بینامتنیت
در نشریات گروه علوم قرآن و حدیث-
نشریه مطالعات قرآنی، پیاپی 60 (زمستان 1403)، صص 123 -148
بینامتنی رابطه دو لفظ و در مفهوم عمیق تر، رابطه میان دو یا چند متن با یکدیگر است. یکی از علل پرمحتوایی و غنای شعر فارسی بینامتنیت های قرآنی در شعر شاعران و نویسندگان است. از جمله این شاعران نامور، مرحوم ملا محسن فیض کاشانی است که از سرآمدان علم و فقاهت و تفسیر در دوره صفوی بوده است. در حقیقت می توان از فیض به عنوان دانشمندی نام برد که در عرصه های مختلف علمی صاحب سبک بوده است. در این نوشتار به دنبال میزان بینامتنیت ها و آمیختگی اشعار این فیلسوف بزرگ با قرآن کریم هستیم. ماحصل این پژوهش آن شد که فیض کاشانی کاشانی تاثیرپذیری های فراوانی از آیات قرآن داشته و دیوان شعر فیض در حقیقت تفسیری بر قرآن کریم و روایات است به گونه ای که در جای جای آثار وی اشارتی قرآنی وجود دارد. وی در بینامتنیت های قرآنی بیش از همه از شیوه ترجمه به آن هم به صورت واژگانی و گزارشی بهره و در تضمین ها هم بیشتر آیات مشهور و پرکاربرد را به کار برده است.
کلید واژگان: بینامتنیت، بینامتن قرآنی، ترجمه، قرآن کریم، فیض کاشانی.Intertextuality is the relationship between two words and in a deeper sense, the relationship between two or more texts. One of the reasons for the content and richness of Persian poetry is the Quranic intertextuality in the poetry of poets and writers. Among these famous poets is the late Mullah Mohsen Feyz Kashani, who was one of the leaders of science, jurisprudence and interpretation in the Safavid era. In fact, Faiz can be mentioned as a scientist who has style in various scientific fields. In this article, we are looking for the amount of intertextuality and the blending of the poems of this great philosopher with the Holy Quran. The result of this research was that Faiz Kashani Kashani had many influences from the verses of the Quran and Feyz's poetry is actually an interpretation of the Holy Quran and narrations in such a way that there are Quranic references everywhere in his works. In Quranic intertextuality, he has used most of all the method of translation in the form of lexical and reporting, and he has used most of the famous and widely used verses in guarantees.
Keywords: Intertextuality, Quranic Intertextuality, Translation, Holy Quran, Feyz Kashani -
«بینامتنیت» (intertextuality) ازجمله گرایش های نقد جدید می باشد که به ارتباط و تعامل بین متون می پردازد. براساس این نظریه آثار ادبی در تعامل با یکدیگر شکل گرفته و هر متنی زاییده متون پیشین است. این نظریه، در حوزه تفسیر و فهم متون کاربرد فراوانی دارد. قرآن کریم منبعی با مفاهیم و آموزه های بلند معنوی است که مضامین آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در آثار ائمه معصومان علیهم السلام به ویژه امام سجاد علیه السلام بازتاب داده شده است. روابط بینامتنی قرآن کریم با ادعیه به گونه ای زیبا و هماهنگ شکل گرفته است. این مقاله به بررسی دعای ابوحمزه ثمالی ازمنظر روابط بینامتنی می پردازد و پس از ارزیابی برخی بندهای منتخب این دعا براساس اصول و قواعد این نظریه، بر آن است تا تاثیرپذیری امام سجاد علیه السلام از آیات قرآن را تبیین کرده و نقش اطلاعات بینامتنی در فرایند فهم را روشن سازد.
کلید واژگان: بینامتنیت، تفسیر، قرآن کریم، امام سجاد علیه السلام، دعای ابوحمزه ثمالیOne of the new trends of criticism that deals with the relationship and interaction between texts is “intertextuality”. The literary works according to this theory are formed in interaction with each other, and each text is the product of previous texts. This theory is widely used in the field of interpretation and understanding of texts. The Noble Qurʾān is a source with high spiritual concepts and teachings whose themes have been directly or indirectly reflected in the works of the Infallible Imams (al-ʾAʾimmah al-Maʿṣūmūn) ʿAlayhim al-ṣalātu wal-salām, especially Imām al-Sajjād (امام السجاد) ʿAlayhi al-ṣalātu wal-salām. The intertextual relationship between the Noble Qurʾān and supplications has been formed in a beautiful and harmonious way. This article examines the supplication of Abū Ḥamza al-Thumālī (Arabic: دعاء ابی حمزه الثمالی) from the perspective of intertextual relations and it aims to explain the influence of Imām al-Sajjād ʿAlayhi al-ṣalātu wal-salām on the verses of the Noble Qurʾān after evaluating some of the selected clauses of this supplication based on the principles and rules of this theory and clarify the role of intertextual information in the process of understanding.
