به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « تنش کم آبی » در نشریات گروه « زراعت »

تکرار جستجوی کلیدواژه «تنش کم آبی» در نشریات گروه «کشاورزی»
  • زینب مردانی، عبدالله نجفی*، صحبت بهرامی نژاد
    سابقه و هدف

    گاودانه با نام علمی Vicia ervilia L. یکی از محصولات دانه ای از خانواده بقولات می باشد. این گیاه در ایران یکی از حبوبات قدیمی در شمال و شمال غرب کشور است و به صورت تناوب با محصولات غلات رشد می کند. گاودانه حاوی انرژی و پروتئین است که آن را به یک منبع اقتصادی بالقوه برای جیره طیور تبدیل می کند. خشکی مهمترین تنش غیر زیستی و مهم ترین عامل محدود کننده رشد محصولات زراعی می باشد و به طور تقریبی تولید را در 25 درصد از زمین های جهان کاهش می دهد. از سوی دیگر مقاومت گیاه در برابر آفات، بیماری ها و تنش های محیطی بستگی زیادی به تنوع ژنتیکی دارد. به این منظور، بررسی تنوع ژنتیکی 15 ژنوتیپ گاودانه همراه با توده بومی کرمانشاه با استفاده از روش های تجزیه چند متغیره مورد مطالعه قرار گرفت.

    مواد و روش ها

    پانزده ژنوتیپ گاودانه به همراه توده بومی کرمانشاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی، کرمانشاه در دو شرایط بدون تنش و تنش کمبود آب در سال 1395-1394 مورد مطالعه قرار گرفت. صفات مورد اندازه گیری شامل ویژگی های فنولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد بود. تجزیه واریانس مرکب با استفاده از نرم افزار SAS 9.1 با فرض ثابت بودن اثر ژنوتیپ و مکان انجام شد. تجزیه همبستگی، تجزیه علیت، تجزیه به عامل ها و تجزیه خوشه ای نیز با استفاده از نرم افزار SPSS 16 انجام شد.

    یافته ها

    تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط بر تمامی صفات به جز تعداد زیر شاخه ها معنی دار بود. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین عملکرد در شرایط بدون تنش و صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد دانه در نیام، تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در بوته همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت همچنین بین عملکرد در شرایط تنش و صفات تعداد دانه در نیام و تعداد دانه در بوته همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد. نتایج تجزیه علیت نیز نشان داد که در شرایط بدون تنش، تعداد نیام در بوته بیشترین تاثیر مستقیم (54/0) را بر عملکرد دانه داشت. در شرایط تنش، تعداد دانه در نیام بیشترین تاثیر مستقیم (69/0) را بر عملکرد دانه داشت. تجزیه به عامل ها در شرایط بدون تنش منجر به شناسایی سه عامل شد که در مجموع 59/76 درصد از کل تنوع داده ها را به خود اختصاص دادند. در محیط تنش چهار عامل شناسایی شد که 96/85 درصد از کل تنوع داده ها را توجیه کردند. در شرایط بدون تنش، ویژگی های فنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد از عوامل مهم و تعیین کننده کل تغییرات و تنوع بودند. در تجزیه خوشه ای در شرایط بدون تنش و در شرایط تنش، ژنوتیپ های مورد بررسی در سه گروه قرار گرفتند. فرآیند گروه بندی ژنوتیپ ها در دو شرایط بدون تنش و تنش کم آبی تا حدودی متفاوت بود.

    نتیجه گیری

    در مجموع به نظر می رسد که روند گروه بندی متفاوت ژنوتیپ های گاودانه در دو محیط دارای تنش و بدون تنش ناشی از واکنش متفاوت نمونه های ماشک به تنش کمبود آب است. در شرایط تنش کم آبی که از اواخر گل دهی به بعد رخ می دهد، می بایست زودرسی همراه با رشد رویشی مناسب برای دستیابی به عملکرد بالاتر مورد توجه قرار بگیرد. ژنوتیپ های 13 و 2 به عنوان ژنوتیپ های نسبتا زودرس و برتر در هر دو محیط واجد و فاقد تنش کمبود آب آخر فصل شناسایی شدند.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, تنوع ژنتیکی, روش های تجزیه چند متغیره, گاودانه}
    Zeinab Mardani, Abdollah Najaphy *, Sohbat Bahraminejad
    Background and objectives

    Bitter vetch (Vicia ervilia L.) is one of the grain products of the legume family. The crop in Iran is one of the old legumes in the North and Northwest of the country and is grown alternately with cereal crops. Bitter vetch contains energy and protein, which makes it as a potential economic source for poultry feed. Drought is the most important abiotic stress and the most important limiting factor for crop growth which reduces the crop production in approximately 25% of the world's lands. Genetic diversity has a critical role not only for plant resistance against pests and diseases but also against the environmental stresses. In this study, the genetic diversity of 15 bitter vetch genotypes along with Kermanshah landrace was investigated using multivariate analysis methods.

    Materials and methods

    Fifteen bitter vetch genotypes along with Kermanshah landrace were studied in a randomized complete block design with three replications at the research farm of Razi University, Kermanshah under two non-stress and water deficit stress conditions in 2016. The measured traits included phenological and morphological characters, yield and yield components. Combined analysis of variance (ANOVA) was performed using SAS 9.1 software, assuming the genotype and location as fixed effects. Correlation analysis, path analysis, factor analysis and clustering method were performed using SPSS 16 software.

    Results

    The combined analysis of variance showed that the effect of environment was significant for all the traits except the number of sub-branches. The results of the correlation coefficient showed that there was a positive and significant correlation between the yield in non-stress conditions and the number of sub-branches, the number of seeds per pod, the number of pods per plant and the number of seeds per plant. Also, the yield under stress conditions was positively correlated with the number of seeds per pod and number of seeds per plant. Based on path analysis under non-stress conditions, the number of pods per plant had the greatest direct effect (0.54) on seed yield. Under stress conditions, the seed number in pod had the most direct effect (0.69) on the yield. The results of factor analysis in non-stress conditions led to the identification of three factors that accounted for 76.59% of the total diversity of the data. In the stress condition, four factors were identified, which determined 85.96% of the total diversity. In non-stress conditions, yield, yield components and phenological characteristics were important factors that accounted for the total variation. In cluster analysis, the grouping of the genotypes in the two conditions of non-stress and water deficit stress was partly different, showing the different reactions of the bitter vetch genotypes to the water deficit stress.

    Conclusion

    The grouping of the bitter vetch genotypes under non-stress and water deficit stress was partly different in the cluster analysis, showing the different reactions of the genotypes to the water stress. Under the water deficit conditions that happens from late flowering stage, earliness along with suitable vegetative growth should be noticed to achieve higher yield. Genotypes 13 and 2 were identified as semi-precocious and superior accessions under the non-stress and terminal water deficit stress conditions.

    Keywords: Bitter Vetch, Genetic Diversity, Multivariate Analysis Methods, Water Deficit Stress}
  • هاوری کیانی، شیوا خالص رو*، زاهد شریفی، علی مختصی، بیدگلی

    تخریب منابع آب و خاک در سیستم های کشاورزی رایج، ضرورت استفاده از نهاده های طبیعی را به ویژه در شرایط کم آبی بیش از پیش آشکار می سازد. بیوچار با افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک، محققان را امیدوار نموده که می تواند علاوه بر بهبود رشد گیاه با تنش خشکی مقابله نماید. در همین راستا به منظور بررسی اثر رژیم های آبیاری و کاربرد بیوچار بر گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال 1397 به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح 100 (آبیاری کامل)، 70 (تنش ملایم خشکی) و 40 (تنش شدید خشکی) درصد ظرفیت زراعی و دو سطح مصرف بیوچار (0 و 15 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد افزایش شدت تنش خشکی (کاهش آبیاری) منجر به کاهش محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل کل، کارایی فتوسیستم II، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و گل دهنده، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گردید. از سوی دیگر کاربرد بیوچار سبب تقلیل اثرات منفی تنش خشکی گردید، به طوری که با حفظ و نگهداشت میزان آب خاک، صفات مورفوفیزیولوژیک را بهبود بخشید. علاوه بر این بیوچار در سطوح آبیاری 40، 70 و 100 عملکرد دانه را به ترتیب 51.33، 12.34 و 72.10 درصد نسبت به شرایط عدم کاربرد بیوچار افزایش داد. بنابراین می توان گفت بیوچار در کاهش اثرات خشکی موثر می باشد.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, رشد رویشی, عملکرد بیولوژیک, کارایی فتوسیستم II, کلروفیل}
    Hawre Kiami, Shiva Khalesro *, Zahed Sharifi, Ali Mokhtassi-Bidgoli
    Introduction

    Climate change accelerated the negative effects on plant production; Therefore, agricultural researchers are focused on identifying strategies that minimize the effects of climate change on crop production. Black cumin (Nigella sativa L.) is an annual herbal plant belonging to the Ranunculaceae family. It has been used in traditional medicine in the past. Black cumin has a lot of industrial and medicinal uses. Nowadays, regarding the importance of medicinal and aromatic plants, such as black cumin, different strategies should be applied to improve their traits in different conditions. Drought stress is an effective climatic factor. Biochar as an ecological input is introduced in recent years. It was hypothesized that biochar may alleviate drought effects. Accordingly, the aim of this study was to investigate the effect of biochar on morphological characteristics, physiological parameters activity, and yield of black cumin affected by drought stress.

    Materials and methods

    To evaluate the effect of biochar and different irrigation levels on the morpho-physiological traits of black cumin an experiment was carried out in the greenhouse of the University of Kurdistan in 2018. The experimental factors included three irrigation levels (100%, 70%, and 40% of the field capacity of the soil) and two biochar consumption levels (0, and 15 t ha-1). The experimental design was a factorial based on a completely randomized with three replications. The amounts of field capacity and permanent wilting point were separately calculated for two different levels of biochar. Fourteen seeds of black cumin were sown in each pot. All of the pots were irrigated after sowing. The morpho-physiological traits included relative water content, total chlorophyll, photosystem II efficiency, plant height, flowering and secondary branches number per plant, capsule and seed number per plant, and biological and grain yield were measured. The statistical SAS software (version 9.3; SAS Institute; USA) was used for ANOVA. The mean of treatments was compared with the LSD test.

