جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه
تکرار جستجوی کلیدواژه فقها در نشریات گروه علوم انسانی
فقها
در نشریات گروه تاریخ-
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، سال پنجاه و چهارم شماره 1 (پیاپی 112، بهار و تابستان 1400)، صص 137 -153از سده سوم ق، به موازات شکل گیری سازمان ها و نظم اجتماعی، حسبه نویسی نیز در حال تکوین بود و تا سده نهم ق با فراز و نشیب هایی تداوم یافت. عوامل متعددی همچون نگرانی از انحرافات، امربه معروف و انتقال تجربه در نگارش این گونه منابع نقش داشته و از مولفه های مذهبی در قالب رویکردهای فقهی و مسایل محلی متاثر شده است. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا با روش توصیفی تحلیلی و منابع کتابخانه ای، علل نگارش، مولفه های تاثیرگذار و ویژگی های حسبه نویسی تا سده نهم ق بررسی و به این پرسش ها پاسخ داده شود: عوامل، زمینه ها و مولفه های موثر بر تکوین و تداوم حسبه نویسی در تمدن اسلامی چه بود؟ علل چندی مانند رونق شهرنشینی و پیچیدگی روابط اجتماعی، نگرانی های دینی و انتقال تجربه، زمینه نگارش چنین آثاری را پدید می آورد و رویکرد فقهی، مسایل محلی و جایگاه نویسندگان، موجب تفاوت هایی میان آثار موجود در این باب شده است.کلید واژگان: حسبه، علل و عوامل، فقها، محتسب، محتواAfter the nine century AD, following the flourishing of Islamic civilization and the need to establish law and order in the society, Hisbah was introduced and developed in Islamic society until the fifteenth century AD. The primary motivation in composing the treatises on this subject was preventing the society perversion by the idea of "enjoin good and forbid wrong" influenced by jurisprudential approach and local issues. In this paper, applying the descriptive-analytical method on textual, historical sources, we try to analyze the motivations and components of the Hisbah treatises in Islamic civilization. The prosperity of urbanization and the complexity of social relations motivated the religious government to transfer the experience in the jurisprudential approach on local issues via the Hisbah treatises.Keywords: Hisbah (ḥisbah), muḥtasib, jurisprudential approach, Islamic civilization
-
فصلنامه تاریخ اسلام، پیاپی 85 (بهار 1400)، صص 67 -100امام سجاد(ع) (61-94ه.ق.) تاثیر فراوانی بر فقهای عصر خویش داشت و بسیاری از آنان را می توان از اصحاب آن حضرت برشمرد. اصحاب فقیه امام سجاد(ع) طیف گسترده ای از عالمان شیعه و سنی در مناطق مختلف و با گرایش های علمی متفاوت بودند. این مقاله با هدف نشان دادن گرایش علمی و تبین جایگاه علمی اصحاب فقیه امام سجاد(ع) به گونه شناسی دانشی آنان می پردازد و با توجه به داده های تاریخی به این نتیجه می رسد که اصحاب فقیه امام سجاد(ع) علاوه بر فقه، در دانش های دیگر هم جایگاهی ویژه داشتند و با توجه به روایات باقی مانده از آن ها، می توان آنان را در گروه های فقیه مفسر، فقیه متکلم، فقیه محدث و فقیه مورخ طبقه بندی کرد.کلید واژگان: امام سجاد(ع)، دانش های اسلامی، علمای شیعه، فقها، عصر امویHostory of Islam, Volume:22 Issue: 85, 2021, PP 67 -100Imam Sajad (PBUH) had considerably affected on the jurisprudents of his era and many of them are considered as his followers. Jurisprudent followers of Imam Sajad (PBUH) were an extensive group of Shiite and Sunnite scholars in various areas with different scientific tendencies. This article investigates the scientific typology of these followers with the purpose of clarifying their scientific tendency and position. Considering the historical data, it is concluded that Imam Sajad’s followers were of position in other sciences in addition to jurisprudence and regarding the remained narrations of them, they can be classified into the groups of interpreter jurisprudent, theologian jurisprudent, traditionist jurisprudent and historian jurisprudent.Keywords: Imam Sajad (PBUH), Islamic science, Shiite Scholars, jurisprudents, Omayyad Era