Keywords: Intertextuality, Tafsīr (Arabic: التفسیر) Or Qurʾānic Exegesis, Noble Qurʾān, Imām Al-Sajjād (امام السجاد) ʿalayhi Al-Ṣalātu Wal-Salām, Supplication Of Abū Ḥamza Al-Thumālī (Arabic: دعاء ابی حمزه الثمالی) -
امتزاج فرهنگ قرآن محور اسلامی و فرهنگ حکمت بنیان ایرانی در متون کهن ادب فارسی رخدادی مبارک و تردیدناپذیر در گستره ی فرهنگ ایرانی اسلامی است. با این وجود برخی با دامن زدن بر منابع ایرانی پیش از اسلام، سعی در مدیریت یک جانبه ی مصادر تاثیرگذار بر ادب فارسی و شبهه ی بیگانگی میراث ادبی از قرآن کریم را دارند. در این میان بسیاری از ادیبان پارسی زبان در جهت تبیین اندیشه های خود و آفرینش های هنری از عناصر قرآنی سود جسته اند. قابوسنامه نیز از این مهم غفلت ننموده و عنصرالمعالی با بهره گیری هدفمند از معجزه ی خاتم، عنصر تعلیم را به شیوایی و رسایی کم نظیر به نمایش گذارده است. بررسی پیشنیه ی جایگاه دین در قلمرو اندرزنامه حاکم و حکیم آل زیار، پژوهشی گسترده را طلب می کند. پژوهه کتابخانه ای فرارو با آگاهی از گستره ی بینامتنی قابوسنامه و قرآن کریم، با توصیف و تحلیل ابواب چهل و چهارگانه این نصیحت نامه، تاثیرپذیری قابوسنامه از مضامین قرآنی را براساس الگوی ژولیا کریستوا به عنوان بنیان گذار نظریه بینامتنیت نوین کاویده است. یافته های تحقیق بیان گر آن است که قابوسنامه افزون بر تاثیرپذیری از گنجینه حکمت ایرانیان و منابعی همچون اندرزهای آذرباد مارسپندان، پندنامه انوشیروان و اشعار بوشکور بلخی، به صورت وسیعی از منظومه معرفت اسلامی با محوریت کلام وحی نیز بهره مند شده است. استفاده ای که گاه به صورت عیان و آشکار بوده و نشان آیات قرآن را به همراه داشته و گاه نیازمند خوانش دقیق و تامل در بازیابی، شناخت و دریافت این آبشخور است.کلید واژگان: قرآن، قابوس نامه، عنصرالمعالی، بینامتنیت، ژولیا کریستواThe fusion of the Islamic-centered Qur'anic culture and Iranian-based wisdom culture in ancient Persian literary texts is a blessed and unquestionable event in the field of Islamic Iranian culture. However, some people try to unilaterally manage the sources that influence Persian literature and the suspicion of the alienation of the literary heritage from the Holy Qur'an by promoting pre-Islamic Iranian sources.In the meantime, many Persian writers have benefited from Quranic elements in order to explain their thoughts and artistic creations. Qaboosnameh also did not neglect this importance, and by purposefully using the miracle of Khatam, Sanratul-Maali has displayed the element of education with rare eloquence and eloquence. Examining the background of the place of religion in the realm of Hakim and Hakim al-Ziyar's decree requires extensive research.Knowing about the intertextual scope of Qaboosnameh and the Holy Quran, by describing and analyzing the forty-four chapters of this advice book, Ferraro's library research has explored the influence of Qaboosnameh on Quranic themes based on the model of Julia Kristeva as the founder of the modern intertextuality theory. The findings of the research show that Qabusnameh, in addition to being influenced by the wisdom of Iranians and sources such as Azarbad Marspandan's instructions, Anoushirvan's Pandnameh and Bushkur Balkhi's poems, has also benefited from the system of Islamic knowledge centered on the word of revelation.A usage that is sometimes obvious and carries the sign of Quranic verses, and sometimes requires careful reading and reflection to know the Quranic source.Keywords: Qur'an, Qaboos Nameh, Al-Maali, Intertextuality, Julia Kristeva
-
هم حضوری محتوایی برخی آثار ادبی با آیات قرآنی، بر فخامت و ارزش ادبی آنها افزوده است. نفثه المصدور، اثر زیدری نسوی از منابع ادبی- تاریخی دوره خوارزمشاهی با کاربرد یکصد و سی آیه نمونه ای از آنهاست. روایت زیدری از جهات همسان سازی، تناسب آفرینی، همپایگی موسیقایی و آوایی، نوعی هم حضوری و بینامتنیت با قصه های قرآنی ایجاد نموده است. زیدری با انواع سازه های هنری هم در روساخت و هم در ژرف ساخت اثرش با توانمندی از قرآن بهره گرفته و توانسته با استفاده از بن مایه های قرآنی به شیوه اقتباس و تلمیح و استشهاد، حوادث روزگارش را با قصه های قرآنی، همسو و همسان نماید. موضوع «همسان سازی قصه های قرآنی با متن در روایت گری زیدری» پژوهشی است با هدف کشف هم ترازی زمینه حکایات زیدری و قصص قرآنی و روابط بینامتنی آنها به منظور دریافت بهتر مفهوم متن، دستیابی به دانش قرآنی نویسنده و شگردهای کاربست قصه های قرآنی در این اثر نثر فنی. چنانکه از این منظر، مبانی اعتقادی نویسنده شامل روح پایداری، باور به نصرت الهی، تغییرناپذیری سنت ها، اندیشه های تقدیرگرا، جبرگرا و توجه به آموزه های حکمی، اخلاقی آشکار شود و از دیگرسو خوانش تازه کتاب نفثه المصدور و واکاوی متن زیدری با رویکرد قرآنی صورت گیرد. پژوهش حاضر به شیوه اسنادی و با روش تحلیل محتوا انجام گرفته است.کلید واژگان: قرآن، متن، قصه، بینامتنیت، نفثه المصدورThe co- content coherence of some literary works with the Qur'an verses has brought them to the boundary of relation to this book, on the other hand, the interactivity that the Qur'an scholars have with the verses, made their literary works valuable. Nafathat-ol-Masdūr, the Zaydari Nasavi's literary work, is one of the literary-historic sources of the Khwarazm Shah's period, which gives a literary story of Iran's historical, social and political situation in the seventh century. The frequency of verses has been more important by Using 137 verses in this book. Meanwhile, Zaidary's narration is based on a kind of coherence and intertextuality with Qur'an stories in terms of Parataxis, proportionality, Parataxis of musicalizing and phonetic, cause and effect relationship, and the association of ideas. “Simulating of Qur’an stories with text in Zaydari’s narrating” is a study to explore the parallelism of the field of stories and intertextual relationships to understand the text well.In using of Qur’an stories, the author's perspective and beliefs are presented. i.e. the nature of Sustainability, belief in divine mercy, changeless of traditions, fatalistic ideas, determinism, and paying attention to ethical and theosophical teachings such as: judgement, trust, condemnation of crimes and devastation caused by the onslaught of foreign nations, aggravation of the consequences of oppression, and the sociological use of the verses.Keywords: Qur&Rsquo, An, Text, Story, Intertextuality, Nafathat-Ol-Masdūr
-
بینامتنیت از موضوعات کاربردی در حوزه مطالعات ادبی است که روابط بین دو متن را با تحلیل های متفاوتی مورد بررسی قرار می دهد. ژنت از مشهورترین نظریه پردازانی است که انواع روابط بینامتنی را طبقه بندی و تحلیل کرده است. بر اساس بینامتنیت متون ادبی در خلا خلق نمی شوند؛ بلکه هر متنی، هم به لحاظ زبان شناختی و هم به جهت معناشناسی، وام دار متون قبل از خود است و به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه از آن متون الگو گرفته و بهره برده و پیوند ناگسستنی با آنها دارد. از آنجا که قرآن و عترت مهم ترین منبع هدایت و دستورالعمل کامل زندگی بشر هستند، مقاله حاضر با بهره گرفتن از روش تحلیل روابط بینامتنی در صدد پاسخگویی به این سوال است که: ارتباط محتوایی سلام ها و لعن های قرآن و سلام ها و لعن های زیارت عاشورا چگونه تحلیل می شود؟ بر اساس نتایج پژوهش، زیارت عاشورا رابطه بینامتنی و زبان شناختی با متن قرآن کریم دارد و متعلق سلام ها و لعن های آن با سلام شدگان و لعن شدگان در قرآن مشترک است.
