المنار
در نشریات گروه علوم قرآن و حدیث-
محمد عبده از مولفان تفسیر المنار از مهم ترین تفاسیر معاصر در جهان عرب معتقد به ضرورت تاویل ماهیت ملائکه است. احمد خلیلی در جواهر التفسیر که پس از المنار و در فضای فکری اباضیه تالیف شده است، نه تنها در ارائه تاویلات از المنار تاثیر نپذیرفته، بل که ضمن نقل نقادانه آراء وی کوشیده است نادرستی تاویلاتش را نشان دهد. در این مطالعه بنا ست روی کرد انتقادی احمد خلیلی به آراء عبده درباره ماهیت ملائکه را بازکاویم. خلیلی با تکیه بر آراء مفسران اباضی و اهل سنت و شاخصه های تفسیر صحیح از دید خود، آراء یادشده در المنار درباره ملائکه را نقل و نقد کرده است. برخی آراء این دو مفسر در باب غیبی و نورانی بودن ملائکه مشترک است؛ اما در مواردی خلیلی اشکالات عبده را بصورت منطقی و مستدل پاسخ داده و بسیاری از تفسیرها و تاویل های عبده را معلول فضای فکری و عقیدتی حیات او دانسته است. عبده ملائکه را ارواح لطیفی می داند که می توانند به صورت نیروهای نهفته در طبیعت، باعث رشد و حرکت جسم مادی شوند. خلیلی تاویل ملائکه به «نیروهای نهفته در طبیعت» از سوی عبده را صرفا تفسیری مادی می داند که با ظاهر آیات مطابقت ندارد. او معتقد است قوای طبیعی، برخلاف ملائکه، فاقد قوه تعقل اند و تاویل عبده از ماهیت ملائکه و شیطان، در مقایسه با تاویل سایر آیات، بسیار دور از مدلولات قرآن است. از دید او هم چنین فتح باب تاویل درباره ملائکه و شیطان زمینه برخورد سلیقه ای با قرآن را برای مغرضان فراهم می کند.کلید واژگان: اباضیه، احمد خلیلی، جواهر التفسیر، المنار، محمد عبده، تاویل، ملائکهThis study delves into the critical analysis of angelic nature presented in Jawāhir al-Tafsir by Aḥmad Khalīlī, juxtaposed against Muhammad ʿAbduh's interpretations in Tafsir al-Manār. Khalīlī, writing in the wake of ʿAbduh and within the intellectual milieu of Ibāḍīyya, not only eschews the influence of al-Manār but also endeavors to expose its interpretative inaccuracies through a critical lens. The discourse centers on Al-Khalīlī's critique of ʿAbduh's angelological perspectives, drawing upon both Ibāḍī and Sunni exegeses as benchmarks for authentic interpretation. While there is a consensus between the two scholars on the ethereal and radiant essence of angels, Al-Khalīlī systematically addresses and refutes ʿAbduh's assertions, attributing them to the latter's contemporary intellectual and ideological influences. ʿAbduh's portrayal of angels as benign spirits, akin to covert natural forces fostering growth and motion, is challenged by Al-Khalīlī. He dismisses such notions as reductionist, materialistic, and incongruent with scriptural depictions. Al-Khalīlī posits that, unlike angels, natural forces are devoid of sentience, rendering ʿAbduh's correlation with angels and Satan as exegetically tenuous. Ultimately, Al-Khalīlī advocates for a hermeneutic that honors the Quranic portrayal of angels and Satan, offering an interpretative framework free from predispositions.Keywords: Tafsīr Al-Manār, Muḥammad ʿabduh, Jawāhir Al-Tafsīr, Al-Khalīlī, Taʾwīl, Angels
-
در تفسیر المنار برخی آیات قرآن بر تمثیل حمل شده است. در باور عبده حوادث طبیعی برای بیان حقیقت های متعالی به عنوان تمثیل آورده شده و هر سخن و کاری که به کسی به صورت نامتعارف نسبت یابد، به شیوه تمثیلی است. به نظر عبده اصل در پدیده های عالم به وجود آمدن از طریق علت های معمولی است و هر چیزی که از وقوع پدیده ای برخلاف این نظام خبر دهد اصل بر کذب بودن آن است. وی دایره وقوع معجزه را بسیار محدود و منوط به نص صریح قرآن می داند. از این رو عبده اگر ظاهر آیه را با تحلیل عقلی خود سازگار نبیند آن را تاویل برده و یا بر تمثیل حمل می کند مانند مسخ متخلفان بنی اسراییل، مرگ و زنده شدن دسته جمعی هزاران نفر، معجزه مردن و زنده شدن یکی از انبیا و قربانی کردن چهار پرنده توسط حضرت ابراهیم(ع). این مقاله به روش کتابخانه ای و با هدف واکاوی ابعاد تمثیلی معجزات پیامبران (علیهم السلام) و پیامد آن، پس از ذکر مبانی مفسران المنار در تفسیر تمثیلی و برخی مصادیق آن به بررسی ابعاد تمثیلی معجزات انبیا (علیهم السلام) در این تفسیر پرداخته و به این نتیجه رسیده که حمل برخی آیات قرآن بر تمثیل با استناد به قرینه، جایز است به شرط آنکه با صدق و حقیقت بودن اخبار قرآن منافاتی نداشته و منجر به نفی واقعیت خارجی حادثه نشود. اگرچه عبده در موارد حمل بر تمثیل بر واقع نشدن آن معجزات تصریح نکرده است، اما این نظریه زمینه ساز رویکرد غیرواقعی بودن برخی داستانهای قرآن توسط رشیدرضا و اسطوره بودن آن توسط خلف الله شد.