-
بغداد، مرکز خلافت عباسی در قرن ششم و هفتم ق با مراکز علمی و فرهنگی، حضور علماء و دانشمندان، تضارب آرا و عقاید مذهبی، جنب و جوش علمی، تاریخ درخشانی را در حوزه فرهنگی رقم می زد. در این میان، تصوف نیزگسترش یافت و با حضور مشایخ صوفیه در رباط ها هیات منظمی به خود گرفت. اینکه تصوف هویت یافته در رباط های بغداد تحت تاثیر کدام متغیرها بوده است، بررسی ها حاکی از نقش حمایتی خاندان خلافت، کارگزاران دولت و فقهای شافعی و مشایخ صوفی در بنای رباط ها و نقش تعلیمی فقها و محدثان شافعی، حنفی و حنبلی در جهت دهی آموزه های تصوف و حضور فعال زنان در تعلیم و اداره رباط ها است. فاصله گرفتن تصوف از مدار اصلی و سوگیری آن به سمت عامه، علمای قشری مذهب و سیاست مداران نیز پی آمد شرایط حاصله است. همچنین تاثیر مکتب خراسان و مهاجرت مشایخ و علاقمندان تصوف از ایران و خراسان به بغداد و بالعکس زمینه تعامل این دو مشرب صوفیانه بر مدار شریعت را بیشترفراهم نمود. مقاله حاضر که با روش توصیفی تحلیلی تنظیم شده، بررسی وضعیت تصوف را در بغداد با محوریت رباط ها و مشایخ پی جویی خواهد نمود.کلید واژگان: رباط، تصوف، بغداد، فقها، مشایخ صوفیهBaghdad, the center of the Abbasid Caliphate in the sixth and seventh centuries AH, with the growth of scientific and cultural centers, the presence of scholars, Scientists and the conflict of views and opinions of religious differences with scientific motion marked a brilliant history in the cultural field. Meanwhile, Sufism, with the presence of Sufi sheikhs, its expansion and function in the monasteries found a regular framework. The purpose of this study is to survey which variables have been influenced by the identified Sufism in Baghdad's monasteries. The findings indicate the supportive role of the caliphate family, government agents and Shafi'i jurists and Sufi sheikhs in the construction of monasteries and the educational role of Shafi'i, Hanafi and Hanbali jurists and narrators in Sufi teachings and the active presence of women in teaching and managing monasteries. The distance of Sufism from the main orbit and its bias towards the general public and the religious scholars was also a result of the current situation. The influence of the Khorasan School and the emigration of sheikhs and Sufism enthusiasts from Iran and Khorasan to Baghdad indicate the interaction of these two Sufi schools on the orbit of Sharia. The present paper, compiled by descriptive-analytical method, will search the situation of Sufism in Baghdad with a focus on monasteries and sheikhs.Keywords: Baghdad, Sufism, Monastery, Jurists, Sufi sheikhs
-
سلسله مملوکی توسط گروهی از بردگان ترک پدید آمد. آنها به عنوان رهبران نظام سیاسی فاقد مشروعیت، برای کسب اعتبار از نهاد دین و نخبگان مذهبی بهره بردند. این مقاله با رویکرد تاریخی-تحلیلی در پی پاسخ به پرسش چگونگی و چرایی ارتباط سلاطین مملوکی و فقیهان برآمده، تا نشان دهد که حاکمیت و فقها در راستای مقاصدی که داشتند، ارتباطی دو سویه برقرار کردند. با مطالعه منابع این دوره چنین برداشت می گردد که، سلاطین مملوکی جهت کسب مشروعیت سیاسی و دینی از ارتباط با فقها بهره بردند. در این راستا، آنها خلافت عباسی را احیا کردند و به عنوان حامیان خلافت و مسلمین، از اصل جهاد کمک گرفتند. حمایت از ایدیولوژی اهل سنت و جلب نظر نخبگان دینی عامل دیگری بود که ممالیک از آن استفاده کردند و این سبب پایداری قدرت آنها در برابر توطیه های داخلی و خارجی شد و علاوه بر کسب موقعیت ممتاز اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برای علما به مرور سبب گسترش فساد در نهاد دین گشت.