    Results and discussion

    The results showed that irrigation and biochar interaction had a significant effect on the morpho-physiological characteristics and yield of black cumin. Biochar application decreased the negative effects of drought stress. The greatest RWC (86.13) belonged to 100% irrigation and biochar application. Given the increased weights of pots containing biochar and increasing the leaf water potential, it can be concluded that biochar application ultimately increased RWC due to increasing water holding capacity. At the 40, 70, and 100% irrigation levels, biochar increased total chlorophyll by 1.43, 13.64, and 5.31% compared with non-application of biochar, respectively. The maximum (83.2%) and minimum (70.72%) photosystem II efficiency were observed in 100% irrigation with biochar and 40% irrigation and non-application of biochar, respectively. Biochar application enhances chlorophyll content consequently increasing photosynthesis compared with no biochar application under drought stress. The highest number of flowering and secondary branches per plant was obtained from 100% irrigation and biochar application and the lowest number of mentioned traits belonged to 40% irrigation and non-application of biochar. Drought stress reduced capsule number per plant. The minimum number of capsules was obtained from 40% irrigation level. Biochar increased capsule number per plant and seed number per plant at 70% and 100% of irrigation levels and 40% and 70% of irrigation levels, respectively. The greatest biological yield belonged to 100% irrigation and biochar application. This treatment increased biological yield due to enhancing morphological traits and yield components. At the 40, 70, and 100% irrigation levels, biochar increased grain yield by 33.51, 34.12, and 10.72% compared with non-application of biochar, respectively.

    Conclusion

    The usage of biochar improved the relative leaf water content, total chlorophyll content, photosystem II efficiency, morphological traits, biological and grain yield of black cumin under drought stress. Overall it can be said that biochar not only can reduce the negative impacts of drought stress but only improve the growth of black cumin. Therefore, biochar can be used as a useful input in sustainable agricultural systems under drought stress.

    Keywords: Biological yield, chlorophyll, Photosystem II efficiency, Vegetative growth, Water deficits stress}
  • علیرضا دادیان

    به منظور بررسی کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژن در شرایط محدودیت منابع آبی بر محتوای عناصر غذایی ذخیره شده در علوفه ی خشک ذرت هیبرید ماکسیما و نیز محتوای عناصر غذایی آن پژوهشی طی سال های زراعی 1395 و 1396 در اراک انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت اسپلیت پلات و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد به نحوی که سطوح آبیاری در کرت اصلی و سطوح نیتروکسین و نیتروژن در کرت های فرعی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: آبیاری در دو سطح آبیاری متداول و اعمال محدودیت آبی، نیتروکسین در سه سطح تیمار شاهد، مصرف 5/0 و یک لیتر نیتروکسین به ازای 30 کیلوگرم بذر مصرفی و نیتروژن در سه سطح شاهد، مصرف 125 و 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار که از طریق کود اوره 46 درصد تامین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که اثر سال بر مقدار نیتروژن، پروتئین و خاکستر خام علوفه معنی دار شد و در سال دوم آزمایش صفات مذکور افزایش یافت. اثر عامل آبیاری بر عملکرد علوفه ی خشک، مقدار فسفر و خاکستر خام علوفه معنی دار بود و تحت شرایط آبیاری مطلوب صفات یاد شده افزایش یافت. تیمار نیتروکسین نیز بر صفات آزمایشی تاثیر معنی داری نشان داد و با افزایش مقدار مصرف نیتروکسین در بیشتر موارد صفات آزمایشی افزایش یافت. اثر متقابل آبیاری و نیتروکسین بر کلیه صفات اندازه گیری شده معنی دار گردید و با کاربرد یک لیتر نیتروکسین تحت شرایط آبیاری متداول بیشترین مقدار این صفات نتیجه شد. در شرایط اعمال محدودیت آبیاری، مصرف یک لیتر نیتروکسین در مقایسه با کاربرد 5/0 لیتر آن و نیز تیمار بدون کاربرد نیتروکسین افزایش صفات را نشان داد. اثر متقابل آبیاری و نیتروژن بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز عملکرد علوفه خشک معنی دار بود به نحوی که بیشترین مقدار صفات مذکور، از مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن تحت شرایط آبیاری متداول به دست آمد. اثر متقابل نیتروکسین و نیتروژن بر صفات آزمایشی معنی دار شد به طوری که بیشترین میانگین آن ها بر اثر مصرف یک لیتر نیتروکسین همراه با 125 کیلوگرم نیتروژن به دست آمد. اثر متقابل هر سه تیمار بر کلیه ی صفات مورد نظر معنی دار بود، به صورتی که بیشترین مقدار صفات آزمایشی در شرایط مصرف یک لیتر نیتروکسین توام با 125 کیلوگرم نیتروژن تحت شرایط آبیاری مطلوب حاصل گردید.

    کلید واژگان: ذرت, عملکرد علوفه, نیتروکسین, نیتروژن, تنش کم آبی}

    In order to investigate the use of biological and chemical nitrogen fertilizers in the conditions of limited water resources, a research was conducted in Arak during the crop years of 2016 and 2017 on the content of nutrients stored in the dry fodder of Maxima hybrid corn. This experiment was done in the form of a split-split plot and in the form of a basic design of randomized complete blocks in four replications, so that the irrigation levels were placed in the main plot and the nitroxin and nitrogen levels were placed in the sub-plots. The investigated treatments were irrigation at two common irrigation levels and applying water restriction, nitroxin at three levels of the control treatment, consumption of 0.5 and one liter of nitroxin per 30 kg of seeds consumed and nitrogen at three levels including the control treatment, consumption of 125 and 250 kg of nitrogen per hectare provided through 46% urea fertilizer. It was concluded that the effect of the year on the amount of nitrogen, protein and raw ash of fodder was significant and in the second year of testing the mentioned traits increased. The effect of irrigation factor on the yield of dry fodder, the amount of phosphorus and raw ash of fodder was significant, and the aforementioned traits increased under favorable irrigation conditions. Nitroxin treatment also showed a significant effect on experimental traits and with increasing the amount of nitroxin consumption, experimental traits often increased. The mutual effect of irrigation and nitroxin on all the measured traits was significant, and with the application of one liter of nitroxin under common irrigation conditions, the highest amount of these traits was obtained. In the conditions of applying irrigation restrictions, the use of 1 liter of nitroxin compared to the use of 0.5 liters and also the treatment without the use of nitroxin resulted in an increase in traits. The mutual effect of irrigation and nitrogen on all studied traits was significant except for dry fodder yield, so that the highest amount of these traits was obtained from the consumption of 250 kg of nitrogen under conventional irrigation conditions. The interaction effect of nitroxin and nitrogen on experimental traits was significant, so that the highest average of them was obtained by consuming one liter of nitroxin together with 125 kg of nitrogen. The interaction effect of all three treatments on all desired traits was significant, and in this regard, the highest amount of experimental traits was obtained as a result of consuming one liter of nitroxin with 125 kg of nitrogen under favorable irrigation conditions.

  • نسیم پاکباز، حشمت امیدی*، حسنعلی نقدی بادی، امیر بستانی

    تنش خشکی در طول رشد و گلدهی یکی از مهم ترین محدودیت های محیطی است که بر تشکیل دانه و در نتیجه جوانه زنی و مراحل اولیه رشد گیاهان تاثیر می گذارد. در این مطالعه تاثیر محلول پاشی ریزمغذی ها (شاهد، آهن ،روی، آهن + روی ، نانوآهن ، نانوروی ، نانوآهن + نانوروی) بر روی کینوا در دو مرحله گلدهی(50 درصد و 100 درصد) تحت دو سطح تنش، شاهد (045/03±0/0-) بار و تنش کم آبی (045/9±0-) بار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که صفات جوانه زنی شامل درصد، سرعت، میانگین زمان جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی، شاخص طولی و وزنی گیاهچه و همچنین محتوای کلروفیل و کارتنویید به طور معنی داری تحت تاثیر محلول پاشی ریزمغذی ها، زمان محلول پاشی و سطوح تنش کم آبی قرار گرفتند. تنش کم آبی باعث کاهش درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص های گیاهچه ای شد، اما محلول پاشی ریزمغذی ها اثرات نامطلوب تنش محلول پاشی ریزمغذی ها را کاهش داد. محلول پاشی ریزمغذی ها همچنین میزان رنگدانه های فتوسنتزی را کاهش داد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که محلول پاشی با عناصر غذایی به ویژه نانو آهن + نانو روی باعث افزایش شاخص های جوانه زنی برای بهبود جوانه زنی و رشد گیاهچه های کینوا در شرایط تنش کم آبی می گردد.

    کلید واژگان: کینوا, گیاه مادری, تنش کم آبی, محلول پاشی, خصوصیات جوانه زنی}
    Nasim Pakbaz, Heshmat Omidi*, Hassanali Naghdi Badi, Amir Bostani

    water deficit stress during growth and flowering is one of the most major environmental constraints, which influences seed grain filling and consequential germination and early growth stages of plants. In this study, the impact of foliar application of micronutrients (control, Fe, Zn, Fe + Zn, nano- Fe, nano- Zn, nano- Fe + nano- Zn) on quinoa at 2 reproductive stages (50% and 100% of flowering stage) were evaluated under 2 levels of water deficit stress, control (-0.03±0.045) bar and water deficit stress (-9±0.045) bar. The results showed that germination traits including percentage, rate, mean germination time, germination uniformity, seedling length and weight index as well as chlorophyll and carotenoid content were significantly affected by micronutrient foliar application, foliar application time and water deficit stress. water deficit stress decreased the percentage and rate of germination and seedling indices, but foliar application of micronutrients reduced the adverse effects of foliar application of micronutrients. Foliar application of micronutrients also increase the amount of photosynthetic pigments. The findings of this research show that foliar spraying with nutrients, especially nano-iron + nano-zinc, increases the germination indices to improve the germination and growth of quinoa seedlings under water stress conditions.