کلید واژگان: قرآن، زیارت عاشورا، سلام، لعن، بینامتنیت -
در تفاسیر قرآن بخشی از افزایش اطلاعات شکل گرفته نسبت به متن آیات، محصول فرایندی تحلیلی، و بخشی دیگر با تکیه بر متون دیگر ایجاد گردیده است. در مقام معرفی این متون در منابع تفسیرپژوهی غالبا از متن سایر آیات، متون روایی و متون ادیان سابق سخن به میان آمده است. علاوه بر منابع مذکور، بخشی از فعالیت های تفسیری مفسران بدین شکل بوده که به جای ارتباط مستقیم با کلام خدا یا در عرض ارتباط مستقیم با آن، به خود متون تفسیری صورت گرفته از قرآن کریم رجوع کرده اند؛ بنابراین می توان از گونه ای دیگر از دریافت و فهم، سخن گفت که "مبتنی بر سنت تفسیری" است. در این نوع دریافت، مفسر برای تفسیر کردن به جای مراجعه مستقیم به متن آیات، تفاسیر را بررسی می کند. این پژوهش بر اساس یک نگاه پسینی، و با روش توصیفی-تحلیلی بدنبال معرفی سبک های دریافت مبتنی بر سنت تفسیری بوده و در ادامه به معرفی جریان های تفسیری گسسته از سنت تفسیری پرداخته است. گردآوری و نقل آراء تفسیری، تلخیص و تمحیص تفاسیر، تضمین و مزج تفاسیر، سطح بندی و تشریح آراء تفسیری، و تعلیقه و حاشیه نویسی بر آراء تفسیری عمده ترین سبک های دریافت مبتنی بر سنت تفسیری می باشند.
کلید واژگان: سبک شناسی، گونه شناسی، روش تفسیری، پیوست گرایی، گسست گرائی، بینامتنیتIn the interpretations of the Qurʾān, a part of the increased information formed in relation to the text of the verses is a product of an analytical process, and another part is created by relying on other texts. In order to introduce these texts, the text of other verses, narrative texts and texts of former religions are often mentioned in the sources of interpretative research. In addition to the mentioned sources, part of the interpretation activities of the commentators have been in such a way that instead of directly communicating with Allah’s Word or within the context of direct communication with it, they have referred to the texts themselves that have been interpreted from the Holy Qurʾān; therefore, we can talk about another kind of conception and understanding, which is "based on interpretative tradition". In this type of understanding, the interpreter examines the interpretations instead of directly referring to the text of the verses. Based on a hindsight, and with a descriptive-analytical method, this research sought to introduce the styles of understanding based on the interpretative tradition, and further introduced the interpretive trends that are separate from the interpretive tradition. Collecting and quoting interpretive opinions, summarizing and purifying interpretations, explaining and combining interpretations, leveling and explaining interpretive opinions, and commenting on interpretive opinions are the main styles of understanding based on the interpretative tradition.
Keywords: Stylology, Typology, Interpretation Method, continumism, Discontinuity, Intertextuality -
بینامتنیت یا تناص یکی از تکنیک های زبانی است که چگونگی ارتباط و تعامل میان انواع آفرینش های ادبی را بررسی می کند و در آثار منثور و منظوم ادیبان به اشکال مختلف نمود دارد. اشعار معد الجبوری شاعر معاصر عراقی نیز از این قاعده مستثنی نیست. جستار حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی در پی یافتن مهم ترین اهداف و دلالت های معنایی میراث قرآنی در شعر معد الجبوری برآمده است. یافته های تحقیق حکایت از آن دارد که نشانه های بینامتنیت قرآنی در شعر معد الجبوری به اشکال گوناگون بازتاب یافته است. پیوند عمیق شاعر با قرآن سبب شده است تا به فراخور سخن، از تصاویر و داستان های قرآنی بهره بگیرد و آن را در متن ابداعی خود بگنجاند. استمداد از مفاهیم و مبانی قرآنی این امکان را به الجبوری می دهد تا با احساس غنی شاعرانه و بیانی شیوا بتواند اوضاع مردم ستمدیده جهان عرب به ویژه کشور عراق را به درستی تبیین کند.
کلید واژگان: قصص قرآنی، بینامتنیت، شعر معاصر، عراق، معد الجبوریIntertextuality or Taāṣ is one of the linguistic techniques that examines the relationship and interaction between various literary works in prose and poetry, and presents in different forms in the works of authors. Ma’d al-Jubūrī’s poems, a contemporary Iraqi poet, are no exception to this rule. This article, using a descriptive-analytical method, aims to identify the most important objectives and semantic implications of the Quranic heritage in Ma’d al-Jubūrī’s poetry. The research findings indicate that the signs of Quranic Intertextuality have been reflected in various forms in Intertextuality. The deep connection of the poet with the Quran has allowed him to incorporate Quranic images and stories into his creative text according to the context. Drawing on Quranic concepts and foundations, al-Jubūrī can eloquently explain the plight of the oppressed people in the Arab world, especially in Iraq, with a rich poetic sensibility and elegant expression.
Keywords: Quranic Stories, Intertextuality, Contemporary Poetry, Iraq, Ma’D Al-Jubūrī’S -
کلام گهربار ایمه اطهار (ع) پس از قرآن کریم، گران قدرترین میراث دین مبین اسلام بوده که مبتنی بر آیات قرآن کریم صادر شده و تفسیری حقیقی و روشن از این کتاب آسمانی ارایه می دهد. به همین منظور، تحلیل و بررسی این مطلب که در کلام نورانی اهل بیت (ع) چه میزان آیات قرآنی کاربست داشته و چه نوع رابطه بینامتنی میان آن ها و آیات قرآنی برقرار است، یکی از مسایل پژوهشی مورد علاقه اندیشمندان حوزه علوم قرآن و حدیث است. در این مقاله به مطالعه مجموعه کامل ادعیه امام رضا (ع) پرداخته و تلاش شده در مرحله اول با استفاده از روش تحلیل محتوا، موضوعات اصلی این ادعیه و میزان و کیفیت بهره مندی از آیات قرآنی در آن ها نشان داده شود. در مرحله دوم با استفاده از روش بینامتنیت به تحلیل انواع روابط بینامتنی موجود در متن ادعیه پرداخته و ضمن ارایه گزارشی دقیق از انواع این روابط، نمونه هایی از پیچیده ترین نوع روابط بینامتنی صورت گرفته میان این ادعیه و آیات قرآن در قالب نفی متوازی یا امتصاص را توضیح داده ایم. نتایج تحقیق نشان می دهد که در مجموعه 104 دعای صادر شده از امام رضا (ع)، 540 آیه قرآنی به صورت مستقیم و غیرمستقیم اقتباس شده که بخش عمده آن ها به صورت غیرمستقیم و با رابطه بینامتنی نفی متوازی یا امتصاص بوده که در واقع تلاشی برای تکمیل معنای متن حاضر به واسطه بهره مندی هوشمندانه از متن غایب و همچنین افزایش معنای متن غایب در پرتو توجه مضاعف به متن حاضر است. این مطلب نشان می دهد آن امام همام ضمن بیان نکات آموزشی و معرفتی در ادعیه، در پرتو تاکید مضاعف بر عناصری خاص، به تفسیر آیات قرآن و تبیین کاربرد صحیح آنها نیز اشاره کرده اند.