کلید واژگان: سلاطین مملوکی، مناسبات، نهاد دین، فقها، مشروعیتA turning point in Mamluk history, the third reign of Al- Nasir ibnn Qalawun, 1995, Amalia Levanoni, Leiden, New York, Koln, Instigators in doing good: power, piety, patriarchy, and royal women’s charitable endowments in Bahri Mamluk Cairo, 2013, Alexis Anne Lefort, The university of Texas at San Antonio, department of Anthropology Manners and Customs at the Mamluk Court, 1984, Karl Stowasser, Muqarnas, Vol. 2, the art of the Mamluks ,Brill Popular responses to Mamluk fiscal reforms in Stria, 2008-2009, Bethany J. Walker, Bulletin d'études orientales, institut Francais du Proche-Orient Slaves, Wealth and Fear: An Episode from Late Mamluk-Era Egypt, 2009, Nur Sobers Khan, Oriens
Keywords: Mamluk Sultans, relationships, religion, Faqihs, legitimacy -
یکی از مباحث پرچالش در حقوق کیفری اسلام، مجازات اعدام حدی در زمان غیبت است. مسئله این است که آیا در زمان کنونی، یعنی زمان عدم حضور امام معصوم، بازهم اعمال مجازات اعدام الزامی است یا خیر؟ با بررسی رویکرد فقهای بزرگ امامیه در قبال مجازات های حدی، مشخص می گردد که دراین باره دست کم سه نظریه ی متفاوت وجود دارد . تعدادی از فقها مانند شیخ مفید، شهید اول، شهید ثانی و امام خمینی به طور مطلق قایل به جواز همه ی مجازات های حدی اعم از اعدام و غیر اعدام، در زمان غیبت هستند. این فقها به چند دلیل از جمله اطلاق ازمانی ادله حدود تمسک می کنند. برخی دیگر از بزرگان مثل سید مرتضی، شیخ طوسی و محقق حلی به کلی قایل به عدم جواز هستند، یعنی اعمال هیچ یک از مجازات های حدی (اعدام و غیراعدام) را در زمان غیبت جایز نمی دانند. برخی از ایشان اقامه حدود را از واجبات ایمه می دانند و برخی به قاعده درا استناد می کنند. تعدادی دیگر مانند صاحب جواهر و صاحب ریاض المسایل اصل اعمال مجازات را جایز می شمارند، منتها در مجازات های سنگینی مثل اعدام قایل به احتیاط هستند. به نظر ما ، ازیک طرف ادله و قواعد مستند فقهی در مورد سلب حیات افراد وجود دارد که احتیاط را توصیه می کنند و ازطرف دیگر، نظرات فقهایی وجود دارد که اعمال مجازات را جایز شمرده اند. ازاین رو، به نظر می رسد برای جمع نظرات بزرگان از فقها و قاعده ی احتیاط در دماء، می توان گفت که مجازات های حدی در زمان غیبت باید جاری شوند، به جز مواردی که مستوجب سلب حیات هستند. در این موارد، باتوجه به مبانی فقهی و نظرات فقهایی که قایل به عدم جواز اقامه حدود در زمان غیبت هستند، و همچنین فقهایی که قایل به عدم جواز مجازات اعدام حدی در زمان غیبت هستند؛ باید به مجازات های معادل تعزیری اکتفا شود. همچنان که فقهای قایل به جواز نیز در برخی موارد مثل رجم که اجرای مجازات موجب وهن اسلام باشد، تبدیل مجازات را اجازه می دهند.کلید واژگان: رویکرد، فقها، اعدام، حدود، معادل
-
بررسی و واکاوی اصلاحات یعقوب پادشاه، از زاویه اقدامات فقیه- دیوان سالاران حاضر در ساختار حکومتی و تشکیلاتی آق قویونلوها، روشنی زیادی بر ابهامات موجود در مبانی فکری این اصلاحات، می افکند، درواقع، زمینه سازی و پی ریزی مقدمات این اصلاحات را باید در تفکرات و آراء فقهایی دانست، که وظایف دیوانی و دیوان سالاری را نیز بر عهده گرفته بودند، از این روی، ایشان فقه اسلامی، که تفکراتشان از آن سرچشمه گرفته و در عرصه آن بالنده شده بودند را، در ارتباط با جنبه های مختلف اصلاحات، به کار گرفته، به این برنامه رنگ و صبغه شریعتمدارانه دادند، و این ویژگی، یعنی فقاهتی بودن مبانی اصلاحات، جزء لاینفک آن گردید، به طوری که چه در بخش اصلاحات اقتصادی و چه در بخش اصلاحات اجتماعی، این رویکرد، به وضوح خودنمایی می کند، در این میان حضور مستقیم و غیر مستقیم اندیشه های فقیه - دیوان سالارانی نظیر قاضی عیسی ساوجی، شیخ علی صدر، علامه جلال الدین دوانی و فضل الله روزبهان خنجی، در نظریه پردازی، تدوین و اجرای برنامه اصلاحات، شایان توجه است و عنایت به این رویکرد از جانب این گروه، سبب گردید که ایشان در قوالب مختلف، آراء و اندیشه های خود را عرضه نمایند.
