محمدرضا پهلوی
در نشریات گروه تاریخ-
ایران و عثمانی، پس از رقابت و درگیری های مختلف با یکدیگر در دوران پیشامدرن، در نیمه دوم قرن نوزدهم و ربع اول قرن بیستم، در مسیر تکاپو برای دست یافتن به تجدد، فرآیند تاریخی مشابهی را طی کردند. پس از به قدرت رسیدن آتاتورک در ترکیه و رضاخان در ایران، مناسبات دو کشور در مسیر جدیدی قرار گرفت. ورود این دو کشور به جمع علاقه مندان به تجدد و تلاش آشکار آن ها در نزدیکی به تمدن غرب، زمینه ساز علایق مشترک سیاسی و فرهنگی میان آن ها گردید. گام های نخست ایران و ترکیه در توسعه روابط یکدیگر، بیشتر معطوف به اقدامات فرهنگی همچون تبادل دانشجو و استاد و نیز متون با ارزش ادبی و تاریخی بود. این روند با وقوع جنگ جهانی دوم ادامه نیافت و توجه دو کشور بر مسائل داخلی متمرکز شد. پس از پایان جنگ و شکل گیری دنیای دوقطبی، به ویژه با توجه به فضای جنگ سرد، دو کشور که اینک متحد آمریکا به حساب می آمدند درصدد برقراری روابط صمیمانه برآمدند. بنا به همین ملاحظات، روابط خود را در چارچوب توافق نامه هایی مانند پیمان های بغداد، سنتو و سازمان همکاری عمران منطقه ای (RCD) توسعه دادند و توسعه روابط فرهنگی را هم در دستور کار قرار دادند. در سال 1959 م. / 1337 ه.ش. یک قرارداد فرهنگی بین طرفین به امضا رسید که چارچوب روابط فرهنگی دو کشور را مشخص کرد. در این دوره انجمن ها و موسسه هایی همچون انجمن دوستی ترکیه و ایران، انجمن دوستی و روابط فرهنگی ایران و ترکیه، انجمن دوستی و فرهنگ زنان ترک-ایرانی، انجمن دوستداران همکاری عمران منطقه ای، با ابتکار برخی از دولتمردان، روشنفکران و بازرگانان برجسته به منظور بهبود و پیشرفت روابط فرهنگی دو کشور تاسیس گردید. هدف این مقاله بررسی روابط فرهنگی بین ایران و ترکیه در دوره محمدرضا پهلوی با تکیه بر انجمن ها و موسسه های فرهنگی است؛ و با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع اسنادی و کتابخانه ای نوشته شده است. این مقاله برای نخستین بار، به طور همزمان از اسناد ایرانی و ترکی و نیز پژوهش های انجام شده در هر دو زبان، به شکل گسترده استفاده کرده است.
کلید واژگان: ایران، ترکیه، محمدرضا پهلوی، جنگ سرد، بلوک غربIran and Ottoman Empire passed through a similar historical process while trying in the path toward achieving of modernity after various competitions and involvements with each other in post-modern era at the second half of 19th century and first quarter of 20th century. After taking power by Ataturk in Turkey and Pahlavi First in Iran, these ties were placed in a new trend between two countries. Entry of these two countries into interest group of modernity and their overt attempts to approach to the Western Bloc prepared the ground for common sociopolitical interests among them. The first steps taken by Iran and Turkey in developing relations with each other were mainly tended to some cultural measures e.g. exchange of students and teachers and also texts with literary and historical values. During World War II, this trend did not continue and both countries concentrated their attention on political and security issues. After the end of the War and formation of Bipolar World, especially with respect to the climate of Cold War, two countries, which were now assumed as US allies, tended to establish cordial relations. Based on these considerations, they developed relations with each other within framework of some accords e.g. Baghdad Treaty, Central Treaty Organization (CENTO) and Regional Cooperation for Development (RCD) Organization and they put development of cultural relations on their agenda. A cultural treaty was signed among both sides in 1959 (1337h.s) which specified the framework of cultural relations among both countries. Several associations and institutions were established and innovated by some of statesmen, intellectuals and leading merchants to improve and advance cultural relations between two countries at this period such as Iran-Turkey Friendship Association, Association of Friendship and Cultural Relations among Iran and Turkey, Turk-Iranian Females Friendship and Culture Society, Association of Adherents of Regional Cooperation for Development (RCD). The present paper aims to analyze cultural relations among Iran and Turkey during era of Mohammad Reza Pahlavi (Shah) by focusing on cultural associations and institutions and it has been written using descriptive-analytical method and based on documented and librarian sources. Persian and Turkish documents as well as conducted studies have been widely and simultaneously utilized in both languages in this paper for the first time.
