آمایش سرزمین
در نشریات گروه علوم اجتماعی-
امروزه پویایی های پیچیده فضا و زمان باعث افزایش مهاجرت های درون کشوری و فراملی شده است. هدف این پژوهش، بررسی الگوی پراکنش مهاجران افغانستانی در ایران و شناخت الزامات قانونی و سیاستی مرتبط با آمایش جمعیت آنان در کشور است. با استفاده از روش های کمی و کیفی و با بهره گیری از نرم افزار Arc GIS، نقشه های مربوط به توزیع فضایی جمعیت مهاجران افغانستانی در کشور ترسیم شد. همچنین، به منظور بررسی الزامات سیاستی-قانونی توزیع جمعیت آنها از روش تحلیل مضمون استفاده گردید. یافته ها نشان می دهد که توزیع جمعیت آنان عمدتا بر اساس مناطق مجاز و ممنوعه برای اقامت مهاجران است. الگوی توزیع جمعیت مهاجران افغانستانی در کشور تحت تاثیر سه عامل مهم الف) اقتصادی-محیطی، ب)گرایش مهاجران به زندگی در محلات مهاجرنشین و طرد فضایی آنها و ج) قوانین و سیاست های ناکارآمد برای آمایش جمعیت مهاجران است. توزیع درون استانی مهاجران در مناطق مجاز، عمدتا تحت تاثیر عوامل اقتصادی و دسترسی به فرصت های شغلی است. در مقیاس کوچک تر و محلی، توزیع و تراکم فضایی جمعیت مهاجران افغانستانی تحت تاثیر عواملی همچون طرد فضایی و تراکم مهاجران در محلات خاص به دلیل قیمت پایین اجاره و یا حضور بالای جعیت مهاجران مستقر است. بنابراین، مهمترین الزامات سیاستی-قانونی و مدیریتی آمایش جمعیت مهاجران افغانستانی در کشور از منظر خبرگان عبارتست از: تعیین سیاست های کلان و بلندمدت و توجه به جایگاه آنها در برنامه های آمایش سرزمین، اتخاذ قوانین و مقررات آمایش جمعیت و اقتصاد اتباع خارجی، و مدیریت و نظارت بر توزیع جمعیت از طریق شناخت ظرفیت های محلی و هماهنگی بین دستگاهی.
کلید واژگان: مهاجرت، آمایش سرزمین، الزامات سیاستی-قانونی، مهاجران افغانستانی، جدایی گزینی مهاجرانNowadays, the complex dynamics of space and time have led to an increase in both internal and transnational immigrations. This research aims to examine the distribution pattern of the Afghan immigrants in Iran and identify the legal and policy imperatives associated with their spatial planing within the country. Utilizing both quantitative and qualitative methods, along with employing ArcGIS software, maps were created to illustrate the spatial distribution of Afghan immigrants in Iran. Also, to explore the policy - legal imperatives affecting their distribution, thematic analysis was used. The findings indicate that the distribution of Afghan immigrants in Iran is primarily based on areas designed as permissible or No-Go areas. Their distribution pattern is influenced by the three primary factors: a) economic-environmental factors, b) immigrants’ preference to live in immigrant-dense neighborhoods and their spatial exclusion, and c) inefficient laws and policies in spatial planning for immigrants. Intra-provincial distribution of immigrants within permissible areas is predominantly driven by economic factors and access to job opportunities. At the micro and local levels, the distribution and spatial density of Afghan immigrants are affected by factors such a spatial exclusion and the concentration of immigrants in certain areas due to low rent costs or the presence of established immigrant communities. Therefore, the key policy- legal, and managerial imperatives for the spatial planning of Afghan immigrants in Iran, as identified by experts, include: formulating macro and long-term policies and integrating them into national spatial planning programs, estabilishing laws and regulations for the spatial planning and economic management of foreign nationals, and managing and monitoring population distribution through recogniting local capacities and inter-institutional coordination.
Keywords: Migration, Spatial Planning, No-Go Areas, Policy -Legal Imperatives, Afghan Immigrants, Spatial Segregation -
به طور کلی، روند توسعه در ایران، نامتوازن و ناپایدار است. هدف پژوهش حاضر ارایه راهبرد و مدلی از توسعه بر اساس اصول آمایش سرزمین، دریاگرایی و اقتصاد دریاپایه بر اساس توانایی و ظرفیت های سواحل مکران است که می تواند علاوه توسعه محلی و منطقه ای، تاثیرات مثبتی در سطح ملی داشته باشد. پرسش اصلی پژوهش این است که مزیتهای منطقه مکران چیست و چگونه می توان از ظرفیت های آن برای توسعه منطقه ای و ایران استفاده کرد؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که منطقه و سواحل مکران به دلیل دسترسی مستقیم به آبهای اقیانوسی، بکر بودن و موقعیت راهبردی و کریدوری از ظرفیت و توانمندی بسیار بالایی برای برنامه های توسعه اقتصادی، صنعتی، خدماتی، شهری و گردشگری برخوردار است که می تواند دروازه امید و پیشران توسعه پایدار ایران گردد. در چارچوب برنامه توسعه و بر اساس اصول آمایش سرزمین و راهبرد دریایی و ساحلی ایران، ضرورت ایجاد کانونهای جمعیتی و صنعتی در سواحل مکران، خدمات و هاب بندرگاهی و گذرگاهی (کریدور)، ایجاد قطب صنعت گردشگری و سرگرمی، مکان یابی و استقرار صنایع فراوری نفت، گاز و پالایشی و پتروشیمی و معدنی، و استقرار صنایع بزرگ آب شیرین کن، مهم ترین زیرساخت های لازم برای توسعه در سواحل مکران است.کلید واژگان: راهبرد دریایی، آمایش سرزمین، منطقه مکران، بندر چابهار، توسعه پایدارGenerally, the development process in Iran is unbalanced and unstable. The aim of the current research is to present a strategy and model of development based on the principles of land use planning, maritime orientation and coastal economy based on the ability and capacities of the coasts of Makran, which can have positive effects at the national level in addition to local and regional development. The main research question is what are the advantages of Makran region and how can its capacities be used for regional development and Iran? The results of the research show that Makran region have a very high capacity and ability for economic, industrial, service, urban and tourism development programs due to direct access to ocean waters, virginity and strategic location and corridor. This region can be the gate of hope and the driver of Iran's sustainable development. In the framework of the development program and based on the principles of land use planning and maritime and coastal strategy of Iran, the necessity of creating population and industrial centers on Makran coasts, port and transit hubs (corridors), creating tourism and entertainment hubs, locating and establishing processing industries Oil, gas, refining, petrochemical and mining, and the establishment of large water desalination industries are the most important infrastructures necessary for development in the Makran coast.Keywords: Maritime Strategy, Land use planning, Makran region, Chabahar Port, Sustainable development
-
ایده اصلی این مقاله بر پیوند حوزه های طبیعی و انسانی در تحلیل مسایل تنوع زیستی طبیعی-اجتماعی و پژوهش های آن، استوار است. از این رو، چگونگی بازاندیشی تنوع زیستی بر مبنای پیوستگی و یکپارچگی سطوح و لایه های درهم پیچیده ی بیولوژی و فیزیولوژی و اکولوژی، به عنوان یک مساله و چالش حیاتی مطرح می شود. چنانچه تنوع زیستی را به مثابه گنجینه مواریث طبیعی و انسانی در نظر بگیریم، روابط لایه های پیش گفته، در طول زمان، مشاهده و درک خواهند شد. درهم تنیدگی مواریث طبیعی و انسانی، تنوعی از تغییرات و مداخلات را در بر دارد که کارورزی و عملکرد بشر را در طیفی از انواع روابط «فرهنگ و فناوری» در طول تاریخ به نمایش می گذارد. چگونگی بازاندیشی تنوع زیستی در طول زمان و حفاظت از آن و آینده نگری روند تغییرات، بدین صورت در پرسش اصلی مقاله آورده شده است: جایگاه مباحث انسانی و مطالعات اجتماعی در پژوهش های علوم زیستی چگونه قابل شناسایی و بازیابی فرهنگی و فناورانه است؟ برای پاسخ گویی به پرسش اصلی از روش توصیفی-تحلیلی-انتقادی و رویکرد تلفیقی از مناظر اکولوژی عمیق و آمایش سرزمین استفاده شد. به نظر می رسد با بازآرایی و عبور از تک-حوزه رشته ها به سوی فعالیت های بین رشته ای و فرا رشته ای برای غلبه بر گسست دانشی موجود میان حوزه های طبیعی و انسانی، از یک سو و توجه به هم بست «فرهنگ-زیست بوم-فناوری(بومی و نو)» از سوی دیگر، بتوان هم کاری های علمی را با محوریت زیست بوم و هدف گذاری پیشرفت مانا، سامان داد. زمین-گیاه به مثابه بستر زیست های پایدار و تنوع استقرار و اسکان در زیست جمعی در قالب آمایش سرزمین بوم پایه، سرفصلی کلان برای پیوندشناسی کلان حوزه های علمی (علوم اجتماعی و انسانی، فنی-مهندسی، و علوم پزشکی و دام پزشکی) می باشد. بدیهی است روند بازتوانی علمی و احیاء سواد زیستی-اجتماعی برای حرکت به سوی پیشرفت مانا، می بایستی در شبکه ای پویا از دیگر سرفصل های بنیادین، تکمیل شود و مستمرا اصلاح و ارتقاء یابد. امری که در این مقاله به صورت هم بست «فرهنگ-زیست بوم-فناوری» پیشنهاد شده است.
