the following, Ayatollah Sadr's inspiration from the Islamic Revolution of Iran and his efforts to fight against the Baath regime in Iraq eventually led to a serious conflict with his sovereignty and martyrdom. But it exposed the illegitimacy of Saddam's government and caused the rise of Shiite movements against the government of that time.Keywords: Mohammad Bagher Sadr, Islamic Revolution, Imam Khomeini, Iraq, Iran
-
این نوشتار به مقایسه مردم سالاری دینی در اندیشه سیاسی آیت الله نایینی و امام خمینی می پردازد. مردم سالاری دینی یکی از پرسش های اساسی در ساحت فکر و اندیشه سیاسی ایران معاصر است. در نظام مردم سالاری دینی، محدوده نقش مردم را دین و آموزه های دینی تعیین می کند و مردم در متن دین و در چارچوب موازین دینی ایفای نقش می کنند. بررسی آراء و اندیشه های سیاسی آیت الله نایینی و امام خمینی در حیطه مردم سالاری نشان می دهد که این دو اندیشمند در میان علمای معاصر شیعه، گام های مهمی به سوی سازگاری دولت اسلامی با مبانی نظام های مردم سالاری نشان داده اند. در بطن آرای سیاسی این دو، درک معنایی خاص و بومی از مردم سالاری نهفته است که متناسب با آموزه های کلان دینی بوده است. ساختار اصلی هر دو اندیشه، بر قدرت و پشتوانه مردمی و دینی مبتنی است. همچنین از نظر شکلی، هر دو نظام به لحاظ تیوری در مجموعه نظام های مردم سالار دینی قرار می گیرند.
کلید واژگان: مردم سالاری دینی، اجتهاد، اندیشه سیاسی، امام خمینی، آیت الله نائینی -
نشریه مطالعات تاریخی، پیاپی 74 (پاییز 1400)، صص 123 -138
امام خمینی در جریان مبارزه علیه حکومت پهلوی، از شبکه گسترده و به هم متصل روحانیت بهره برد. در این میان، گروهی از علمای ساکن در نقاط مختلف کشور که از جایگاه علمی، معنوی و اجتماعی بالا برخوردار بوده و به عنوان «علمای بلاد» شناخته می شدند، نقش آفرینی موثری داشتند. آیت الله سید عبدالحسین دستغیب یکی از این علما بود که در انتقال پیام امام خمینی و پیشبرد اهداف نهضت نقش خود را در جنوب کشور ایفا کرد. در این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی، به بررسی زندگی آیت الله دستغیب و نقش او در روند مبارزات انقلاب اسلامی در فارس و به خصوص شهر شیراز پرداخته ایم. حضور او همچنین نقش مهمی در تثبیت انقلاب اسلامی در شیراز داشت. آیت الله دستغیب نخستین امام جمعه بعد از انقلاب در شیراز بود که به دست سازمان تروریستی مجاهدین خلق به شهادت رسید و به عنوان یکی از پنج شهید محراب مشهور شد.
کلید واژگان: امام خمینی، سید عبدالحسین دستغیب، علمای بلاد، انقلاب اسلامی، شیراز -
نشریه مطالعات تاریخی، پیاپی 75 (زمستان 1400)، صص 123 -138
در این مقاله بر اساس اسناد و منابع کتابخانه ای به فعالیت ها و مبارزات آیت الله حسین غفاری آذرشهری پرداخته ایم. آیت الله غفاری از جمله «روحانیان مبارز»ی بود که در حوزه علمیه قم، از آموزه های معنوی و انقلابی استادان این حوزه، به ویژه امام خمینی، بهره مند شد و ذیل گفتمان اسلامی به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. او در این طریق بارها به زندان افتاد و در نهایت تحت شکنجه های سخت ماموران ساواک به شهادت رسید.
کلید واژگان: آیت الله حسین غفاری، ساواک، نهضت پانزده خرداد، امام خمینی، روحانیان مبارز -
در این مقاله به سیر زندگی و فعالیت های سیاسی، اجتماعی و مذهبی آیت الله سید اسدالله مدنی پرداخته ایم. ایشان از مبارزان فعال و انقلابی در سه منطقه همدان، لرستان و آذربایجان در مقطع قبل از انقلاب بوده و پس از انقلاب نیز در تثبیت وضعیت استان های همدان و آذربایجان شرقی و رفع برخی اختلافات و مدیریت برخی اتفاقات نقش بسزایی ایفا کردند و در نهایت نیز به دست یکی از اعضای گروهک منافقین به شهادت رسیدند. سیر مقاله به صورت تاریخی از زندگی نامه آیت الله مدنی است و در این سیر تاریخی به نقاط عطفی همچون فعالیت های سیاسی در آذشهر، مبارزات مذهبی و سیاسی در همدان، خرم آباد و نجف اشرف و تبعیدهای چندگانه ایشان به شهرهایی همچون نورآباد ممسنی، گنبدکاووس، کنگان و مهاباد پرداخته شده است. منبع اصلی مقاله کتاب اسناد ساواک است که از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در سال 1377 منتشر شده است. در کنار این کتاب از خاطرات شفاهی و برخی دیگر از کتب که در حوزه زندگی نامه ایشان نوشته شده و همچنین روزنامه ها و نشریات استفاده شده است.