Keywords: Iran, Turkey, Mohammad Reza Pahlavi, Cold War, Western Bloc -
علی امینی در دوران زندگی خود وارد عرصه های مختلف سیاست شد. وی با توجه به جایگاه سیاسی اش موردتوجه آمریکا قرار گرفت و به همین دلیل با حمایت آمریکا به نخست وزیری رسید. او در طول صدارت خود اقدامات مهمی انجام داد. اصلاحات ارضی که برنامه ای از سوی کندی، رئیس جمهور ایالات متحده، بود به وی سپرده شد و همین امر موجب اختلاف های بیشتر او با شاه شد، زیرا شاه به دنبال انجام این اصلاحات به نفع خود بود. بنابراین زمانی که امینی سعی می کرد تا اصلاحات را به اجرا درآورد، محمدرضا پهلوی در تلاش بود تا در سفر خود به آمریکا، اصلاحات ارضی خود را به نام خود تمام کند. درنتیجه ادامه اصلاحات به دست شاه افتاد و امینی برکنار شد. هدف این مقاله، تحلیل تضادهای سیاسی محمدرضا شاه و علی امینی است. سوال پژوهش حاضر عبارت است از اینکه چرا محمدرضا پهلوی از حمایت آمریکا از امینی بیمناک بود و سعی کرد تا اصلاحات ارضی به اسم امینی تمام نشود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد، شاه از قدرت زیاد امینی به دلیل ترس ازدست دادن سلطنت وحشت داشت و تلاش کرد تا قدرتش حفظ شود. روش گردآوری منابع در این پژوهش مطالعه اسناد و مدارک و مطالعه کتابخانه ای است.کلید واژگان: علی امینی، محمدرضا پهلوی، اصلاحات ارضی، آمریکا، انقلاب سفیدAli Amini entered different fields of politics during his life. Due to his political position, he was noticed by America and because of this, he became the prime minister with the support of America. He took important actions during his chancellorship. Land reform, which was a program from Kennedy, the president of the United States, was entrusted to him, and this caused him to have more troubles with the Shah. Because the king wanted to make these reforms for his own benefit. So, when Amini was trying to implement reforms, Mohammadreza Pahlavi was trying to finish his land reforms in his name during his travel to America. As a result, the continuation of reforms fell into the hands of the Shah and Amini was dismissed. The purpose of this article is to analyze the political conflicts between Mohammad Reza Shah and Ali Amini. The question of the current research is why Mohammad Reza Pahlavi was afraid of the American support for Amini and tried to prevent land reforms in the name of Amini? The findings of the research show that the Shah was afraid of the great power of Amini and fear of losing the monarchy and tried to preserve his power. The method of gathering resources in this research is the use of documents and library resources.Keywords: Ali Amini, Mohammad Reza Pahlavi, Land Reforms, America, Prime Minister's White Revolution
-
در این مقاله زندگی و اقدامات نعمت‌الله نصیری (1357-1289) در دوران حکومت پهلوی بررسی شده است. نصیری در قامت یک عنصر نظامی وفادار به شاه، در مناصب گوناگون از فرماندار نظامی تهران و رییس شهربانی، در زمان جنبش 15 خرداد، تا ریاست بر ساواک در مناصب اطلاعاتی و امنیتی حکومت پهلوی ایفای نقش کرد. سازمان ساواک 22 سال فعالیت داشت که بیشتر آن، یعنی حدود 14 سال، را نصیری رییس بود. نصیری به‌رغم خدماتی که با سرکوب آزادی‌خواهان ایرانی برای تثبیت و تحکیم حکومت پهلوی انجام داد، به این دلیل که اقدامات ساواک یکی از علل نارضایتی نیروهای انقلابی بود، از ریاست ساواک برکنار و به سفیری ایران در پاکستان منصوب شد. اما اندکی بعد شاه برای درامان ماندن از امواج انقلاب، او را به کشور فراخواند و زندانی کرد. نصیری پس از انقلاب به دلیل اقدامات و جنایت‌هایی که کرده بود به اعدام محکوم شد.