کلید واژگان: المنار، تمثیل، معجزه، تفسیر تمثیلی. محمد عبده، رشیدرضاIn Tafsir al-Manār, some Quranic verses have been interpreted allegorically. In Abduh's belief, natural events have been used as allegories to express transcendent truths, and every word and action attributed to someone in an unconventional way is allegorical. According to Abduh, the phenomena of the universe basically come into existence through ordinary causes, and anything indicating the occurrence of a phenomenon contrary to this system is principally false. He believes the scope of miracle is very limited and subject to the explicit text of the Quran. Therefore, if Abduh does not find the appearance of the verse compatible with his rational analysis, he interprets it esoterically or allegorically, such as the transfiguration of the offenders of the Israelites, the mass death and coming to life of thousands, the miracle of the death and resurrection of one of the prophets and the sacrifice of four birds by Prophet Ibrahim (a.s.). This article uses the library method and aims to explore the allegorical dimensions of the miracles of the prophets (p.b.u.t) and their consequences. To this end, first, the principles of al-Manār interpreters in allegorical interpretation and some of its examples are mentioned. Then the allegorical dimensions of the prophets’ (p.b.u.t) miracles in this interpretation are examined. Finally, it is concluded that allegorical interpretation of some Quranic verses by referring to their analogues is permissible, provided that it does not contradict the truthfulness of the Quranic messages and does not lead to the negation of the external reality of the incident. Although Abduh, in his allegorical interpretation, has not specifically pointed out that those miracles did not take place, this theory laid the groundwork for Rashid Reza to consider some of the stories of the Quran unreal and for Khalafallah to consider them myth.
Keywords: al-Manār, allegory, miracle, allegorical interpretation, Mohammad Abduh, Rashid Reza -
تفسیر اجتماعی یکی از گرایشهای نوین تفسیری است، که بیش از یک سده از پیدایی آن میگذرد. با اینکه در آثار تفسیرپژوهی، جوانب آن شناسانده شده، اما تاکنون تحولات رخداده در آن و فراز و فرودهایش بررسی نگردیده است. از دیگرسو، از مهمترین مباحثی که در تفاسیر اجتماعی بازتاب زیادی دارد، تلاش مفسران جهت استنباط نظریه حکومتی اسلام است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به تبیین و تحلیل نظریه حکومتی اسلام از نگاه مفسران اجتماعی اهل سنت و شیعه می پردازد و در صدد است، به طور نسبی، تحولات پدیدآمده در این دو فضای علمی را بشناسد و در پی آن، برداشتی از کلیت تحولات رخداده در گرایش اجتماعی برنماید. دو پرسش اصلی این پژوهش چنین است: دیدگاه مفسران اجتماعی اهل سنت و شیعه در سده اخیر، پیرامون نظریه حکومتی اسلام، دستخوش چه سان دگرگونیهایی شده است؟ درک این دگرگونیها بروز چه تحولاتی را در گرایش اجتماعی مینمایاند؟ به نظر میرسد نظریه حکومتی مفسران اهل سنت طی سده گذشته از نظر محتوایی تحول چندانی نیافته و تنها برخی اصلاحات شکلی متناسب با مباحث روز در آن دیده می شود؛ در حالی که گویا نظریه حکومتی مفسران شیعه همراه با تحول محتوایی و شکلی است. این دگرگونی به عنوان جزیی از کل نشان میدهد که گرایش اجتماعی در فضای تفسیرنگاری معاصر اهل سنت، عمدتا به دلیل چیرگی تفسیر المنار بر دیگر تفاسیر سنی، به جز برخی تحولات شکلی، فراز و فرودی نداشته است؛ حال آنکه این گرایش نزد مفسران اجتماعی شیعی، با پویایی و روزآمدی بیشتری همراه بوده و هست.
