قصیده لامیه

جناب ابوطالب، یکی از چهره های نامداری است که عالمان شیعه و اهل تسنن درباره ایمان وی کتاب های مستقلی نوشته و بحث های فراوانی را ارایه کرده اند. ژرف اندیشی و سیاست پیشگی شیخ القریش، باعث شده که عده ای از اهل تسنن، در ایمان ایشان تردید داشته و اتهام شرک بر آن حضرت وارد کنند. شیخ مفید با استناد به آیات قرآن، روایات اهل بیت، اشعار ابوطالب و گزارش های تاریخی، کتاب «ایمان ابوطالب» را در اثبات ایمان ایشان نگاشته است. پیش از کتاب شیخ، کتاب های دیگری به دست دانشمندان مختلف به رشته تحریر در آمده بود که متاسفانه از بین رفتند؛ به همین دلیل، کتاب «ایمان ابوطالب» به جهت قدمت تاریخی و جایگاه مولف، از اهمیت خاصی برخوردار است. مقاله حاضر، نگاهی تحلیلی به این رساله است. مستندسازی روایات و گزارشات تاریخی و ارایه گزارشی از کتاب، جزو فواید تحقیق پیش روست.

میراث ادبی عرب سرشار از نامها و نشانهای پرافتخاری است که همواره بر تارک شعر و ادب عربی درخشیده و چون ماه تمام، دلهای مشتاقان را به نور جمال لفظی و کمال معنوی سروده های خود روشن و نورانی کرده است. در این میان حضرت ابوطالب علیه السلام، در نقطه اوج ادبی، پیشگام و پیشاهنگ این جریان مهم است. دیوان این شاعر بزرگ، اغراض و موضوعات مختلفی چون فخر، مدح، عتاب، و هجا را در خود جای می دهد. در این میان، مدح، به ویژه مدح پیامبرصلی الله علیه و آله، از بارزترین و برجسته ترین مضامین اشعار اوست. چکامه مدحی ایشان با محوریت مدح پیامبر صلی الله علیه و آله موضوع بحث پژوهش حاضر است. هدف از این پژوهش، معرفی بیشتر و بهتر از مقام والای ادبی حضرت ابوطالب علیه السلام و بررسی و تحلیل برخی زوایا و لایه های ادبی شعر ایشان به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس دیدگاه های نقدی، بلاغی ناقد برجسته ادب عربی، مرحوم دکتر محمود بستانی است. بستانی مباحث بلاغت را به هشت عنصر اصلی تقسیم می کند: پیام، موضوع، معنا، صورت، لفظ، موسیقی، ادب و ساختار. در این پژوهش بر آنیم زیبایی های ادبی قصیده حضرت ابوطالب علیه السلام در مدح پیامبر صلی الله علیه و آله را بر اساس چهار عنصر معنایی، صوری، موسیقایی و ساختار بررسی کنیم

عصری سازی حدیث، به معنای کشف ملاک و معیاری جهان شمول از سیره معصومین: برای الگوبرداری همه مومنان است. افزون بر معصومین(ع)، سیره کسانی که رفتار آنها توسط معصوم تایید شده نیز می تواند در موضوع عصری سازی مفید باشد. ابوطالب به عنوان حامی بزرگ پیامبر اکرم(ص)، با حفظ موقعیت پیش از اسلام خود، در شکل گیری و استمرار جامعه اسلامی نقش مهمی داشت. با وجود عدم بروز رفتار ایمانی، عملکرد او از سوی پیامبر(ص) و ایمه معصومین(ع) تایید شده و آنها صراحتا به ایمان ابوطالب پرداخته اند. از این رو مسئله اصلی مقاله این است که آیا عصری سازی سیره ابوطالب می تواند الگو و معیاری برای مومنان امروزی ارایه کند؟ این نوشتار با بررسی تاریخی گزارش های مربوط به زندگی ابوطالب در حمایت از پیامبر(ص) و بر اساس تاییدات ایمه از رفتارهای ابوطالب نشان داده است که با ملاک و معیار فرا زمانی و فرا مکانی «عصری سازی سیره» می توان از سیره ابوطالب متناسب با نیازهای روز، الگوسازی کرد.