کلید واژگان: نعمت الله نصیری، ساواک، پهلوی دوم، محمدرضا پهلوی -
تاریخ معاصر ایران به ویژه در دوره پهلوی عرصه کنشگری رجال سیاسی و نظامی بوده است و لذا برای تبیین و تحلیل تحولات این دوره، شناخت نقش و عملکرد این رجال امری ضروری به شمار می رود. سرلشکر قرنی ازجمله شخصیت های مهم و چالش برانگیز در میان نظامیان می باشد که در ارتش به فعالیت پرداخت و بعد از کودتای 28 مرداد، مدارج ترقی در عرصه نظامی را طی کرد. در نیمه دوم دهه 1330 ش. بنای کودتایی علیه محمدرضاشاه گذاشته شد که سرلشکر قرنی هم به شرکت در آن متهم شد. بررسی حیات و اقدامات قرنی در این رخداد، مسئله نوشتار حاضر است. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه ای و مصاحبه، درصدد پاسخ دادن به این پرسش بوده که نقش و جایگاه محمد ولی قرنی در نقشه کودتای ضد پهلوی دوم چه بود؟ یافته ها نشان می دهد که اگرچه قرنی پیش از کشف نقشه کودتا، با مخالفان شاه، ارتباط برقرار کرده و از فساد و ناکارآمدی موجود در ارکان سیاسی و نظامی رژیم پهلوی گله مند بود، اما تنها رهبر و رییس مخالفان به شمار نمی رفت و او قربانی دسیسه گری و رقابت کشنده رجال سیاسی و نظامی با یکدیگر و تلاش برای نزدیکی به شاه گردید که در دهه 1330 ش. افزایش چشمگیری یافته بود.
کلید واژگان: ارتش، محمدرضا پهلوی، آمریکا، کودتا، محمدولی قرنیContemporary history of Iran, especially during the Pahlavi period, has been the field of activity of political and military men.Therefore to explain and analyze the developments of this period, it is necessary to know the role and performance of these men.Major General Qarani is one of the most important and challenging figures in the military who served in the army and after the coup of August 28, he obtained high military ranks.In the second half of 1330 SH decade a coup was hatched against Mohammad Reza Shah, in which Major General Qarani was also accused of participating.The study of the life and actions of Qarani in this event is the subject of the present paper.This article, using a descriptive-analytical method and relying on library documents and resources and interviews, seeks to answer this question: what was the role and position of Mohammad vali Qarani in the plan of the second anti-Pahlavi coup?The findings show that although Qarani had been in contact with the king's opponents before the coup plot had been discovered and he was complaining the corruption and inefficiency in the political and military elements of the Pahlavi regime, he was not the only leader of opponents and was a victim of killing conspiracy and rivalry of political and military men who tried to get closer to the king, an strategy which had dominated in 1330s dramatically.
Keywords: army, Mohammad Reza Pahlavi, USA, coup, Mohammad vali Qarani -
محمدرضا پهلوی در 8 خرداد 1331 به منظور مبارزه با هرگونه تهدید خارجی و یا سرکوب مخالفان سلطنت، فرمان تاسیس سازمان کوک را صادر نمود. اعضای این سازمان که در آغاز خود را تابع مرام برادری می دانستند، با تاسیس جمعیت های وابسته به خود، بر این باور بودند که با توسعه فعالیت خود در سطح شهرها و روستاها، به تامین منافع ملی یاری برسانند. مهمترین مسئله ما در مقاله حاضر ضمن تعمق در مناسبات تشکیلاتی سازمان کوک، بررسی عملکرد این سازمان و جمعیت های وابسته به آن از منظر تامین اهداف یاد شده در بالا می باشد. با استفاده از اسناد آرشیوی و نیز با کمک روش های توصیفی و تحلیلی، به این نتیجه می رسیم که سازمان کوک نه تنها از اهداف تعریف شده در ابتدای تاسیس خود، فاصله گرفت، بلکه به شبکه ای از مناسبات شخصی به منظور تحصیل هر چه بیشتر قدرت بدل شده بود.
کلید واژگان: محمدرضا پهلوی، تیمسار علی کیا، سازمان کوک، جمعیت فداکاران آذربایجان -
نیروهای نظامی بریتانیا پس از صد و پنجاه سال سلطه بر خلیج فارس، در سال های پایانی دهه 1960 منطقه را ترک کردند. بر اساس دکترین نیکسون که در تاریخ 25 جولای 1969 در یک کنفرانس مطبوعاتی در گوام مطرح شد، دو دولت ایران و عربستان سعودی به عنوان دو قدرت ممتاز در منطقه، این فرصت را یافتند که خلاء موجود را پر کنند. به این ترتیب منافع ملی و منطقه ای دو کشور همسایه، بیش از پیش به هم گره خورد. انعکاس مناسبات احتیاط آمیز دو کشور در مطبوعات آن ها، که به نوبه خود فاقد شخصیت مستقل بودند، به وضوح قابل تشخیص است. در این پژوهش به چهار رویداد «انعکاس مرگ ملک فیصل، سفر ملک خالد به ایران، مشاجره بر سر تغییر نام خلیج فارس و تاسیس خبرگزاری خلیج،» در سطح مطبوعات دو کشور پرداخته می شود. مساله اصلی در این تحقیق، نحوه عملکرد لایه زیرین و ناپیدایی است که در موقعیت های مختلف، چگونگی انعکاس اخبار و تحلیل حوادث را به مطبوعات دیکته می کرده است. یافته های این تحقیق، با استفاده از روش تاریخی و به کمک اسناد آرشیوی آشکار می سازد که در عربستان سعودی وزارت اطلاعات آن کشور و در ایران، علاوه بر دربار، وزارت امور خارجه مطبوعات را در توزیع و چگونگی انعکاس اخبار هدایت می کرده اند.
