تربیت

لالایی در فرهنگ ایرانی ازپیشینه ای دور و دراز برخوردار است و در میان قوم های گوناگون ایرانی دیده می شود. این ترانه های عامیانه معمولا از سوی مادران برای فرزندان خوانده می شود و حاوی پیام های متنوعی است که از آن جمله می توان به بازگویی آموزه های اخلاقی و تعلیمی اشاره کرد. بر این پایه، لالایی یکی از نمودهای اصلی انتقال اخلاقیات از نسلی به نسل دیگر است که فرایند اخلاق آموزی به صورت غیرمستقیم از طریق آن انجام می شود. در پژوهش حاضر با تکیه بر منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی، اصلی ترین دغدغه های اخلاقی مادران که با لالایی برای فرزندان خردسال بیان شده است، بررسی و کاویده می شود.

اصلی ترین پیام های اخلاقی که با خوانش لالایی ها تبیین می شود، عبارت است از: «ابراز محبت به فرزند؛ به مثابه آموزه ای اخلاقی- عاطفی»؛ «حمایت ازهمدیگر با رویکرد به نهاد خانواده»؛ «ظلم ستیزی و نکوهش ظالم»؛ «نکوهش دین گریزی به مثابه مقوله ای اخلاقی»؛ «کمک کردن به دیگران». به نظر می رسد مادران سعی کرده اند دغدغه های فردی و اجتماعی خود را در قالب لالایی ها بیاورند و با اثرگذاری بر ضمیر ناخودآگاه فرزندان خود، از خردسالی آنها را با شماری از مباحث اخلاقی و انسان ساز آشنا کنند. نکته دیگر آنکه، با توجه به بازتاب گسترده اخلاقیات در غالب لالایی های اقوام ایرانی، به نظر می رسد این ترانه ها دارای دو کارکرد اصلی غنایی- تعلیمی هستند

تعلیم و تربیت در دوره اسلامی تحت تاثیر مولفه های گوناگون، دچار فراز و نشیب و تحولات شده است. تحولات سیاسی و ساختارهای فکری حکمرانان، اندیشه های فقهی، کلامی و فلسفی از جمله این مولفه ها به حساب می آیند که در این مقاله نگاه متفاوت در دوره آل بویه به کلام، ظهور و نمود گرایش های کلامی در این دوره، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. و در آن ضمن استخراج داده های لازم پژوهش از منابع متعدد و متنوع تاریخی، کلامی و تربیتی و چینش منطقی داه ها و توصیف آنها، تحلیل های مرتبط ارائه شده است. در راستای عنوان مقاله، با اشاره به جایگاه کلام در دوره آل بویه، علل و عوامل توجه به کلام تشریح شده و تاثیرگذاری این توجه در تعلیم و تربیت این دوره مورد تحلیل قرارگرفته است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد مجموعه ای از عوامل از جمله دفاع از مبانی اعتقادی شیعه، نفوذ شیوه های کلامی معتزله و غیبت امام زمان (عج)، در این دوره، کلام، جایگاه ویژه ای یافت و حضوری برجسته در تعلیم و تربیت پیدا کرد. این برجستگی هم درگرایش به بکارگیری روش های عقلی در عقاید کلامی، گسترش مجالس درس کلام و بکارگیری مناظره در آموزش کلام نمایان است.

