جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « طرح واره ساختی » در نشریات گروه « ادبیات و زبان ها »
تکرار جستجوی کلیدواژه «طرح واره ساختی» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
هدف پژوهش حاضر بررسی واژه های مرکب مختوم به ستاک حال پوش در زبان فارسی در چارچوب نظریه صرف ساخت (بوی 2010 و 2015) است. در این راستا طرح واره ها و زیرطرح واره های ساختی ناظر بر واژه های مختوم به پوش شناسایی و تحلیل گردید، شبکه چندمعنایی آن ها ترسیم شد و تنوعات معنایی آن ها تبیین گردید. داده های پژوهش از منابع مختلفی شامل فرهنگ دهخدا، فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1381)، فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372) و فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی مقدم، 1391) استخراج شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهند ستاک حال پوش می تواند با واژه هایی از مقوله های دستوری شامل اسم، صفت و قید ترکیب شود. در این ترکیب ها، پوش می تواند ستاک حال دو فعل متفاوت پوشیدن و دیگری صورت سببی آن یعنی پوشاندن باشد. واژه های مرکب ساخته شده با ستاک حال پوش، به معنای پوشیدن در دو مقوله معنایی کنشگر و ویژگی (انسان، جاندار غیرانسان، چیز و مکان) قرار می گیرند. واژه های مرکب ساخته شده با ستاک حال پوش، به معنای پوشاندن در سه مقوله معنایی کنشگر، ویژگی (انسان، چیز و مکان) و ابزار قرار می گیرند. نتایج بررسی ها همچنین نشان می دهند که چندمعنایی واژه های مختوم به ستاک حال پوش ناشی از 4 عامل مختلف است. عامل اول دووجهی بودن ستاک پوش (از مصدرهای دو فعل مجزای پوشیدن و پوشاندن(است. دومین عامل بسط استعاری معنای پوشاندن است که در برخی واژه ها معادل با پنهان ساختن و افشا نکردن است و نه پوشاندن فیزیکی. سومین عامل حذف موصوف است که موجب می شود صفت همراه آن به اسم تبدیل شود. عامل چهارم وام گیری است که در بسیاری از واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی دیده می شود.کلید واژگان: ترکیب, صرف ساخت, ستاک حال, طرح واره ساختی, چند معنایی}The purpose of the current research is to investigate the compound words ending in “puʃ” in Persian language within the construction morphology framework (Booij, 2010, 2015). In this regard, the constructional schemas and subschemas related to words ending in “puʃ” were identified and analyzed, their polysemous network was drawn and their semantic variations were explained. Research data have been extracted from various sources, including Dehkhoda dictionary, Sokhan dictionary (Anvari, 1381), Zanso ditionary (Keshani, 1372) and Persian orthography dictionary (Sadeghi and Zandi-Moghadam, 1391). The results of the research showed that the present tense stem “puʃ” can be combined with words from grammatical categories including nouns, adjectives and adverbs. In these compounds, “puʃ” can be the present tense stem of two different verbs “puʃidan (to wear)” and the other is its causative form “puʃãndan (to cover)”. Compounds ending in “puʃ”, meaning “puʃidan”, are placed in the two semantic categories of agent and property (human, non-human creature, thing and place). Compounds ending in “puʃ”, meaning “puʃãndan”, are placed in three semantic categories: agent, property (human, thing and place) and instrument. The results of the investigations also show that the polysemy of words ending in “puʃ” is caused by 4 different factors. The first factor is the two-facedness of “puʃ” (the infinitives of two separate verbs of “puʃidan” and “puʃãndan”). The second factor is the metaphorical expansion of the meaning of “puʃãndan”, which in some words is equivalent to hiding and not revealing, and not physical covering. The third factor is descriptive deletion, which causes the accompanying adjective to become a noun. The fourth factor is borrowing, which can be seen in many words approved by the Persian Language and Literature Academy.Keywords: compound, Construction Morphology, present stem, construction schema, polysemy}
-