کلید واژگان: تنوع زمینی، تنوع گیاهی، سواد زیستی-اجتماعی، مجتمع های زیستی، آمایش سرزمین، زیست ژئوموفولوژی، جامعه شناسی گیاهی، امنیت غذایی، هم بست فرهنگ-زیست بوم-فناوری، ژئواکودینامیکThe main idea of this article is based on the connection between natural and human fields in the analysis of biodiversity issues and its research. Hence, how to rethink biodiversity based on the interconnectedness of complex levels and layers of biology, physiology, and ecology is an issue and a challenge. If we consider biodiversity as a treasure trove of natural and human heritage, the relationships of the aforementioned layers will be observed and understood over time. The entanglement of natural and human heritages involves a variety of changes and interventions that represent internships and human performance in a range of "cultural and technological" relationships throughout history. Accordingly, how to rethink biodiversity over time and conserve it and foreshadow the process of change, is presented in the main question of the article: How can the place of human issues and social studies in biological sciences research be identified and culturally and technologically retrieved? To answer the main question, descriptive-analytical-critical method and combined approach of deep ecological landscapes and land use were used. It seems that by rearranging and moving from single-discipline to interdisciplinary activities to overcome the existing knowledge gap between the natural and human domains, On the one hand, and considering the nexus of "culture-ecosystem-technology" on the other hand, it is possible to organize scientific collaborations with the focus on the ecosystem and the goal of sustainable development.
Keywords: geodiversity, Plant diversity, Biosocial literacy, Biological complexes, spatial planning, nexus of culture-ecosystem-technology, Food security, Geoecodynamics -
پژوهش نامه مطالعات مرزی، پیاپی 41 (پاییز 1402)، صص 103 -120
برنامه ریزی و آمایش مناطق مرزی یکی از طرح های مهم در راستای کاهش عدم تعادل های فضایی بین مناطق مرزی و سایر نقاط و همچنین توسعه ی مناطق مرزی با تاکید بر ابعاد مختلف به ویژه امنیت و دفاع است. بنابراین شناسایی مولفه های تاثیرگذار بر تحقق طرح های آمایش مناطق مرزی ضروری بوده و تحقیق حاضر با این هدف در شهر مرزی مریوان نگارش شده است. در این راستا، روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت آینده نگاری با تاکید بر رویکرد تحلیلی و اکتشافی است. به منظور گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش دلفی خبرگان (15 نفر از نخبگان دانشگاهی و مدیران شهری) و تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرم افزار MICMAC استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهمترین مولفه های تاثیرگذار بر تحقق طرح آمایش منطقه ی مرزی مریوان شامل همکاری همه ی نهادهای استان جهت تقویت زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، بهره مندی از مدیران و مسئولان مسئولیت پذیر و انسجام بین عناصر اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی طرح آمایش است. نتایج نیز حاکی از آن است که با توجه به وضعیت موجود شهر مریوان و سیستم تهیه و اجرای طرح آمایش منطقه ی مرزی و کمبود مولفه های کلیدی و استراتژیک تاثیرگذار در راستای توسعه ی سیستم، آینده ی آمایش منطقه ی مرزی مریوان و توسعه ی آن ناپایدار خواهد بود.
کلید واژگان: مناطق مرزی، آمایش سرزمین، آمایش مناطق مرزی، شهر مریوانPlanning and territorial of border areas is one of the important plans in order to reduce spatial imbalances between border areas and other places, as well as the development of border areas with emphasis on various dimensions, especially security and defense. Therefore, it is necessary to identify the influencing factors on the realization of border area territorial plans, and the present research was written with this aim in Marivan city border. In this regard, the research method is practical in terms of purpose and prospective in nature with an emphasis on analytical and exploratory approach. In order to collect and analyze information, were used the Delphi method of experts (15 academic elites and city managers) and the technique of cross-effects analysis in MICMAC software. The findings of the research show that the most important factors influencing the realization of Marivan border territorial plan include the cooperation of all institutions of the province to strengthen the social, economic and cultural infrastructures, the benefit of responsible managers and officials, and the coherence between the economic, social, physical and environmental elements of the territorial plan. The results also indicate that due to the existing situation of Marivan city and the system of preparation and implementation of the border area territorial plan and the lack of key and strategic components that are influential in the development of the system, will be unstable the future of the border area territorial plan of Marivan and its development.
Keywords: Border Areas, Spatial Planning, Border Areas Territorial, Marivan City -
مناطق یکی از بخش های مهم جهت رشد اقتصادی و تولید یک کشور به شمار می آید. ارزش افزوده بخش های مهم اقتصادی نشان دهنده بهره گیری متناسب از منابع انسانی و طبیعی متناسب به هر منطقه است. امروزه رشد اقتصادی مناطق یک بحث کلیدی و مهم برای دولت و جامعه محسوب می شود. رشد اقتصادی یک منطقه دربرگیرنده رشد همه جانبه در تمام بخش های موجود در آن جامعه است تحقیق حاضر بررسی رشد و رونق اقتصادی پنجاه ودو شهرستان در منطقه 9 آمایش سرزمین از طریق رتبه بندی ارزش افزوده انجام شده است؛ بنابراین، ابتدا با استفاده ازنظر دوازده نفر از خبرگان و متخصصین مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی ضریب اهمیت بخش های کشاورزی، معدن، صنعت و خدمات شناسایی شد، سپس جهت دستیابی به رتبه شهرستان ها با استفاده از داده های مرکز آمار و با استفاده از روش تاپسیس شهرستان هایی که ایجاد رونق اقتصادی در منطقه را دارند شناسایی شده اند. نتایج نشان می دهد جهت رونق اقتصادی به ترتیب بخش کشاورزی، معدن، خدمات و صنعت از اهمیت بالایی در منطقه برخوردار هستند. همچنین با استفاده از روش تاپسیس مشخص شد جهت ایجاد رونق اقتصادی در منطقه 9 آمایش سرزمین، به ترتیب شهرستان مشهد با گرفتن ضریب 59/0 در رتبه اول قرار گرفت است و به ترتیب شهرستان های خواف 46/0 و زیر کوه 41/0 در رتبه دوم و سوم قرارداد و شهرستان های صالح آباد 014/0، ششتمد 023/0 و کوه سرخ 002/0 به ترتیب در رتبه های آخر قرار گرفته اند؛ بنابراین سیاست گذاران اقتصادی در منطقه می بایست منابع و تسهیلات مختلف را جهت ایجاد رونق اقتصادی در بخش های کشاورزی صنعت، خدمات و معدن در اولویت قرار دهند و امکانات زیرساختی را جهت ارتقای شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرستان های کم برخوردار فراهم نمایند.کلید واژگان: رونق اقتصادی، ارزش افزوده، تحلیل سلسله مراتبی، آمایش سرزمینIntroductionAssessing the capacity to foster economic prosperity is a critical and constructive factor for planning and implementing any government’s long-term strategies within a region or society. Without an accurate evaluation of economic prosperity, governments and economic policymakers may encounter epistemological challenges within their economic communities. Therefore, a comprehensive understanding of a region’s economic prosperity is essential for policy planning. Regions and villages serve as the primary levels of management and are the main implementers of government policies. In today’s world, the regional economy plays a significant role in management and development planning. The regional economy comprises various sectors, each possessing different capacities and capabilities. For regional development and national development planning, it is imperative not to make assumptions about investment, production, and employment being constant across all sectors. Optimal allocation of production facilities and resources requires consideration of regional potentials and capabilities in the production of goods and services in all national development plans. This approach can potentially increase the share of economic sectors in national production. Therefore, identifying drivers to create economic prosperity in the 9th region of land use planning is considered an important strategy for implementing economic development growth policies. Given the importance of this subject, this research aims to measure the capacity for creating economic prosperity in the 9th district using a multi-criteria decision-making method. The research seeks to assess which cities have a higher capacity and potential for creating economic prosperity in the 9th region. It also aims to determine the importance coefficient of different economic sectors from experts’ perspectives. The results indicate that agriculture, mining, services, and industry are highly significant in the region for economic prosperity.MethodsThe main objective of this study is to identify the drivers of economic prosperity among large cities (region 9 of land use planning) based on a multi-criteria decision-making model. This study is applied in terms of its objectives. The data collection methodology is based on library and documentary data, as well as questionnaires. The output from these questionnaires has been processed using Expert Choice software. The research approach is descriptive-analytical. The data used in this research are obtained from the Statistical Center of Iran. The study’s statistical population encompasses nine regions (South, North, and Razavi) and 52 counties within these regions. The research aims to rank these nine regions and 52 counties using the TOPSIS model and hierarchical analysis. The methodology for implementing this ranking process is detailed in the following sections.