زیارت امام حسین (ع)، زیارت امام (ع) به شکل پیاده و زیارت امام (ع) در اربعین هر سه در روایات دینی موضوعیت داشته و مورد تاکید هستند. مراسم اربعین که چند سالی است در ایران و دیگر کشورهای جهان رونق گرفته، محصول توجه به مضامین این احادیث و تعمق و تامل در آنهاست. با توجه به ویژگی های مختلف این مراسم که با نظر به واقع و مشاهده تجربی به دست می آید می توان زمینه های مختلف این پیاده روی را به گفت وگو نشست. مقاله حاضر می خواهد با تبیین ویژگی های عمده این مراسم، اعم از ویژگی های فردی و اجتماعی همچون آموزش عملی، تجربه معنوی، هدفمندی، سبکبالی، دشواری سفر، کار تشکیلاتی، پذیرایی و مهمان نوازی، حضور همه اقشار مردم و نظایر آن، زمینه های اخلاقی تربیتی مراسم اربعین را با محوریت بحث خانواده که رسالت اصلی این نوشتار است، از قلب آن ویژگی ها استنباط نماید و به تبیین پیوند میان این دو بپردازد. بی شک هر کدام از آن ویژگی ها می تو اند به طور مستقل، زمینه های تربیتی متعددی را به ویژه در خانواده هموار نماید که رشد و اعتلای فردی، خانوادگی و اجتماعی در گرو همین بسترسازی ها محقق خواهد شد و زمینه را برای ایجاد مدینه فاضله آخر الزمانی فراهم می نماید. الگوپذیری، آرامش روحی، انس با ارزش ها، تحول و خودسازی، تقویت اعتقادات، خدمت به دیگران، محبت، احساس مسئولیت، تحمل دیگران، کم شدن تعلقات، شور و نشاط و آمادگی در لحظه، بالا رفتن آستانه تحمل، تجربه صبر و رضا، آموزش سبک زندگی اسلامی در سخاوت، انفاق، ایثار، آداب مهمان و میزبان، همدلی و همگرایی، وحدت و نوع دوستی و... از آن جمله است.

خداوند نخستین دوره رشد انسان را با بازی توام نموده تا در ضمن بازی بتواند کار بزرگترها را تقلید کند، یکی از راه های تعامل کودکان بازی است. بخصوص بازی های رقابتی و مسابقه ای برای آنان جذابیت زیادی دارند و اگر به درستی انجام شوند، می توانند بر رشد جسمانی و بهبود مهارت های پایه و روابط اجتماعی آنان موثر باشد، در حالی که مقایسه استعدادهای کودکان با یکدیگر ممکن است نتیجه عکس را داشته باشد. مقاله در صدد است به بررسی تاثیر مسابقه و مقایسه بر تربیت کودکان پرداخته و محاسن و معایب آن بر روند رشد و تربیت کودکان را بیان نماید. مسابقه و رقابت در شرایط درست به کودکان کمک می کند تا توانایی های خود را بهتر بشناسند، توانایی هایی که در طول زندگی مطمئنا به دردشان می خورد. رقابت کودکان با یکدیگر تاثیر عمیقی بر رشد شخصیت آنها می گذارد. با این حال، خداوند هر انسانی را منحصر به فرد و برای هدفی خاص آفریده است. در واقع هر انسانی توانایی ها و استعدادهای مختص به خود را دارد و مقایسه افراد با یگدیگر غیر اصولی می باشد. مقایسه فرزندان با دیگران نیز رفتاری اشتباه در قبال کودکان و تربیت آنان است که نه تنها موجب رشد و شکوفایی کودک نشده، بلکه با اثرات نامطلوبی که به جا می گذارد مانع خودشکوفایی کودکان می شود. یکی از رایج ترین و اشتباه ترین باورها و رفتارهایی که در جامعه به عنوان یک روش تربیتی مورد استفاده قرار می گیرد، مقایسه کردن فرزندان با دیگران است.