در این نوشتار، نگارنده در پی درک این موضوع است که اصلاحات یعقوب پادشاه، از نظرگاه آراء و اندیشه های فقیه دیوان سالاران، چگونه مورد بررسی قرار گرفته است؟ فرضیه این نوشتار بدین ترتیب است که اندیشه های فقهای دیوان سالار عصر یعقوب پادشاه، در اصلاحات وی غلبه داشته است.
روش تحقیق این نوشتار، با توجه به ماهیت موضوع، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است، درارتباط با پیشینه تحقیق نیز باید اشاره شود که، تحقیقات متعددی در قالب مقاله و کتاب دراین ارتباط انجام گرفته، که وجه غالب آنها، بررسی این اصلاحات از منظر نظم ایرانی و تمرکزگرایی دیوانی است، ازجمله این تحقیقات می توان به مقاله ابوالحسن فیاض انوش باعنوان «اصلاحات قاضی صفی الدین عیسی ساوجی در دوران سلطان یعقوب آق قویونلو» مقاله ولادیمیرمینورسکی تحت عنوان «The Aq-qoyunlu and Reforms»، مدخل «آق قویونلو» در دایره المعارف بزرگ اسلامی، نوشته رضا رضازاده لنگرودی و کتاب «تاریخ فراموش شده ایران در دوره سلطان یعقوب آق قویونلو»، نوشته هدی سیدحسین زاده، اشاره نمود.کلید واژگان: اصلاحات، یعقوب پادشاه، فقها، دیوان سالارانReview and Analysis Sultan Yaqub Reform, From the perspective of Jurists-Bureaucratics in The Ag QoyunluDynestyorganizational structure and governance ,Clearly ambiguities in the concept reforms. In fact, Preparations of these terms must be in the thoughts and opinions of jurists,that undertaken Administrative and bureaucratic,So,ued Islamic jurisprudence for various aspects of reform, And this feature was an integral part of it, so is known in that economic reforms and social reforms, The direct effect and indirect effect Jurists-Bureaucraticsthoughts such as QaziIssaSavoji, Shaikh Ali Sadr, Jalal AldinDavani And FazlalahRozbahanKhonji in theory, elaboration and implementation of the reform was significant. And according to this attention by these groups promoted to submit their Idas.Keywords: Reforms, Sultan Yaqub, Jurists, Bureaucratics -
در آستانه غیبت دوازدهمین امام شیعیان امامیه، سخت گیری های فوق العاده ای از سوی عباسیان برای شیعیان اعمال می شده است. در این شرایط، یکی از مهم ترین اقدامات امام هادی (ع) ، زمینه سازی برای غیبت حضرت مهدی (عج) بوده است. روایات فراوانی از پیامبر (ص) و امامان پیش از امام هادی (ع) در مورد غیبت امام دوازدهم نقل شده است؛ اما در عصر امام هادی (ع) ، فرآیند زمینه سازی برای غیبت، وارد عرصه عملیاتی شد. امام هادی (ع) با استفاده از ابزارهایی که در اختیار داشت، در کنار اطلاع رسانی این واقعه مهم، سازوکاری برای بهره مندی شیعیان از وجود امام غائب در دوران غیبت صغری و از فقهای جامع الشرائط در عصر غیبت کبری فراهم نمود.