FindingsThe findings from the TOPSIS (AHP) model, based on the insights of twelve experts in the field of economic sciences and planning, indicate that the agriculture index, with a weight of 0.421, is ranked first. This is followed by the mining index with a weight of 0.277 in second place, and the service index with a weight of 0.157 in third place. The industry index, with a weight of 0.145, is positioned last. When excluding the added value of oil and gas, the cities are ranked as follows: Mashhad leads with a score of 0.593, followed by Khaf with a score of 0.463, and Zirkuh with a score of 0.414, placing them in first, second, and third places respectively. Conversely, the cities of Salehabad (score: 0.014), Sheshtamad (score: 0.002), and Kuhsorkh (score: 0.001) are ranked at the bottom.
ConclusionThis study aims to rank the potential for economic prosperity in the ninth region of Iran’s land use planning. The ranking is based on a multi-criteria decision-making model, utilizing four sub-economic indices from the country’s national accounts in 2020. These economic sub-indices are categorized into four sectors: agriculture, industry, mining, and services. The Analytic Hierarchy Process (AHP) model was employed to weight these indices and determine their significance. Through pairwise comparison of the four indices and assigning weights based on expert opinions, it was determined that the agriculture sector received the highest weight of 0.421, followed by mining with a weight of 0.277. The service sector was assigned a lower weight of 0.157, while the industry sector received the lowest weight of 0.145.Keywords: Economic Prosperity, Added value, hierarchical analysis, Land Use Planning -
فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، سال پانزدهم شماره 1 (پیاپی 57، زمستان 1401)، صص 95 -112رشد و توسعه اقتصادی از جمله اهدافی است که هر اقتصادی دنبال می کند و دلیل این امر منافع فراوانی است که رشد اقتصادی را محقق می سازد. بنابراین در برنامه هفتم توسعه نیز مانند سایر برنامه های قبلی می بایست به موضوع رشد و توسعه توجه شود. در این برنامه باید به مفهوم آمایش سرزمین و زیربخش هایی که دارای مزیت هایی مانند گردشگری هستند، توجه ویژه شود. گردشگری به عنوان چهارمین صنعت درآمدزای دنیا، منافع اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی به همراه دارد که توسعه آن یکی از کم هزینه ترین روش های رشد اقتصادی در برنامه هفتم توسعه به شمار می آید و از آنجا که ایران جزء10 کشور اول جهان از لحاظ جاذبه های گردشگری و جزء 15 کشور اول جهان از نظر تنوع گردشگری و جزء 8 کشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی بوده و به لحاظ تنوع آب و هوایی از یک سو و وجود مکان های تاریخی و فرهنگی منحصربه فرد از سوی دیگر، یکی از چند کشور انگشت شماری است که از مزیت مطلق جذب گردشگری جهان برخوردار است، به همین سبب، در این مقاله به بررسی اثر گردشگری خارجی بر رشد اقتصادی استان های ایران به صورت کلی و تفکیک 9 منطقه آمایش سرزمین پرداخته شده است تا در صورت اثرگذاری به عنوان یک زیربخش مهم در برنامه هفتم پیشنهاد شود و امکان سیاست گذاری به تفکیک مناطق آمایش صورت پذیرد. برای دستیابی به این مهم، از روش پنل دیتا و داده های فصلی جمع آوری شده از مرکز آمار ایران و سازمان میراث فرهنگی طی سال های 1389 تا 1397بهره برده شده است. نتایج نشان داد که گردشگری اثر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی بیشتر استان های ایران دارد و بیشترین اثر در مناطق 4 و 5 و کمترین اثر در منطقه 8 و 9 آمایش سرزمین وجود دارد. بنابراین باید در برنامه هفتم به ایجاد ظرفیت در این زیربخش توجه ویژه شود.کلید واژگان: گردشگری، رشد اقتصادی، پنل دیتا، آمایش سرزمینEconomic growth and development is one of the goals that every economy pursues and the reason for this is many benefits that accomplish economic growth. Therefore, in the seventh development plan, like other previous ones, the issue of growth and development must be taken into account. In this regard, special attention should be paid to the concept of land management and sub-sectors that have advantages such as tourism. Tourism as the fourth most lucrative industry in the world, has high economic and social benefits, the development of which is one of the least costly methods of economic growth in the Seventh Development Plan. And since Iran is one of the top 10 countries in the world in terms of tourist attractions and one of the top 15 countries in terms of tourism diversity and one of the top 8 in the world in terms of diversity of handicrafts whereas in terms of climate diversity on the one hand and the existence of unique historical and cultural sites on the other, it is one of the few countries that has an absolute advantage in attracting world tourism. Therefore, in this article, the effect of foreign tourism on the economic growth of Iran's provinces in general and the separation of 9 land management zones in particular were studied to be proposed as an important sub-section in the seventh plan with respect to impact and the possibility of policy-making for planned areas. To achieve this, the data panel method and quarterly data collected from the Statistics Center of Iran and the Cultural Heritage Organization during 2011 to 2018 were used. The results showed that tourism has had a positive and significant effect on economic growth in most provinces of Iran. The highest effect is in areas 4 and 5 and the least effect is in areas 8 and 9 of land management, respectively. Therefore, special attention should be paid to capacity building in this sub-section in the seventh plan.Keywords: Tourism, economic growth, data panel, land management
-
هدف از تحقیق حاضر بررسی وضعیت آمایش سرزمین در رشتههای ورزشی مدال‌آور در ایران بود. روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات، آمیخته کمی و کیفی بود. انجام مصاحبه‌های کیفی تا حد رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در بخش کمی وزن‌دهی به شاخص‌های شناسایی‌شده در مرحله کیفی بود، در این مرحله به‌منظور وزن‌دهی به شاخص‌های آمایش سرزمین ورزشی از روش AHP (فرایند تجزیه‌وتحلیل سلسله مراتبی) و از روش تاکسونومی عددی به‌منظور شناسایی وضعیت آمایش سرزمین در رشتههای ورزشی مدال‌آور استفاده شد. جامعه آماری در بخش کیفی تحقیق، مصاحبه با مدیران ارشد ورزش کشور، کارشناسان معاونت ورزش قهرمانی و کارشناسان امور استانهای وزارت ورزش، روسای فدراسیون‌های مربوط به رشتههای ورزشی مدال‌آور بود که تعداد آنها 20 نفر بود و روش نمونه‌گیری از نوع کل شمار بود. جامعه آماری در بخش کمی شامل همه استانهای کشور بود که فرم‌های مربوط به شاخص‌های آمایش ورزشی از طریق فدراسیون‌ها برای هییت‌های ورزشی آنها ارسال و جمع‌آوری شد. میزان اهمیت هر یک از مولفه‌ها و شاخص‌های آمایش سرزمین مربوط به سه رشته مدال‌آور کبدی، کاراته، ووشو در 31 استان کشور مشخص نشان داد که مولفه جامعه‌شناختی (41/0)، اقتصادی (25/0) و جغرافیایی (34/0) به ترتیب بیشترین اهمیت را در تبیین وضعیت آمایش سرزمین در ورزش داشت. همچنین از نظر آمایش سرزمین در این رشتههای ورزشی میزان توسعه‌یافتگی از نظر مدال قهرمانی در بازی‌های آسیایی و المپیک در استانهای کشور متفاوت بوده ولی بیشتر ورزشکارهای مدال‌آور در استانی هستند که در آن رشته ورزشی دارای امکانات سخت‌افزاری بهتری بودند.