    Keywords: Foliar application, Germination characteristics, Mother plant, Quinoa, Water deficit stress}
  • میترا رستمی هیر، پریسا شیخ زاده*، سعید خماری، ناصر زارع
    سابقه و هدف

    تنش کم آبی یکی از رایج ترین تنش های غیر زیستی است که رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی مانند کلزا را کاهش می دهد. استفاده از ریز مغذی ها در گیاهان دانه روغنی ، به عنوان یکی از راهکارهای بسیار مفید و کارآمد در شرایط تنش خشکی است که ضمن افزایش عملکرد دانه ، به افزایش مقاومت گیاه منجر می شود. برهمین اساس، این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربرد برگی نانوسلنیوم بر برخی از صفات فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و زراعی کلزای بهاره در شرایط تنش خشکی انتهای فصل انجام گرفت.

    مواد و روش ها

    به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی نانوسلنیوم بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و زراعی کلزا تحت تنش خشکی انتهای فصل این آزمایش بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارهای مورد مطالعه شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری از مرحله گلدهی) به عنوان کرت اصلی و غلظت های نانوسلنیوم (صفر (شاهد)، 25، 50 میلی گرم در لیتر) به عنوان کرت فرعی که بر روی رقم هایولا 401 انجام گرفت. صفات اندازه گیری شده شامل کلروفیلa ، کلروفیلb ، کلروفیل کل، کاروتنویید، فلورسانس کلروفیل (فلورسانس حداقل، حداکثر و متغیر)، کارایی کوانتومی فتوسیستمII ، محتوی نسبی آب برگ، میزان هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از برگ ها، میزان مالون دی آلدهید، فعالیت آنزیم کاتالاز و عملکرد دانه بودند. تجزیه های آماری و مقایسه میانگین داده ها با استفاده از نرم افزارSAS انجام و مقایسه میانگین ها توسط آزمون حداقل اختلاف معنی دار (LSD) انجام گردید.

    یافته ها

    تنش کم آبی به طور معنی داری میزان رنگیزه های فتوسنتزی، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد دانه را کاهش و میزان مالون دی آلدیید برگ، نشت یونی و فلورسانس کلروفیل را افزایش داد. محلول پاشی نانو سلنیوم با غلظت 50 میلی گرم در لیتر با افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز (82 درصد)، محتوای نسبی آب برگ (29درصد)، کلروفیل کل (64 درصد) و همچنین کاهش 23 درصدی میزان هدایت الکتریکی مواد نشت شده از برگ ها، اثرات منفی تنش کم آبی را کاهش داد. به طوری که عملکرد دانه با محلول‏پاشی 50 میلی گرم نانوسلنیوم به میزان 45 درصد در شرایط تنش کم آبی، افزایش یافت. عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را بین صفات بررسی شده با کلروفیل a و کلروفیل کل (**96%) داشت.

    نتیجه گیری

    نتایج این پژوهش نشان داد که نانوسلنیوم در شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری شاخص های فتوسنتزی و صفات شیمیایی را بهبود می دهد. محلول پاشی نانو سلنیوم به خصوص در غلظت 50 میلی گرم در لیتر از طریق افزایش سنتز کلروفیل و بهبود فتوسنتز اثرات تنش کم آبی را کاهش و با بهبود خصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی موجب افزایش عملکرد دانه در شرایط مساعد و نامساعد محیطی گردید.

    کلید واژگان: آنزیم کاتالاز, تنش کم آبی, فلورسانس کلروفیل, محتوای نسبی آب برگ, نانوذره}
    Mitra Rostamihir, Parisa Sheikhzadeh *, Saeid Khomari, Nasser Zare
    Background and objectives

    Water deficit stress is one of the most common abiotic stresses that reduce the growth and yield of crops such as oilseed rape. The utilization of micronutrients in oilseed crops is one of the most useful and effective approach for improving the grain yield and plant adaptation under drought stress conditions. Accordingly, the aim of this study was to investigate the effect of foliar application of selenium nanoparticles on physiological, biochemical and agronomic characteristics of oilseed rape under the end season drought stress.

    Materials and methods

    To investigate the effect of selenium nanoparticles on on some physiological, biochemical and agricultural characteristics of oilseed rape under the end season drought stress, a split-plot experiment was conducted in a randomized complete block design (RCBD) with three replications at research farm station of University of Mohaghegh Ardabili in 2017-2018. The treatments were irrigation (normal irrigation and omitting irrigation at the flowering stage) as main plots and selenium nanoparticles foliar application ((0 (control), 25 and 50 mg/l) as sub-plots. The cultivar studied was Hayola 401. The measured traits included Chlorophyll a, Chlorophyll b, Total Chlorophyll, Carotenoid, F0, Fm, Fv, Fv/Fm, relative water content, ion leakage, malondialdehyde, Catalase and grain yield. Analysis of variance and comparison of their means using by LSD test were done by the SAS software (version 9).

    Results

    According to the results, drought stress significantly reduced the amount of photosynthetic pigment, relative water content and grain yield while amount malondialdehyde, ion leakage and chlorophyll fluorescence increased under drought stress conditions. Foliar spraying of nanoselenium with a concentration of 50 mg/liter increased catalase enzyme activity (82%), relative leaf water content (29 %), total chlorophyll (64 %) and decreased electrical conductivity of materials leaked from leaves by 23% could reduce the negative effects of drought stress. so that the grain yield increased (45%) by spraying 50 mg/l selenium nanoparticles in under drought stress conditions. The most positive and significantc orrelations were observed between grain yield and chlorophyll a, total chlorophyll (96** %).

    Conclusion

    The results of this study indicated that the using of molybdenum oxide nanoparticles under favorable irrigation conditions and drought stress could improve photosynthetic indices and biochemical traits. Foliar application of selenium nanoparticles, especially at 50 mg/l concentration, reduced the effects of drought stress by increasing the synthesis of chlorophyll and improving the process of photosynthesis and improved physiological and biochemical indices, thus improving the grain yield in favorable and unfavorable environmental conditions.

    Keywords: Catalase Chlorophyll fluorescence, nanoparticles, relative water content, water deficit stress}
  • مریم ابریشمی، جلال جلیلیان*، سعید حیدرزاده

    این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز پرورش و اصلاح نژاد گاومیش شمال غرب کشور در سال زراعی 1400-1399 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل شرایط متفاوت آبیاری در 3 سطح (آبیاری بعد از تخلیه 40 ،60 و 80 درصد آب قابل استفاده) به عنوان عامل اول و کاربرد منابع مختلف کودی در پنج سطح {شیمیایی، زیستی، آلی، نانو و شاهد} به عنوان عامل دوم بودند. پارامترهای پروتیین خام، قابلیت هضم ماده خشک، کربوهیدرات محلول در آب و عملکرد پروتیین تحت منابع مختلف کودی در شرایط متفاوت آبیاری در مقایسه با تیمار شاهد بهبود یافت. با تاخیر در آبیاری ماده خشک، خاکستر علوفه و ارزش نسبی تغذیه ای کاهش یافت در حالی که تنش کم آبی باعث افزایش میزان الیاف نامحلول شوینده های اسیدی و خنثی شد. همچنین بیشترین میزان ماده خشک، خاکستر علوفه و ارزش نسبی تغذیه ای تحت مصرف کود نانو بود. شرایط آبیاری بعد از تخلیه 40 نسبت به 80 درصد آب قابل استفاده، به ترتیب سبب افزایش 24، 14 و 18 درصد وزن خشک برگ، ساقه و عملکرد علوفه شد. بیشترین وزن خشک برگ، ساقه و عملکرد علوفه به ترتیب با 11738، 16764 و 27938 کیلوگرم در هکتار در کود نانو بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کودهای نانو و آلی در مقایسه با سایر منابع کودی در شرایط تنش کم آبی از کارایی بیش تری در بهبود ویژگی های کمی و کیفی سورگوم علوفه ای برخودار بودند.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, سورگوم, قابلیت هضم ماده خشک, عملکرد پروتئین, کود نانو}
    Maryam Abrishami, Jalal Jalilian *, Saeid Heydarzadeh

    This study was conducted as a factorial experiment in a randomized complete block design with three replications in the breeding center of buffalo in the northwest of Iran in 2020-2021 growing season. Experimental treatments included different irrigation conditions at three levels (irrigation after depleting of 40, 60, and 80% of available water) as the first factor and application of different fertilizer sources at five levels (chemical, biological, organic, nano fertilizer, and control) as the second factor. Crude protein, dry matter digestibility, water-soluble carbohydrates, and protein yield were improved under different fertilizer sources and different irrigation conditions compared to the control treatment. With delay in irrigation, dry matter, forage ash and relative feed value decreased, while water stress increased the amount of ADF and NDF. Also, the highest amount of dry matter, ash and the relative feed value were obtained in the nano fertilizer. Irrigation after depleting of 40% caused 24, 14, and 18% increase in dry weight of leaves, stems and forage yield, respectively, compared to 80% of available water. The highest dry weight of leaves, stems, and forage yield were obtained with 11738, 16764, and 27938 kg/ha in nano fertilizer, respectively. In conclusion, the results showed that nano-fertilizers and organic fertilizers were more effective in improving the quantitative and qualitative characteristics of fodder sorghum under water stress conditions compared to other fertilizer sources.