با وجود اینکه مفهوم تقوا، کلیدی ترین مفهوم تربیتی تربیت دینی است و کاوش هایی در زمینه مفهوم تقوا و چگونگی شکل گیری آن صورت گرفته است؛ اما همچنان این مفهوم پرکاربرد، به لحاظ چیستی، در بین عوام و خواص به صورت دقیق شناخته شده نیست. همچنین در زمینه چگونگی تحقق تقوا در انسان، سوالاتی وجود دارد که نیاز به بررسی مجدد دارد؛ منظور از تقوا چیست؟ و چه اقسام و مراتبی دارد؟ و چگونه در انسان تحقق پیدا می کند؟ روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است و از بررسی متون دینی به دست می آید که تقوا به معنای خودنگهداری از خطرات است؛ ولی خودنگهداری یک موحد از خطرات، که معتقد است همه چیز تحت اراده خداوند متعال تحقق می یابد، در خودنگهداری از غضب الهی انحصار پیدا می کند. مفهوم تقوا در متون دینی، هم به عنوان فعل، و هم به عنوان ملکه درونی، استعمال شده است. فعل تقوا بسیار ارزشمند است؛ اما زمانی ارزش آن بیشتر می شود که به صورت ملکه درونی در بیاید. خودشناسی و جهان بینی درست و تفکر سازنده سبب می شوند انسان در وهله اول در جهت خودنگهداری از مطلق خطرات و نهایتا در جهت خودنگهداری از غضب الهی، از تمایلات نفسانی خود دست بردارد و لذت گناه را ترک، و سختی عبادت را به جان بخرد و تکرار این خودنگهداری ها سبب شکل گیری ملکه تقوا در انسان می گردد.

تبرج از نمادها و شاخصه های جاهلیت اولی یا پیش از اسلام است که امروزه در دنیای مدرن از نماد ها و نمایندگان اصلی جاهلیت جدید به شمار می آید. قرآن کریم در آیاتی به این معضل اجتماعی و حرمت آن اشاره کرده است. با توجه به رشد سریع و همه جانبه معضل تبرج در میان جوانان و عدم بصیرت و آگاهی طیف وسیعی از آنان در این باب، لازم می آید اقدامات بیشتری جهت مقابله و مبارزه با این آفت اجتماعی توسط مدارس و سایر دستگاه های تربیتی انجام پذیرد؛ چراکه یقینا پس از خانواده مهم ترین نهاد شکل گیری شخصیت افراد، مدرسه است. هدف این پژوهش، بررسی معضل اجتماعی تبرج از دیدگاه قرآن و اسلام و تحلیل و شناسایی نقش مدارس و سیستم تربیتی در هدایت و کنترل این معضل اجتماعی است. دستاورد این تحقیق بیان می دارد که مدارس باید بیش از پیش به نقش های تربیتی خود در تمامی زمینه ها بخصوص حجاب و عفاف بپردازند. متاسفانه شاهدیم که برخی از مدارس تنها به جنبه های آموزشی می پردازند و اولویت تعلیم و آموزش را بر تربیت مقدم ساخته اند. این مطالعه با استفاد از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.

استاد علی صفایی حایری با تاکید بر مفهوم ترکیب، آن را شاه کلید مباحث اساسی تربیت، اخلاق و روان شناسی می داند. براین اساس، تربیت اخلاقی شکل تازه ای می یابد و محتاج تبیین جوانب مختلف امر است. مساله اصلی این پروهش، تبیین بعد معرفت شناختی تربیت اخلاقی برمبنای دیدگاه مذکور است تا راهبرد روشنی برای توسعه فضایل اخلاقی فردی و جمعی فراهم نماید.روش تحقیق از حیث جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده که با بررسی کتب مربوطه شامل مجموعه آثار استاد صفایی حایری انجام گرفته است. همچنین شیوه تحلیل داده ها، استفاده از بررسی عقلانی برای تفسیر داده ها و بهره از آیات و روایات به عنوان مویدات و مستندات بوده است.نتایج این تحقیق، استخراج، تنظیم و بررسی مبانی معرفت شناختی تربیت اخلاقی براساس این نگرش است که اهم آنها ابتناء بر معرفت دینی، اهتمام به محتمل، قبض و بسط معرفت، اشراق و امکان انتقال معارف دینی است.

هدف این پژوهش، بررسی سیره حضرات معصومین (ع) در جذب و تربیت شاگردان می باشد.