کلید واژگان: ادعیه امام رضا(ع)، الصحیفه الرضویه، تحلیل محتوا، بینامتنیت، اقتباس.After the Holy Quran, the words of the twelve imams (PBUH) are the most valuable heritage of Islam. These words are issued with emphasis on the verses of the Holy Quran and provide a true and clear interpretation of this divine book. Therefore, one of the research issues of interest to scholars in the field of Quranic and Hadith sciences is to analyze and investigate the issue of how many Quranic verses were there in the words of Ahl al-Bayt (PBUH)? And what kind of intertextual relationship exists between hadiths and Quranic verses? In this article, the complete collection of prayers of Imam Reza (PBUH) has been studied. In the first stage, using the "content analysis" method, the main topics of this supplication and the extent of benefit from the Quranic verses in them should be shown. In the second stage, using the "intertextuality" method, the types of intertextual relationships in the prayer text are analyzed and a detailed report of these types of relationships is given. The results of the research show that in the collection of 104 prayers expressed by Imam Reza (PBUH), 540 Quranic verses have been adapted directly and indirectly. Most of them are indirect and parallel to the intertextual relationship. The reason for using these Qur'anic verses in supplications is actually an attempt to provide an interpretation of the verse and complete its meaning through the intelligent use of supplications and also to increase the richness of the content of supplications in the light of double attention to the Qur'anic verses. This issue shows that Imam Reza, while expressing educational and knowledge points in supplications, in the light of double emphasis on certain elements, has also pointed to the interpretation of the Qur'anic verses and the explanation of their correct application.
Keywords: Supplications of Imam Reza (pbuh), Sahifa al-Razaviya, content analysis, intertextuality, adaptation -
رویکرد بینامتنی یا ارجاعات میان متنی یکی از مباحث موردتوجه نظریه پردازان معاصر است. در این رویکرد فرض بر این است که متون مختلف از دیرباز باهم ارتباط دارند. قرآن معجزه بزرگ پیامبر اکرمj هم از جنبه خارق العاده بودن و هم از جنبه های لفظی و شیوایی ظاهری و هم زیبایی الفاظ، موردتوجه و شگفتی واقع شده است و به عنوان منبعی پربار و غنی با متون بعد از خود، پیوند و ارتباط برقرار نموده است.در پرتو صدها روایت و سیره عملی و موضع گیری اهل بیت(در گفت وگوها و جدال با مخالفان، به خوبی آشکار می گردد که آنان، قرآن را محور هدایت و پشتوانه اصلی رسالت دانسته، آن را مرجع دینی، علمی و فقهی و راه و روش عملی قرار می داده اند. با این مبنا، مناظرات امام جوادm از منظر بینامتنی قرآنی موردبررسی قرار گرفت: نتایج این پژوهش نشان می دهد که امامm از الفاظ و تعابیر و مفاهیم قرآنی به طور گسترده ای استفاده نموده و این امر باعث جذابیت، عمق معانی و اثرگذاری کلام ایشان شده است. کاربرد آیات قرآنی در این مناظرات گاه بدون تغییر و گاه با تغییری جزیی و یا کلی و مضمونی بوده که نوشتار حاضر و تحلیل آن بر اساس نظریه بینامتنی به بررسی مناظرات آن امام و ارتباطش با قرآن می پردازد.
کلید واژگان: قرآن کریم، مناظرات امام جوادm، بینامتنیت، یحیی بن اکثم -
عنوان بصری یکی از متقدمین است که در اواخر عمر به امام صادق مراجعه کرده و از ایشان طلب علم می کند، امام نکاتی را در باب علم به وی می فرماید که به حدیث عنوان بصری مشهور شد.
نظریه بینامتنیت ژولیا کریستوا از رویکردهای جدید خوانش و نقد متون است که در سه محور نفی جزیی یا اجترار، نفی متوازی یا امتصاص و نفی کلی یا حوار مطرح شده است. این مقاله پس از معرفی نظریه بینامتنیت با استفاده ازاین رویکرد به بازخوانی مفهوم علم در حدیث عنوان بصری با توجه به آیات قرآن پرداخته و با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی متن این حدیث با آیات و مفاهیم قرآن کریم میپردازد و انواع روابط بینامتنی بین این دو متن را بیان مینماید. یافتههای پژوهش نشان میدهد که منظور از علم در حدیث عنوان قرار گرفتن در مسیر هدایت است و به وسیله عمل کردن به دست میآید همچنین در استفاده از آیات قرآن از هر سه روش نفی جزیی، نفی متوازی و نفی کلی استفاده شده است و نفی کلی بیشترین بسامد را دارد.کلید واژگان: قرآن، عنوان بصری، بینامتنیت، علم -
نقش قرآن کریم در تکوین ادبیات و تمدن اسلامی-ایرانی انکارناپذیر است. از نمونه های این تاثیر، بازتاب قرآن کریم در محتوا، فرم و زبان قابوس نامه است که موجب غنای آن از جنبه های مختلفی شده است. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی، با ارایه شواهد متنی به بررسی روابط بینامتنی قرآن کریم و قابوس نامه بر اساس نظریه ژرار ژنت پرداخته، به این نتایج دست یافته که وفور موضوعات، حکمت ها، تمثیلات و واژگان قرآنی در قابوس نامه نشان دهنده تاثیر محتوایی، ادبی، سبکی و زبانی قرآن کریم و استفاده بجای عنصرالمعالی از آن ها در اثر خویش است. وی در تبعیت از شیوه تعلیمی-تربیتی جهان شمول قرآن کریم با وجود مخاطب قراردادن فرزندش، با ایجاد تنوع زبانی، فرهنگی و موضوعی، کل ابناء بشر را مخاطب قرارداده، از معارف قرآن بهره مند کرده است. او از آموزه های حکمت آمیز قرآن کریم به تناسب ابواب، موضوعات و مخاطبان، به شیوه های گوناگون بینامتنی استفاده و آن ها را به زبانی ساده و تاثیرگذار بیان کرده است. رابطه کلان قابوس نامه با قرآن کریم، اخذ، تداوم و اشاعه آموزه های آن است. این کتاب به عنوان متنی برجسته در فرهنگ و ادب اسلامی، نقشی رسانه ای در انتقال ادبی و هنری آموزه های اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی قرآن کریم به فارسی زبانان ایفاکرده است.