    Keywords: dry matter digestibility, Nano-Fertilizer, protein yield, Sorghum, water deficit stress}
  • رحیم ایرجی، ساسان رضادوست*، فرزاد جلیلی، محسن رشدی، جواد خلیلی محله
    سابقه و هدف
    لوبیا یکی از مهم ترین حبوبات می باشد که در بسیاری از کشورهای درحال توسعه به عنوان یکی از منابع تامین کننده پروتیین انسان است. تنش خشکی نیز از عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک بوده که موجب کاهش عملکرد در گیاهان به ویژه بقولات شده است. کاربرد مواد ضدتعرق ابزاری موثر در راستای تنظیم تعرق با هدف حفظ آب در گیاهان می باشد. هدف از پژوهش حاضر مقایسه آثار مواد ضد تعرق در شرایط قطع آبیاری بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه لوبیا چیتی رقم کوشا بود.
    مواد و روش ها
    تحقیق حاضر به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1398 و 1399 در مزرعه زراعی واقع در شهرستان خوی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در دو سطح؛ آبیاری نرمال (آبیاری طبق عرف محلی) و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه ها در کرت های اصلی و محلول پاشی مواد ضد تعرق در هشت سطح در کرت های فرعی شامل: اسید سالیسیلیک (5/0 درصد)، فنیل مرکوریک استات (100 میکرومولار)، اسید جیبرلیک (150 میکرومولار)، سیتوویت (2 درصد)، کیتوزان (5/0 درصد)، روغن کرچک (6 درصد)، صمغ عربی (5/0 درصد) و آب مقطر (شاهد) بود. صفات اندازه گیری شده در آزمایش شامل ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، درصد پروتیین دانه، محتوای نسبی آب و میزان پرولین بود.
    یافته ها
    نتایج نشان داد که اثر قطع آبیاری بر تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، درصد پروتیین، محتوای نسبی آب و میزان پرولین برگ لوبیا معنی دار بود. مواد ضد تعرق نیز به غیر از تعداد دانه در غلاف بر سایر صفات اثر معنی داری داشت. اثر متقابل قطع آبیاری و مواد ضد تعرق در صفات تعداد دانه در غلاف و درصد پروتیین دانه معنی دار بود. برهم کنش سه گانه سال، قطع آبیاری و مواد ضد تعرق بر تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه معنی دار بدست آمد. در شرایط قطع آبیاری، مواد ضد تعرق عملکرد دانه را افزایش داده و بیشترین عملکرد دانه در تیمار اسید سالیسیلیک حاصل شد که در مقایسه با تیمار شاهد 1/41 درصد افزایشی بود.
    نتیجه گیری
    به نظر می رسد با اعمال یک مرحله محدودیت آبیاری و مصرف مواد ضد تعرق در مناطقی که در انتهای فصل رشد با مشکل کمبود آب مواجه می باشند، این عمل با بهبود برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی از جمله کاهش میزان پرولین و افزایش محتوای رطوبت نسبی برگ و عملکرد زیستی، می تواند به طور موثری، شیب کاهش عملکرد لوبیا چیتی را در شرایط تنش خشکی کاهش دهد. بنابراین در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند، بخصوص به دلیل همزمانی محدودیت منابع آبی و اوج مصرف در سایر محصولات کشاورزی که موجب فشار روانی بر کشاورزان در مقابله با مشکل کم آبی می گردد، با استفاده از مواد ضد تعرق به عنوان ابزار کارآمد و با حذف یک مرحله آبیاری در پایان فصل رشد می توان تا حدودی کاهش خسارت ناشی از کمبود آب را جبران نمود.
    کلید واژگان: اسید سالیسیلیک, تنش کم آبی, عملکرد دانه, محتوی نسبی آب}
    Rahim Eiraji, Sassan Rezadoost *, Farzad Jalili, Mohsen Rushdi, Javad Khalili Mahalla
    Background and objectives
    Beans are one of the most important legumes in many developing countries as one of the sources of human protein. Drought stress is also one of the factors limiting the growth and production of plants in arid and semi-arid regions, which has reduced the yield of plants, especially legumes. The use of antitranspirants is an effective tool in regulating transpiration with the aim of preserving water in the plant. The aim of the present study was to compare the effects of antitranspirants in the condition of irrigation cut off on seed yield and some physiological characteristics of Kosha cultivar pinto beans.
    Materials and methods
    The study was carried out in the form of split plots based on a randomized complete block design with three replications in the two crop years of 2019 and 2020 in agricultural lands located in Khoi city. Experimental treatments include irrigation at two levels; Normal irrigation (irrigation according to local custom) and irrigation cut off at the stage of filling the seeds in the main plots and spraying antitranspirants on eight levels in the sub plots included: salicylic acid (0.5%), phenyl mercuric acetate (100 μM), gibberellic acid (150 μM), cytovit (2%), chitosan (0.5%), castor oil (6%), gum arabic (0.5%) and distilled water (control). The traits measured in the experiment included plant height, number of pods per plant, number of seeds per pod, hundred seed weight, seed yield, biological yield, seed protein percentage, relative water content and proline content.
    Results
    The results showed that the cut off Irrigation had a significant effect on the number of pods per plant, hundred seed weight, seed yield, biological yield, protein percentage, relative water content and proline content of bean leaves. antitranspirants also had a significant effect on all traits except for the number of seeds in pods. The interaction effect of irrigation withholding and antitranspirants was significant in the number of seeds in the pod and the percentage of seed protein. The triple interaction of year, irrigation cut off and antitranspirants on the number of pods per plant and hundred seed weight was significant. In the condition of irrigation cut off, antitranspirants increased the seed yield and the highest seed yield was obtained in the salicylic acid treatment, which increased by 41.1% compared to the control treatment.
    Conclusion
    It seems that by applying a stage of irrigation restriction and consumption of antitranspirants in the areas that faced with the problem of water deficit at the end of the growing season, by improving some morpho-physiological characteristics such as reducing the amount of proline and increasing the relative moisture content of leaves and biological function, it is possible to effectively the slope decreased the yield of pinto beans under drought stress conditions. Therefore, in areas with water deficit, especially due to the simultaneous limitation of water resources, peak consumption in other agricultural products, which causes psychological pressure on to deal with the problem of water deficit, using antitranspirants as an efficient tool and removing a irrigation phase at the end of the growing season can partially compensated for the the reduction of damage caused by water deficit.
    Keywords: Relative water cnntent, Salicylic acid, Seed yield, water deficit stress}
  • جهانفر دانشیان*، مهرزاد احمدی
    به منظور شناسایی لاین های پرمحصول و پایدار سویا برای مناطق کم آب کشور، 14 لاین برتر سویا به همراه دو رقم صبا و کوثر در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 در کرج ارزیابی شدند. در این تحقیق هر دو آزمایش تا زمان استقرار گیاهچه و ظهور مرحله V4-V5 که مصادف با توسعه کامل چهارمین تا پنجمین برگچه بود، مشابه یکدیگر آبیاری شده و پس از آن، در آزمایش های اول و دوم به ترتیب هر هفته و یک هفته در میان آبیاری شدند. در پایان دو سال، پایداری لاین ها، با 16 روش پایداری بررسی و نمودار سه بعدی میانگین عملکرد دانه، رتبه و واریانس رتبه آماره های پایداری بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر لاین و اثرات متقابل سال در تنش ، سال در لاین و سال در تنش در لاین معنی دار بود و لاین های G1، G3 و G2 کمترین مقدار میانگین رتبه ‎آماره های پایداری (Ar) و انحراف معیار رتبه ها (SD) و عملکرد بالاتر از متوسط میانگین و ارقام شاهد منطقه کوثر و صبا داشته و به عنوان لاین های پایدار شناسایی شدند. از این رو این لاین ها می توانند به عنوان یک ژنوتیپ پرمحصول و پایدار برای کشت در مناطق کم آب انتخاب و معرفی شوند.
    کلید واژگان: آماره های پایداری, تنش کم آبی, صفات زراعی, عملکرد, همبستگی}
    Jahanfar Daneshian *, Mehrzad Ahmadi
    To identify soybean with higher grain yield and stability in low water regions of the country, 14 superior soybean lines along with two control lines (Saba, Kowsar) were evaluated in two separate experiments in a randomized complete block design with three replications in two years 2015-16 in Karaj. In this study, both experiments were similarly irrigated until seedling establishment and the emergence of stage V4-V5, which coincided with the full development of the fourth to fifth leaflets. After that, in the first and second experiments, were irrigated every week and every other week, respectively. At the end of two years, the stability of the lines was evaluated by 16 stability methods and a three-dimensional graph of mean grain yield, rank and rank variance of stability statistics were investigated. The results of combined analysis of variance showed that the line effect and the interactions of year by stress, year in line and year by stress in the evaluated line were significant and lines G1, G3, and G2 had the lowest average of sum stability statistics (Ar) and standard deviation of rankings (SD) and had been higher yield than average yield and control regions cultivars of Kowsar and Saba and were identified as stable lines. Therefore, these lines can be selected and introduced as a high yield and sustainable cultivar for cultivation in low water areas.
    Keywords: Agronomic traits, Correlation, stability statistics, water stress, yield}
  • ابراهیم زینوند لرستانی، محمدرضا جهانسوز*، مصطفی اویسی، علی احمدی، سعید صوفی زاده
    استفاده از روش های خاکورزی حفاظتی و محصولات مقاوم به کمآبی میتواند راهکار مناسبی برای کاهش تبعات منفی تغییرات اقلیم باشد. اثر روش های خاکورزی، سطوح تنش آبیاری و نیتروژن بر عملکرد سورگوم علوفهای در آزمایشی به صورت کرتهای دوبار خرد شده با سه تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه مورد بررسی قرار گرفت. کرت اصلی شامل روش های خاکورزی مرسوم و بیخاکورزی، کرت فرعی شامل تنش آبی در سه سطح 30، 60 و 90 درصد نیاز آبی گیاه و کرت فرعی فرعی شامل کود نیتروژن در سه سطح صفر، 50 و 100 درصد میزان مورد نیاز گیاه بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که بیش ترین مقدار عملکرد علوفه خشک (3/12 تن در هکتار) در تیمار خاک ورزی حفاظتی با تنش آبی جزیی به دست آمد. همچنین میزان عملکرد سورگوم در تنش متوسط آبی در خاکورزی حفاظتی برابر با میزان عملکرد در خاکورزی مرسوم با تنش آبی جزیی بود. در شرایط تنش آبی جزیی صفات کیفی فیبر خام، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و خنثی در خاکورزی حفاظتی نسبت به خاکورزی مرسوم دارای مقدار کمتری بودند. علاوه بر این، صفات کیفی ماده خشک قابل هضم و کربوهیدراتهای محلول در آب در تیمار خاکورزی حفاظتی با مصرف 100 درصد کود نیتروژن مورد نیاز گیاه در مقایسه با خاکورزی مرسوم مقدار بیشتری داشتند. بیشترین میزان پروتیین خام در خاکورزی مرسوم با مصرف 100 درصد کود نیتروژن مورد نیاز گیاه به دست آمد. به نظر میرسد با خاکورزی حفاظتی میتوان با میزان آب کمتر نسبت به خاکورزی مرسوم به عملکرد و کیفیتی قابل قبول در گیاه سورگوم دست یافت، اما نیازمند تحقیقات بلندمدت و تکمیلی میباشد.
    کلید واژگان: بی خاکورزی, پروتئین علوفه, تنش کم آبی, خاکورزی, کود نیتروژن.}
    Ebrahim Zeinvand Lorestani, Mohammad Reza Jahansouz *, Mostafa Oveisi, Ali Ahmadi, Saeid Soufizadeh
    Conservative tillage and drought resistant crops can be efficient solution to alleviate climate change impacts. We evaluated tillage effect, water deficit and nitrogen level on sorghum in a split-split plot experiment with three replications. Main plots were conventional tillage and no tillage, sub plots were 30, 60, and 90% of sorghum water requirement, and sub-sub plots were consisted of 0, 50, and 100% of recommended nitrogen. Results showed that the highest forage yield (12263 kg ha-1) was obtained with no till and 100% nitrogen. Also, the yield of sorghum in no till with moderate water stress was equal to the yield in conventional tillage with partial water stress. Under partial water stress, qualitative traits including crude fiber, acid detergent fiber and neutral detergent fiber in no till had lower values than conventional tillage. In addition, qualitative traits including digestible dry matter and water-soluble carbohydrates in no till treatment with 100% nitrogen were higher than conventional tillage. The highest percentage of crude protein in conventional tillage was obtained by using 100% nitrogen. It seems that conservation tillage can achieve acceptable yield and quality in sorghum with less water than conventional tillage, but it requires long-term and additional research.
    Keywords: Conservational tillage, nitrogen fertilizer, no-tillage, Protein forage, water stress}
  • خسرو مفاخری*، مصطفی ولیزاده، سید ابولقاسم محمدی