کلید واژگان: تفسیر، اجتماعی، نظریه، حکومتی، المنارThe present thesis aims to investigate the most important developments occurring in the social exegesis of the Holy Qur’an, as one of the most important achievements of the contemporary Quranic interpretation, from its generation to the present time. It attempts to probe the ups and downs happening to this newly-emerging trend and then to monitor the developments occurred, in order to reveal its strengths and weakness and to provide solutions to the problems available ahead of the knowledge of exegesis. The developments occurring in the social exegesis of the Quran can be investigated in the one field about analysis of the exegetes’ views that are active in social commentary of the Quran and have expressed theories regarding the politics and government in Islam.The scope of this issue covers the most significant contemporary of social commentaries, such as: Tafsir al-Minar, al-Tafsir al-Tadith, and Tafsir al-Munir from the Sunnis ,and Tafsir al-Mizan, Min Vahy al-Quran and Tasnim from the Shiites. This paper is devoted to the investigation of the theory of the government expressed by the social exegetes.Accordingly the views of the six Shiite and Sunni exegetes have been explored.The final analysis of these views indicate that the government theory of the Sunni exegetes in the last three decades, has not changed much and just undergone a little reformation, while this theory among the Shiite exegetes has been completely developed in both form and content.
Keywords: Social Exegesis, The Political Theory, Sunni social exegetes, Shiite socialexegetes, Tafsir al-Minar -
از برجسته ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم» نوشته علامه جوادی آملی و از تفاسیر طراز اول قرآن در بین اهل سنت، تفسیر «المنار» تالیف رشیدرضا می باشند. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده اند اما نسبتا از شیوه ها و اسلوب های مشترکی برخوردارند، به همین دلیل المنار حضور قابل توجهی در تسنیم دارد و در جای جای تسنیم شاهد مواجهه های مختلف علامه جوادی با آراء رشیدرضا هستیم. نظر خاص المنار در خصوص شان نزول و بیان مصادیق در خصوص جریان مباهله از مطالبی است که به طور مبسوط در تفسیر تسنیم به نقد کشیده شده است. نگارندگان این پژوهش برآنند که با روش تحلیلی، مواجهه دو مفسر در مورد این آیه را مورد مداقه روش شناختی قرار دهند تا میزان سقیم یا غیرسقیم بودن آراء این دو مفسر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. یافته های این پژوهش حکایت از آن دارد که المنار در موضوع مباهله جانب دارانه و با پیش فرض عمل کرده و از مفسران، محدثان و مورخان اهل سنت بلکه از صاحبان صحاح نیز به نحو مشهود فاصله گرفته و آراء ابن تیمیه را بر دیگر شخصیت های علمی اهل سنت ترجیح داده است؛ بر همین اساس است که می بینیم آیت الله جوادی از اساس کلام رشیدرضا را مردود دانسته و علاوه بر ابطال اندیشه و روش وی، گرایش ها و تعصبات ناصوابش را نیز یادآور شده است.
کلید واژگان: تسنیم، المنار، مباهله، نقد، تحلیل روش شناختی“Tasnim” by Allameh Javadi Amoli and “al-Manar” by Rashid Riza are two seminal exegeses of the Qur’an in Shi’ism and Sunnism respectively. These two exegetical books originate from two different intellectual and ideological sources though they have rather common methods and styles due to considerable overlap between the above books. However, al-Manar’s interpretation of the circumstances of revelation and evidences related to the verse of al-Mubahalah are criticized by Allameh Javadi in his book, Tasnim. The authors in this study aim to analytically examine the methodological approach of the above commentators on the aforementioned verse. The results of the study show that al-Manar has adopted a biased and partial approach to the event of al-Mubahalah and has vividly distanced from Sunni commentators, narrators, historians, and even Sahiban-i Sahhah to prioritize the ideas of ibn Taymiah over those of other Sunni characters. Therefore, Allameh Javadi Amoli basically rejects the ideas and methods of Rashid Riza in this regard as well as his inappropriate tendencies and prejudice.
