خطابات قانونیه
در نشریات گروه فقه و حقوق-
فقه معاصر واژه ای برای پرداختن به مباحث و مسائل فقه های تخصصی و فقه های مضاف است. فقه معاصررا می توان قسیم فقه فردی به شمار آورد که به بررسی مسائل فقهی مورد نیاز جامعه امروزی با رویکرد اجتماعی می پردازد و با توجه به گستردگی و پیچیدگی مسائل اجتماعی، لازم است این گونه مسائل با رویکرد اجتماعی در فقه شیعه مورد تفقه قرار گیرد و نیازهای اساسی جامعه امروزی را فراهم نماید. با توجه به اینکه فقه معاصر به بررسی مسائل مربوط به جامعه و اجتماع و نهادهای مربوط به آن می پردازد، ضروری است که ظرفیت های فقهی و فرافقهی در این باره مورد توجه و واکاوی قرار گیرد ودر این نوشتار این عنوان با روش توصیفی و کتابخانه ای مورد بررسی قرار می گیرد. فضای صدور، خطابات قانونیه و منطقه الفراغ به عنوان دیدگاه های فقهی و مباحثی نظیر نگاه سیستمی به فقه، فهم اجتماعی نص، زمان ومکان به عنوان دیدگاه های فرا فقهی مورد واکاوی قرار گرفته است.
کلید واژگان: فقه معاصر، خطابات قانونیه، فهم اجتماعی نص، منطقه الفراغ، نگاه سیستمی -
امام خمینی در نظریه خطابات قانونیه، پس از تثبیت جعل احکام شرعی به صورت کلی، آن را در مقابل قول انحلال احکام شرعی به احکام جزیی می داند. در سوی دیگر، باورمندان به بازگشت احکام شرعی به قضیه شرطیه، پذیرش انحلال را امری اجتناب ناپذیر دانسته اند. نوشتار حاضر تمرکز خویش را بر تعریف مبنای شرطیت و قانونیت، لوازم هر یک، و تاثیر آن دو بر پذیرش انحلال در موضوع قرار داده است. طبق نظر امام، قول شرطیت مستلزم انحلال حقیقی در جعل احکام شرعی، و به تبع، لحاظ تفصیلی خصوصیات افراد است. اما با بررسی نظرات باورمندان به شرطیت، به نظر می رسد که ایشان به نوعی انحلال مجازی و ادعایی در انشاء احکام شرعی رهنمون گشته اند. انحلال مجازی منافاتی با نظریه قانونیت نداشته، در نتیجه درگیری بین این دو مبنا صوری است. به هرجهت، پذیرش انحلال حقیقی لزوما به معنای لحاظ خصوصیات افراد نیست. در نهایت، این نوشتار تصویری جدید از انحلال ارایه می دهد که به موجب آن عرف با لحاظ غرض غایی مولا از جعل، کشف می کند که مولا در نهایت درصدد روشن کردن وظیفه یکایک مکلفین به هنگام مواجهه با موضوعات خارجی است، که این خود نوعی انحلال حقیقی است.
کلید واژگان: انحلال، خطابات قانونیه، خطابات انحلالیه، قضایای شرطیه -
فصلنامه فقه و اصول، پیاپی 128 (بهار 1401)، صص 105 -119
خطابات قانونی ازجمله نظریات مهم و تاثیر گذاری است که توسط امام خمینی (ره) مطرح و بسط داده شده است. ایشان این نظریه را درباره نحوه تشریع احکام شرعی بیان کرده و قایل است که خطابات کلی شریعت در مقام جعل قانون صادر شده اند و حالات گوناگون عارض بر مکلفان، همچون قدرت و علم، در آن ها به عنوان قید اخذ نشده است، بلکه حکم صرفا بر عناوین کلی ماخوذ در خطاب رفته است. این نظریه پیامدهای مختلفی را در ابواب فقه در پی دارد. این پژوهش با هدف کاوش تحلیلی در این نظریه و پیامدهای آن در ساحت فقه عبادات و با استفاده از روش تحلیل اجتهادی و با رجوع به منابع کتابخانه ای انجام شده است. ثمره این پژوهش اثبات برتری این نظریه بر نظریه مشهور انحلال و ارایه پیامدهای مختلف این نظریه در ساحت فقه عبادات است.
کلید واژگان: خطابات، خطابات قانونیه، حکم، فقه، فقه عباداتLegal addresses is one of the important and influential theories proposed and developed by Imam Khomeini. He has expressed this theory about the way religious precepts are legislated and believes that the general addresses of Sharia have been issued in the position of legislating and different states occurred to duty-bounds such as power and knowledge, have not been considered as provisos in them; instead, the precept has been issued as to the general titles considered in the address. This theory has several implications in different chapters of jurisprudence. The present research has been performed with the aim of analytical examination of this theory and its implications in the field of the acts of worship jurisprudence and using the ijtihadi analysis method by referring to library sources. The result of this research is to prove the superiority of this theory over the famous theory of dissolution and to present the different implications of this theory in the field of the acts of worship jurisprudence.