جستار پیش رو به دنبال آن است الگوهای شکل گیری فعل های مرکب همراه با همکرد گرفتن را در چارچوب نظریه صرف ساختی (بوی، 2010الف و ب) واکاوی و چندمعنایی موجود در آن ها را بررسی کند. در جمع آوری داده های پژوهش که پیکره ای حاوی 300 فعل مرکب همراه با همکرد «گرفتن» است، از فرهنگ زانسو (کشانی، 1372)، فرهنگ بزرگ سخن (1381)، فرهنگ ظرفیت نحوی افعال فارسی (رسولی و همکاران،2011)، فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی مقدم، 1394) و فرهنگ واژه یاب برخط فارسی استفاده شده است. جهت تبیین چندمعنایی فعل های مرکب مورد نظر و شناخت الگوی ساخت آن ها، با پذیرش ایده «واژگان پایگانی» و کمک گرفتن از مفهوم طرح واره ساختی و زیرطرح واره ساختی، تمامی معانی متمایز به هر الگوی شکل گیری این افعال در قالب زیرطرح واره ساختی مجزا ترسیم شد. هر چند این زیرطرح واره های ساختی نیز در سطوح مختلفی از انتزاع قرار دارند. بنا به مفاهیم وراثت پیش فرض انگیختگی و سلسله مراتبی بودن واژگان، همه زیرطرح واره های ساختی تحت یک طرح واره ساختی بسیار انتزاعی و کلی مرتبه بالا قرار می گیرد. نتایج نشان داد تحلیل چندمعنایی واحدهای زبانی در چهارچوب صرف ساختی، رویکردی شناختی، ساخت بنیاد و «واژه بنیاد» است که در سطح انتزاعی طرح واره ساختی اتفاق می افتد. برای افعال مرکب همراه با همکرد گرفتن هفت طرح واره ساختی کلی شناسایی و ترسیم شد که هرکدام به چندین زیرطرح واره ساختی تقسیم می شدند. در نهایت، شبکه پایگانی و سلسله مراتبی کامل از این طرح واره های ساختی ارایه می شود.
کلید واژگان: چندمعنایی, صرف ساختی, طرح واره ساختی, فعل مرکب, همکرد گرفتن}The present study aims at examining the patterns of Persian compound verbs formation with “ցereftæn” light verb and their polysemy based on Construction Morphology theory (Booij, 2010a & b). The data of this study which includes 300 compound verbs with the light verb "ցereftæn" are gathered from Zanso dictionary (Keshani, 1994), Sokhan (2002), syntactic valency lexicon for Persian verbs corpus (Moloudi, Kouhestani and Rasouli, 2011), Persian calligraphy spelling dictionary (Sadeghi and Zandi Moghaddam, 2016), and Persian online dictionary. To explain the polysemy between the compound verbs and to recognize their construction pattern, by accepting the idea of using the concept of structural scheme and sub-scheme, all meanings to each pattern of formation of these verbs in the form of sub-scheme was drawn separately. However, these structural sub-schemas were at different levels of abstraction. According to the concepts of default inheritance, the motivation and hierarchy of lexicon, all structural sub-schemas were placed under a high-order general abstract scheme. The results showed that the polysemy analysis of linguistic units within construction morphology framework, cognitive approach, construction-based and "word-based" which occurred at the abstract level of the structural scheme. For compound verbs formation with “ցereftæn” light verb, seven general structural schemes were identified and plotted, each of which was divided into several structural sub-schemes. Finally, a complete network and hierarchy of these construction schemas were presented.
Keywords: Compound Verb, Construction Morphology, Constructional Schemas, Polysemy, Light Verb “Gereftæn”} -
بررسی واژه های پیچیده مختوم به «نامه»، از جمله موضوعاتی بوده که کمتر مورد توجه زبان شناسان قرار گرفته است. در این جستار، به منظور بررسی نقش واژه سازی «نامه» در این گروه از واژه های پیچیده زبان فارسی، به تحلیل چندمعنایی این جزء واژگانی در چارچوب صرف ساختی (بوی، 2010) پرداخته شده است. برای نیل به این هدف، 102 واژه ساخته شده با «نامه» از فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372)، فرهنگ بزرگ سخن (انوری ،1381) و فرهنگ دهخدا (1377) گردآوری شدند که با استفاده از امکانات صرف ساختی مبنی بر وجود طرح واره ساختی ناظر و انشعاب زیرطرح واره ها بر اساس دخالت سازوکارهای سطح مفهومی، در 12 دسته مختلف قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان داد که طرح واره های تصویری، مجاز و استعاره سه سازوکار اصلی عامل چندمعناشدن سازه مشترک «نامه» در واژه های مورد بررسی بوده است. به علاوه، امکانات صرف ساختی از جمله وجود معنای مقید در قالب اصطلاح ساختی، واژگان سلسله مراتبی و وراثت پیش فرض نشان داد که بر ساخت واژه های پیچیده مختوم به «نامه»، طرح واره ای ساختی موسوم به اصطلاح ساختی ناظر است که «نامه» را در وضعیت بینابین ترکیب و اشتقاق قرار می دهد و آن را به عنوان «شبه وندی» در مسیر دستوری شدگی قرار می دهد.