در این پژوهش، سعی می شود با تحلیل داده های کتابخانه ای، ضمن بررسی اقدام های انجام شده توسط امام هادی (ع) در مورد زمینه سازی برای غیبت، نتایج حاصل از این فعالیت ها درباره معرفی فقها به جامعه شیعیان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
کلید واژگان: امام هادی (ع)، غیبت کبری، غیبت صغری، فقها، سازمان وکالت -
ذهبیه، سلسله صوفیانه شیعی بود که در تمامی دوران حکمرانی صفویان در ایران حضور داشت و در عرصه های اجتماعی – سیاسی ایفای نقش کرد. این طریقت نسبت به دیگر سلسله های صوفیانه عصر صفوی اعم از شیعه و سنی، در طول حیات خویش، فراز و فرود کمتری داشته است. با این وجود روابط آنان با دولت صفوی، تحت تاثیر شرایط سیاسی و مذهبی جامعه ایران عصر صفوی را می توان به سه دوره متمایز تقسیم کرد. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و استفاده از متون اصلی تاریخی و طریقتی در پی پاسخ برای این پرسش است که فعالیت های سیاسی- اجتماعی طریقت ذهبیه و تعامل آن با شاهان صفویه چگونه بوده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که می بایست دلایل تمایز این سلسله با سلسله های صوفیانه دیگر را در 1- نزدیکی و قرابت سلسله صفوی با ذهبیه 2- تلاش ذهبیه در جهت حفظ و تثبیت حکومت صفوی3- تلاش در جهت احیاء صبغه صوفیانه دولت صفوی و نپذیرفتن مقامات دیوانی و درباری و در نهایت4 - سلوک عرفانی معتدل از جمله دلایل تمایز این سلسله با طریقت های دیگر بود.کلید واژگان: واژکان کلیدی: ذهبیه، صفویه، تشیع، گفتمان، فقهاZahabiya was a Shia Sufi genealogy practiced during the whole Safavid rule in Iran. It played various roles in the social and political arenas. This genealogy experienced fewer ups and downs in comparison with the other genealogies such as Shia or Sunni, in the Safavid era. Its relationship with the Safavid dynasty, under the influence of the religious and political conditions of Iran, could be divided into three distinct periods. Using a descriptive-analytical approach, relying on library resources and implementing original historical and Sufi texts, this research tried to find an answer to these questions: What were the socio-political activities of the Zahabiya genealogy?, and How was their interaction with the Safavid kings? The findings indicated that this genealogy was different from the other Sufi genealogies because of the four following reasons: 1 the proximity of the Safavid dynasty to the Zahabiya 2-Zahabiya''s efforts to save and stabilize the Safavid dynasty 3- Zahabiya''s attempts to resurrect the Sufi background of the Safavid dynasty and their refusal to accept positions in the court and the government, and eventually 4- Zahabiya''s mild mystic behaviors.Keywords: Zahabiya, Safavid, Shia, Conversation, Jurists
-
It is about a century that the issue of womens holding high-level political positions has been a matter of controversy, having its own advocates and opponents. There is a general agreement that the managerial positions at macro levels have been being held by only the male authorities. Thus, being engaged with masculine views, they cannot rightfully perceive womens needs and problems. Therefore, it is vital for the other half of the society to take part in macro decisionmaking managerial jobs in order to pay due attention to their own needs. So, this article aims at discussing the matter by scrutinizing the competency and qualification of women in handling special political positions, like presidency, with a reference to legal and juridical evidence. Drawing on the principle law of Permit, nobody can be deprived of their rights unless the restriction is explicitly stated in the constitution. Thus, the findings of this applied review study favor womens holding macro managerial positions. As a result, there is no legal or juridical prohibition or restriction for women to be the president.Keywords: Masculinity, Presidency, Judgment, Jurists, Constitution
-
بررسی تاریخ جریان های فکری نقش مهمی در شناخت تحولات سیاسی و اجتماعی تاریخ اسلام ایفاء می کند. معتزله یکی از مهمترین گرایش های فکری قرون اولیه اسلامی هستند که ویژگی برجسته ایشان عقل گرایی آنها بود. ایشان که نقش به سزایی در باروری اندیشه اسلامی بازی کردند در بخشی از عصر عباسیان یعنی دوران خلافت مامون، معتصم و واثق به عنوان ایدئولوژی حاکم بر مخالفان خود که عمدتآ فقها و محدثان اهل سنت بودند سخت گیری آغاز کرده و با ابزار قدرت، سعی در اشاعه تفکر خود نمودند که واکنش هایی در پی داشت. دوره مورد بحث که به «محنه» معروف گشت موضوع بررسی مقاله حاضر است.
کلید واژگان: عباسیان، مامون، معتصم، واثق، معتزله، محنه، اهل حدیث، فقهاThe study of the history of various schools of thought plays an important role in coming into grasps with social and polictical developments in Islamic history. The Mutazilah school, with its prominent feature of rationalism, was one of the most important trends of thought in early Islamic centuries. The mutazilites who played a major role in advancing Islamic thought became the dominant ideological force in part of the Abbasid period during Mamun and Mutasim's rules. At their peak of power, they adopted a strict policy against their opponents, mainly the Sunni jurists and hadith relators who reacted negatively to the pressures, and tried to spread their line of thought through means of power at their disposal. This period, known as "Mihnah", or "Hardship", is the subject of study of this investigative article.
نمایش نتایج بیشتر...
نکته
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.