Keywords: asnim, Al-Manar, al-Mubahalah, criticism, Methodological Analysis -
یکی از برجسته ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم»، و از تفاسیر طراز اول قرآن کریم در میان تفاسیر اهل سنت، «تفسیر القرآن الحکیم» مشهور به «المنار» می باشد. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده اند، اما از شیوه ها و اسلوب های مشترکی برخوردارند. به همین دلیل تفسیر المنار حضور قابل توجهی در تفسیر تسنیم دارد و شاهد مواجهه های مختلف آیت الله جوادی آملی با آراء المنار هستیم. این مواجهه ها در چهار محور تبیین، نقل، نقد یا تایید صورت گرفته و این پژوهش، با روش تحلیلی، متکفل تحلیل نقدهای جزیی و کلی تفسیر تسنیم بر صاحب المنار می باشد. به این ترتیب که پس از نقل آرای تفسیری المنار، نقد یا نقدهای آیت الله جوادی آملی مطرح و سپس این نقدها، تحلیل و ارزیابی خواهند شد؛ اگر این نقدها وارد بود، دلیل آن ذکر و اگر وارد نبود نیز دلیل وارد نبودن آن مورد تحلیل قرار گیرد. در پایان اگر آیت الله جوادی در نقد خود نکته ای را متذکر نشده است، آن نکته ذکر و نقد ایشان تکمیل گردد. یافته های پژوهش حکایت از آن دارند که المنار در تفسیر آیات جانب دارانه و با پیش فرض عمل کرده و در برخی موارد، به تهمت های بی اساس و ناصواب مبادرت کرده است. در مقابل آیت الله جوادی علاوه بر ابطال اندیشه و روش رشید رضا، گرایش ها و تعصبات ناصوابش را یادآور شده است.کلید واژگان: تسنیم، المنار، نقد، تحلیل روشی، تحلیل محتواییTafsīr-i Tasnīm, is one of the most eminent Shi’a interpretations and Tafsīr al-Qur'ān al-Ḥakīm, known as Al-Manār, is one of the high ranking interpretations among the Sunni tafsīrs. These two interpretations have originated from two different intellectual and ideological sources, but they enjoy common procedures and styles. That is why Al-Manār has a noticeable presence in Tafsīr-i Tasnīm, where we see various instances of Ayatollah Javadi Amoli's confrontations with Al-Manār's opinion. These confrontations have taken place on four bases of elucidation, narration, critique, or confirmation and the present research is undertaking, with an analytical method, to analyze the partial and general critiques of Tafsīr-i Tasnīm on Al-Manār's author. That is to say, after quoting Al-Manār's exegetical viewpoints, Ayatollah Javadi Amoli's critiques are brought up and then analyzed and evaluated; if these critiques are valid, their reasons are mentioned and if not, the reason for their invalidity are analyzed. In the end, if Ayatollah Javadi had missed a point in his critique, the point will be touched upon and the critique completed. The findings of the research denote that Al-Manār has acted withprejudice and presupposition in interpretation of the verses and in some cases has perpetrated baseless and incorrect accusations. In contrast, Ayatollah Javadi Amoli has refuted Rashid Reza's thought and method while mentioning his incorrect tendencies and prejudices.Keywords: Tasnīm, Al-Manār, critique, methodical analysis, Content Analysis
-
رویت به معنای دیدن با چشم ظاهری یا با قوه تخیل و همچنین در معنای تفکر و تعقل یکی از صفات سلبی خداوند است و مورد تنازع بین مفسران شیعی و سنی است. در این مقاله مسئله رویت الهی در المیزان و المنار با تاکید بر آیه میقات به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت تطبیقی بررسی می شود. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که وجه اشتراک دیدگاه این دو مفسر در این است که هر دو رویت خدا را با چشم ظاهری در این دنیا محال می دانند، اما خدا را در آخرت قابل رویت می دانند با این تفاوت کهاز نظر علامه طباطبایی دیدن خداوند نوعی درک و شعور است که با آن حقیقت و ذات هر چیزی بدون وساطت چشم یا فکر درک می شود که همان علم حضوری نسبت به خداوند است. رشید رضا ایده بلاکیف را به عنوان راهکار تنزیهی خود مطرح می کند. وی امکان رویت خدا در آخرت را ثابت می کند و این رویت را کامل ترین و برترین نعمت روحانی خداوند معرفی می کند و مستند خود را آیه 17 سوره سجده و حدیث قدسی پیامبر (ص) در مورد نعمت های خداوند برای بندگان در قیامت می داند.