کلید واژگان: نامه, چندمعنایی, سازوکارهای مفهومی, شبه وند, طرح واره ساختی}“nɑme”-last complex words have rarely been examined in Persian morphology. In this study, examining the function of “nɑme” in the word-formation of Complex words which is embedded as a shared constituent, the polysemous patterns have been analyzed in the framework of construction morphology (Booij, 2010). To fulfill this purpose, 102 “nɑme”-last complex words have been gathered from 3 Persian dictionaries including Zansoo (1994), Sokhan (2003), and Dehkhoda (1999) which have been classified in 12 extensions of meaning, adopting generalized holistic constructional schema which govern less abstract subschemas as meaning extensions derived from conceptual mechanisms. Achievements depicted that image schemas, metonymy, and metaphor are the chief forces in getting “nɑme”, polysemous in the examined complex words. Additionally, the other possibilities such as bound meaning in terms of constructional idiom, hierarchical lexicon, and default inheritance contributed by construction morphology indicated that “nɑme”-last complex words are governed by the so-called constructional idiom as a kind of constructional schema in which a fixed lexical unit with bound meaning is embedded. This justifies how “nɑme” is positioned in the fuzzy boundary between compounding and derivation as a “affixoid” which is grammaticalizing.
Keywords: ldquo, nɑme, rdquo polysemy, conceptual mechanisms, affixoid, constructional schema} -
در گفتار عادی و روزمره ما و به طور کلی در بافت های غیررسمی و محاوره ای با کاربرد ساخت هایی مواجه می شویم که در آن ها دو فعل در کنار هم ظاهر می شوند؛ مانند «کشید بردش»، «گرفت خوابید»، «دارم می روم». هر سه ساخت دارای ویژگی مشترک هم جواری فعل ها هستند که در آن ها یک فعل نقش اصلی و دیگری نقش فرعی دارد. به همین جهت در پژوهش حاضر ذیل عنوان «فعل های مجاور» مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نگارندگان معتقدند دستور نقش و ارجاع با قابلیت هایی که دارد به خوبی می تواند از عهده توصیف و تبیین ساخت فعل های مجاور برآید. در این دستور تمام ساخت های زبانی در سه بعد نحوی، معنایی و کاربردی (ساخت کانونی) بررسی می شوند. بر این اساس، در جستار حاضر نخست به دسته بندی انواع فعل های مجاور، سپس به بحث پیرامون ویژگی های آن ها می پردازیم. در ادامه بازنمایی نحوی، معنایی، ساخت کانونی و در نهایت، طرح واره ساختی فعل های مجاور در زبان فارسی را ارایه خواهیم داد. بازنمایی نحوی شامل ساخت لایه ای بند، سطح الحاق و نوع پیوند است. بازنمایی معنایی نیز در بردارنده بازنمایی منطقی بندها است. ساخت کانونی نیز اشاره به چگونگی توزیع اطلاع در واحدهای تشکیل دهنده ساخت افعال مجاور دارد. تمامی اطلاعات سه بازنمایی مذکور نیز در قالب طرح واره ساختی ارایه خواهد شد.
کلید واژگان: الحاق هسته ای, دستور نقش و ارجاع, طرح واره ساختی, فعل های مجاور, فعل های قیدگون, فعل های نمودی}In our ordinary and everyday speech and in the informal and colloquial contexts in general, we encounter the use of constructions, in which two verbs appear in a “verb-verb” situation, thus making a complex predicate construction, such as "kešid bordeš", "gereft xabid", and "daram miravam". All these three constructions have a common feature of adjacency of verbs, in which one verb has a matrix function and the other has a dependent function. Thus, in the present study, they were studied under the title of "adjacent verbs". The authors believed that the “Role and Reference Grammar (RRG)” would provide a useful theoretical framework for better understanding of the “construction of adjacent verbs”. In RRG, all linguistic constructions are explained in three dimensions: syntactic, semantic, and pragmatic (focus structure). Accordingly, in the present paper, we first classified the different types of adjacent verbs and then discussed their features. It starts by identifying the syntactic, semantic, and focus structure representations will be discussed and then, the constructional scheme of adjacent verbs in Persian will be represented.