کلید واژگان: آمایش، آمایش سرزمین، توسعه ورزشی، رشته های ورزشی مدال آورThe purpose of this study was to investigate the situation of land management in medal-winning sports in Iran. The research method was a combination of quantitative and qualitative research. Qualitative interviews continued until the theoretical saturation was reached, and in the quantitative part, the weighting of the identified indicators was in the qualitative stage. Numerical taxonomy was used to identify the state of landscaping in medal sport. The statistical population in the qualitative part of the research was interviews with senior sports managers of the country, experts of the Deputy Championship and provincial affairs experts of the Ministry of Sports, heads of federations related to medal sports, which numbered 20 people and the sampling method was total. The statistical population in a small part included all the provinces of the country that the forms related to the indicators of sports planning were sent and collected through their federations to their sports delegations. The importance of each of the components and indicators of land planning related to the three disciplines of liver, karate, wushu in 31 provinces of the country showed that the sociological (0.41), economic (0.25) and geographical (0.34) components to The order was most important in explaining the state of land management in sports. Also, in terms of land management in these sports, the level of development in terms of championship medals in the Asian and Olympic Games in the provinces of the country is different, but most of the medal-winning athletes are in the province where the sports had better hardware facilities.
Keywords: Landscaping, Land management, Sports development, Medal-winning sports -
اهداف
پیدایش شهرهای دانش جدید پیامد شکل گیری جامعه دانش محور و اقتصاد دانش بنیان است. ظهور این مراکز از سویی نتیجه تقارب تیوری های توسعه دانش محورو مدیریت دانش و مطالعات شهری است. از سویی شهر دانش نتیجه آشتی رفاه اقتصادی و ارزش های اجتماعی نیزهست؛ جایی که سرمایه های فکری ، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و سرمایه مالی و فیزیکی با هم گره می خورند؛ مکانی که در جذب، حفظ و رشد مغزها کارآمد است. شکل گیری شهرهای دانش عمدتا از مولفه هایی آغاز شده است که ریشه جغرافیایی داشته و مستقیما به مبحث آمایش سرزمین ارتباط دارد.شهرهای دانش بیش از سایر اجتماعات انسانی نیازمند افق راهبردی و طرح توسعه و آینده پژو هی هستند بنابراین در طرح های آمایش نیازمند توجه مضاعف اند . امری که درکشورایران مورد کم توجهی قرارگرفته است. هدف اصلی مطالعه حاضر این است که با توجه به ارکان و ویژگی های شهرهای دانش و شهرهای دانشگاهی روشن کند چه ملاحظات عمده ای برای تکوین درست این مراکز می بایست مدنظر سیاستگذاران قرار گیرد؟
روش مطالعهاین پژوهش ازنظر هدف درزمره تحقیقات کاربردی، ازنظر ماهیت یک پژوهش کیفی، وازنظرروش یک مطالعه تطبیقی-مقایسه ای است.
یافته هایافته های مطالعه مقایسه ای نشان می دهد شهرهای دانشگاهی ایران از میان سه گروه ویژگی (توسعه دانشگاهی - توسعه اجتماعی و فرهنگی - ویژگی های ارتباطی) تنها ویژگی نخست را در عمل تحقق داده اند.
نتیجه گیریتوسعه شهرهای دانش و شهرهای دانشگاهی در ایران تکثیر واحدهای علمی و مراکز دانشگاهی بوده است نه ارتقا و توسعه هنجارهای علم. حتی تاسیس و توسعه این مراکز در امتداد سنت علمی قدیم ایران نبوده بلکه سرریز ناموزون یک تقاضای اجتماعی مهار نشده بوده است که بدون توجه به اصول آمایش سرزمین به خودی خود شکل گرفته است. نویسنده هشت پیشنهاد برای بهبود این وضعیت درانتهای مقاله ارایه کرده است.
کلید واژگان: شهرهای دانش، شهرهای دانشگاهی، آمایش سرزمین، آموزش عالیObjectivesThe advent of modern knowledge cities is the consequence of formation of knowledge-centered society and knowledge-based economy. The appearance of these centers, on the one hand, results from convergence of theories of knowledge-based development, knowledge management and urban studies. On the other hand, knowledge city is the result of the reconciliation between economic welfare and social values; a place where intellectual capital, social capital, human capital, as well as financial and physical capitals are strongly connected and influence each other; an efficient place in attracting, retaining and growing brains. The formation of knowledge cities is mainly started from components with geographical origins and directly related to the subject of land-use planning. Knowledge cities are in need of strategic plans, development plans and future studies more than other human societies. Hence, they require multiple-dimension attention to regional planning. This has been neglected in Iran.The main purpose of this study is to clarify what are the main considerations for the proper development of these centers, given the pillars and characteristics of knowledge cities and academic cities.
MethodsThis qualitative comparative study is in the category of applied research in terms of purpose.
ResultsThe findings show that Iran academic cities just have the first characteristic among the three characteristics (academic development, social and cultural development, communicative characteristics) of knowledge cites in practice.
ConclusionThe development of knowledge cities and academic cities in Iran has been the proliferation of scientific units and university centers, not the promotion and development of science norms.Even the establishment and development of these centers has not been in line with the ancient scientific tradition of Iran. Rather, the unbalanced overflow has been an unbridled social demand that has formed on its own without regard to the principles of spatial planning.The author offers eight suggestions for improving this situation at the end of the article.