کلید واژگان: رویت الهی، المنار، رشید رضا، طباطبایی، تجلی خدا، لقاءالله -
چکیدهرهیافت عقلی-اجتماعی به تفسیر قرآن، در دوسده ی اخیردربستر چالش های برخاسته ازرویارویی جامعه های مسلمان درروزگار رکود، با تمدن نوین غربی پدید آمد. تفسیر اجتماعی، تفسیری با رویکرد کارکردگرا وبا آرمان پردازش چهره ی توانمند اسلام، برای پیشبرد جامعه در همه جا و هرگاه است. رویارویی با تمدن نوین باختری ازبسترهای برجسته پیدایش تفسیر اجتماعی، جایگاهی شایسته در نگرش مفسر اجتماعی برای نمودن چهره ای کارا وپویا از آگاهیهای اسلامی دارد. این رهیافت در تفسیر المناربا ویژگی تفسیر اجتماعی والمیزان به عنوان یکی از شاخص ترین این گرایش تفسیری، بازتاب های گوناگونی داشته است،مفسر المنار برای نشان دادن چهره ای خردورز وبالنده از اسلام در هماهنگ سازی معارف قرآنی با تمدن غربی، چندان می کوشد که در رویکرد خود به سوی عقل جزوی خود بنیاد و برداشت های مادی از حقایق فرا طبیعی گرویده و در سازگاری پاره ای احکام اسلامی با هنجارهای غربی گوی پیشرفت از همگنان را برباید. ولی المیزان با بهره مندی از خرد ناب، شناخت دینی را از قلمروی خرد خود بنیاد، فراتر دانسته است. وی در رویکرد اجتماعی نیز با بینشی ژرف، ریشه های پیدایش تمدن کنونی غربی را درناسازگاری با بنیاد توحیدی اسلام می داند؛ او همچنین درگشایش چالش های احکام اسلامی، در برابر پایگاه دفاعی و واکنش گرای المنار، به نقد بنیادین دستاوردهای اندیشگی تمدن غربی می پردازد. سرانجام می توان گفت: المیزان در پردازش چهره ی سترگ، کارا و پویای اسلام در برابر تمدن نوین غربی در سنجش با المنار کامیاب تر است.کلید واژگان: تفسیر، المنار، المیزان، تمدن غربی، رویکرد عقلی-اجتماعیAbstractThe rational-social approach to the interpretation of the Quran, in the last two decades, has emerged in the wake of the emerging challenges of the Muslim community in the era of recession with modern Western civilization. Social commentary is an interpretive interpretation of the functionalist approach and with the ideal of processing the mighty face of Islam to advance society everywhere and everywhere. The confrontation with the modern-day Western civilization from the prominent features of the emergence of social interpretation is a worthy place in the attitude of the social commentator to make an effective and effective face of Islamic consciousness. This approach has reflected in the interpretation of al-Marwārba a feature of the social interpretation of Valmizan as one of the most significant of these interpretive tendencies.Al-Manar's commentator, in order to represent the wise and profane face of Islam in coordinating the Qur'anic teachings with Western civilization, tries hardly to rely on his own wisdom and the material conceptions of supernatural truths, and to adapt certain Islamic laws to the norms of the western world of advancement from his compatriots. Take it. But al-Mizan, having benefited from pure wisdom, has transcended religious knowledge from the realm of its own wisdom. In his social approach, he also considers the origins of the present-day Western civilization to be incomprehensible with the monotheistic foundation of Islam; he also addresses the challenges of Islamic rulings against the defensive and reactionary base of Al-Manar as the fundamental achievements of the thinking of Western civilization. Ultimately, al-Mizan is more successful in treating the great, efficient, and dynamic face of Islam against the modern Western civilization in measuring Al-ManaKeywords: interpretation, Al-Manar, Al-Mizan, Western Civilization, rational-social approach
-
یکی از برجسته ترین تفاسیر شیعه، تفسیر تسنیم و از میان تفاسیر مهم و طراز اول متاخر اهل سنت، تفسیر المنار است. یکی از این دو تفسیر متعلق به مفسری شیعی و عقل گرا و در عین حال متخصص در علوم نقلی و عقلی است که اسلوب تفسیر قرآن با قرآن را برگزیده است. در مقابل رشیدرضا مفسری نقاد افراطی و معترض به مجتهدان و علمای مذاهب اسلامی است و در عین حال در تولید نظریات خود، متاثر از ابن تیمیه و محمد عبده است و می توان وی را با اندکی تسامح و در نگاهی ابتدایی در جرگه مفسران قرآن با قرآن برشمرد. با اینکه این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده اند، نسبتا از شیوه ها و اسلوب های مشترکی برخوردارند؛ البته اشتراک روشی رشیدرضا و آیت الله جوادی آملی بدان معنا نیست که رشیدرضا کاملا از روش تفسیر قرآن به قرآن بهره می گیرد، بلکه وی در صدد آن است که آرای تفسیری خود را با توجه به آیات هم خانواده تبیین کند؛ ولی در عین حال از دیگر روش های صواب و ناصواب نیز بهره می گیرد؛ بنابراین آیت الله جوادی آملی به نقد مبانی، روش ها و نتایج وی اهتمام ورزیده است. آرای المنار درباره مسئله شفاعت از جمله مسائلی است که به طور مبسوط در تفسیر تسنیم به نقد کشیده شده است. دو مفسر در این مسئله از نظر مبنایی و روش تفاوت نگاه دارند. نگارندگان این پژوهش بر آن اند مواجهه این دو مفسر با آیاتی را که مستقیم یا غیرمستقیم با موضوع شفاعت مرتبط اند برجسته سازند و این مواجهه را تحلیل روشی کنند و تا حد توان و حاجت، به تبیین روش شناختی نقد آیت الله جوادی مبادرت ورزند. یافته این پژوهش حکایت از آن دارد که المنار در موضوع شفاعت جانبدارانه و با پیش فرض عمل کرده و ضمنا سعی داشته است با تهمت های بی اساس و ناصواب به قائلان شفاعت، شفاعت مذموم غیرماذون در فرهنگ قرآن را چنان تعمیم دهد که شفاعت ماذون را نیز در بر گیرد. در مقابل، علامه جوادی آملی از اساس کلام رشیدرضا را مردود دانسته و علاوه بر ابطال اندیشه و روش وی، گرایش ها و تعصبات ناصوابش را یادآور شده است.