کلید واژگان: آیت الله اسدالله مدنی، شهید محراب، علمای بلاد، امام خمینی، امام جمعه، همدان -
جنگ مجموعه ای از عوامل موثر است که بر بیشتر ارکان جامعه تاثیر می گذارد، آنها را تغییر می دهد و موجب ساخت ها و نهادهای جدیدی می شود. رشته های مختلف علوم به بررسی جنگ از دیدگاه های مختلف می پردازند. از این میان، جامعه شناسی جنگ به تحلیل های جامعه شناختی از تغییرات ساخت ها و نهادها در وضعیت تهدید و تحت سایه جنگ توجه دارد. امام خمینی (ره) با درک جامع از اسلام و پیروی کردن از مکتب اسلام و انبیاء الهی، با اشراف به دین، جنگ را از نگاه دینی تعریف می کرد. اندیشه اجتماعی امام خدامحور و دین گرا بود و بر دفاع از حریم ارزش های اسلام و قرآن تاکید می کرد؛ به گونه ای که در راس هرم اندیشه دفاعی اش، نیروی خداوند و در قاعده آن، مردم به عنوان سربازان واقعی دفاع از حریم مسلمانان و آزادگان جهان نقش آفرینی می کردند.پژوهش پیش رو به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، ابتدا درصدد یافتن بنیان های جامعه شناسانه تفکر امام (ره) درخصوص جنگ، با توجه به تغییرات کارکردی خاص دوران انقلاب و دفاع مقدس است، سپس کاربرد تاریخ شفاهی را در این موارد بررسی می کند. در همین راستا، تلاش شده است نقش سخنان و پیام های امام در هشت سال دفاع مقدس، به عنوان بهترین منبع ابعاد جامعه شناسی جنگ از دیدگاهشان، بررسی شود.
کلید واژگان: دفاع مقدس، امام خمینی، جامعه شناسی جنگ، تاریخ شفاهیWar is a set of factors that affect most aspects of society, altering them and resulting in new constructions and institutions. Different fields of science investigate war from different perspectives. Among these, the sociology of war studies the sociological analysis of the changes of constructions and institutions in the state of threat and under the shadow of war. With a comprehensive understanding of Islam and following the school of Islam and divine prophets, Imam Khomeini (MBUH) defined war from a religious point of view. The Imam's social thought was God-centered and religious and emphasized defending the privacy of the values of Islam and the Qur'an in such a way that at the top of the pyramid of his defense thought was the power of God, and at its base, people played a role as real soldiers defending the privacy of Muslims and the free people of the world. The present research, using the descriptive and analytical method and library sources, first seeks to find the sociological foundations of the Imam's (RA) thinking about war, considering the specific functional changes during the revolution and Holy Defense, and then examines the use of oral history in these cases. In this regard, the paper attempts to investigate the role of the Imam's words and messages in the eight years of Holy Defense, as the best source of the sociological aspects of war from his point of view.
Keywords: Holy Defense, Imam Khomeini, Sociology of War, Oral History -
نهضت اسلامی ایران به عنوان یکی از بزرگ ترین انقلاب های اجتماعی قرن بیستم به رهبری آیت الله خمینی به پیروزی رسید. در جریان این نهضت ایدئولوژیک و دینی، روحانیت و دیگر اقشار کنشگر جامعه همچون بازاریان و قشر تحصیل کرده در نقاط مختلف کشور نقش پررنگی در پیش راندن مبارزات و اجرای پیام های انقلابی داشتند. شهر قزوین یکی از مراکزی به شمار می رفت که هم دارای صبغه مذهبی فراوان بود و هم مبارزان سرشناسی در آنجا به فعالیت بر ضد حاکمیت پهلوی اشتغال داشتند، لذا انجمن های مختلفی در دو دهه پایانی این رژیم در این شهر تاسیس و به فعالیت پرداختند. هدف این مقاله، معرفی این نهادها، نحوه شکل گیری و محل برگزاری جلسات و نوع عملکرد آنها در سال های نهضت اسلامی است. این نوشتار با روش اسنادی و کتابخانه ای و مصاحبه درصدد پاسخ به این سوال است که علل و روند تشکیل محافل سیاسی- مذهبی شهر قزوین در سال های نهضت اسلامی چه بود و در دو دهه پایانی حکومت پهلوی چه اقداماتی کردند؟ فرض بر آن است که در پی سختگیری های حکومت پهلوی بر مخالفان، در شهرهای مختلف ازجمله قزوین انجمن ها و هیات های مذهبی با گام نهادن در مسیر انقلاب، انجام کارکردهای فرهنگی و آشنا کردن نسل جوان با جنبه هایی از آموزه های مذهبی به حمایت از نهضت اسلامی و جذب بسیاری از مردم به جرگه مخالفان با رژیم پهلوی یاری رساندند.