Keywords: adjacent verbs, Adverb-Like Verbs, Aspectual Verbs, constructional scheme, nuclear juncture, Role, Reference Grammar (RRG)} -
پژوهش حاضر در چارچوب صرف ساختی به بررسی تنوعات معنایی واژه های مرکب مختوم به ستاک حال «یاب» در زبان فارسی پرداخته است. به این منظور، واژه های مدنظر از پیکره های درزمانی و همزمانی زبان فارسی گردآوری شدند. این واژه ها در مقوله های معنایی ویژگی شخص/ شئ عامل، ابزار و شخص عامل جای می گیرند و به دو مقوله عمده واژگانی صفت و اسم تعلق دارند. بررسی درزمانی واژه های استخراج شده نشان داد فرضیه سنتی بسط مفهوم عامل به ابزار در زبان فارسی پاسخ گو نیست، بلکه در شکل گیری دو مفهوم عامل و ابزار واژه های مرکب مختوم به ستاک حال «یاب» از مفهوم ویژگی شخص / شئ عامل در زبان فارسی فرایند حذف موصوف دخیل است. در رخداد چنین فرایندی ترجمه قرضی واژه ها از زبان انگلیسی در زبان فارسی تاثیرگذار بوده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است معنای آغازین ساخت را باید «ویژگی متمایزکننده هستاری مرتبط با مفهوم یافتن و جزء اول» دانست که به عنوان انتزاعی ترین همبستگی صورت و معنای ناظر بر عملکرد واژه های مرکب ساخت [x-ستاک حال «یاب»] در زبان فارسی است. براساس داده های گردآوری شده پژوهش حاضر، این ساخت بیشترین تعداد واژه های استخراج شده را به خود اختصاص داده است. به نظر می رسد حذف موصوف «شخص» منجربه شکل گیری طرح واره ای با معنی «شخص انجام دهنده عمل یافتن در ارتباط با مفهوم جزء اول» شده است. نظیر چنین طرح واره ای با حذف موصوف «دستگاه / نرم افزار» در شکل گیری طرح واره ابزار با معنی «شئ انجام دهنده عمل یافتن در ارتباط با مفهوم جزء اول» به کار رفته است.
کلید واژگان: صرف ساختی, تنوع معنایی, کلمه مرکب, طرح واره ساختی, ستاک حال}This study investigated the semantic variations of the compound words ending in yɑb‘find’ in Persian based on Construction morphology.For this purpose,the words concerned were collected from Persian synchronic and diachronic corpora.These words weredivided into three semantic categories of the characteristics of a human/non-human agent,instrument and personagent nouns,and belongto the two main lexical categories of adjective and noun.The diachronic investigation of the words revealed that the traditional hypothesis of the extension of the concept of agent to instrument was not applied in Persian.Rather,the noun ellipsis was involved in the formation of the two concepts of agent and instrument from the concept of the characteristics of the human/non-human agent in Persian. The loan translation of some words of English into Persian has been influential in the occurrence of such a process.The findings of this study revealed that the initial meaning of the construction should be considered as“the distinguishing characteristic of the entity related to the concept of finding and the first component”which is the most abstract correlation between form and meaning controlling the function of the compound words of[x-[yɑ̃b]VPRES] construction in Persian.It seems that the “person” noun ellipsis has led to the formation of a schema with the meaning of“an agent performing the task of finding in relation to the concept of the first component”.A similar schema was used in the formation of the instrument schema with the meaning of “an object performing the task of finding in relation to the concept of the first component” through the applicationof the“device/software” noun ellipsis.
Keywords: Construction morphology, semantic variations, compound word, constructional schema, present stem} -
زبان فارسی از دو فرایند اشتقاق و ترکیب به صورت زایا در ساخت واژه های جدید بهره میگیرد. این پژوهش ضمن تحلیل واژه های غیربسیط فارسی، در دو انگاره صرف ساختی و صرف واژگانی به این سوال پاسخ می دهد که کدام انگاره در تحلیل واژه های غیربسیط فارسی کارآمدتر است. بر اساس این پرسش، فرضیه ای مطرح شد که با توجه به بهرهمندی صرف ساختی از طرح واره های انتزاعی صرفی، ساخت سلسلهمراتبی واژه های غیربسیط و ارائه تحلیل معنایی این انگاره در تحلیل واژه های غیربسیط فارسی کارآمدتر است. با بررسی دو فرایند اصلی ترکیب و اشتقاق در دو انگاره صرف ساختی و واژگانی با توجه به داده های زبان فارسی، مقایسه آن ها با یکدیگر و نیز بررسی موارد خلاف قاعده در صرف واژگانی مشخص شد. هرچند هر دو انگاره یاد شده نگرشی واژهبنیاد به صرف دارند؛ اما صرف ساختی با بهره مندی از مفهوم ساخت برای تحلیل پدیده های صرفی، طرحواره های انتزاعی و توجیه معنای واژه های غیربسیط بر اساس داده های تحقیق در تحلیل واژه های غیربسیط، کارآمدتر از انگاره صرف واژگانی است. از این رو فرضیه این پژوهش تایید شد.