کلید واژگان: ایران، عربستان سعودی، خلیج فارس، مطبوعات، محمدرضا پهلوی، ملک فیصل، ملک خالدBritish armed forces، after a 150-year long invasion of the Persian Gulf، finally left the area in the late 1960’s. According to Nixon doctrines mentioned in the press conference on the 25th of July 1969 in Guam، the two governments of Iran and Saudi-Arabia، as the two major forces in the region، were able to fill the power void in the Persian Gulf. Thus، the mutual benefits of these two bordering countries become more important than ever. The overly-cautious representation of such matters in the press and media of both countries، both of which possessed no identity independent of the other، is clearly visible. In this article four events، which are the death of Malek-e-Fazil، Malek-e-Khaled’s trip to Iran، negotiations on the alteration of Persian Gulf’s name، and the establishing of the Gulf’s news media، will be studied in the press and media of both countries. The main issue of this article is the underlying structures that dictated the representation of such matters in the media. The results of this article، which has been undertaken in the historical method using archived documents، show that in Saudi Arabia the representation of such matters was led by the Ministry of Information، and in Iran this was dictated by Mohammad Reza Shah I and then by the Ministry of Foreign Affairs. -
به دنبال کودتای 28 مرداد 1332 که آمریکایی ها صاحب موقعیت فوق العاده ای در ایران شدند، کمونیست ها تبلیغات گسترده ای را علیه رژیم پهلوی آغاز کردند. دولتمردان آمریکا با نگرانی از این گونه تبلیغات در سطح جهان بر آن شدند تا برای جلوگیری از انقلاب سرخ و مبارزه با نفوذ شوروی، مجموعه اصلاحات لیبرالی به ویژه در چارچوب اصلاحات ارضی را در کشورهای تحت نفوذ سیاست های غرب آغاز کنند. آنان در این راستا از به قدرت رسیدن دکتر علی امینی که قبلا وفاداری خود را به سیاست های آمریکا نشان داده بود، به عنوان نخست وزیر ایران حمایت کردند. امینی در بهار 1340 با حمایت کندی رئیس جمهور دموکرات آمریکا موفق به تشکیل دولت در ایران شد. انجام اصلاحات ارضی و نیز ایجاد فضای سیاسی مطلوب نظر آمریکا دو ماموریت بزرگ کابینه ی امینی بود. قدرت یابی بیش از حد امینی که با انحلال مجالس شورای ملی و سنا خود را نشان داده بود محمدرضا پهلوی را نگران از تبدیل شدن امینی به رقیبی برای سلطنت خود کرد. عدم همکاری نیروهای سیاسی منتقد حکومت همچون جبهه ی ملی نیز بر میزان مخالفت ها با دولت امینی افزود و در این شرایط شاه ایران با سفر به واشنگتن خواهان به دست گیری رهبری اصلاحات مورد نظر آمریکا شد. همکاری شاه و کندی که تحت عنوان انقلاب سفید در تاریخ ایران مطرح شد، نقطه پایان دولت امینی بود.
کلید واژگان: انقلاب سفید، علی امینی، آمریکا، محمدرضا پهلوی، اصلاحات ارضی -
بررسی و نقد مطالب ایران شناختیک در کتب مرجع سایر کشورها به زبان هایی به جز فارسی امری است بسیار ضروری، که تا کنون در میهن ما به آن بسیار کم پرداخته شده است. مقاله رودر رو نشان می دهد که چگونه کتب مرجعی مانند دایره المعارف جدید کوچک بریتانیکا، با بیش از دو قرن سابقه انتشار، و فرهنگ کوچک مصور لاروس، با بیش از یک قرن سابقه انتشار، هر یک با توجه به حجمش، در مدخل خود در مورد محمد مصدق، مرتکب اشتباهات متعدد شده است. اکثریت قریب به اتفاق مراجعه کنندگان به این دو مرجع، در کشورهای مختلف دنیا، در گذشته و حال، در مورد صحت مطالبشان تردید به خود راه نمی دادند و هنوز راه نمی دهند، و هر دو مرجع در محافل علمی دنیا بسیار شناخته شده هستند و بسیار مورد تحسین واقع شده و می شوند. موضوعی که پوشیده است این است که چه معیارهایی برای گزینش نویسندگان مداخل این دو مرجع جهانی لحاظ گردیده و می گردد.