کلید واژگان: بینامتنیت، مفاهیم، عناصر، قرآن کریم، قابوس نامه، ژنتQuran's role in the development of Islamic-Iranian literature and civilization is undeniable. An example of this influence is the reflection of the Quran in the content, form, and language of Qaboosnameh led to its richness in many aspects. This paper has investigated intertextual relationships of the Quran and Qaboosnameh in a descriptive-analytical method based on Gerard Genette's theory, and by providing textual evidence, has concluded that the abundance of Quranic themes, wisdom, allegories, and vocabulary in Qaboosnameh indicates the literary, stylistic and linguistic influence of Quran and Onsorolma’ali’s proper use of them in his work. In compliance with the universal educational method of the Quran, despite addressing his son, by creating linguistic, cultural, and thematic diversity, he has addressed all human beings and benefited them from Quranic knowledge. He has used the Quranic wisdom in proportion to chapters, subjects, and audiences in various intertextual ways and expressed them in simple and delightful language. Qaboosnameh's great intertextual relationship with Quran is obtaining, continuing, and extension of its teachings. As a prominent text in Islamic culture and literature, this book has played a media role in the literary and artistic transferring of the Quran's doctrinal, social, and cultural teachings to Persian speakers.
Keywords: intertextuality, Concepts, Elements, Holy Quran, Qaboosnameh, Genette -
قرآن کریم در آیات 30 تا 33 سوره ص، داستان سلیمان (ع) و اسبان را یاد کرده است. تفسیر این آیات و تبیین پیوند معنایی میان آنها و نیز نسبت کنش های داستان با کنشگر داستان، سلیمان (ع)، مفسران را با چالش هایی مواجه کرده است. در پژوهش حاضر، برای تبیین این داستان و فهم آموزه تربیتی مرکزی آن، مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی، خوانش بینامتنی در سه سطح، متون دینی یهود - مشتمل بر عهد عتیق، میشنا و مدراش- ، اشعار پیش از اسلام و قرآن انجام گرفته است. بنابر یافته های پژوهش حاضر، در این داستان، آموزه توحید مورد تاکید قرار گرفته است. سلیمان (ع) به مثابه قهرمان داستان، با دیدن اسبان اصیل و نژاده که جنگ افزاری نیرومند در عهد باستان، به شمار می آمدند، برای لحظاتی کوتاه، قدرت اسبان را مستقل از اراده الهی پنداشته و آنها را به خودی خود کارگر و موثر دانسته است. تلقی اسبان به مثابه منشا مستقل قدرت، سبب دلباختگی وی به آنها و به تبع غفلت از یاد پروردگار می شود. بنابر نتایج این پژوهش، کنش سلیمان برای آزاد کردن جان خویش از این دل مشغولی، انفاق از اموال محبوب یعنی اسبان است.
کلید واژگان: توحید، بینامتنیت، سلیمان، اسبIn verses 30 to 33 of Q 38, the Holy Quran mentions the story of Solomon and the horses. The interpretation of these verses and the explanation of the semantic link between them, as well as the relationship between the actions of the story and the actor of the story, Solomon, have faced exegetes with challenges. In the current research, to explain this story and understand its central homiletical and didactic doctrine, intertextual reading on three levels has been carried out: Jewish religious texts (including the Old Testament, Mishnah, and Midrash), pre-Islamic poems, and the Qur'an. According to the findings of current research, the doctrine of monotheism has been emphasized in this story. Solomon, the hero of the story, seeing noble galloping horses that were considered a powerful weapon in ancient times, perceived the power of horses, for a short moment, to be independent of God's will and considered them to be effective by themselves. Considering horses as an independent source of power causes him to fall in love with them and consequently neglects the remembrance of God.According to the results of this research, Solomon's action to free his soul from this preoccupation is giving away his beloved property, horses.