Keywords: Knowledge cities, Academic cities, spatial planning, Higher education -
هدف از تحقیق حاضر بررسی وضعیت آمایش سرزمین در رشته های ورزشی مدال آور در ایران بود. روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات، آمیخته کمی و کیفی بود. انجام مصاحبه های کیفی تا حد رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در بخش کمی وزن دهی به شاخص های شناسایی شده در مرحله کیفی بود، در این مرحله به منظور وزن دهی به شاخص های آمایش سرزمین ورزشی از روش AHP (فرایند تجزیه وتحلیل سلسله مراتبی) و از روش تاکسونومی عددی به منظور شناسایی وضعیت آمایش سرزمین در رشته های ورزشی مدال آور استفاده شد. جامعه آماری در بخش کیفی تحقیق، مصاحبه با مدیران ارشد ورزش کشور، کارشناسان معاونت ورزش قهرمانی و کارشناسان امور استان های وزارت ورزش، روسای فدراسیون های مربوط به رشته های ورزشی مدال آور بود که تعداد آن ها 20 نفر بود و روش نمونه گیری از نوع کل شمار بود. جامعه آماری در بخش کمی شامل همه استان های کشور بود که فرم های مربوط به شاخص های آمایش ورزشی از طریق فدراسیون ها برای هییت های ورزشی آن ها ارسال و جمع آوری شد. میزان اهمیت هر یک از مولفه ها و شاخص های آمایش سرزمین مربوط به سه رشته مدال آور کبدی، کاراته، ووشو در 31 استان کشور مشخص نشان داد که مولفه جامعه شناختی (41/0)، اقتصادی (25/0) و جغرافیایی (34/0) به ترتیب بیش ترین اهمیت را در تبیین وضعیت آمایش سرزمین در ورزش داشت. همچنین از نظر آمایش سرزمین در این رشته های ورزشی میزان توسعه یافتگی از نظر مدال قهرمانی در بازی های آسیایی و المپیک در استان های کشور متفاوت بوده ولی بیش تر ورزشکارهای مدال آور در استانی هستند که در آن رشته ورزشی دارای امکانات سخت افزاری بهتری بودند.کلید واژگان: آمایش، آمایش سرزمین، توسعه ورزشی، رشته های ورزشی مدال آورThe purpose of this study was to investigate the situation of land management in medal-winning sports in Iran. The research method was a combination of quantitative and qualitative research. Qualitative interviews continued until the theoretical saturation was reached, and in the quantitative part, the weighting of the identified indicators was in the qualitative stage. Numerical taxonomy was used to identify the state of landscaping in medal sport. The statistical population in the qualitative part of the research was interviews with senior sports managers of the country, experts of the Deputy Championship and provincial affairs experts of the Ministry of Sports, heads of federations related to medal sports, which numbered 20 people and the sampling method was total. The statistical population in a small part included all the provinces of the country that the forms related to the indicators of sports planning were sent and collected through their federations to their sports delegations. The importance of each of the components and indicators of land planning related to the three disciplines of liver, karate, wushu in 31 provinces of the country showed that the sociological (0.41), economic (0.25) and geographical (0.34) components to The order was most important in explaining the state of land management in sports. Also, in terms of land management in these sports, the level of development in terms of championship medals in the Asian and Olympic Games in the provinces of the country is different, but most of the medal-winning athletes are in the province where the sports had better hardware facilities.Keywords: Landscaping, Land management, Sports development, Medal-winning sports
-
عدالت به عنوان یک مقوله ی اقتصادی- اجتماعی از مباحث مهم جهت تحلیل، برنامه ریزی و سیاست گذاری اقتصادی- اجتماعی محسوب می شود که درکنار موضوعاتی چون فقر و نابرابری اجتماعی قابل بررسی است. هدف این پژوهش رتبه بندی شهرستان های استان های منطقه 9 آمایش سرزمین (خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی) از نگاه نابرابری بر اساس 24 شاخص قانون استفاده متوازن کشور است. در این تحقیق برای وزن دهی شاخص ها، از روش تحلیل سلسله مراتبی و برای رتبه بندی شهرستان ها، از روش تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که از میان 24 شاخص مورد نظر، شاخص های نرخ بیکاری، باسوادی و بهره مندی روستا ها از آب آشامیدنی سالم، سرانه درآمد کوششی شهرداری ها و نسبت طول راه های روستایی آسفالت شده به کل راه های روستایی بیش ترین اثرگذاری را در تعیین نابرابری شهرستان ها دارا هستند و هم چنین شاخص های زیرساخت های مخابراتی شهرک ها و نواحی صنعتی، تعداد سالن های سرپوشیده و روباز از اهمیت کمتری برخوردارند. بر اساس شاخص ترکیبی نابرابری، شهرستان های سرخس، قوچان، کلات، باخرز و نهبندان به ترتیب در رتبه های اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم قرار گرفته اند و شهرستان های گرمه جاجرم، بجنورد، گناباد و نیشابور به ترتیب در رتبه های چهل وسوم، چهل و چهارم، چهل وپنجم، چهل و ششم و چهل وهفتم قرارگرفته اند که بر اساس شاخص های قانون استفاده متوزان از جایگاه بهتری برخوردار هستند. بنابراین، برای کاهش نابرابری های موجود میان شهرستان های یاد شده، باید برنامه ریزان استانی تصمیمات و اقدامات مناسب در خصوص کاهش نرخ بیکاری، افزایش نرخ باسوادی، ارتقای بهره مندی روستاها از آب آشامیدنی سالم، امور زیربنایی و بهداشتی، اتخاذ نمایند.
کلید واژگان: درجه محرومیت، تاپسیس، تحلیل سلسله مراتبی، آمایش سرزمین -
زمینه و هدف
آمایش سرزمین از راه توجه به شناخت توانمندی ها و ظرفیت های خاص مناطق، کارآمدی اقتصادی، وحدت و یکپارچگی سرزمین، گسترش عدالت و تعادل منطقه ای، حفظ محیط زیست و احیای منابع طبیعی، حراست از میراث فرهنگی و رفع محرومیت ها بر امنیت و گردشگری تاثیر می گذارد. بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر، تحلیل تاثیر آمایش سرزمین بر توسعه گردشگری و امنیت در استان گلستان است.
روش شناسی:
پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران استان گلستان است که با استفاده از روش کوکران، 400 نفر از آنها انتخاب شده است. در این راستا از مدل معادلات ساختاری، آزمون سوبل و ضریب رگرسیون برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.
یافته هایافته ها نشان می دهد متغیر آمایش سرزمین و توسعه گردشگری 64% بر امنیت ملی تاثیرگذار هستند و آمایش سرزمین 11% بر توسعه گردشگری تاثیرگذار است. بین آمایش سرزمین و امنیت ملی (با ضریب مسیر 444/0) و همچنین بین آمایش سرزمین و توسعه گردشگری (با ضریب مسیر 329/0) ارتباط معنی دار و دوسویه ای برقرار است. رابطه بین توسعه گردشگری و امنیت ملی یک رابطه دو سویه و معنادار است (با ضریب مسیر 329/0). بر اساس آزمون سوبل، تاثیر توسعه گردشگری به عنوان یک متغیر میانجی بین آمایش سرزمین و امنیت ملی در سطح 95 % تایید می شود.
بحث و نتیجه گیرینتایج نشان می دهد توسعه گردشگری بر امنیت ملی تاثیر مثبت و معناداری دارد. در سطح 95 % تاثیر توسعه گردشگری به عنوان یک متغیر میانجی بین آمایش سرزمین و توسعه گردشگری تایید شد. توسعه گردشگری با مقادیر (p<0.01، t=7.0212) تاثیر آمایش سرزمین بر امنیت را میانجی گری می کند و نقش تسهیل گیری را بین این دو متغیر ایفا می نماید.
کلید واژگان: آمایش سرزمین، توسعه گردشگری، امنیت، مدل معادلات ساختاری، استان گلستانBackground and objectivesThe land use affects security and tourism through attention to recognizing the specific capacities of the regions, economic efficiency, territorial unity, regional justice and equilibrium, preserving the environment and restoring natural resources, safeguarding cultural heritage and removing deprivations. Therefore, the purpose of the present study is to analyze the impact of land use planning on tourism development and security in Golestan province.
MethodologyIn terms of its objectives this study is of an applied research type and in terms of methodology it is considered as a descriptive-analytical study. The statistical population of the study consisted of tourists of Golestan province who were selected using Cochran formula. Structural equation modeling, Sobel test and regression coefficient were used to analyze the data.
FindingsFindings show that land use and tourism development variables have 64% effect on national security and land use influence tourism development 11%. There is a significant and mutual relationship between land use and national security (with path coefficient of 0.444) as well as between land use and tourism development (with path coefficient of 0.329). The relationship between tourism development and national security is a mutual and significant relationship (with path coefficient of 0.329). According to the Sobel test, the impact of tourism development as a mediating variable between land use planning and national security is confirmed at 95%.
ResultsThe results show that tourism development has a positive and significant effect on national security. At the 95% level, the impact of tourism development was confirmed as a mediating variable between land use planning and tourism development. Quantitative tourism development (p <0.01, t = 7.0212) mediates the effect of land use on security and plays a facilitating role between these two variables.