کلید واژگان: صرف واژگانی, صرف ساختی, ترکیب, اشتقاق, طرح واره ساختی}In Persian, two processes of derivation and compounding are used in a generative way to form new words. Thus, in this paper, in addition to analyzing complex words in Persian in construction morphology and lexical morphology /phonology, it is also tried to answer this question that which model is more effective in the analysis of complex Persian words? According to this question, the following hypothesis is proposed: since construction morphology takes advantage of abstract morphological schemas, it would be more effective to construct hierarchical complex words and to present a semantic analysis of this model in the analysis of complex Persian words. Two main processes of compounding and derivation in construction morphology and lexical morphology /phonology were examined with regard to Persian data, comparing them with each other and studying irregular cases in lexical morphology/phonology. The results showed that the above-mentioned models both have a word-based approach to morphology. However, construction morphology, taking advantage of construction concept as the pairing of form and meaning in the analysis of morphological phenomena, proposing abstract schema for word formation patterns, hierarchical formation of complex words and the possibility of justifying their meanings especially endocentric compounds, is more effective than lexical morphology in the analysis of complex words based on Persian data and therefore the hypothesis of the study is accepted.Keywords: Lexical Morphology- phonology, Constructional Morphology, compounding, Derivation, Constructional Schemas}
-
مفهوم وراثت پیش فرض از مفاهیم اساسی مورد استفاده در رویکردهای شبکه ای است که دانش زبانی را متشکل از گره های ساختی در سطوح مختلف انتزاع و روابط سلسله مراتبی بین آن ها در نظر می گیرد. بر اساس این سازوکار، مشخصات مربوط به هر ویژگی از گره بالاتر به گره پایین تر به ارث می رسد، مگر آنکه گره پایین تر خود دارای مشخصات دیگری برای آن ویژگی باشد. اهمیت چنین سازوکاری به هنگام توصیف آن دسته از ساخت های زبانی مشخص می شود که با وجود داشتن نقاط مشترک، دارای ویژگی های متفاوتی نیز هستند. به کمک وراثت پیش فرض می توان بدون از دست دادن تعمیم های کلی ناظر بر ساخت های مشابه، تمایزهای آن ها را نیز توجیه کرد و بدون نیاز به قائل شدن به موارد استثنا، مرتبط بودن چنین ساخت هایی را در شبکه زبانی نشان داد. نوشته حاضر با اتخاذ رویکرد صرف ساخت محور و تمرکز بر شیوه تعبیر مفهوم وراثت در این رویکرد تحت عنوان انگیختگی، درصدد تشریح نقش الگوهای واژه سازی در تولید و درک واژه های پیچیده ای برمی آید که لزوما و در تمامی ویژگی های صوری و معنایی، با الگوی مربوط به خود مطابقت ندارند. به این منظور، نمونه هایی از سه الگوی واژه سازی « زار»، « ش» و «آمیز» در زبان فارسی مورد بررسی قرار می گیرند و با استفاده از سه مفهوم طرح واره ساختی، وراثت پیش فرض و انگیختگی مدرج، چگونگی امکان تولید نمونه های ظاهرا استثنا که مرتبط با این الگوها هستند، توجیه می شود.کلید واژگان: صرف ساخت محور, طرح واره ساختی, وراثت پیش فرض, نظریه مدخل انباشته, انگیختگی}Default inheritance is one of the critical notions in network approaches to language which considers linguistic knowledge to be comprised of constructional nodes at different levels of abstraction and hierarchical relations among them. Based on this mechanism, properties are inherited from higher to lower nodes unless the lower node already has other specifications for the property. The importance of this mechanism becomes evident when describing a set of linguistic constructions which show some differences despite having common features. The use of default inheritance enables us not only to maintain the generalizations governing similar constructions, but also to justify the differences among them. It also makes it possible to show the connectedness of such constructions in the language network without the need for labeling the slightly deviated instances as exceptional. Through applying a construction-based morphology and focusing on the interpretation of default inheritance as motivation, the present paper tries to explain the role of word formation patterns in the production and understanding of complex words which do not necessarily correspond to their governing patterns regarding all their form-meaning specifications. To this end, instantiations of three Persian word formation patterns, «-zɑr», «-eʃ» and «ɑmiz», are investigated and the existence of apparently exceptional instances associated with these patterns is justified through three concepts of constructional schemas, default inheritance and gradient motivation.Keywords: Construction Morphology, Constructional schema, Default inheritance, Full entry theory, motivation}
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شدهاند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شدهاست. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که میخواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.