رفتارهای پرخطر رانندگی

افزایش آمار تصادفات رانندگی و عوارض ناشی از آن موجب شده است که راهکارهای متعددی برای پیشگیری از این صدمات تدبیر شود. یکی از رویکردهای موجود، کاربست مداخلات روانشناختی است. این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش کنترل هیجانخواهی و ذهنآگاهی بر کاهش رفتارهای پرخطر رانندگی در شهر بوشهر انجام شد.

روش پژوهش، نیمهآزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه رانندگان دارای 30 امتیاز منفی در سهماهه آخر سال 1395 به تعداد 102 نفر بود. در این پژوهش، تعداد 60 نفر از رانندگان دارای 30 امتیاز منفی به صورت در دسترس انتخاب و به دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل به صورت تصادفی تقسیم شدند؛ به گروه آزمایش طی 7 جلسه 60 دقیقه ای آموزشهایی پیرامون کنترل هیجان خواهی مبتنی بر رویکرد هاک، چین و لیم و آموزش ذهنآگاهی مبتنی بر رویکرد کابات زین ارایه شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه رفتارهای پرخطر رانندگی منچستر ساخته ریسون و همکاران بود.

آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش کنترل هیجان خواهی و ذهن آگاهی بر کاهش رفتارهای پرخطر رانندگی تاثیر معنیداری دارد و 38 درصد کاهش رفتارهای پرخطر رانندگی را تبیین میکند. همچنین بین گروه های آزمایش و کنترل از لحاظ لغزش، اشتباهات و تخلفات عمدی تفاوت معنیداری (0/001<P) مشاهده شد.

ارایه آموزش کنترل هیجانی و ذهن آگاهی میتواند به مهار رفتارهای پرخطر رانندگی درونشهری و برونشهری کمک کند.

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی با رفتارهای پرخطر رانندگی و نگرش به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی در رانندگان درون شهری شهرستان مرند بوده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش های کمی گردآوری داده ها، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر متشکل از کلیه رانندگان درون شهری شهرستان مرند بود که تعداد آن ها بر اساس آمار اعلام شده از سوی مرکز ترافیک شهری شهرستان مرند، 700 نفر بود. نمونه آماری پژوهش حاضر، تعداد 250 نفر از رانندگان درون شهری شهرستان مرند بوده که با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گیری خوشه ای به دست آمده است. به منظور سنجش ویژگی های شخصیتی از پرسشنامه پنج عامل شخصیتی نیو، برای سنجش متغیر رفتارهای پرخطر از پرسشنامه منچستر و برای سنجش نگرش به قوانین راهنمایی و رانندگی از پرسشنامه زرآبادی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه دار فرانسیس، اکسل، جانستون، والکر، گریمشاو و فوی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که از بین ویژگی های شخصیتی روان آزرده گرایی و برون گرایی با کلیه مولفه های رفتارهای پرخطر رانندگی (لغزش در رانندگی، اشتباهات رانندگی، تخلفات عمدی و غیرعمدی) (05/0˂p) رابطه معناداری وجود دارد؛ ولی بین گشودگی و اشتباهات رانندگی و تخلفات عمدی و غیرعمدی، رابطه معناداری وجود ندارد (05/0˂p). همچنین مقبولیت اجتماعی با تخلفات غیرعمدی رابطه ای ندارد (05/0˂p). از بین مولفه های ویژگی های شخصیتی، روان آزردگی و باوجدان بودن با هنجار ذهنی از مولفه های نگرش به قوانین راهنمایی و رانندگی (05/0˂p) رابطه دارد و برون گرایی با نگرش به قوانین رابطه دارد. بین برون گرایی، گشودگی و مقبولیت اجتماعی با هیچ یک از مولفه های نگرش به قوانین (05/0˂p) رابطه معنی داری وجود ندارد.

عوامل بروز تصادفات به سه دسته عوامل انسانی، محیطی و وسیله نقلیه تقسیم می شوند. عامل اصلی بروز تصادفات، عامل انسانی است. با توجه به اهمیت عوامل انسانی، هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی رفتارهای پرخطر رانندگی بر اساس ادراک خطر رانندگی و باورهای غیرمنطقی رانندگان بود. جامعه آماری شامل کلیه رانندگان وسایل نقلیه عمومی درون شهری و برون شهری شهر بوکان در سال 1397 بود. نمونه آماری پژوهش شامل 303 نفر از رانندگان وسایل نقلیه عمومی بود که به صورت تصادفی طبقه ای متناسب انتخاب شدند. روش انجام پژوهش نیز همبستگی بود. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر برای رفتارهای پرخطر رانندگی و پرسشنامه درک خطر آلبرگ و راندمو برای درک خطر رانندگی و پرسشنامه باور غیرمنطقی جونز (خلاصه شده) برای باورهای غیر منطقی استفاده شد. داده ها با استفاده از روش رگرسیون خطی چندمتغیره تحلیل شد. نتایج رگرسیون نشان داد که ادراک خطر رانندگی و باورهای غیرمنطقی می توانند رفتار پرخطر رانندگی را پیش بینی کنند.