    بررسی نحوه توارث صفات زراعی، نوع عمل ژن ها و انتخاب روش اصلاحی مناسب در جهت دستیابی به حداکثر پتانسیل ژنوتیپ های اصلاحی از اهمیت بالایی برخوردار است. به منظور برآورد اجزای ژنتیکی صفات مورفولوژیکی مهم با تجزیه میانگین نسل ها به کمک روش مدل مخلوط (Mixed Model)، چهار نسل پایه (F1، F2، BC1 و BC2) حاصل از تلاقی اینبرد لاین های ذرت MO17 (متحمل به خشکی) و B73 (حساس به خشکی) تحت عامل تنش آبی در سه سطح (آبیاری نرمال، تنش ملایم و شدید کم آبی) در شرایط مزرعه در سال های زراعی 1395 و 1396 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد میزان هتروزیس نسبت به میانگین والدین در شرایط آبیاری نرمال برای صفات وزن تک دانه (112 درصد)، در تنش ملایم برای عملکرد دانه (59 درصد) و در تنش شدید برای صفت تعداد روز بین ظهور دانه گرده و رشته های ابریشمی (59 درصد) به دست آمد. متوسط درجه غالبیت در آبیاری نرمال برای صفت وزن 100 دانه، در تنش ملایم برای صفت تعداد بلال در بوته و در تنش شدید برای صفات ارتفاع بوته با گل تاجی و تعداد برگ در بوته مثبت و بزرگ تر از یک به دست آمد. همچنین در سه عامل تنش آبی باتوجه به بیشتر بودن اثرهای غالبیت (اثرهای غالبیت برای عملکرد دانه در آبیاری نرمال 75، تنش ملایم 115 و تنش شدید 63 به دست آمد) و واریانس غالبیت در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه و صفات مهم، تولید واریته های هیبرید برای بهره برداری از این اثرها ضروری است.

    کلید واژگان: تجزیه میانگین نسل ها, تنش کم آبی, ذرت, مدل مخلوط}
    Khosro Mafakheri *, Mostafa Valizadeh, Seyed Abolghasem Mohammadi

    Investigation of inheritance of agronomic traits, type of genes action and selection of appropriate breeding method is of great importance in order to achieve the maximum potential of breeding genotypes. In order to estimate the genetic components of important morphological traits were using generation mean analysis with mixed models in four basic generations (BC1, F2, F1, and BC2) resulting from crossing of maize inbred lines MO17 (drought tolerant) and B73 (drought sensitive), under water deficit stress factor at three levels of including well-watered, intermediate, and severe water deficit stress in field conditions were studied in the growing season in 2016 and 2017. The results of this research showed that the highest heterosis of F1 was observed in the well-watered for one grain weight (112%), in the intermediate stress for grain yield (59%), and in the severe stress for anthesis silking interval (59%). Average degree of dominance in well-watered for 100 grain weight trait, in intermediate stress for number of ears per plant and in severe stress for plant height and number of leaves per plant were positive and greater than one. Also, in three irrigation conditions, due to the greater dominance gene effects (dominance gene effects was obtained for grain yield in plant in well-watered condition 75, intermediate stress 115, and severe stress 63) and variance of dominance gene effects in genetic control of grain yield and important traits, the production of hybrid varieties is essential to exploit these effects.

    Keywords: Generation mean analysis, maize, Mixed model, water deficit stress}
  • شاهین قویدل، خداداد مصطفوی*، علیرضا پورابوقداره
    مقدمه و هدف

    تنش خشکی به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی شناخته شده است. ارزیابی تآثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه و سایر صفات زراعی و فیزیولوژیکی می تواند در شناسایی ارقام متحمل به خشکی مفید باشد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل بر برخی از خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی مجموعه ای از لاین های امیدبخش جو بود.

    مواد و روش ها

    این تحقیق در ایستگاه تحقیقاتی بخش تحقیقات غلات واقع در موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال زراعی 1400-1399 انجام شد. مواد گیاهی شامل 17 لاین امیدبخش جو به همراه یک رقم تجاری (جلگه) بود که در قالب دو آزمایش جداگانه بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط عدم تنش و تنش آخر فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند.

    یافته ها

    نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب داده های آزمایشی نشان داد که از نظر کلیه صفات اندازه گیری شده به جز طول سنبله اصلی و تعداد دانه در سنبله بین شرایط عدم تنش و تنش خشکی اختلاف معنی داری وجود داشت. علاوه بر این تفاوت بین ژنوتیپ های بررسی شده نیز از نظر کلیه صفات به جز فلورسانس حداقل، حداکثر عملکرد فیتوشیمیایی PSII و ظرفیت فتوسنتزی معنی دار بود. اثر متقابل بین شرایط تنش و عدم تنش با لاین های مورد بررسی تنها برای صفات تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، دوره پر شدن دانه، طول سنبله اصلی و شاخص کلروفیل معنی دار بود. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد پنج مولفه نخست 84/80 درصد از کل تغییرات فنوتیپی در شرایط تنش را توجیه کردند. با توجه به زاویه بین بردار صفات اندازه گیری شده مشخص شد صفات تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، طول ریشک، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، محتوای کلروفیل و تعداد دانه در سنبله دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه ارتباط در شرایط تنش خشکی بودند. با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده از این تحقیق مشخص شد ژنوتیپ های G2، G3، G6، G7، G12 و G18 به عنوان برترین لاین های از سایر لاین ها و رقم شاهد متمایز شدند.

    نتیجه گیری

    در بین لاین های مورد بررسی G7 به دلیل داشتن بیشترین عملکرد دانه و برتر بودن از نظر دیگر خصوصیات اندازه گیری شده می تواند به عنوان لاین کاندید برای بررسی های تکمیلی در آزمایش های چند محیطی مورد ارزیابی قرار گیرد تا در صورت دارا بودن سازگاری و پایداری عملکرد به عنوان لاین جدید معرفی شود.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, تجزیه به مولفه های اصلی, جو, ظرفیت فتوسنتزی, عملکرد دانه}
    Shahin Qhavidel, Khodadad Mostafavi*, Alireza Pour-Aboughadareh
    Introduction

    Drought stress is known as one of the main factors limiting agricultural production. Investigation of the effect of drought stress on grain yield and other agronomic and physiological traits can be useful in identifying drought-tolerant cultivars. The aim objective of the present study was to study the effect of terminal drought stress on some of the agronomic and physiological characteristics in a set of promising barley lines.

    Material and methods

    This study was carried out at the Cereal Research Station located in Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran during 2020-2021 cropping seasons. The plant material consisted of 17 promising genotypes of barley along with a commercial cultivar (cv. Jolgeh). All genotypes were investigated in two separate experiments based on a randomized complete block design with three replications under two control and drought stress conditions.

    Results

    The results of combined analysis of variance showed a significant difference between control and drought stress conditions in terms of all measured traits except spike length and the number of seeds per spike. Furthermore, a significant difference was observed among the tested genotypes in terms of all measured traits except initial chlorophyll fluorescence, maximum quantum yield of PSII, and maximum primary yield of photochemistry of PSII. However, the interaction effect between drought stress conditions and genotype was only significant for the number of days to physiological maturity, grain filling period, main spike length, and chlorophyll content.The results of principal component analysis (PCA) revealed that the first five components accounted for 84.80% of the total phenotypic variation, under drought stress condition. Considering the angle among trait-vectors indicated that some of traits such as number of days to anthesis and to physiological maturity, awn length, plant height, leaf area index, chlorophyll content, and number of seeds per spike positively correlated with grain yield in the drought stress condition. In general, our results showed that genotypes G2, G3, G6, G7, G12, and G18 were identified as the best genotypes compared with other tested genotypes.