Keywords: the Quran, monotheism, intertextuality, Solomon, Horse -
بینامتنیت، رویکردی در نقد ادبی است که بر این اساس، نهاده شده که هیچ متنی خودبسنده و اصیل نیست، بلکه واگویه و بازتابی از متون پیشین است. باختین، ژولیا کریستوا و ژرار ژنت از بزرگترین پژوهشگران این حوزه اند که ارتباط های یک متن با متون دیگر را مورد دقت قرار داده اند. ژنت بینامتنیت را به سه شکل صریح، غیرصریح و ضمنی، برشمرده است. قرآن کریم اثرگذارترین کتاب، بر آفرینش متون فارسی است و اکثر شاعران، از آن و روایات معصومین (ع) بسیار اثر پذیرفته اند. بدیهی است در حوزه ادبیات آیینی باید این اثرات هویدا شود زیرا درک این بازتاب ها به فهم ژرف تر سروده ها منجر می شود. ادیب الممالک فراهانی از شاعران بزرگ عصر مشروطه، که به گواه سروده هایش آشنایی فراوانی با ادبیات عرب و آیات قرآن و روایات داشته، در اشعارش به ویژه در چکامه های سیاسی - اجتماعی خود به خوبی از این منابع بهره برده، و گاهی تفاسیر و برداشت های ذوقی و شاعرانه ای از آیات و روایات بیان کرده و نمونه های تازه ای از بدخوانی فعال ارایه کرده است. در این جستار پس از بیان مقدمات، با شیوه تحلیلی- توصیفی و سود بردن از روش نقد ژرار ژنت، تلاش شده است به اختصار، ابیاتی از چکامه نهم ادیب الممالک، در آیینه بینامتنیت، نشان داده شود. این اشعار به خوبی آشکار می سازد او به میزان قابل توجهی بر مفاهیم، واژگان و شخصیت های قرآنی، و محتوای روایات معصومین (ع) احاطه دارد و برای افزایش غنای معنوی سروده خود و اثرگذاری و آموزش مخاطبان، بیشتر به شکل صریح از آنها سود جسته است.کلید واژگان: بینامتنیت، قرآن، ادیب الممالک، ژرار ژنت، روایات معصومینIntertextuality is a way of criticism in literary explains that no context is original and pure; but every context is a reflection of previous ones. Bakhtin, Julia Kristeva and Gérard Genette are great researchers who worked on interconnection between related works of literature. Genette divides intertextuality into three large categories: implicit or explicit; covert or overt; hidden or open. The Holy Quran is the most effective book to create Farsi texts and many poets were influenced by it and by Infallibles’ narratives. About ritual literature, obviously, the results should be clear in order to approach a deeper understanding of poems. Adib al-Mamalek Farahani, the remarkable poet of Constitutional Time, who was quietly familiar with Arabic literature, Quran and Infallibles’ narratives, used these sources especially in his political and social poets. He had poetical picture of Quranic contents sometimes; and offered new examples of misreading. In this article, by analytical-descriptive method and by looking at Gérard Genette’s criticism method, writer tried to summarily express rhymes of Adib al-Mamalek’s ninth ode, inspired by Intertextuality. These rhymes show his complete ability to comprehend Quran’s characters and words, and Infallibles’ narratives; mostly gained explicit way for better stimulus.Keywords: intertextuality, Qur’an, Adib al-Mamalek, Gérard Genette, Infallibles’ Narratives
-
بینامتنیت رویکردی نوین در عرصه نقد ادبی است که در قرن بیستم ژولیا کریستوا ناقد بلغاری - فرانسوی این نظریه را مطرح کرد. بینامتنیت دارای انواع مختلفی از جمله؛ دینی، تاریخی، اسطوره ای، قرآنی و... است و در زبان عربی به نام "التناص" شناخته شده و در آثار نویسندگان و شاعران بسیاری به اشکال مختلف نمود یافته است. از جمله شاعران مشهور عراقی قرن سیزدهم هجری، شیخ حسین ابن الحاج محمد آل نجف شاعر شیعه و مدیحه گوی اهل بیت نبوت (علیهم السلام) است که با هنرمندی تمام از آیات قرآنی برای رساندن مفهوم و غرض خویش به خواننده بهره برده است. در این پژوهش سعی شده تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی چگونگی بازتاب جلوه های بینامتنیت قرآنی در شعر این شاعر شیعه و چگونگی تاثیرپذیری او از آیات زیبای قرآنی بپردازیم. نتایج نشان داده که شاعر به انواع رابطه بینامتنی کامل متنی، کامل تعدیلی، الهامی و مفهومی، تلمیحی با فراخوانی شخصیت های قرآنی، جزیی و واژگانی نظر داشته است و بینامتنیت جزیی و واژگانی بسامد بیشتری داشته و شاعر به واسطه این انواع بینامتنیت قرآنی به مواردی چون؛ ذکر فضایل پیامبران الهی، نام بردن از بت های عصر جاهلیت، عدم امانت داری انسان به خدا، تهدید کردن حاکمان ظالم، مفهوم مودت و دوستی اهل بیت و نیز غافلان راه حقیقت اشاره کرده است که زیبایی لفظی و معنوی اشعارش را دو چندان کرده است.
کلید واژگان: قرآن کریم، بینامتنیت، شیخ حسین بن الحاج محمد آل نجف -
بینامتنی یکی از رویکردهای مورد توجه در پژوهش های دهه اخیر در عرصه ادبیات است. بینامتنی، نظریه ای است که به بررسی رابطه بین دو متن می پردازد. قرآن کریم که در راس میراث دینی قرار دارد، همواره سرچشمه اقتباس بسیاری از متون ادبی و دینی بوده است و صحیفه سجادیه که از آن به «اخت القرآن» تعبیر می شود، مفاهیم و تعابیر قرآنی بسیاری در آن تجلی یافته است. پژوهش حاضر به بررسی رابطه بینامتنی قرآن و فرازهای دعای پنجاهم صحیفه سجادیه پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست یافته است که بین آیات قرآن و کلام امام سجاد (ع) پیوند دوسویه و رابطه تنگاتنگی وجود دارد. امام (ع) در طول این دعا، از انواع بینامتنی ساختاری، مضمونی و واژگانی بهره برده اند به گونه ای که قرآن در درخواست هایشان تجلی یافته است و ساختار کلام او در این دعا، بیشتر از نوع بینامتنی مضمونی و نوع رابطه آن، از نوع نفی متوازی است.
کلید واژگان: بینامتنیت، قرآن، امام سجاد(ع)، دعای پنجاهم، صحیفه سجادیهIntertextuality is one of the approaches considered in recent decades in the field of literature. Intertextuality is a theory that examines the relationship between two texts. The Holy Quran, which is at the top of the religious heritage, has always been the source of many literary and religious texts, and the Sajjadiyya Sahifa, which is interpreted as "Akht al-Quran", has many Qur'anic meanings and interpretations. The present study investigates the intertextual relationship between the Qur'an and the phrases of the fiftieth prayer of Sahifa Sajjadieh and with the descriptive-analytical method has reached the conclusion that there is a two-way link between the verses of the Qur'an and the words of Imam Sajjad (AS).Imam (AS) during this prayer, have used a variety of structural, thematic and lexical intertextuality as the Qur'an is manifested in their requests and the structure of his words in this prayer, more than the type of thematic intertextuality and the type of relationship It is of the parallel negation type.