این پژوهش در زمره پژوهش های کتابخانه ای است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. بررسی در بعد تربیتی مسایلی همچون اصول اعتقادی دین و مذهب، احکام و قوانین شرعی و رشد اخلاق مورد توجه بوده است. ایمه اطهار (ع) برای نیل به این مطلوب از شیوه ‏های گوناگونی همچون ارتباط چهره به چهره، املای مطالب علمی، مناظره و استدلال و... استفاده می‏ کردند. آنان با ارایه و بیان ویژگی ‏های لازم برای یک معلم، وظایف و بایسته ‏های لازم برای چنین افرادی را مشخص نموده و سایران را برای انتخاب یک مربی و معلم خوب راهنمایی نموده‏اند.

یافته های تحقیق نشان داد برخی از ویژگی‏ های معلم از منظر اهل‏بیت (ع) عبارتند از: خودسازی، تعهد و موقعیت‏ سنجی. با عنایت به نکات مزبور می‏ توان گفت از جمله مهم‏ترین وظایف اهل‏ بیت (ع) آن است که به تدریج، علوم الهی را، که مایه سعادت بشر است، به مردم بیاموزند و زمینه این امر را فراهم سازند.

نتیجه گیری کلی پژوهش نشان داد که در این راه، با توجه به توانایی‏ ها و سنجش گروه سنی مخاطب و با استفاده از ابزارها و شیوه‏ های متفاوت در شرایط و مکان‏ های مختلف، به آموزش و پرورش مردم در موضوعات اعتقادی، فقهی، کلامی، مدیریتی، تاریخی بپردازند. امور مذکور سبب آن گردید تا روش اهل‏بیت (ع) به عنوان یک سیره علمی و تربیتی در بستر زمان توسعه یابد و علوم گوناگونی از آن دامنه گیرد؛ زیرا آنان در این امر مقدس، علاوه بر اهداف تربیتی، اهداف آموزشی را نیز در نظر داشتند و بر اساس این اهمیت بود که صادقین با توجه به سنجش شرایط فرهنگی و سیاسی، توانستند شاگردان زیادی برای انتقال علوم به نسل‏های آینده و دفاع از شریعت اسلام پرورش دهند.

در این پژوهش به بررسی پیامدهای تربیتی روش پژوهش تبارشناسی از دیدگاه فوکو و نقد آن بر پایه دیدگاه علامه طباطبایی پرداخته می شود. علامه در تعلیم و تربیت به دو بنیاد و پایه مطلق و نسبی هستی شناسانه مفاهیم، متافیزیک گرایی و خدامحوری توجه دارد. به عقیده وی میان امور مطلق، نسبی و خداشناسی رابطه انکارناپذیری وجود دارد؛ اما فوکو با توجه افراطی به امور نسبی از اهمیت بنیادین مضمون مطلق، معنویت و نیز توحیدمحوری و متافیزیک گرایی غافل مانده است. از روش پژوهش تبارشناسی فوکو، تصوری پاره پاره و غیرتکاملی از تاریخ، گسست، برون بودگی، نام گرایی، هویت های متکثر و منحصر بودن استنباط شده است. تربیت موردنظر علامه طباطبایی دارای ویژگی هایی همچون تاکید بر روش پژوهش تبارشناسی یکپارچگی و هدفداری تاریخ و نظام هستی، اعتقاد به اطلاق ذاتی، توحیدمحوری واعتقاد به دانش پیشینی است؛ این موارد می تواند به عنوان ملاک نقد تعلیم و تربیت فوکو مورد استفاده قرار گیرد. بدین منظور این مقاله از روش عقلانی منطقی استفاده می کند. روش پژوهش تبارشناسی علامه به دلیل توجه همزمان به بعد نسبیت و مطلق بودن و توحیدمحوری، دیدگاه کامل، و همه جانبه تری نسبت به تعلیم و تربیت متربیان دارد.

