انسان مداری

در این نوشتار تلاش شده است با مروری بر سه دسته از مهمترین مبانی هست یشناختی، معرف تشناختی و انسا نشناختی در فلسفه تربیتی دیویی، اندیشه وی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. چه بسا به دلیل تحولات جاری ناهمگون در فکر و اندیشه دیویی، فهم کلام و دیدگاه او قدری مشکل به نظر برسد و نقد تفکر وی به این سادگی ها میسر ننماید. با این وجود، به دلیل موض عگیر ی های آشکار دیویی در ساحت جها نبینی و ایدئولوژی و صراحت گفتار و نوشتار وی در زمینه های گوناگون فرهنگی- اعتقادی، مسیر ارزیابی دیدگاه و اندیشه وی هموار می گردد. به دلیل اختلاف برداش تها و دیدگاه های دیویی در سه دوره متوالی زندگانی خویش، بدیهی است باید با صر فنظر از دور ه های اول و دوم زندگانی وی، بر دوره سوم تمرکز یافت و آن را دیدگاه نهایی و اصلی دیویی برشمرد. از این رو، نمی توان در بررسی افکار او به اظهارات و نوشت ه هایش در دو دوره نخست استناد جست. نقد اندیشه دیویی از این جهت حایز اهمیت است که دیویی بزرگترین نماینده تفکر عصر نوین غرب به شمار می رود و از این رو افکار و دیدگاه های او مبنای نظام و حاکمیت لیبرال-دموکراسی تلقی می-گردد. درست است که تحو لگرایی زمینه پویایی و تحرک فکری انسان را فراهم م یآورد، لیکن باید دید این سبک تحو لگرایی انسان و جوامع بشری را به چه سمت و سویی م یکشاند؟ تحو لگرایی در فکر و اندیشه دیویی، با الهام از نظریه تحول طبیعی داروین، او را به ارایه تفسیر و برداشت نادرست و ناتمام از جهان وانسان سوق داد. این برداش تهای نادرست بر مبانی فلسفه تعلیم و تربیت دیویی سایه افکند و در نتیجه آن را غیر قابل اعتماد ساخت. در جایگاه نقد و بررسی فلسفه تربیتی دیویی، نوشتار حاضر تا حدودی به بیان چیستی و چگونگی و چرایی تحولات فکری وی م یپردازد و از این جهت فلسفه تربیتی او را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا با این وضع ب یثبات و ناپایدار، می شود برای فلسفه تربیتی دیویی سندیت قائل شد و آن را دست کم برای یک دوره کوتاه علمی معتبر دانست؟