دین گریزی

هدف مطالعه حاضر کشف مولفه های دین گریزی در بین نوجوانان پسر بود. این پژوهش کیفی از نوع نظریه زمینه ای ساخت گرایی اجتماعی چارمز (2005) بود. برای نمونه گیری از روش هدفمند از نوع متجانس استفاده شد. معیار تعداد شرکت کنندگان بر اساس اشباع نظری بود؛ به این منظور، پس از مراجعه به هفت مدرسه پسرانه مذهبی اصفهان، تعداد 10 دانش آموز با توجه به ملاک های ورود علاقه به همکاری، اجازه ضبط و پیاده سازی مصاحبه ها و بازه سنی 15 تا 18 سال و ملاک های خروج نداشتن مشکلات جسمانی و روان شناختی حاد و نداشتن تمایلات دین گریزی، انتخاب شد. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته از نوع کانونی استفاده شد. تحلیل نظریه زمینه ای به روش چارمز (2014) سه مولفه را آشکار کرد؛ الف) چیستی دین گریزی حاوی سه کد محوری بود که عبارت بودند از: 1) میل به تصمیم گیری بر اساس تشخیص فردی، 2) انتخاب دین در جایگاه یکی از انواع ارزش های زندگی، 3) رفتار کردن بر اساس تشخیص های فردی؛ ب) طبقه چرایی دین گریزی با کدهای محوری؛ 1) علل فردمدار (با کدهای باز بیدار شدن غرایز، کنجکاوی و نصیحت گریزی، ناتوانی از مدیریت غرایز) و 2) علل دیگرمدار (با کدهای باز دوستان و خانواده، نقش جامعه و رسانه و برخوردهای اجتماعی) و ج) طبقه چگونگی دین گریزی با کدهای محوری: 1) همرنگی با جماعت (با کدهای باز همرنگی با دوست و همرنگی با خانواده)، 2) پیداکردن شواهد خلاف برای دین داری (برداشت به نفع دین گریزی از رویدادهای اجتماعی، بیش تعمیم دهی به نفع دین گریزی) و 3) پیدا کردن شواهد موافق برای دین گریزی (خطایابی از دینداران و برداشت های خود موید از دین). با توجه به نتایج حاصل، می توان گفت برای اصلاح دین گریزی راهبردهایی باید طراحی شوند که هر چهار بعد دین گریزی را پوشش دهند؛ در غیر این صورت، ممکن است، راهبردهای اصلاحی نتیجه لازم را نداشته باشند.

دین گریزی از جمله مسائل مهمی است که بشریت از آغاز آفرینش با آن دست به گریبان بوده است. شاید بتوان گفت این مشکل در قرن های اخیر به شیوه های جدیدی سازمان یافته و از شکل سنتی به صورت مکتب های گوناگون همانند «لیبرالیسم» و «سکولاریسم» و «اومانیسم» در غرب ظهور پیدا کرده است؛ از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی پدیده دین گریزی، و بررسی ابعاد، نظریه ها و راهکارهای مرتبط با آن می باشد.

روش تحقیق: 

روش انجام این تحقیق به لحاظ ماهیت، از نوع توصیفی و کتابخانه ای هست. ابزار گرد آوری در روش کتابخانه ای فیش برداری و تهیه و خلاصه از پژوهش های گذشته و تفسیر و نتیجه گیری از ان ها بود.

پژوهش حاضر تعاریف و ابعاد دین و اشکال و انواع دین گریزی را مورد توجه قرار دارد و در ادامه عوامل موثر بر دین گریزی را مورد توجه قرار داد که شامل عوامل درون دینی، عوامل برون دینی، عوامل جامعه شناختی، عوامل روان شناختی، عوامل سیاسی و مدیریتی بودند. در ادامه نیز ارکان و مولفه های پدیده دین گریزی؛ پیامدهای پدیده دین گریزی و نتایج و راهکارهای حل پدیده دین گریزی مورد توجه قرار گرفت.

از آنچه گفته شد می توان دریافت: 1- دین گرایی یا دین گریزی مقوله تک علتی نیست و علل متعددی در تحقق آن موثر است 2- برخی از علل و عوامل مذکور معرفتی و از سنخ دانش بوده و برخی غیر معرفتی است.3- علل دین گریزی به علل داخلی و خارجی (درونی و بیرونی) قابل تقسیم است به این معنی که برخی علل به متن جامعه دینی و پیروان آن دین مربوط است. ولی برخی دیگر زمینه خارجی دارند 4- هرچه از عقلانیت فاصله گرفته شود به همان نسبت با دین و دین داری نیز فاصله خواهد افتاد 5- اختلاط و آمیزش حق و باطل که از عوامل دین گریزی است امری است تقریبا پایدار همواره چنین بوده و خواهد بود 6- فضایل و رذایل اخلاقی آدمیان در دین گرایی و دین گریزی آن ها موثر است.