کلید واژگان: تسنیم، المنار، شفاعت، نقد، تحلیل روششناختی، آیتالله جوادی، رشیدرضاOne of the most prominent Shia tafsir works is Tafsir Tasnīm and among the recent important and first-class Sunni tafsir works is Tafsir al-Manār. One of these two tafsir works belongs to a rationalist Shia, and at the same time a specialist in traditional and intellectual sciences, who has selected the style of commentary of Quran by Quran. On the contrary, Rashīd Riḍā is an extremely critical commentator and objector to mujtahids and scholars of Islamic denominations and at the same time is influenced by Ibn Taymiyyah and Muḥammad ‘Abduh in the production of his theories, and he can be counted with a little tolerance and in an elementary view, in the category of Quran commentators by Quran. Although these two commentaries have come from two different intellectual and belief origins, they have similar methods and styles; of course methodical similarity of Rashīd Riḍā and Ayatollah Javadi Amoli does not mean that Rashīd Riḍā completely uses the method of commentary of Quran by Quran, but he tries to explain his commentative opinions according to cognate verses; but at the same time he uses other correct and incorrect methods too. Therefore, Ayatollah Javadi Amoli has attempted to critique his basics, methods, and results. Opinions of Tafsir al-Manār about the subject intercession is among the subjects which is criticized extensively in Tafsir Tasnīm. The two commentators have difference of view in this subject in terms of basis and method. The writers of this research are going to highlight the confrontation of these two commentators with the verses that are directly or indirectly related to the subject of intercession and do a methodical analysis of this confrontation and to the extent of ability and requirement, undertake a methodological explanation of the critique of Ayatollah Javadi. Findings of this research indicate that al-Manār has acted biasedly and with presupposition on the subject of intercession and in addition, with baseless and incorrect accusations against those considering intercession, has attempted to generalize the blamed unpermitted intercession in Quranic culture such that it also includes the permitted intercession. On the contrary, Allama Javadi Amoli has considered Rashīd Riḍā’s words basically refuted and in addition to abrogating his thought and method, he has reminded his incorrect inclinations and bigotries.Keywords: Tasnīm, al-Manār, intercession, critique, methodological analysis, Ayatollah Javadi, Rashīd Riḍā
-
پژوهش حاضر در صدد مقایسه تفسیر المنار و المیزان در زمینه تفسیر آیه «اولی الامر»(نساء/ 59ا) است. تفسیر المیزان مصداق «اولی الامر» را در این آیه، امامان معصوم دانسته و امر به اطاعت از پیامبر و «اولی الامر» را در این آیه، دارای وزان واحد، مطلق و بی قید و شرط تلقی کرده و این آیه را اثبات کننده عصمت رسول (ص) و «اولی الامر» به شمار آورده است و علت تکرار «اطیعوا» را تفاوت قلمرو اطاعت محسوب کرده است و نه تاکید ومخاطبان را در «فان تنازعتم» مسلمانان دانسته و نه« اولی الامر». تفسیر المنار نیز امر به اطاعت از پیامبر و «اولی الامر» را مطلق و لازمه آن را عصمت آنان دانسته است؛ با این تفاوت که از نظر عبده مصادیق «اولی الامر» اهل حل و عقد و اجماع نظر آنان به دور از خطا است؛ اگر چه رشید رضا این اجماع را معصومانه نمی داند. به نظر او، مخاطبان «فان تنازعتم» شامل «اولی الامر» هم می شود. در این مقاله علاوه بر مقایسه دو تفسیر، اشکالات برداشت های صاحب المنار مطرح و ایرادات ایشان به برداشت مفسران شیعه پاسخ داده شده است.کلید واژگان: اولی الامر، اطاعت مطلق، عصمت اولی الامر، اهل حل و عقد، ائمه اطهار، المنار، المیزانThe present paper seeks to compare Al- Minar Commentary by 'Abduh and Al-Mizan Commentary by Allamah Tabatabaii in terms of their interpretation of the verse 59 in Chapter 4 (Al-Nisa'- The Women), known as the verse of "Ulel-Amr". For Tabatabaii, the referents of Ulel-Amr are infallible Imams, who should be obeyed unconditionally and absolutely as the Holy Prophet, which proves their infallibility. He believes that the repetition of the imperative verb "Obey" indicates the difference in the domain of obedience not emphasis, and the pronoun "you" in verse which says "then if you quarrel about anything" refers not to Ulel-Amr but to Muslims. In Al-Minar, Abduh accepts the command of absolute obedience to the Holy Prophet and Ulel-Amr, necessitated by their infallibility. However, he believes that the instances of Ulel-Amr are people of hal and 'Aqd (those whose opinions are what count) whose consensus is correct. Rashid Reza, however, does not regard such a consensus as infallible, as he believes that the pronoun "you" refers to Ulel-Amr as well. The paper compares aforementioned commentaries to extracts several mistakes taken by Abduh in Al-Minar, and resolves the doubts he cast on Shia interpretations.Keywords: Ulel-Amr, absolute obedience, infallibility of Ulel-Amr, people of hal, Aqd, pure Imams, Al-Minar, Al-Mizan
-
یکی از منابع تفسیری، بهره گیری از روایات است. برخی از مفسران تنها به نقل روایات بسنده کرده و گروهی دیگر به تحلیل و نقد و بررسی آن ها پرداخته اند. تفسیر المنار عبده و رشیدرضا و الفرقان آیت الله صادقی تهرانی جزء گروه دوم هستند که با نگاهی نقادانه به روایات، به بررسی سند و متن آن ها پرداخته اند.