    Conclusion

    According to results, genotype G7 due to its highest grain yield and ideal agronomic and physiological features can be candidates for further complementary investigations in multi-environmental trials with the aims of realization of a new commercial cultivar.

    Keywords: Barley, Grain yield, Photosynthesis capacity, Principal component analysis, Water deficit stress}
  • جهانفر دانشیان*، مهرزاد احمدی، سید احمد کلانتر احمدی
    سابقه و هدف

    سویا (Glycine max L.) مهم ترین گیاه روغنی در جهان است. عملکرد سویا وتوزیع جغرافیایی آن در کشور می تواند به شدت توسط تنش های غیرزیستی همچون خشکسالی محدود شود.از این رو نیاز دایمی به اصلاح ارقام سویا با عملکرد بالا و پایدار در محیط های مختلف وجود دارد. در این تحقیق به بررسی پایداری و سازگاری لاین های پیشرفته سویا در شرایط تنش کم آبی پرداخته شده است.

    مواد و روش ها

    در این تحقیق 14 لاین برتر سویا که در آزمایشات مقدماتی ارزیابی عملکرد سویا در مناطق مختلف برتر بوده اند به همراه دو رقم صبا و کوثر در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 95 - 1394 در کرج ارزیابی شدند. هر دو آزمایش تا زمان استقرار گیاهچه و ظهور مرحله V4-V5 که مصادف با توسعه کامل چهارمین تا پنجمین برگ سه برگچه ای بود، مشابه یکدیگر آبیاری گردیده و پس از آن، در آزمایش های اول و دوم به ترتیب هر هفته و یک هفته در میان (به ترتیب 55-50 و 120-100 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) آبیاری شدند. در پایان دو سال، پایداری و سازگاری لاین ها، با روش GGE بای پلات، AMMI و میانگین رتبه میانگین عملکرد بررسی شد.

    یافته ها

    نتایج نشان داد اثرات ژنوتیپ، محیط و ژنوتیپ × محیط به ترتیب 20، 68 و 12 درصد از کل مجموع مربعات را توجیه نمودند. همچنین دو مولفه اصلی اول معنی دار بودند و هرکدام به ترتیب 67 و 24 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را به خود اختصاص دادند. بیشترین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش به ترتیب در لاین های G1، G3 وG2 مشاهده شد. همچنین در شرایط تنش خشکی بیشترین عملکرد در لاین های G3 وG2 بدست آمد. لاین G3 با داشتن عملکرد بالاتر از متوسط کل در هر دو شرایط بدون تنش و تنش، به عنوان ژنوتیپ متحمل به خشکی شناخته شد.

    نتیجه گیری

    بر اساس نمودار بای پلات، رتبه بندی میانگین و انحراف معیار رتبه عملکرد دانه لاین ها G3، G1، G2 و G7 کم ترین اثر متقابل را با محیط داشته و به عنوان لاین های پایدار شناسایی شدند. در نمودار بای پلات دو مولفه اصلی اول و آماره ارزش پایداری مدل AMMI با عملکرد، لاین هایG2 ، G6، G3، G1 و G7 به عنوان لاین هایی با پایداری بیشتر شناخته شدند. براساس نمودار چندضلعی GGE، نیز لاین هایG1 ،G6 ، G2، G7، G4 و G5 انتخاب شدند. لاین های G3 و G8 در کرج در شرایط بدون تنش و تنش، سازگاری خصوصی خوبی را نشان دادند. لاین هایG3 ، G1 و G2 با میانگین عملکرد بالاتر از میانگین کل و ارقام شاهد به عنوان لاین های مناسب جهت کشت در مناطق کم آب معرفی می گردند و همچنین می توان از آن ها در برنامه های به نژادی آتی استفاده نمود.

    کلید واژگان: پایداری و سازگاری, تنش کم آبی, عملکرد دانه, لاین پیشرفته سویا}
    Jahanfar Daneshian *, Mehrzad Ahmadi, Seyed Ahmad Kalantar Ahmadi
    Introduction

    Soja (Glycine max L.) is the most important oil crop in the world. Soybean yield and its geographical distribution in the country can be severely limited by abiotic practices such as drought. There is a constant need to improve soybean cultivars with stable yields in different environments. In this study, the stability and adaptability of advanced soybean lines under water stress conditions have been investigated.

    Materials and methods

    In this study, 14 top soybean lines that were superior in preliminary soybean yield evaluation experiments in different regions along with two cultivars, Saba and Kowsar, in two separate experiments. They were evaluated in a randomized complete block design with three replications in the two years of 2015-2016 in Karaj. Both experiments were similarly irrigated until seedling establishment and the emergence of the V4-V5 stage, which coincided with the complete development of the fourth to fifth of three-leaf. After that, the first experiment was irrigated weekly and the second one every other week (50-55 and 100-120 mm evaporation from Class A evaporation pan, respectively). At the end of two years, the stability and adaptability of the lines were evaluated by GGE biplot, AMMI, and the rank of the mean yield.

    Results

    The results showed that the effects of genotype, environment and genotype × environment explained 20, 68, and 12% of the total squares, respectively. Also, the first two main components were significant and each of them accounted for 67 and 24% of the total squares, respectively. The results of this study showed that the highest seed yield in non-stress conditions was observed in G1, G3 and G2 lines, respectively. Also in drought stress conditions, the highest seed yield was obtained from G3 and G2 lines. The G3 line was known as a drought tolerant genotype with higher than total average yield in both non-stress and stress conditions.

    Conclusion

    According to the mean rank and standard deviation of seed yield rank of lines biplot diagram, G3, G1, G2, G7 had the least interaction with the environment and were identified as stable lines. in the first two main components biplot diagram, and the AMMI stability value (ASV) with the lines seed yield biplot diagram, G2, G6, G3, G1, G7 were recognized as more stable lines. Based on the GGE polygon diagram, lines G1, G6, G2, G7, G4, and G5 were also selected. Also, G3, and G8 lines showed good private adaptability with Karaj in stress-non stress conditions. The results showed that line G3, G1, G2 with higher seed yield than the total mean and control cultivars can be introduced as a suitable line for cultivation in low water areas.and they can also be used in future breeding programs.

    Keywords: Dehydration stress, Seed yield, advanced soybean line, Stability, adaptability}
  • احمد افکاری*، داریوش سرهنگ زاده

    به منظور بررسی اثر هیومیک اسید بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و صفات زراعی ارقام کلزا در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان کلیبر در سال زراعی 1398 انجام شد. عامل اصلی شامل آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس A، ارقام کلزا (آر.جی.اس، هایولا 420، تراپر و ساری گل) به عنوان عامل فرعی و پنج سطح (صفر) 100، 200، 300 و 400 میلی گرم در لیتر کاربرد هیومیک اسید به عنوان عامل فرعی- فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثرات ساده تنش خشکی، هیومیک اسید و ارقام بر صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. هم چنین برهم کنش دوگانه (تنش خشکی × هیومیک اسید و تنش خشکی × ارقام) بر شاخص کلروفیل، ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته، عملکرد دانه و عملکرد روغن معنی دار شد. با افزایش تنش خشکی از محتوای رطوبت نسبی (54/20 درصد)، تعداد دانه در غلاف (32/25 درصد)، وزن هزار دانه (58/16 درصد) و درصد روغن (75/6 درصد) کاسته شد؛ درحالی که بر غلظت پرولین (13/35 درصد) افزود. بیش ترین عملکرد روغن و عملکرد دانه به تیمار 60 میلی متر تبخیر و 400 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید و کم ترین میزان عملکرد روغن و عملکرد دانه به تیمار 120 میلی متر تبخیر و عدم استفاده از هیومیک اسید اختصاص یافت. هیومیک اسید سبب افزایش محتوای رطوبت نسبی، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و درصد روغن شد و مقدار پرولین را (31/26 درصد) کاهش داد. در نتیجه، محلول پاشی 400 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید در سطوح مختلف تنش خشکی باعث بهبود ویژگی های فیزیولوژیکی و افزایش مولفه های تولیدی در مقایسه با شاهد (عدم محلول پاشی) شد. در چهار رقم مورد ارزیابی رقم هایولا 420 بیش ترین عملکرد دانه و اجزای عملکرد، را دارا بود. با توجه به نتایج به دست آمده هیومیک اسید موجب کاهش خسارات وارد شده در مواجه با خشکی شد.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, درصد روغن, عملکرد دانه, کلروفیل, محتوای نسبی آب برگ و هیومیک اسید}
    Ahmad Afkari*, Daryuosh Sarhangzadeh

    In order to investigate the effect of humic acid on some of physiological characteristics and agronomic traits of rapeseed (Brassica napus L.) cultivars under drought stress conditions, the present experiment was carried out as Split-split plot design randomized complete blocks design with 4 replications in Kaleybar city in 2019. The main plot, sub plot and Sub-sub plot included irrigation after 60, 90 and 120 mm water evaporation from class A evaporation pan, bean cultivars divided into 4 categories of Hayola 420, Sarigol, Traper and RJS003, and humic acid application on 5 levels (0, 100, 200, 300 and 400 mg.Lit), respectively. The results showed that the simple effects of drought stress, humic acid and cultivars traits measured at a probability level of 1%. The interaction between water stress and humic acid on chlorophyll content, plant height, number of pods per plant, grain yield and oil yield were significant. The effect of dual interaction (drought stress × humic acid and drought stress × cultivars) on chlorophyll index, plant height, number of pods per plant, grain yield and oil yield were significant. With increasing drought stress, the relative moisture content (20.54%), number of grains per pod (25.32%), 1000-grain weight (16.58%) and oil content (6.75%) decreased; While increasing the proline concentration (35.13%). The highest oil yield and grain yield were allocated to 60 mm of evaporation and 400 mg/l of humic acid and the lowest amount of oil and grain yield was assigned to 120 mm of evaporation and no use of humic acid. Humic acid increased the relative moisture content, number of seeds per pod, 1000-seed weight and oil percentage and decreased the amount of proline (26.31%). As a result, spraying 400 mg/l humic acid at different levels of drought stress improved physiological characteristics and increased production components compared to the control (no spraying). In the four cultivars evaluated, Hayola 420 cultivar had the highest grain yield and yield components. According to the results, humic acid reduces damages caused by drought stress.