Keywords: land use, Tourism development, Security, Structural Equation Modeling, Golestan province -
دولت های بسیاری در سرتاسر جهان نسبت به توسعه و گسترش صنعت گردشگری پزشکی به عنوان یک صنعت استراتژیک ملی و یکی از اشکال تجارت خدمات سلامت مشتاق و در این راستا برنامه ریزی می کنند. با توجه به قابلیت های ایران در این صنعت، پژوهش حاضر باهدف تدوین و اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی منطقه دو سلامت با رویکرد یکپارچه سازی خدمات و در راستای گسترش دهکده های سلامت است. در مرحله اول داده ها با روش تحلیلی - اسنادی (رویکرد تحلیل محتوا)، سپس مصاحبه و پرسشنامه با تعدادی از خبرگان کلیدی بدست آمده و جهت تجزیه وتحلیل آن از نرم افزار - MAXQDA-18استفاده شد. در مرحله دوم، داده های بدست آمده از گام قبلی جهت ارزیابی وضعیت موجود منطقه موردمطالعه با استفاده از تکنیک SWOT، موردبررسی قرار گرفت، سپس با ترکیب دو تکنیک SWOTو DEMATEL فازی در راستای هدف تحقیق انواع راهبردها مشخص و با استفاده از تکنیک AHp اولویت بندی شدند. جامعه آماری مرحله ارزیابی و اولویت بندی شامل 20 نفر از خبرگان گردشگری سلامت منطقه آذربایجان بوده است. یافته های حاصل از تلفیق تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره با مدل SWOT، نشان داد که در خصوص اولویت بندی استراتژی ها، به ترتیب استراتژی تهاجمی (SO) استراتژی بازنگری (WO) در اولویت اول و دوم و استراتژی های تدافعی (WT) و تنوع (ST) در اولویت های بعدی قرار گرفتند.
کلید واژگان: آمایش سرزمین، گردشگری پزشکی، تکنیک SWOT، تحلیل سلسله مراتبی، دهکده های سلامتMany governments around the world are highly interested in the expansion of medical tourism industry as a national strategic industry, and as one form of health services trade and try to plan for it. Considering Iran’s capabilities in this industry, the present research aimed to compile/develop and prioritize the strategies of medical tourism development of health region No.2 taking the approach of service integration towards the development of health villages. In the first phase, the data were gathered from a number of key experts by using documentary- analysis method (content analysis approach), interview and survey. Data analysis was done by using MAXQDA-18 software. In the second phase, the data obtained from the previous phase was examined by SWOT technique. Thereafter, by combining two techniques of SWOT and fuzzy DEMATEL towards research objectives, different types of strategies were determined and prioritized by AHP technique. Statistical population under study in the evaluation and prioritization phase included 20 subjects/participants selected from the health tourism experts of Azerbaijan Region. The results obtained from the integration of multi-criteria decision-making techniques and SWOT model revealed that offensive strategies (SO), review (revision) strategies (WO), defensive strategies (WT) and diversity strategies ranked first to fourth in terms of priority.
Keywords: spatial planning, Medical Tourism, SWOT Technique, Hierarchical Analysis, health village -
زمینه و هدفآمایش مناطق مرزی نوعی برنامه ریزی است که توسعه را با امنیت و دفاع از مناطق مرزی، در چارچوب شرایطی که این گونه مناطق از آن برخوردار هستند، پیوند می دهد و راهکاریی برای توسعه مناطق مرزی معرفی می کند که در آن امنیت و توسعه لازم و ملزوم یکدیگر شناخته می شوند. شهرهای مرزی در سال های اخیر در آمایش سرزمینی اهمیت خاص یافته اند. هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر آمایش شهرستان جوانرود در استان کرمانشاه است.روشاین پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری آن را نه نفر از کارشناسان دانشگاهی امور شهری و آمایش سرزمین تشکیل داده اند. برای اجرای پژوهش، ابتدا عوامل و معیارهای موثر بر آمایش سرزمین شناسایی و در قالب پرسشنامه در اختیار خبرگان قرار گرفتند و با روش دلفی، روی عوامل و معیارها بین خبرگان اجماع حاصل شد. در ادامه برای اولویت بندی این عوامل و معیارها از تکنیک وزن دهی آنتروپی شانون و سپس از چهار مدل VIKOR،TOPSIS، ELECTRE، SAW و در نهایت برای دستیابی به اجماعی کلی از تکنیک ادغامی(post) استفاده شد. یافته ها ونتایجپژوهش نشان داد که در آمایش جوانرود، 18 معیار در چهار بعد امنیتی، دفاعی و سیاسی؛ اقتصادی؛ امکانات، تجهیزات و خدمات؛ و عوامل اجتماعی و فرهنگی موثراند و عوامل «امنیتی، دفاعی و سیاسی» و معیار «سطح درآمد»، نسبت به سایر عوامل و معیارها، از اولویت بیشتری برخوردار است.کلید واژگان: آمایش سرزمین، عدالت فضایی، مناطق مرزی، شهرستان جوان رود
-
آمایش سرزمین به عنوان یکی از راهبردهای اصلی برای تراکم زدایی از تهران به شمار می رود که در قانون اساسی، قوانین برنامه های پنج ساله توسعه و ضوابط ملی آمایش سرزمین بر وجوب آن از جانب نهادهای ذی صلاح تاکید شده است. همچنین تاکنون دو بار ضوابط ملی آمایش سرزمین در سال های 1383 و1394 به ترتیب توسط هیات وزیران و شورای آمایش سرزمین به تصویب رسیده است. باید افزود که هرچند بررسی تحولات آمایش سرزمین طی سال های گذشته مبین تکوین و تکامل جایگاه این مهم در نظام قانونگذاری کشور است و مقوله آمایش سرزمین به رغم فراز و نشیب های فراوان از پشتوانه های قانونی بسیار مستحکمی در نظام برنامه ریزی کشور برخوردار است،اما هیچگاه به طور جدی به مرحله اجرا درنیامده و پیامد آن ایجاد گونه های مختلف تمرکز امکاناتی (سیاسی-اداری، علمی-آموزشی، اقتصادی-مالی، اجتماعی-فرهنگی، بهداشتی-درمانی، صنعتی و…) در کلانشهر تهران است. این مهم را نباید از نظر پنهان داشت که مشکلات تهران ریشه در نظام سیاسی-اداری و فضایی کشور داشته و نباید حل مسائل تهران را در خود این کلانشهر، بلکه در سطح ملی جستجو نمود. لذا در تحقیق پیش رو به مبحث تراکم زدایی که اساسا موضوعی بین رشته ای است، در پرتو اجرایی نمودن آمایش سرزمین پرداخته می شود. تحقیق حاضر از لحاظ روش شناسی یک تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده که با نگرش کاربردی به بررسی اهمیت آمایش سرزمین در راستای تراکم زدایی از تهران می پردازد.کلید واژگان: آمایش سرزمین، تراکم زدایی از تهران، تمرکزگرایی، برابری
Town & country planning is regarded as the main strategy for legal and administrative delocalization of Tehran and in the Constitutional Law, rules for 5 years development, national rules. It focuses on Town & country planning. In all 5 years plans, it is referred to seasonal development, balanced and regional development and Town & country planning and this issue reveals the importance of town & country planning. Moreover, in the years 2004 and 2015 the State Cabinet and Town & Country Planning Council ratified the law for insisting on town & country planning. It is to be noted that although evolutions of town & country planning during recent years confirms evolution of this issue at planning system of Iran and the issue of town & country planning in spite of ups and downs is strongly supported by planning system of Iran; the town & country planning was never executed seriously and some of the consequences for lack of executing this planning are: focus of facilities (political, administrative, scientific, educational, political-administrative, social, cultural, health, treatment and industrial) in metropolis of Tehran. It is to be noted that many problems of Tehran are originated from economic, social and spatial systems and it is necessary to solve these problems not only in Tehran but also in all parts of Iran. Thus, delocalization of Tehran shall be depend on benefiting national and multidimensional approaches. Nowadays, it is required to have inner field approaches toward different topics. It is to be noted that this approach does not negate the independence of different specialty fields; rather, its purpose is benefiting data from other fields if science and preventing from offering single aspect and unilateral strategies and through offering holistic, multidimensional approaches attempting to increase cooperation and overlap between different fields of law and other humanities. Thus, the present research deals with delocalization as inner field topic within frame of Town & country Planning.Keywords: : town & country planning_delocalisation of tehran_centralization_equity -
