جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « الهیات اعصاب » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

امروزه همبستگی تجربه دینی با فعالیت بخش‌هایی از مغز در حوزه‌ای از دانش با عنوان الهیات اعصاب بررسی می‌شود. به باور برخی از طرفداران تجربه دینی هدف الهیات اعصاب، فهم بهتر دین، دین‌داری بهتر و برقراری تعامل بین علم و دین است. اما مبانی فلسفی و روشی حاکم بر عصب‌شناسی تا حدودی نتایج تحقیقات عصب‌شناختی پیرامون تجربه دینی را به سمت تحویل‌گرایی سوق داده و با ایجاد چالش‌هایی برای دین و اعتبار باورهای دینی، الهیات عصب را از هدف خود دور ساخته است. همچنین برخی ملحدان از این یافته‌های علمی علیه اعتبار ادیان و تجارب دینی انبیاء استفاده کرده‌اند ازاین‌رو، این تحقیقات پیامدهایی را برای باورهای دینی و دین‌داری ایجاد کرده است و در برخی موارد نتیجه‌گیری‌های مادی‌انگارانه درباره تجربه دینی و انکار حقانیت دین را به‌دنبال داشته است. بنابراین نخست در این پژوهش این رویکرد را تبیین کرده، و در ادامه اشکالات مبنایی و روشی‌ای را بررسی می‌کنیم. ازجمله مهم‌ترین اشکالات تحقیقات عصب‌شناسی بی‌توجهی به واقعیت ورای مغز و برقراری رابطه استلزامی بین تحویل‌گرایی روش‌شناختی و تحویل‌گرایی هستی‌شناختی است.

«الهیات اعصاب» به عنوان یک بحث میان رشته ای و الهیاتی جدید با مطالعه موردی و بررسی همبسته های فیزیولوژیک مغز انسان در تجربه های عرفانی از طریق اسکن مغزی انسآنهای دین دار، سعی بر ایجاد ارتباط میان علم و دین دارد. پروفسور «آندرو نیوبرگ» پزشک و پژوهشگر مطالعات دینی معاصر، قصد دارد با اثبات علمی تجربه های معنوی و مذهبی در حل ارتباط علم و دین و خلق زمینه های مشترک برای اندیشیدن و زندگی معنوی، راه حلی جدید در قالب یک روش شناسی ارائه نماید. در این نوشتار ضمن معرفی این رشته، به بررسی راهکارها و نتایج تحقیقات انجام شده توسط نیوبرگ در سنجش و اثبات علمی تجربه های دینی و میزان موفقیت وی در ادعایش پرداخته شده است. رابطه مغز با ذهن، تجربه های دینی و معنویت از جمله موضوعاتی است که در مطالعات و تحقیقات نیوبرگ مورد بررسی قرار می گیرد و در این تحقیق به تبیین و بررسی یافته ها و نتایج این تحقیقات پرداخته می شود. هر چند بر یافته های نیوبرگ اشکالات مبنایی وارد است و روش شناسی وی به صورت کامل محقق شدنی نیست، اما پاسخگویی به موضوعات و مسائلی مانند ماهیت دین، آگاهی انسان و امکان آگاهی جهانی، نحوه رسیدن به آرامش و خوب بودن و اینکه چگونه همه انسآنها ممکن است به مرحله جدیدی از درک برسند، می توانند اهمیت پرداختن به این رشته را روشن کند.

الهیات اعصاب به عنوان برنامه ای تحقیقاتی، امکان جدیدی برای پیوند علم و دین مطرح می سازد، به گونه ای که با حفظ اصالت و استقلال نسبی علم و دین، هیچ یک به دیگری تقلیل نیابد. نیوبرگ که از شاخص ترین چهره های این حوزه است، درصدد تعیین تاثیرات مثبت باورها و مناسک دینی بر سلامت جسم و روان است. او تجربه عرفانی را منشاء تمان ادیان می داند و با تلفیق پدیدارشناسی تجربه عرفانی و عصب شناسی، می خواهد رابطه هر مولفه از تجربه عرفانی را با مکانیسم های مغز تعیین کند. نیوبرگ ادعا می کند که الهیات اعصاب می تواند از طریق عصب شناسی نشان دهد که چگونه مفاهیم الهیاتی و متافیزیکی شکل گرفته اند. با تحلیل فلسفی دیدگاه نیوبرگ متوجه می شویم که او برخلاف ادعای خود، دین را به علم تقلیل می دهد و این امر موجب نقض غرض در الهیات اعصاب می شود. از سوی دیگر مشخص می شود که وی با مفروض گرفتن تقابل سوژه- ابژه در گفتمان متافیزیکی قرار دارد.