    Keywords: Chlorophyll, Grain yield, Humic acid, oil percentages, Relative water content, Water stress}
  • جهانفر دانشیان*، فرناز شریعتی، نادیا صفوی فرد، عبدالله حسنی

    توزیع ماده خشک در اندام های رویشی و زایشی و عملکرد دانه 11 هیبرید آفتابگردان در شرایط مختلف رطوبتی در کرج طی سال های 1391 و 1392 ارزیابی شد. به این منظور سه آزمایش جداگانه شامل آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A به ترتیب برای شرایط آبیاری مطلوب، تنش متوسط و شدید در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان دادند که افزایش ارتفاع تاثیر مثبتی بر عملکرد دانه داشت. ارتفاع گیاه در شرایط تنش متوسط 1/10 درصد و در شرایط تنش شدید 2/17 درصد در مقایسه با آبیاری کامل کاهش یافت. نقش وزن ساقه بر عملکرد دانه بیش از وزن طبق بود. در شرایط آبیاری مطلوب گیاهان ساقه های قطورتری تولید کردند و امکان انتقال ماده خشک بیش تری را به دانه ها مهیا کردند. اما در تنش شدید که اندازه طبق ها کاهش یافت، بخش عمده ماده خشک در توسعه طبق به مصرف رسید. بالاترین نسبت وزن دانه به طبق از تنش متوسط به دست آمد. افزایش نسبت تخصیص ماده خشک دانه به طبق در شرایط تنش شدید سبب رشد خطی تعداد و وزن دانه شد. عملکرد دانه در شرایط تنش متوسط و شدید به طور متوسط به میزان 18 و 33 درصد کاهش یافت. هیبرید برزگر با حفظ تعداد دانه و وزن دانه در شرایط تنش از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بود. ارزیابی حساسیت و تحمل به خشکی نشان داد که شاخص های تحمل به خشکی، میانگین حسابی و هندسی عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در سطوح تنش داشت و با توجه به شاخص ها، هیبریدهای برزگر و سانبرو برتر سایر ارقام و هیبریدها بودند.

    کلید واژگان: ارقام آفتابگردان, تنش کم آبی, شاخص های تحمل به خشکی, عملکرد دانه, ماده خشک}
    Jahanfar Daneshian *, Farnaz Shariati, Nadia Safavi Fard, Abdullah Hassani

    Dry matter Partitioning in vegetative and reproductive organs and yield of 11 sunflower hybrids were evaluated in different irrigation program during 2013 and 2013 in Karaj, Iran. Three separate experiments including irrigation after 60, 120 and 180 mm evaporation from evaporation pan, Class A as base of randomized complete block design were sutdied as control, mild and severe stress conditions, respectively. The results showed the plant height was decreased by 10.1% under mild stress and 17.2% under severe stress compared to control. Although, increasing of the height had a positive effect on grain yield, but the stem weight was more effective than head weight on grain yield. In control irrigation, plants produced thicker stems that made to translocate more dry matter to the grain. But under severe stress conditions, the  head diameter decreased, and the most of the dry matters were used in the head development. The highest grain to head weight ratio was obtained from mild stress. In severe stress conditions, the grain to head weight ratio  went up and it caused to rise linear growth of grain number and weight. Grain yield was diminished on average of 18% and 33% under mild and severe stress conditions, respectively. In the stress conditions, Barzegar hybrid had the highest grain yield for maintaining the number and weight of grain in the heads. The evaluation of strees susceptibility and tolerant showed that STI, MP and GMP indices had a positive and significant correlation to yield and, Barzegar and Sunbro hybrids were superior thant Cultivars and hybrids.

    Keywords: Sunflower Cultivars, Water deficit stress, Drought tolerance indices, Grain yield, Dry matter}
  • رضوان کرمی برزآباد*، بابک پیکرستان، ابوالفضل باغبانی آرانی
    مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر قطع آبیاری و مصرف سوپرجاذب استاکوسورب بر ویژگی های مورفولوژیک، کمی و کیفی آفتابگردان رقم پروگرس به صورت اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور میلاجرد، اراک، اجرا گردید. آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله غنچه دهی (45 روز پس از کاشت) و قطع آبیاری از مرحله گلدهی (55 روز پس از کاشت) و مصرف سوپرجاذب به عنوان عامل فرعی در چهار سطح شامل عدم مصرف سوپرجاذب، مصرف 60،30 و 90 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد بالاترین میزان عملکرد روغن و دانه و اجزای عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل و مصرف 90 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب و به ترتیب کمترین میزان این صفات در تیمار قطع آبیاری از مرحله غنچه دهی و عدم مصرف سوپرجاذب (بدست آمد. همچنین بالاترین درصد پوکی دانه در تیمار قطع آبیاری در مرحله غنچه دهی و تیمار بدون مصرف سوپرجاذب مشاهده گردید. با توجه به اهمیت صفت اقتصادی عملکرد روغن در آفتابگردان، به ترتیب تنش قطع آبیاری در مرحله غنچه دهی و گلدهی سبب کاهش (7/20 و 3/8 درصدی) آن گردید که این اثرات منفی تنش کم آبی، با کاربرد سوپرجاذب تعدیل گردید به طوری که مقادیر بالای سوپرجاذب (90 کیلوگرم در هکتار) بیشترین تاثیر را در بهبود صفات مورد بررسی تحت شرایط کم آبی (به ترتیب در مرحله غنچه دهی و گلدهی) به میزان (36/7 و 73/6 درصد) داشتند.
    کلید واژگان: استاکوزورب, تنش کم آبی, عملکرد روغن, غنچه دهی و گلدهی}
    Rezvan Karami Borzabad *, BABAK Peykarestan, Abolfazl Baghbani- Arani
    The present study was carried out in 2017 in the farm Milajard city, in order to investigate the effect of stopping irrigation and using Stacozorb superabsorbent on the morphological, quantitative and qualitative characteristics of Progress sunflower in the form of a split plot experiment based on a randomized complete block design with four replications. Irrigation treatment as the main factor in three levels of full irrigation, stop irrigation from the budding stage (45 days after planting) and stop irrigation from the flowering stage (55 days after planting) and use of super absorbent as a sub factor included four levels of no use of super absorbent, consumption of 30, 60 and 90 kg.ha. The highest yield of oil and grains and components of grain yield were obtained in the treatment of full irrigation and consumption of 90 kg.ha of superabsorbent, and the lowest amount of these traits in the treatment of interruption of irrigation was obtained from the stage of budding and no use of superabsorbent. Considering the importance of the economic characteristic of oil yield in sunflower, the stress of interrupting irrigation in budding and flowering stage caused a decrease, respectively, and these negative effects of water deficit stress were adjusted by using superabsorbent, so that the high amount of superabsorbent (90 kg.ha) had the greatest effect in improving the investigated traits under low irrigation conditions (according to the stress in budding and flowering stage) to the extent of (7.36 and 6.73 percent).
    Keywords: Stakozorb, Water deficit stress, Oil yield, budding, flowering}
  • مهدیه میرزایی مشهود، جواد رضاپور فرد*، محسن برین، هادی علیپور، زهره جبارزاده
    سابقه و هدف

    تنش های محیطی از جمله خشکی از مهم ترین عوامل کاهش عملکرد و رشد و نمو گیاهان محسوب می شوند. استفاده از میکروب های خاک روشی نویدبخش برای افزایش تحمل گیاهان در برابر تنش کم آبی می باشد. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی پتانسیل تحمل به خشکی گونه چمنی فستوکای پابلند (Festuca arundinacea) رقم Tomahawk مایه کوبی شده با قارچ Piriformospora indica در شرایط تنش خشکی انجام شد.

    مواد و روش ها

    پژوهش در سایت تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشگاه ارومیه طی سال های 1400-1399 به صورت طرح فاکتوریل خرد شده در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. که عامل های آزمایش شامل مایه کوبی و عدم مایه کوبی با قارچ (P. indica) indica Priphormospora و تنش خشکی در سه سطح 100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی بودند. پس از اعمال تنش خشکی، در چهار دوره زمانی به فاصله ی 10 روز، نمونه برداری انجام شد. صفات مورد اندازه گیری شامل وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب برگ، میزان کلروفیل a و b، فعالیت آنزیم های کاتلاز و آسکوربات پراکسیداز و عناصر پتاسیم، فسفر و نیتروژن اندام های هوایی و بافت ریشه بودند.

    یافته ها

    میزان وزن تر و خشک اندام هوایی و محتوای نسبی آب برگ با افزایش تنش خشکی کاهش یافتند و کمترین مقدار این صفات در ظرفیت زراعی 40 درصد مشاهده شد. مایه کوبی با قارچ موجب تعدیل اثر تنش خشکی در صفات مذکور شد. تیمار قارچ موجب افزایش 27/20، 21/37، 32/16، 02/13، 1/11 درصد به ترتیب در میزان طول ریشه، کلروفیل a، پتاسیم، فسفر و نیتروژن اندام هوایی شد. همچنین حضور قارچ P. indica با افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز موجب حفظ محتوای کلروفیل a، b، وزن تر و خشک اندام هوایی شده و در نتیجه اثرات تنش خشکی را کاهش داد.