هدف این پژوهش کاوشی تطبیقی درباره روش های تحلیل و نقد و بررسی روایات در دو تفسیر المنار و الفرقان است تا از این رهگذر، نحوه مواجهه و تعامل شیخ عبده، رشیدرضا و صادقی تهرانی را با روایات تفسیری مشخص و همچنین شباهت ها و تفاوت های روشی این مفسران در برخورد با روایات متعارض را بیان کند. این تحقیق نشان داده است: الف. برخلاف دیدگاه مشهور، نه تنها در هر دو تفسیر، برای تفسیر قرآن از روایات بهره گرفته شده، بلکه مفسران به نقد و تحلیل روایات نیز پرداخته اند. ب. هرچند مفسران هم از روش نقد سندی و هم روش نقد متنی بهره برده اند، ولی روش نقد متنی عمده روش تحلیل روایات در این تفاسیر است. برای این منظور از معیارهایی همچون موافقت روایت با قرآن، سنت قطعی و مبانی شریعت، عقل، تاریخ قطعی و... بهره برده و از روایات متعارض نیز غافل نبوده و از راه های گوناگونی به حل تعارض پرداخته اند.کلید واژگان: عبده، رشیدرضا، صادقی تهرانی، المنار، الفرقان، بررسی تطبیقی، روایات تفسیری، فهم و نقد حدیثOne of the sources of interpretation of the holy Quran is narration. Some interpreters suffice with reporting narrations while some others critique and analyze them. Al-Manar by Abdoh and Rashid Reza and Al-Furqan by Ayotollah Sadeqi Tehrani belong to the second group which critically look into the evidence and text of the narrations. The aim of this research is to have a comparative study of the analytical methodology concerning the narrations in the exegeses of Al-Manar and al-Furqan to see the way Sheikh Abdoh¡ Rashid Reza and Sadiqi Tehrani have treated the interpretative narrations. Moreover¡ the similarities and differences in the methodologies of these exegetes in their treatment of contradictory narrations have been discussed. This research concludes that 1. unlike what is commonly understood¡ not only in both exegeses the narrations are used for the purpose of interpretation¡ but also the exegetes have critiqued and analyzed the narrations¡ and 2. although the exegetes have employed both the methods of critiquing the evidence and textual analysis¡ yet textual analysis has been their major approach to their critique of the narrations in these exegeses. For this purpose¡ they have introduced certain criteria¡ such as the agreement of the narration and the holy Quran¡ definitive tradition and the principles of religious law¡ the Intellect¡ and definitive history¡ though they did not ignore the contradictory narrations and have tried in different ways to explain away the contradiction.Keywords: Abdoh, Rashid Reza, Sadeqi Tehrani, Al, Manar, Al, Furqan, Comparative Study, Interpretive Narrations, Understanding, Critique of Hadith -
ن و مرد از نظر تکوینی دارای وجوه تشابه و تمایزند، زنان از نظر احساسات و مردان از نظر تعقل و توان جسمی قوی هستند. احکام متفاوت اجتماعی زن و مرد در اسلام، ریشه در این تفاوت دارد. سید محمدحسین طباطبایی و محمد رشیدرضا در تفاسیر خود، راز تفاوت این احکام را در تفاوت مسئولیت های هر یک در اجتماع می دانند. اختلاف نظر دو مفسر در این است که رشیدرضا دایره قیومیت در آیه «الرجال قوامون علی النساء» را شامل تمام اوامر و نواهی شوهر می داند و طباطبایی آن را در حیطه خانواده و مسائل کلان جامعه می نگرد، در عین حال که در محیط خانواده، قائل به انحصار آن در استمتاع و حفظ عفت و اموال شوهر است؛ به نظر می رسد از سویی با توجه به عدم ولایت مطلق مرد بر زن، اوامر و نواهی شوهر را مشمول دایره قیومیت دانستن و از سوی دیگر با عنایت به صدر و ذیل و قرائن داخلی و خارجی آیه، فراتر دانستن قیومیت از امور خانوادگی، محل تامل است.