کلید واژگان: محمد مصدق، دایره المعارف بریتانیکا، فرهنگ لاروس، شاه، محمدرضا پهلوی، قانون اساسی مشروطه، کودتا، مدخل، مقاله، اشتباهAnalysis and criticism of the subjects on Iran in reference books of other countries in languages apart from Farsi is a crucial subject which has not been dealt with in our country. The very article shows how reference books such as Britannica’s New Concise Encyclopedia, with over two centuries of publication, and Larose, with over a century of publication, each concerning its volume has made numerous mistakes in their entries. Most of the readers of these two reference books in different countries have never doubted their authenticity. These two reference books are well-known and admired worldwide; what is unknown is their criterion to choose the writers of the entries for these two reference books. -
جشن های دو هزار و پانصد ساله، که با شکوهی کم نظیر پس از سالها تبلیغات و مطالعه در مهر 1350 ه.ق در تخت جمشید برگزار شد،از جمله جشن های پرهزینه بود.شاه از برگزاری چنین جشنی به دنبال راهی برای تداوم حکومت و سلطه اش بر مردم ایران بود،بر این اساس به احیای ارزشهای آریایی و معاندت با اسلام و جلب دوستی دول خارجی برآمد و بدین منظور دست به یک سری اقدامات عمده زد از جمله:خود را شاهنشاه نامید، امر به جمع آوری و تالیفکتبی در خصوص فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام کرد،تشکیل بنیاد شاهنشاهی فرهنگستان ایران،تاسیس سازمان اسناد ملی ایران،برپایی جشنهای مختلف در طی دهه جشن ها(1345-1355)،ترغیب مردم به برگزیدن نامهای اصیل ایرانی برای فرزندانشان،اعزام سپاهیان دانش به روستاها به هدف ترغیب مردم به فرهنگ باستانی و شاهنشاهی و آگاهی ادن انها نسبت به بزرگی جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی،احداث مدارس و بناهای عام المنفعه به نام کوروش کبیر،تغییر تقویم هجری شمسی به شاهنشاهی،از دیگر اقدامات وی در این زمینه بود. اما هزینه این جشنها آنقدر زیاد و اقدامات رژیم در خصوص اسلام زدایی آنقدر گسترده بود که بالاخره صدای اعتراض اکثر مردم ایران و حتی مطبوعات و شخصیتهای خارجی را درآورد و محمدرضا پهلوی را مورد نکوهش قرار داد.
کلید واژگان: محمدرضا پهلوی، جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی، ناسیونالیسم، کوروش، اعتراض جراید، مخالفت مردم2500-year-old kingdom celebration which after years of providing propaganda and studying were held in the fall of 1350 in persepolis with a unque glory, was on of the most expensire celebration which cost over 300 million dollars.By holding such a celebration, shah was seeking a way to continue his government and dominance over the pepole of Iran, so he began to recover Aryan's valuas and arouse animosity towards Islam and develop friendly relation with foreign countries, hence he began a series of controversial and, in some cases, useful measures: naming himself "shah", ordering the collection and compiliation if some books about Iran's pre-Islamic culture and civilization, founding Shahanshahi foundation of Iran Acadmy, establish-ment of Iran's National Deed Registery, holding various celebrations during the celebration decade (1345-1355),promoting people to choose their children the original Iranian names, sending some educational groups callend "Sepahyane Danesh" (knowledge corps)to villages for the aim of making pepole eager to ancient and kigdom culture and informing them of the magnitude of the 2500-year-old kingdom celebrations, building several schools and many buildings of public interest after the name of cirus the Great,changing the calender from solar to kingdome the cost of these celebrtions was so high and anti-Islamic measurs of regime were so extensive that finally raised the protest of the majority of the pepole of Iran and even foreign press and figures,and Shah and regime were condemned.Keywords: Mohammad Reza Pahlavi, 2500, year, old kingdom celebration, positive nationalism, Cirus Great.protest of newspapers opposition
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.