رشد کالبدی فضایی منطقه اسکو در چند دهه اخیر موجب مسائلی همچون تغییر کاربری زمین، گسترش نامتناسب شهر و مخاطرات زیست محیطی شده است. فشارهای سنگین سریع شهرنشینی بر سرزمین و منابع اطراف موجب کاهش پوشش گیاهی، کاهش فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست محیطی شده است. هدف از این مطالعه، درک عوامل موثر در روند توسعه فیزیکی منطقه دره اسکو با عنایت به مقوله توسعه فضایی پایدار شهری از بعد اکولوژیکی و حفظ شرایط زیست محیطی آن در دهه های آتی می باشد. بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانه لندست 5 و 8 تکنیک های پردازش تصاویر ماهواره ای شی ءگرا، تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 1395-1363 با تاکید بر گسترش پراکنده منطقه شهری اسکو و خسروشهر و روستاهای پیرامونی که در دره زیست محیطی اسکو واقع شده، مورد ارزیابی قرار گرفته است.بر اساس نتایج حاصله مقدار مساحت منطقه شهری اسکو، خسروشهر و شش روستای پیرامونی از 88/290 هکتار در سال 1363 به 55/1088 هکتار در سال 1395 رسیده است. 62/514 هکتار از توسعه ذکر شده بر روی اراضی باغی و زراعی صورت گرفته که لزوم مدیریت توسعه آتی مبتنی بر اصول توسعه پایدار را می طلبد. بدین منظور عوامل موثر بر توسعه فیزیکی منطقه شهری دره اسکو بر اساس پیشینه تحقیق در قالب 15 شاخص شناسایی و با استفاده از روش رگرسیون لجستیک- به دلیل توانایی آن در تعیین اهمیت متغیرها- نقشه احتمال توسعه شهری تهیه گردید که استفاده همزمان از متغیرهایی انسانی و طبیعی به همراه اعمال متغیرهای مثل نقشه بافت توسعه شهری به منظور تعیین جهت توسعه، از مزیت های این تحقیق به شمار می رود. پس از پیش بینی الگوی آتی توسعه شهری در دره اسکو با استفاده از راهبرد حفاظت از باغات و فضاهای سبز در فرایند توسعه شهری، با بلوک بندی نقشه احتمال توسعه شهری، دادن فضای لازم برای توسعه، استخراج کمربند سبز طبیعی شرقی غربی و کمان های سبز و اعمال ممنوعیت توسعه در اطراف کمربند سبز پیشنهادی، حفظ ذخایر اکولوژیک دره اسکو با کاهش تخریب اراضی باغی و کنترل رشد پراکنده و انفصال شهرها و روستاها عملیاتی شده است.
کلید واژگان: دره اسکو، رشد پراکنده، آمایش سرزمین، تغییرات کاربری اراضی، توسعه پایدار شهریThe spatial growth of the Osko area in the last few decades has caused issues such as land use change, urban disproportionate development, and environmental hazards. Rapid rapid urban pressures on land and around resources have led to vegetation reduction, open spaces decrease and serious social and environmental problems. The purpose of this study is to understand the factors affecting the physical development of the Okrug valley region, taking into account the sustainable urban spatial development of the ecological dimension and preserving its environmental conditions for the next decades. To do this, using Landsat 5 and 8 satellite multi-temporal satellite images, the object-oriented satellite image processing techniques of land use changes during the period of 1363-1363, with emphasis on the scattered expansion of the city of Osko, Khosroshahr and peripheral villages in the Osko valley ecosystem Has been evaluated. According to the results, urban area of the city of Osko, Khosroshahr and six perimeter villages has reached 10888.58 hectares (104 m2) in 2016 from 290.88 hectares in 1984. 514.62 hectares of the mentioned area have been made on the Garden and agricultural lands that require the management of future development based on the sustainable development principles. Therefore, effective factors of physical development of urban area of Osko valley identified in 15 layers and possibility of urban development map using logistic regression method was prepared. According to the results, the amount of area of the city of Osko, Khosroshahr and six perimeter villages has reached 10888.58 hectares (104 m2) in 2016 from 290.88 hectares in 1984. 514.62 hectares of the mentioned area have been made on the Garden and agricultural lands that require the management of future development based on the sustainable development principles. The simultaneous use of human and natural variables along with the application of variables such as urban development maps is one of the advantages of this research to determine the direction of development. After predicting the future pattern of urban development in the Osko Valley, using the strategy of protecting gardens and green spaces in the urban development process by blocking the urban development probability map, giving space for the development, extraction of the eastern natural green belt and green arcs and Applying the prohibition of development around the proposed green belt, maintaining the ecological reserves of the Osko Valley has been operationalized by reducing the degradation of gardens and controlling the growth and dispersal of cities and villages.
Keywords: OskoValley, Sprawl growth, Land use Planning, Land use Changes, Sustainable Urban Development -
مناطق مرزی کشور به‌دلیل فاصله از مرکز، توسعه نیافتگی، بیکاری و... دچار مشکلات متعددی ازجمله قاچاق، ناامنی و آسیب پذیری دفاعی و امنیتی هستند. در این شرایط، توجه به ملاحظات دفاعی و امنیتی در آمایش این مناطق می تواند علاوه بر توسعه اقتصادی- اجتماعی، بستر مناسبی را برای ثبات، امنیت و توسعه فراهم سازد. این پژوهش در پاسخ به این سوال که «آمایش دفاعی- امنیتی مناطق مرزی (در منطقه مورد مطالعه) با رویکرد پدافند غیرعامل تا چه اندازه می تواند کاهش آسیب پذیری، تقویت دفاع و امنیت سرزمینی و پایداری ملی را درپی داشته باشد؟» سعی دارد نقش آمایش دفاعی- امنیتی مراکز نظامی، زیربنایی اقتصادی و جمعیتی در محدوده مورد مطالعه را در کاهش آسیب‌پذیری، تقویت دفاع و امنیت سرزمینی و پایداری ملی بررسی و تحلیل نماید. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات به‌صورت کتابخانه ای و میدانی جمع آوری‌شده است. نظریه واردن نیز به‌دلیل دربرداشتن مولفه های اصلی قدرت هر کشور و اینکه تمامی مولفه های این نظریه به‌غیراز مولفه رهبری ملی در منطقه مورد مطالعه صدق می کند، به‌عنوان نظریه مبنا به‌کار گرفته شده است. روش تجزیه‌وتحلیل، کمی است و نتایج پژوهش نیز نشان می دهد که مولفه مراکز جمعیتی دارای بیشترین اهمیت در آمایش دفاعی- امنیتی محدوده مورد مطالعه است. به‌علاوه وضعیت فعلی آمایش منطقه ازنظر دفاعی- امنیتی به‌ویژه ازنظر مولفه های مراکز جمعیتی، مراکز نظامی و زیربنایی اقتصادی نامناسب است و نمی تواند جوابگوی تهدیدهای متوجه کشور باشد.
کلید واژگان: آمایش سرزمین، خلیج فارس، مرز، ملاحظات امنیتی دفاعیBordering areas of the country due to the distance from the center, underdevelopment, and unemployment and, etc, are suffering from several problems, including trafficking, insecurity, and defense and security vulnerability. In these circumstances, attending to defense and security considerations in the preparation of these areas, in addition to socio-economic development, could provide a suitable stability, security and development. This study aimed to answer the question that "to what extent the border security- defense preparation (in the region) with passive defense approach, can reduce vulnerability, and strengthen defense and homeland security and national stability?", and tried to analyze and investigate the role of security-defense preparation of military units, and economic infrastructure and population in the study area, in reducing vulnerability, strengthen defense and homeland security, and national stability. The research method is analytical one, and data was collected through library and field study. Warden's theory due to containing the main components of any state's power, and that all components, except the components of national leadership in the area of the study, are true, has been used as the base theory. This study is a quantitative research, and the results indicated that population centers are the most important components of defense- security planning in the study area. Further, it was concluded that the current situation of regional planning in terms of security-defense components is inadequate, especially in terms of the components of population centers, military bases and economic infrastructure and cannot respond to the threats to the Islamic republic of Iran.