کلید واژگان: آیه قوامون، احکام اجتماعی اسلام، تفاوت زن و مرد، قوامیت مرد بر زن، المیزان، المنارMan and woman naturally differ in some respects and are identical in some others, the former being strong with regard to reasoning power and bodily abilities and the latter to feelings. Different social rules of the two in Islam lie in this consideration. Seyyed Mohammadhosein Tabatabaei and Mohammad Rashidreza have known the why of such difference of social rules in their different social responsibility. The latter has taken the limit of qawwamiyyat to such an extent that includes all husband`s orders and prohibitions while the latter has limited it to his rules on the house and important social affairs and, at the same time, his order and prohibition at house is restricted to sexual enjoyment and keeping legal limits in it as well as keeping her husband`s property. Regarding lack of man`s absolute qawwamiyyat over woman, his orders and prohibitions, one may not believe in such an extent for man`s qawwamyyat to include his orders and prohibitions toward woman. Furthermore, considering the context in which the verse is place, one hardly can know the limit of husband`s qawwamiyyat to go beyond her duties at home.Keywords: Verse Qawwamun, Islamic Social Laws, Man, Woman's Difference, Man's Qawwamiyyat over Woman. Almizan, Almonar -
آفریدگار دانا و توانای عالم که پدیدارها و کتاب هستی را رقم زد، انسان را به نیکوترین خلقت آفرید و مقام خلافت و فرمانروایی بر طبیعت را بدو بخشید و رودبار وحیانی و زلال قرآن را از معبر گزیده ترین انسان بر مزرع جان و خرد آدمیان جاری ساخت تا شکوفه های ایمان بارور گردد و اخلاص و پروا، صلاح و رستگاری، صبر و پایداری، عبودیت و سعادت برگ و بر دهد.
همان سان که کتاب تکوین و آفرینش را هدف و غایتی است، نزول قرآن و کتاب تشریع را نیز غایت و هدفی است که از مرتبت «علی حکیم» بسط و تنزیل یافته تا به فهم انسان در آید و آن غایت و هدف برآورده گردد.
چیستی آن غایت و هدف را خداوند در شماری از آیات قرآن کریم باز گفته است:کلید واژگان: وحدت موضوعی سوره ها، لایه های وحدت موضوعی در قرآن، خلاهای نظریه وحدت موضوعی، المنار، المیزان، گسست های المیزان و المنار، پیوست های المنار و المیزان -
حوادث تلخی که بر حدیث گذشت، چه آنها که بر سند و متن خدشه وارد ساخت و چه بدفهمی ها و تعصب های مذهبی که تحریف معنوی را موجب گردید، صحنه روایت و درایت حدیث را مشوش ساخت. از این رو، بسیاری از حدیث پژوهان کوشیدند تا با دستیابی به قواعد دقیق و صحیح فهم و نقد حدیث، به پالایش سنت نبوی بپردازند. این تلاش، علاوه بر آن که در کتب مستقلی که درباره حدیث به رشته تحریر درآمد، نمود پیدا کرد، در کتب دیگری همانند تفاسیر نیز آشکار گردید. بی تردید، بازیابی معیارهای نقد و فهم صحیح حدیث از میان این گونه کتب (همانند تفاسیر)، با هدف دفاع از سنت نبوی، تلاشی ضروری و در خور توجه است. بر مبنای همین ضرورت، مقاله حاضر سعی دارد تا با بررسی تفسیر المنار به استخراج مبانی و داوری های محمد عبده و رشید رضا در حوزه نقد و فهم حدیث و بررسی و تحلیل آن بپردازد.
کلید واژگان: المنار، رشید رضا، محمد عبده، نقد حدیث، فهم حدیثThe history of hadith is full unpleasant events, whether they have occurred to document and text or resulted from spiritual misrepresentation. However they have distorted the image of hadith comprehension and transmission. Many hadith scholars have tried to establish exact rules of hadith comprehension and criticism and compile them into independent books. The author of this article argues the necessity of re-evaluating the criteria for hadith comprehension and criticism. Based on this necessity he comes up with Tafsir of al-Minar and demonstrates the judgments and principles of Mohammad `Abduh and Rashid Rida in this regard.Keywords: al, Minar, Rashid Rida, Muhammamad Abduh, Criticism of Hadith, Comprehension of Hadith
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.