سهروردی از بزرگترین فیلسوفان اسلامی و احیاگر فلسفه اشراق است که با تاکید بر اشراق که جمع استدلال عقلی و شهود است راهی میانه فلسفه مشاء و عرفان را ارایه نمود. او با تاکید بر تزکیه و خلوص باطن در پی رسیدن فرد به ادراک حضوری است که با درک مستقیم و بی واسطه از شیء که همان رویت شیء است حاصل می شود. این مسیر از مبانی اشراقی آغاز می شود و به غایت فلسفه اشراق که همان قرب به خدا و در نهایت فنای الهی است می رسد. رویکردی که در آن تمثیل نقش اصیلی را داراست. این پژوهش از نوع کیفی است که فلسفه اشراق را مورد تحلیل قرار می دهد واز بالاترین سطح تاویل و انتزاع برخوردار است و با توصیف و تبیین دیدگاه سهروردی به جایگاه تمثیل و تشریح مبانی آن درفلسفه اشراق می پردازد.

هدف پژوهش، بررسی ابعاد تربیتی حماسه و واکاوی این ابعاد در سیره و مکتب تربیتی شهید سلیمانی است. دراین چارچوب تلاش شد با بررسی، تبیین و تحلیل وصیت نامه شهید سلیمانی، بیانات مقام معظم رهبری و سخنان افراد شاخص و هم رزم شهید با روش تفسیری تحلیلی به این سوال اصلی پاسخ داده شود که سیره شهید سلیمانی تا چه حد ملاک های تربیت حماسی را پوشش و توصیف می کند. تربیت حماسی جایگاه و منزلت کلیدی در ابعاد و سطوح فرهنگی ارزشی مکتب و جهان بینی اسلامی ایرانی داشت و دارد. برخی افراد متنفذ و کاریزماتیک، از جمله شهید سلیمانی نقش مهمی در بازتولید این مسیله در برهه های زمانی مختلف جامعه داشته اند. یافته های پژوهش به دو بخش قابل تفکیک است؛ در بخش اول با مطالعه آثار حماسی ملی و آموزه های اسلام شیعی نگارش شده، ابعاد تربیت حماسی و زیرمحورهای آن (ولایت مداری، غیرت، شجاعت، فتوت و جوان مردی، جهاد، ایثار و ازخودگذشتگی، احسان و نوع دوستی، عدالت خواهی و ظلم ستیزی و...) کشف و تحلیل شد. در قسمت دوم تلاش شد این موارد با تکیه بر مکتب، سیره، کنش و رفتار شهید سلیمانی پیاده شود. باید گفت که در بافت و ساخت تربیتی اجتماعی جامعه، شهید سلیمانی مصداق بارزی در تحقق تربیت حماسی در ایران پس از انقلاب داشته است. مصداق عینی آن را در مشارکت گسترده مردم در مراسم تشیع، خاک سپاری آن در مناطق مختلف کشور و پس از شهادت در قالب فرهنگ سازی این مکتب برای نسل های جدید می توان مشاهده کرد.

نظرات اندیشمندان اسلامی در عرصه تربیت اخلاقی چون به آموزه های وحیانی پیوند خورده، می تواند مورد بهره برداری کنش گران آموزشی قرار گیرد. در این راستا پژوهش حاضر به دنیال تبیین مبانی، اصول و روش های ارزش شناختی تربیت اخلاقی در دیدگاه شهید مطهری است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و به منظور گردآوری داده های لازم جهت نیل به اهداف پژوهش، منابع موجود و مرتبط، با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع، جمع آوری شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که «معنویت توحیدی ارزش، حقیقی بودن و واقعی بودن ارزش، اعتباریابی ارزش از طریق عقل، فطرت و نظام معیار دینی، هم زمانی حسن فعلی و حسن فاعلی در ارزش»، ازجمله مبانی ارزش شناختی تربیت اخلاقی مدنظر شهید مطهری هستند؛ که اصولی چون «پیوند با معنویت، اعتدال، سعادت، توجه به مطلوبیت فعلی و فاعلی» و روش هایی مانند «دعا، خطابه، ارایه الگو، تسهیل و تیسیر» را به همراه دارند.