Keywords: Intertextuality, Quran, Imam Sajjad (AS), Fiftieth Prayer, Sahifa Sajjadieh -
بینامتنیت از نظریه های ادبی معاصر است که به بررسی حضور یک متن در متن دیگر می پردازد. براساس این نظریه هیچ متن مستقلی وجود ندارد؛ بلکه تمام متون برگرفته از پیش متن ها و یا متون هم عصر خود هستند، لذا نویسنده، خالق اثر خود نیست و تمام بن مایه های فکری و اعتقادی خود را از متون پیشین اخذ می کند. ژرار ژنت با تبیین و تقسیم بندی بینامتنیت، آن را از یک نظریه صرف ادبی وارد حوزه عملیاتی و نقد متون کرد. با توجه به تاثیر بارز متون مقدس بر متون هنری و ادبی، عرفا و متصوفه بسیاری از مایه های فکری خود را از قرآن به عنوان ابرمتن و متن مقدس وام گرفته اند. در این میان عارفانی همچون عین القضات در تمهیدات به کرات از بینامتنیت قرآنی بهره برده اند که بسیاری از سرچشمه های فکری و اعتقادی و حتی ادبی او را می توان در قرآن کریم رصد و پیدا کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه های، بینامتنی قرآنی را در تمهیدات عین القضات می کاود. حاصل این بررسی نشان می دهد که پیوندی محکم و ناگسستنی به صورت بینامتنیت آشکار و ضمنی بین قرآن و تمهیدات وجود دارد و تاثیرات معنوی و لفظی زیادی در ذهن و زبان عین القضات و تمهیدات برجای نهاده است. بینامتنیت قرآنی در تمهیدات به صورت های صریح (آشکار) و ضمنی وجود دارد. آمارهای استخراج شده نشان می دهد که بیشترین استفاده از اقتباس جزیی، واگیری واژگانی و بینامتن ضمنی تلمیح است. توجه به آمار و تفکر حاکم بر تمهیدات که از نوع کتاب های عرفانی و تاویلی است، ایجاب می کند نویسنده پیش متن را به صورت جزیی انتخاب و در متن خود حل و تحلیل کند تا نتیجه دلخواه خود را از بینامتن با توجه به صورت و معنای آیات قرآنی بازنمایی کند.کلید واژگان: قرآن، بینامتنیت، تمهیدات، عین القضات، ژرار ژنتAs a contemporary literary theory, intertextuality examines the presence of one text in another one. According to this theory, there is no independent text. Rather, all texts are derived from previous texts or texts of their time. Therefore, authors are not creators of their own works and take all their intellectual themes and beliefs from previous texts. By explaining and classifiying intertextuality, Gérard Genette brought it from a purely literary theory into the operational field and textual criticism. Due to the clear influence of sacred scripture on artistic and literary texts, gnostics and mystics have borrowed many of their intellectual sources from the Qurʾan as a supertext and a sacred text. Ain al-Quzat has used Qurʾanic intertextuality many times in his Tamhidat, and many of his intellectual, religious, and even literary sources can be traced and found in the Holy Qurʾan. The present study explores the Qurʾanic intertextuality in Tamhidat of Ain al-Quzat based on Gérard Genette's theory by a descriptive, analytical and comparative method using library sources. The result of this research shows that there is a strong and unbreakable link between the Qurʾan and Tamhidat in the form of explicit and implicit intertextuality, and the Qurʾan has left spiritual and linguistic influences in the mind and language of Ain al-Quzat and his Tamhidat. Qurʾanic intertextuality exists in explicit and implicit forms in Tamhidat, and the findings show that partial adaptation, lexical borrowing, and the implicit intertextuality of illusion prevail over other types. Considering the thinking governing Tamhidat, which is a mystical and interpretive book, requires authors to select pre-text in detail and analyze it in their own text in order to represent their desired result from the intertext according to the form and meaning of the Qurʾanic ayahs.Keywords: Qurʾan, intertextuality, Tamhidat, Ain al-Quzat, Gérard Genette
-
روزبهان بقلی تاویل های عرفانی بدیع و کم نظیری از آیات قرآن و روایات عرضه کرده است. از نظر روزبهان شطح نوعی کلام متشابه است که نه تنها در کلام عارفان؛ بلکه در قرآن و حدیث نیز وجود دارد و آیات مرتبط با ذکر صفات و حروف تهجی در قرآن به زبان شطح است. از نظر او شطح صوفیه یکی از جلوه های شطح به طورکلی است یا دقیقا جلوه سوم آن پس از قرآن و حدیث؛ یعنی تغییر و تبدیلی که هرامر ربانی یا واقعیت غیبی آنگاه که به بیان بشری بیان می شود پیدا می کند و این بیان بدون شک دوپهلو است. این پژوهش بر آن است تا به شیوه توصیفی-تحلیلی و به کمک اسناد کتابخانه ای، با مبنا قراردادن «شرح شطحیات» و تفسیر عرفانی «عرایس البیان فی حقایق القرآن» دو اثر ارزشمند از روزبهان بقلی که هر دو اثر دارای نثری شاعرانه و سرشار از صورخیال هستند، به این پرسش ها پاسخ دهد که؛ که از نظر روزبهان کدام آیات قرآن کریم جزء سخنان متشابه و بنابر قول روزبهان شطح آمیز هستند؟ و آیه هایی که در بافت و زمینه ای شطح آمیز قرار گرفته اند کدامند و تاویل آن ها از نظر او چیست؟ براین اساس در پژوهش حاضر، آیاتی که متشابه و متناقض نما هستند؛یعنی آیات مرتبط با صفات خبری خداوند و حروف مقطعه و آیاتی که عارفان آن ها را در یک بافت شطح آمیز قرار داده اند، مورد بررسی قرار گرفته است و ضمن تحلیل تاویلات عارفانه روزبهان از این آیات، فنون مختلف بینامتنیت که شامل نفی کلی، نفی جزیی و اجترار است، نیز در شطح عارفان بررسی شده است.کلید واژگان: آیات متشابه، شطح، روزبهان بقلی، بینامتنیت، شرح شطحیات، عرایس البیانRuzbihan Baghli has presented innovative and unique mystical interpretations of Qur’anic ayahs, and hadiths. According to Ruzbihan, shatah is a kind of mutashabih discourse that is not only in the words of mystics but is also found in the Qur’an and hadith, and the ayahs related to the mention of divine attributes as well as muqattaʿat are in shath language. In his opinion, Sufiya shath is one of the manifestations of shath in general, or exactly, the third manifestation of it following the Qur’an and hadith, which means the change and transformation that the divine or unseen reality finds when it is expressed in human language and this statement is undoubtedly two-sided. Two valuable works by Ruzbihan Baghli, both of which have poetic prose and are full of imagination are the Explanation of Shathiyat and mystical interpretation of Arais-Al-Bayan fi Haqayeq al-Qur'an. Drawing on these two works, the present research aims to identify, in a descriptive-analytical way, the ayahs of the Holy Qurʾan that are among the Mutashabih and that contain shath, according to Ruzbihan. Also, it attempts to point out the ayahs placed in the shath-containing context and the way they are interpreted by Ruzbihan. Therefore, ayahs that are Mutashabih and contradictory, that is, the ayahs related to the attributes of God and muqattaʿat, and the ayahs that the mystics have placed in a shath-containing context were examined. Ruzbihan's mystical interpretations of these ayahs, various techniques of intertextuality, including general negation, partial negation, and avoidance, were also studied in the shath of the mystics.Keywords: mutashabih ayahs, Shath, Ruzbihan Baghli, intertextuality, Sharh al-Shathiyat, Arayes Al-Bayan