Keywords: Land Use Planning, Persian Gulf, Border, Security-Defense Considerations -
سیاست های کلان اقتصادی باید در تناسب با نیازهای محلی، قابلیت ها و ویژگی های منطقه ای اتخاذ شوند. در غیر این صورت، زمینه توزیع نامناسب جمعیت، امکانات، تسهیلات و فعالیت ها، نبود تعادل فضایی، تراکم فعالیت ها در یک منطقه، قطب بندی فضایی و گسترش نابرابری اجتماعی و اقتصادی را فراهم می آورند و به عنوان مانعی در مسیر توسعه کشور عمل می کنند. در مقاله حاضر، با تمرکز بر دو عنصر «فضا» و «فعالیت های اقتصادی»، قوانین برنامه های چهارم و پنجم توسعه کشور به عنوان اسناد فرادستی، به روش توصیفی- تحلیلی مطالعه شده اند. نتایج نشان می دهد در برنامه چهارم، به همه معیارها و شاخص های مربوط به بعد جمعیت، توزیع امکانات و فعالیت ها و توزیع فضایی توجه شده است؛ حال آنکه تحلیل برنامه پنجم توسعه با سنجه ای مشابه نشان می دهد که مواد قانونی منطبق با مواردی چون شاخص های جمعیتی در برنامه ریزی، منطقه بندی فضایی (شهر یا روستا) به عنوان مکان اجرای سیاست های اقتصادی و منطقه بندی فضایی برحسب شاخص مهاجرت وجود ندارد. همچنین با آنکه به بعد توزیع فضایی در برنامه چهارم توسعه توجه شده، این شاخص در برنامه پنجم توسعه مغفول مانده است. شایان ذکر است که مزیت افزون برنامه چهارم در مقایسه با برنامه پنجم توسعه پس از انقلاب، به کارگیری رویکرد آمایش سازمانی و اتخاذ راهبرد ادغام عملیاتی است که طی آن، برنامه ریزی های فضایی یا سازوکار آن در تمام سازمان های یک منطقه ادغام شده است. نمونه مشخص اجرای سیاست مذکور، قطب ها و مناطق آزاد کشور است.کلید واژگان: آمایش سرزمین، برنامه پنجم توسعه، برنامه چهارم توسعه، سیاست های اقتصادی، مطالعه تطبیقیMacro-Economic Policies should be done due to local needs, capabilities and adoption of regional features, land use planning and spatial planning approach and if not, it will lead to improper distribution of population, resources, facilities and activities, spatial imbalances, concentration of activities in a certain area, spatial polarization and social inequality and economic development which acts as an obstacle during the development. This article focuses on two elements of the fourth and fifth development plans: the space" and "economic activities", by using descriptive analysis. The results show that: there is an attention to just a part of all indicators which is related to population, distribution facilities and activities, and spatial distribution. Additionally analysis of the fifth development plan with the same measure indicates that: there are not laws which are related to indicators such as the demographic indicators through planning, providing spatial zoning (city or village) as a place where economic policies are done and zoning space is based by immigration. There is an attention to the spatial distribution aspect of development the fourth development plan which is neglected in fifth development plan. Further there is many advantages in the fourth Development Plan than the fifth which is related to use spatial planning approach and organizational and operational integration strategy.Keywords: Spatial planning, The forth development plan, The fifth development plan, The economic policies, A Comparative Study
-
پدیده نخست شهری یکی از نتایج نبود و یا ضعف در تدوین و اجرای سیاست های آمایش سرزمین به شمار می رود که منجر به تسلط یک شهر در سطح یک منطقه یا کشور شده و تعادل در نظام شهری را با چالش جدی مواجه می سازد. این پژوهش برآن است از طریق محاسبه مقادیر شاخص های مطرح، روند تغییرات نخست شهری در استان خراسان بزرگ در طی دوره 90-35 را با توجه بر تقسیم این استان به سه استان در سال 1383 تحلیل نماید. نوع تحقیق حاضر کاربردی-توسعه ای بوده و روش مورد استفاده در این پژوهش با توجه به نوع آن توصیفی–تحلیلی می باشد. مبانی نظری از طریق مطالعه کتابخانه ای انجام شده و داده های مورد نیاز از داده های سرشماری سال های 1335 تا 1390 استخراج شده است. به منظور محاسبه میزان نخست شهری نیز از 9 شاخص مطرح این حوزه بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تقریبا روند تغییر تمام شاخص ها حاکی از افزایش پدیده نخست شهری در دوره 90-35 مزبور می باشد، برای نمونه، شاخص نخست شهری به عنوان اولین شاخص مطرح در خصوص پدیده نخست شهری از 461/0 در سال 1335 به 539/0 در سال 1390 رسیده است. با این حال در دو مقطع زمانی 55-45 و 75-65، شاخص ها روندی نزولی نشان می دهند، اما روند نزولی در دهه 85-1375 کند شده و افزایش محسوس مقادیر شاخص های نخست شهری در دهه 90-85 علی رغم تقسیم استان خراسان در سال 1383 نیز قابل توجه می باشد. رتبه دو شهر بجنورد و بیرجند (مراکز استانهای خراسان شمالی و جنوبی) در سلسله مراتب شهری خراسان بزرگ در سال 90 و 7 سال پس از تقسیم استان در مقایسه با سال 75 تغییری ننموده است. اگرچه تقسیم استان خراسان به لحاظ مدیریتی ممکن است به کاهش تمرکز در شهر مشهد منجر شده باشد اما از نظر ایجاد تعادل در شبکه شهری، به نظر می رسد نتیجه ملموسی را به همراه نداشته است. اگرچه هنوز برای ارزیابی تاثیرات واقعی ناشی از تقسیم استان زمان نیاز به گذر زمان و انجام بررسی های بلندمدت می باشد.
کلید واژگان: نخست شهری، شبکه شهری، آمایش سرزمین، قانون رتبه، اندازه، تمرکزگرایی -
آمایش سرزمین به عنوان یکی از گرایش های نوپا در سازماندهی سیاسی فضا شناخته می شود. ماهیت بنیادی این گرایش، ترکیب روش های اقتصادی، سیاسی و برنامه ریزی است. آمایش به سبب تاکید بر مدیریت سیاسی- جغرافیایی فضا، نوعی رویکرد کل نگر به شمار می آید. آمیختگی این رویکرد با برنامه ریزی فضایی، مدیریت فضا در یک قلمرو مشخص را سازمان یافته تر و عینی تر می کند. بر این پایه، به کارگیری شاخص های آمایشی در مدیریت قلمروهای مرزی، تا اندازه ی زیادی می تواند چالش های مرزی را شناسایی و راهکارهای واقع گرایانه را برای مدیریت آن ارائه کند. قلمروهای مرزی به سبب اهمیت ژئوپلیتیکی خود، به ویژه در ایران، همواره جلوه گاهی از توانمندی یا ناکارامدی مدیریت کلان و ملی را نمایان می سازد. به نظر می رسد که بخش قابل توجهی از ناکارامدی در مدیریت مرزهای ایران، به ویژه مرزهای شرق کشور، به سبب نبود رویکرد آمایشی باشد. از این روی، پژوهش حاضر با روش علی-مقایسه ای به بررسی آمایشی چهار شهرستان مرزی استان خراسان جنوبی، شامل شهرستان های نهبندان، درمیان، زیرکوه و سربیشه پرداخته است. برای بررسی وضعیت آمایشی این شهرستان ها با رویکرد امنیت و توسعه ی پایدار، توزیع 23 شاخص از شاخص های توسعه شامل شاخص های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی و زیرساختی در سطح شهرستان های مذکور مطالعه شده است. مفروض اصلی این پژوهش این است که میان اقتصاد فضا و وضعیت امنیتی هر منطقه، رابطه وجود دارد. برپایه ی نتایج این تحقیق، به نظر می رسد که ناهمگنی و توزیع نامطلوب شاخص های توسعه در شهرستان های مرزی استان خراسان جنوبی، بستر مناسبی برای گسست های امنیتی ایجاد می کند و به دلیل، فرامقیاس بودن مسئله ی امنیت، گسست امنیتی در مقیاس محلی، دامنه ی خود را به مقیاس ملی خواهد رساند.
کلید واژگان: مدیریت مرز، آمایش سرزمین، توسعه، امنیت، خراسان جنوبی
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.