هدف پژوهش حاضر بررسی داغ دیدگی و عوامل معرفتی موثر بر تسکین آن و تبیین پیامدهای تربیتی مرتبط با آن است. این پژوهش از نوع کیفی و به روش پدیدارشناسانه انجام شده است که جامعه آماری آن کلیه افرادی هستند که در چند سال اخیر با مرگ یکی از بستگان درجه اول خویش مواجه گردیده اند. نمونه آماری با روش نمونه گیری هدفمند از جامعه مذکور انتخاب شده و ابزار جمع آوری داده ها در این زمینه، مصاحبه نیمه ساختار یافته است که توسط پژوهشگران تنظیم شده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش هفت مرحله ای کلایزی انجام شده است. بعد از تحلیل داده ها به این نتیجه رسیدیم که عوامل معرفتی موثر در تسکین و مدیریت داغ دیدگی در همه ابعاد: خداشناسی، جهان شناسی، دنیا شناسی، مرگ شناسی و انسان شناسی بسیار مهم و معنادار بوده است؛ که هرکدام دارای زیر مضامین فرعی هستند و همچنین پیامدهای تربیتی به روش استنتاجی و به صورت قیاس عملی بیان شده است.

مقاله حاضر با روش توصیفی درصدد مقایسه دیدگاه های تربیتی و اخلاقی دو متفکر بزرگ قرن 18 و 19 میلادی یعنی روسو و هربارت می باشد و قصد دارد وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه های آنها درباره تربیت و اخلاق را بررسی نماید. یکی از دلایل مقایسه این دو دیدگاه این است که آرای تربیتی روسو بر نظریه تربیتی هربارت تاثیر گذاشته است. نتیجه این بررسی نشان می دهد روسو هدف غایی و نهایی تربیت را "انطباق و هماهنگی کامل با طبیعت" می داند ولی هربارت هدف نهایی تعلیم و تربیت را "تشکیل شخصیت یا منش" تصور می کند. اصول تربیت از دیدگاه روسو عبارتند از: اصلاح اجتماع بدون اصلاح روش تربیتی میسر نیست. آموزش و پرورش صحیح باید بر روان شناسی تجربی و شناخت خصوصیات روانی دوران کودکی مبتنی باشد. باید از تحمیل سلیقه مربی به عنوان بزرگسال به کودک خودداری شود. به جای روش لفظی و کتابی، روش های شهودی و عملی را به کار برد. مربی باید نیازهای حقیقی طبیعت را پرورش دهد و تلون کودک را به صورت نگرش خلاق درآورد. به نظر هربارت نیز تعلیم باید محسوس، مداوم، ترقی دهنده و مربوط به زندگی، و متناسب با مرحله رشد کودک و سابقه ذهنی و علاقه او باشد. روسو معتقد است اخلاق برترین جنبه انسان است و انسان کامل را کسی می داند که دارای فضایل اخلاقی باشد. برای هربارت نیز هدف آموزش، اخلاق است و نظام تربیتی هربارت در اخلاق پایان می پذیرد.

آراء و اندیشه های فارابی در تبیین شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی، با بررسی نقش مدینه فاضله نمایان می شود. از نظر فارابی، وظیفه حکومت و مدینه فاضله، ایجاد زمینه مناسب برای عادت ها و سنت های فاضله در شهرها و بین امت هاست که از طریق تعلیم و تربیت امکان پذیر می شود. در واقع در دیدگاه فارابی مدینه و حکومت می تواند شرایط تربیت صحیح و به تبع آن زمینه بروز و ظهور رفتارهای اخلاقی پسندیده گردد و آن زمانی است که مدینه از نوع فاضله آن باشد؛ اما در عین حال مدینه می تواند زمینه ساز شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی گردد و آن زمانی است که مدینه از نوع فاسقه باشد. مدینه فاسقه، مدینه ای است که اهالی آن به همه آراء و عقاید اهالی مدینه فاضله باور دارند؛ اما به آن عمل نمی کنند و افعال و کردارشان شبیه افعال و کردار اهالی مدینه جاهلیه است. علت این امر را می توان در تربیت اهالی مدینه فاسقه و چگونگی حکومت آن جستجو کرد. در واقع تربیت، اساس شکل گیری رفتارهای اخلاقی اعم از پسندیده و ناپسند است. البته بایستی به این نکته اشاره شود که فارابی در عین حال به نقش عادت، لذت، ضعف اراده و ضعف در سنجش نیز در ایجاد شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی اشاره می کند.