Keywords: Addresses, Legal Addresses, Precept, jurisprudence, Acts of Worship Jurisprudence -
نظریه خطابات قانونیه،ازجمله نوآوری های حضرت امام خمینی(ره)در علم اصول فقه است . این دید گاه ،در مقابل نظریه خطابات شخصیه مشهور قرار دارد. به همین جهت جولانگاهی برای دیدگاه مخالفین و موافقین، قرارگرفته است گر چه مخالفین این نظریه دیدگاه مشهور را پذیرفته و بر آن پای می فشارند.امااکثر فقهاء معاصر براین باور است، که دیدگاه خطابات قانونیه،نه تنها یک نظریه است، بلکه یک قاعده می باشد، که در بسیاری از موضوعات علم فقه واصول کار برد دارد.این تحقیق، درمرحله نخست ، نگاهی داشته است، به حجیت خطابات قانونیه. همچنین از ویژگی این پژوهش، تبین و نقد اشکالات وارده بر این نظریه است. از امتیازات دیگر این اثرپژوهشی، بررسی آثاروثمرات، خطابات قانونیه ، ونقد آن می باشد.
کلید واژگان: خطابات قانونیه، امام خمینی، مشهور، اصول، نظریه، خطاب شخصیه -
نظریه خطابات قانونیه، از نوآوری های علمی امام خمینی& در دانش اصول فقه می باشد. ایشان این دیدگاه را در مورد چگونگی تشریع و جعل احکام شرعی بیان نموده و می فرماید: آن دسته از خطاباتی که در شرع مقدس، شخصی نبوده و کلی می باشند، از باب جعل قانون صادر گشته اند و حالات گوناگون عارض بر مکلفان همچون قدرت و علم در آنها به عنوان قید اخذ نشده است، بلکه حکم صرفا روی عناوین کلی ماخوذ در خطاب می رود. از آنجا که این نظریه از اهمیت بالایی در دانش اصول فقه برخوردار بوده و تاثیرات عمیقی در مباحث گوناگون اصولی در پی دارد، بر آن شدیم تا پیامدهای مهم این نظریه در دانش اصول فقه را بررسی کنیم. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با رجوع به داده های کتابخانه ای، انجام پذیرفته است. ثمره این پژوهش، روشن شدن پیامدهای این نظریه در مسائل مهم و متعددی از مباحث مربوط به دانش اصول فقه می باشد.کلید واژگان: خطابات، خطابات قانونیه، انحلال، حکم، اصول فقهBiquarterly Journal of Promotion of Imamiyah Principles of Jurisprudence, Volume:5 Issue: 9, 2018, PP 37 -62The concept of legal addresses (khitabāt qanuniyah) is one of Imam Khomeini's scientific innovations in the field of Usul-e Fiqh or legal theories. He has presented this concept as a part of the discussion concerning the methodology of legislation and issuance of legal rulings. Thus, those instructions or messages which are not directed to a particular person and are common and general have been issued with the intention of establishing a law not taking into consideration the power and knowledge – as the different situations of the duty-bound (mukallaf) – as qualifiers. In fact, the ordinance is directed to the general title postulated in the address. Since this theory enjoys tremendous importance and has far-reaching implications in legal studies, the article seeks to examine its important effects and implications in the principles of jurisprudence. This research has been conducted using descriptive and analytical method and referring to library data. The result of this study is the clarification of the implications of this theory in a number of important issues and topics of the principles of jurisprudence.Keywords: addresses, legal addresses, dissolution, ordinance, principles of jurisprudence
-
فصلنامه فقه و اصول، پیاپی 110 (پاییز 1396)، صص 113 -132در این مقاله پس از تبیین مفهوم و مبنای خطابات قانونیه، که از ابداعات فکری امام خمینی در اصول فقه است به چهار پرسش، پاسخ تفصیلی داده شده است: ادله و شواهد مبنا کدام است؟ آثار مترتب بر این مبنا در اصول فقه و به تبع آن در فقه چیست؟ چه ایراداتی بر این مبنا وارد شده است؟ چه پاسخ هایی به این اشکالات می توان داد؟ از آثار قول به خطابات قانونیه به هفت اثر مهم اشاره شده است و در بررسی ایرادات وارده هشت ایراد مهم تر مطرح و جمعا شانزده پاسخ داده شده است و در نهایت اصل مبنا با اندک تصرفی در برخی از تقریرات نظریه، تثبیت شده است.کلید واژگان: خطابات قانونیه، اندیشه اصولی امام خمینی، انحلال خطاباتIn this article, after elucidation of the concept and principle of lawful commands (khiṭābāt-i qānūniyya), which are among Imam Khomeinis intellectual innovations, four questions are answered in detail: What are the arguments and evidences of the principle? What are the impressions resulting from this principle in principles of jurisprudence and, following that, in jurisprudence? What objections are lodged against this principle? What answers can be given to these objections? From among the impressions about belief in lawful commands, seven significant impressions are pointed out and in examining the objections raised, eight important objections have been brought up and totally sixteen answers have been given and finally, the basic principle has been proved with a little alteration in some of the stipulations of the theory.Keywords: lawful commands, Imam Khomeini's doctrinal (uṣūlī) thought, dissolution of commands
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.