-
بینامنیت دانشی است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار می دهد. طبق این نظریه هر متن به نحوی در ارتباط با متون پیش نگاشته می باشد. ژرار ژنت از تاثیر گذارترین پژوهشگران متاخر در عرصه بینامتنیت است. کاربست نظریه بینامتنیت تحلیلی او در مطالعات دینی، می تواند روشنگر پیوند قرآن و عترت باشد. در زیارات ماثوره، توسط معصومین و به صورت آگاهانه بازتاب هایی از قرآن، برای تبیین کلام وحی صورت پذیرفته است؛ لکن نگرش تبیینی به زیارات به جهت فهم قرآن تا حدودی مغفول مانده است. پژوهه فرا رو با روش توصیفی-تحلیلی با مبنا قرار دادن زیارات در تبیین قرآن، دریچه ای نو به فهم آیات قرآن می گشاید. در این پژوهه نکاتی تبیینی از زیارات در چارچوب بینامتنیت ژنتی با دو الگوی صریح و ضمنی استخراج گشته است که به چهار گونه ی ترسیم فضای نزول، ایضاح مفهومی، بیان مصداق و بیان لایه های معنایی به تبیین آیات قرآن می پردازند.کلید واژگان: قرآن، زیارات ماثوره، بینامتنیت، ژرار ژنت، گونه های تفسیری
-
یکی از مطالعات نوین که در عرصه زبان وادبیات علوم دینی مطرح گشته، پژوهش های بینامتنی است که به بررسی تعامل متون با یکدیگر می پردازد و روابط واژگانی از اقسام مطالعات بینامتنی به شمار می آید. این مقاله با نگرش بینامتنی و به انگیزه بازنمایی واژگان قرآنی در مناجات المحبین امام سجاد7، نگارش یافته است. مناجات المحبین نهمین دعا از مجموعه ارزشمند مناجات خمسه عشر است و هم چون سایر ادعیه ماثوره از ایمه:، منبعی مطمین برای ارتباط معنوی بنده با معبود و در راستای تبلیغ و تبیین کلام وحی می باشد؛ لذا برای درک ملموس تر مفاهیم آن ضرورت دارد میزان سازش آن با کلام وحی مورد واکاوی و تبیین قرار گیرد. این پژوهش از نوع بنیادی و به روش توصیفی- تحلیلی می باشد. محقق درصدد است واژگانی که در متن حاضر به طور مستقیم یا آیه یا آیاتی را از قرآن کریم به عنوان متن غایب اخذ شده است، احصا و تبیین نماید. دراین دعا، برای بیان مفاهیم محبت الهی، برگزیدگان خداوند، اخلاص، خشیت و عصیان، واژگانی به طور مستقیم از کلام وحی اخذ شده است و برای احیای آموزه های قرآنی در زمینه رضایت پروردگار، شکرگزاری و سجده در پیشگاه الهی الفاظی به کار برده شده که فرآورده و برآیند واژگان قرآنی می باشند.
کلید واژگان: امام سجاد، بینامتنیت، روابط واژگانی، مناجات خمسه عشر، مناجات المحبینOne of the new studies that has emerged in the field of language and literature of religious sciences is intertextual research. This article has also been written with an intertextual perspective and with the motive of representing Quranic words in “Monajat’ol Mohebin Imam Sajjad”. “Monajat’ol Mohebin” is the ninth of the valuable collection of “Monajat Khamse Ashar” and like other prayers of the Imams, it is a reliable source for the spiritual connection of the human with the god and in order to propagate and explain the word of revelation. The word of revelation should be analyzed and explained. This research is of fundamental type and descriptive-analytical method. The researcher seeks to enumerate and explain the words in the present text that have been taken directly or as a product of the Holy Quran as an absent text. In this prayer, words are taken directly from the word of revelation to express the concepts of divine love, God's chosen ones, sincerity, fear and disobedience, and words are used to revive the Quranic teachings on the pleasure of God, thanksgiving and prostration before God. They are the result of Quranic words...
Keywords: intertextuality, word relations, “Monajat khamse ashar”, “Monajat Mohebin” -
بینامتنیت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می پردازد. بر اساس نظریه ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متن های پیشین است. بهره مندی از مفاهیم و آموزه های اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. هدف این جستار بررسی و تحلیل روابط بینامتنی مضامین اخلاقی اشعار جامی و نهج البلاغه و بیان شیوه تاثیرپذیری آن هاست. روش پژوهش بیان این رابطه، مبتنی بر نظریه بینامتنیت ژرار ژنت در سه قالب صریح، غیرصریح و ضمنی با روش تحلیلی- توصیفی و بیان نوع تاثیرپذیری بر اساس شیوه های گزاره ای، الهامی و گزارشی است؛ که با انواع بینامتنیت ژنت همپوشانی دارند. حاصل پژوهش نشان داد که شواهد مشترک از قطعیت بینامتنیت در دو زبان متفاوت، در دو موضع گوناگون و آگاهانه بودن تاثیرپذیری از نهج البلاغه حکایت می کند. هدف مولف از برقراری رابطه آگاهانه با نهج البلاغه، رواج اخلاق حمیده، بیداری جامعه، ترویج آموزه های اخلاقی این کتاب و اعتباربخشی به کلام خود در بهره مندی از این منبع اصیل اسلامی است.
کلید واژگان: بینامتنیت، اشعار جامی، نهج البلاغه، ژرار ژنتIntertextuality is a new literary topic that examines the relationship between two or more texts. According to Gerard Genet's theory, no text is independent of any other text and is consciously or unconsciously derived from previous texts. Utilizing the concepts and moral teachings of the original Islamic sources has long been common among Persian-speaking poets and writers for the credibility and richness of their words. The purpose of this research is to study and analyze the intertextual relations of the moral themes of Jami's poems and Nahj al-Balaghah, the way it is expressed and their impact on the reader. The research expresses the relationship based on Gerard Genet's intertextual theory in the forms of explicit and implicit, with analytical-descriptive method and states the type of influence based on propositional, inspirational and narrative methods which overlap with Genet intertextuality types. The results depict that the common evidence indicates the certainty of intertextuality in two different languages, in two different positions, and the conscious influence of Nahj al-Balaghah. The aim of the author is to establish a cognizant relationship with Nahj al-Balaghah, to promote good morals, to awaken the society, to promote the moral teachings of this book and to validate Imam’s words in using this original and valuable Islamic source.
Keywords: intertextuality, Jami's poems, Nahj al-Balaghah, Gerard Genet
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.