کلید واژگان: نهضت اسلامی، قزوین، هیات های مذهبی، فعالیت های دینی، امام خمینیThe Islamic movement of Iran was one of the biggest social revolutions of the 20th century under the leadership of Ayatollah Khomeini. In the course of this ideological and religious movement, the clergy and other active sections of the society, including the marketers and the educated class, played a prominent role in advancing the struggles and implementing the messages of the revolution. The city of Qazvin was considered one of the centers that had a lot of religious color and famous fighters were active there against the Pahlavi regime, therefore, various associations were established and active in this city in the last two decades of this regime. They paid. The purpose of this article is to introduce these institutions, how they are formed and where meetings are held, and their performance during the years of the Islamic Movement. This article tries to answer the question that what were the causes and process of the formation of political-religious circles in the city of Qazvin during the years of the Islamic movement and what actions did they take in the last two decades of Pahlavi rule? It is assumed that following the strictness of the Pahlavi government on the opponents, in various cities including Qazvin, religious delegations and delegations will perform cultural functions by stepping on the path of revolution and introduce the young generation to the aspects of education. Religious groups supported the Islamic movement and attracted many people to the Jirga against the Pahlavi regime.Keywords: Islamic movement, Qazvin, Religious Groups, religious activities, Imam Khomeini
-
از آخرین تلاش های شاه برای حفاظت از سلطنت، تشکیل «شورای سلطنت» بود. شاه پس از تعیین شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر، اقدام به تعیین اعضای شورای سلطنت کرد. در این میان برخی مدعی عضویت آیت الله مطهری در این شورا و نقش آفرینی او در تشکیل آن بوده اند. این موضوع بار ها در سال های نخست انقلاب اسلامی در برخی رسانه های مطرح شد. در این مقاله ابتدا مسایل مربوط به تشکیل شورای سلطنت در سال 1357 و سابقه تاریخی و ریشه های آن در قانون اساسی مشروطه مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت به بررسی و تحلیل ادعای عضویت آیت الله مطهری و نقش آن در شورای سلطنت پرداخته است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که آیت الله مطهری نه تنها عضو این شورا نبوده، بلکه نقشی هم در تاسیس یا تعیین و پیشنهاد اعضای آن نداشته است.
کلید واژگان: شورای سلطنت، آیت الله مطهری، امام خمینی، شاه، مشروعیت سیاسی، شورای انقلاب اسلامی -
در این مقاله، یکی از مسایل مبتلابه اجتماعی، تحت عنوان «حق طلاق زوجه» یا «وکالت زوجه در طلاق»، از بعد فقهی و حقوقی، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق حکم اولیه، طلاق در دست مرد است. یکی از موجبات طلاق در فقه امامیه، طلاق به درخواست زوجه، است و «وکالت زوجه در طلاق»، راه حلی فقهی برای تعدیل اختیار مطلق زوج در طلاق، می باشد. مشهور فقهای امامیه از جمله صاحب جواهر بر این عقیده هستند که وکالت در طلاق، صحیح است، اعم از اینکه، این وکالت، به زوجه داده شود یا به غیر زوجه (شخص ثالث)، و اعم از اینکه وکالت، به طور مطلق باشد یا مشروط. در برابر قول مشهور، قول شیخ طوسی است. طبق دیدگاه امام خمینی(ره)، وکالت در طلاق، صحیح است، اعم از اینکه، این وکالت، به زوجه داده شود یا به غیر زوجه (شخص ثالث)، و اعم از اینکه وکالت، به طور مطلق باشد یا مشروط. قانونگذار، به تبعیت از قول مشهور فقهای امامیه، ماده 1119 قانون مدنی را تشریع نمود. اکنون، طبق شروط ضمن عقد نکاح مندرج در سند نکاحیه، زوجه می تواند در صورت تحقق هر کدام از شروط دوازده گانه و اثبات آن در دادگاه، از وکالت در طلاق، استفاده و خودش را مطلقه نماید. این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی، تهیه و از چهار قسمت تشکیل شده است. فقهای امامیه با عبارتی کوتاه و گویا، وکالت را به «إستنابه فی التصرف» یعنی نایب گرفتن در تصرف، تعریف کرده اند. امام خمینی، در تعریف وکالت گوید: «و هی تفویض امر إلی الغیر لیعمل له حال حیاته، او إرجاع تمشیه امر من الامور إلیه له حالها.»: وکالت، سپردن کاری به دیگری است تا وکیل، آن را در حال حیاتش، برای موکل، انجام دهد؛ یا ارجاع دادن تمشیت (راه انداختن) امری از امور برای او در حال حیاتش به دیگری میباشد. طبق ماده 656 قانون مدنی: «وکالت، عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری، نایب خود می نماید.» بر اساس ماده 679 قانون مدنی، در 2 صورت، موکل نمی تواند وکیل را عزل کند: 1 وکالت وکیل در ضمن عقد لازمی، شرط شده باشد؛ 2 عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازمی، شرط شده باشد. امروزه، در سند محضری وکالت بلاعزل، غالبا از صورت دوم، استفاده می گردد. اهم نتایج پژوهش، عبارتند از: جواز وکالت زوجه در طلاق، بطلان شرط «حق طلاق».کلید واژگان: وکالت در طلاق، حق طلاق، شرط ضمن عقد، امام خمینی
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.