اندیشمندان، مصلحان و رهبران دینی، بر ضرورت ترویج و نهادینه سازی اخلاق نیکوی اجتماعی بویژه وجدان کاری اذعان دارند. بدون تردید یکی از مهمترین عوامل سعادت، پیشرفت و تمدن سازی در هر جامعه ای عبارت است از برخورداری مردم آن جامعه از اخلاقیات نیکوی اجتماعی. برخی از جوامع علی رغم محرومیت از آموزه-های دین اسلام (و حتی ادیان آسمانی دیگر)، توانسته اند در ترویج و نهادینه سازی برخی اخلاقیات نیکوی اجتماعی توفیقات چشمگیری کسب کنند. از منظر فلسفی و دینی، همه انسانها از جهات دانش، گرایش و توانش، مفطور به فطرت الهی بوده و دارای استعدادها و زمینه های تخلق به اخلاق نیکو هستند. اما برای برخورداری واقعی از اخلاقیات نیکوی اجتماعی، این استعدادها کافی نبوده و فعلیت یافتن آنها مستلزم دخالت عوامل متعددی است. در نوشتار پیش رو با روش تحلیلی توصیفی، به تبیین و تحلیل این حقیقت می پردازیم که برای شکوفاسازی استعدادهای فطری اخلاقیات اجتماعی، سه عامل مهم بسیار تاثیرگذارند: الف) مدیریت کارآمد و علمی ب) تربیت مبتنی بر انسان شناسی دقیق و واقع بینانه ج) تقویت بنیانها و ترمیم نقصان های دینداری.

تربیت اساس و پایه سعادت و رستگاری انسان است تا جایی‌که حتی خوشبختی جوامع و ملت‌ها به نوع تربیت افراد آن بستگی دارد. تربیت‌ دینی یکی از ساحت‌های مهم تربیت انسان است، که مهم‌ترین بخش آن تربیت ‌عبادی است. از بین اعمال عبادی نیز، نماز از اهمیت والایی برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف ارایه اصول و روش‌های تربیت‌ نمازی فرزندان در سنین هفت ‌تا چهارده‌ سالگی انجام یافته است. در این پژوهش که از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده، شیوه تحلیل داده‌ها به‌صورت کیفی است. در مجموع هفت اصل و هفده روش ارایه شد و اصول تربیت‌ نمازی به‌دست آمده عبارت بودند از: اصل ایجاد و تقویت بینش، اصل ایجاد و تقویت گرایش، اصل تقویت محبت به خداوند، اصل کرامت‌پروری، اصل اعتدال، اصل استمرار، اصل تسهیل. همچنین روش‌های تربیت‌ نمازی به‌دست‌آمده عبارت بودند از: روش آموزش نماز، روش آموزش آثار و برکات نماز، روش ایجاد تصویر صحیح از نماز، روش هنر‌گرایی، روش مشاهده‌ای، روش الگودهی، روش فضاسازی معنوی، روش انتخاب دوستان مناسب، روش ارتباط دادن کودکان با مکان‌های مذهبی، روش یادآوری نعمت‌های الهی، روش محبت و مهرورزی، روش تشویق، روش تکلیف به حد وسع، روش تکرار و تلقین، روش عادت دادن، روش فریضه‌سازی، روش تدریج.