    نتیجه گیری

    چنین استنباط می گردد که مایه زنی میکروبی با قارچ اندوفیت P. indica، با بهبود ویژگی های رشدی و بیوشیمیایی گیاه در افزایش مقاومت به تنش کم آبی در گیاه چمن فستوکای پابلند نقش مهمی ایفا می کند. بنابراین قارچ اندوفیت P.indica می تواند به عنوان یک راهکار موثر سازگار با محیط زیست در شرایط تنش خشکی در گیاه چمن فستوکا (Festuca arundinacea) در شرایط آب و هوایی ارومیه استفاده گردد.

    کلید واژگان: آنزیم های آنتی اکسیدانی, تنش کم آبی, فسفر, مایه زنی میکروبی, نیتروژن}
    Mahdieh Mirzaei Mashhood, Javad Rezapour Fard *, Mohsen Barin, Hadi Alipour, Zohre Jabbarzadeh
    Background and purpose

    Environmental stresses including drought stress are one of the most important factors reducing performance and growth and development of plants. The use of soil microorganisms is a promising technique to increase plant resistance to water stress. This study was carried out in order to evaluate tall fescue (Festuca arundinacea cv. Tomahawk) drought stress tolerance potential under drought stress and inoculation of microbial treatment with root fungus Piriformospora indica.

    Materials and Methods

    The research was performed in the research site of the Department of Horticultural Sciences, Urmia University, during the years 2020-2021 as factorial-split plot in time based on randomized complete block design with three replications that experimental factors included inoculation and non-inoculation with P. indica and drought stress (30, 70 and 100% FC). After exerting drought stress, harvesting (sampling) was performed four times with an interval of 10 days. The measured traits included fresh and dry weight of shoot and root, relative water content, chlorophyll a and b content, activity of catalase and ascorbate peroxidase enzymes, potassium, phosphorus, and nitrogen amount in shoot and root tissue.

    Results

    The shoot fresh, dry weight, and the relative water content decreased with drought stress and the lowest amount was recorded in 40% of field capacity. P. indica inoculation caused the preservation of these traits. P. indica treatment caused an increment of 20.27, 37.21, 16.32, 13.02, 11.1% in root length, chlorophyll a content, amount of shoot potassium, phosphorus, and nitrogen, respectively. P. In addition, P. indica with increasing the activity of antioxidant enzymes including catalase and ascorbate peroxidase causes preservation of the chlorophyll a, b content, and the shoot fresh and dry weight that reduced the effects of drought stress.

    Conclusion

    It is inferred that microbial inoculation with P. indica by improving the growth and biochemical characteristics of plants plays an important role in increasing the resistance to water deficit stress in Festuca arundinacea. Therefore, P. indica can be used as an effective environmentally friendly compatible in drought stress conditions in Festuca arundinacea cv. Tomahawk in the urmia weather conditions.Therefore, P. indica can be used as an effective environmentally friendly compatible in drought stress conditions in Festuca arundinacea cv. Tomahawk in the urmia weather conditions.K e y w o r d s: A n t i o x i d a n t e n z y m e s, W a t e r d e f fi ci t stress, Phosphorus, Microbial inoculation, Nitrogen.

    Keywords: Antioxidant enzymes, Water defficit stress, Phosphorus, Microbial inoculation, Nitrogen}
  • علیرضا دادیان*

    این پژوهش با هدف بررسی کاربرد تلفیقی منابع بیولوژیکی و شیمیایی نیتروژن تحت شرایط محدودیت منابع آبی بر برخی صفات زراعی و نیز عملکرد علوفه تر در سال های زراعی 1395 و 1396 در اراک انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت اسپلیت پلات و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد به طوری که سطوح آبیاری در کرت اصلی و سطوح نیتروکسین و نیتروژن در کرت های فرعی قرار گرفت. عوامل مورد بررسی عبارت بودند از آبیاری در دو سطح آبیاری متداول و محدودیت آبی، نیتروکسین در سه سطح تیمار شاهد، مصرف 0/5 و یک لیتر نیتروکسین به ازاء 30 کیلوگرم بذر مصرفی و نیتروژن در سه سطح شامل تیمار شاهد، مصرف 125 و 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از طریق کود اوره 46 درصد. اثر متقابل آبیاری و نیتروکسین بر کلیه صفات اندازه گیری شده غیر از تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در بلال معنی دار شد و با کاربرد یک لیتر نیتروکسین تحت شرایط آبیاری متداول بیشترین مقدار این صفات نتیجه شد. در شرایط اعمال محدودیت آبیاری، مصرف یک لیتر نیتروکسین در مقایسه با کاربرد 0/5 لیتر آن و نیز تیمار بدون کاربرد نیتروکسین افزایش کمی کلیه ی صفات مورد بررسی را نتیجه داد. اثر متقابل آبیاری و نیتروژن بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز تعداد بلال در گیاه و تعداد کل دانه در گیاه معنی دار بود به نحوی که بیشترین مقدار صفات تاثیر پذیر، از مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن تحت شرایط آبیاری متداول به دست آمد. اثر متقابل نیتروکسین و نیتروژن بر سایر صفات معنی دار شد. بیشترین تعداد بلال در گیاه و عملکرد علوفه تر (با میانگین 86/42 تن در هکتار) در اثر مصرف یک لیتر نیتروکسین توام با 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد ولی در خصوص سایر صفات  بیشترین میانگین آن ها در اثر مصرف یک لیتر نیتروکسین همراه با 125 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید.

    کلید واژگان: ذرت علوفه ای هیبرید ماکسیما, نیتروکسین, نیتروژن, تنش کم آبی}
    A.R Dadiyan *

    This research was conducted with the aim of investigating the combined use of biological and chemical nitrogen sources under the conditions of limited water resources on some agricultural traits and the yield of fodder in the crop years of 2016 and 2017 in Arak. This experiment was done in the form of a      split-split plot and in the form of a basic design of randomized complete blocks in four replications, so that irrigation levels were placed in the main plot and nitroxin and nitrogen levels were placed in the sub-plots. The investigated factors were irrigation at two levels of regular irrigation and water restriction, nitroxin at three levels of the control treatment, consumption of 0.5 and one liter of nitroxin per 30 kg of seeds consumed and nitrogen at three levels including the control treatment, consumption of 125 and 250 kg of nitrogen per hectare through 46% urea fertilizer. The interaction effect of irrigation and nitroxine on all the measured traits except the number of rows in the cob and the number of seeds in the cob was significant, and with the application of one liter of nitroxine under normal irrigation conditions, the highest amount of these traits was obtained. In the conditions of applying irrigation restrictions, the consumption of 1 liter of nitroxin compared to the application of 0.5 liters and also the treatment without the use of nitroxin resulted in a slight increase in all investigated traits. The interaction effect of irrigation and nitrogen was significant on all studied traits except the number of cobs in the plant and the total number of seeds in the plant, so that the highest amount of effective traits was obtained from the consumption of 250 kg of nitrogen under normal irrigation conditions. The interaction effect of nitroxin and nitrogen on other traits was significant. The highest number of cobs per plant and higher fodder yield (with an average of 86.42 tons per hectare) were obtained as a result of the consumption of one liter of nitroxin combined with 250 kg of nitrogen per hectare, but regarding other traits, the highest average results were obtained from the consumption of one liter of nitroxin. along with 125 kg of nitrogen per hectare.

    Keywords: Maxima hybrid, Fodder corn, Nitroxin, nitrogen, Dehydration Stress}
  • مهدی کیخا ژاله، محمود رمرودی*، محمد گلوی، احمد قنبری، حمیدرضا فنایی

    به منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی و کاربرد پتاسیم بر عملکرد و ویژگی های مرفوفیزیولوژیک گلرنگ (گلدشت) تحت شرایط آبیاری با آب شور (6 دسی زیمنس بر متر)، آزمایشی به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان زهک در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. تنش خشکی به عنوان کرت اصلی در سه سطح 45 (شاهد)، 65 و 85 درصد تخلیه مجاز رطوبتی و مصرف پتاسیم به عنوان کرت فرعی در چهار سطح صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش معنی دار ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و بیولوژیک و محتوای نسبی آب برگ شد، اما با کاربرد پتاسیم ویژگی های فوق روند افزایشی معنی داری داشتند. عملکرد دانه در تیمار آبیاری پس از 45 درصد تخلیه رطوبتی (شاهد) نسبت به آبیاری پس از 85 درصد تخلیه رطوبتی 32/42 درصد افزایش داشت. تاثیر برهم کنش تنش خشکی و کود پتاسیم بر تعداد شاخه در بوته، وزن هزاردانه، شاخص کلروفیل برگ (SPAD)، محتوای کربوهیدرات های محلول و درصد روغن دانه معنی دار شد و بیش ترین میزان آن ها از تیمار آبیاری پس از 45 درصد تخلیه رطوبتی با کاربرد 225 کیلوگرم پتاسیم در هکتار حاصل شد.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, درصد روغن, شاخص کلروفیل برگ, عملکرد دانه, کربوهیدرات های محلول}
    Mahdi Kaykhazaleh, Mahmood Ramroudi *, Mohammad Galavi, Ahmad Ghanbari, HamidReza Fanay

    An experiment has been conducted in the form of split plots in a randomized complete block design with three replications at the Agricultural and Natural Resources Research Institute in Zahak to evaluate the effect of drought stress and potassium application on yield and morphophysiological traits of safflower (Goldasht cultivar) under saline irrigation conditions (EC 6 dS.m-1) in 2018-2019. Drought stress irrigation regimes have been tested at three levels (irrigation after 45% (control), 65%, and 85% of admissible moisture depletion) as the main factor, and potassium fertilizer at four levels (0, 75, 150, and 225 kg.ha-1) as the sub factor. According to the findings, drought stress has reduced plant height, number of heads per plant, number of seeds per head, seed and biological yield, and relative water content. The use of potassium, on the other hand, has increased the above traits greatly. Irrigation after 45% moisture depletion increases seed yield by 42.32%, compared to irrigation after 85% moisture depletion. Interaction of drought stress and potassium has had a significant effect on number of branches per plant, 1000-seed weight, leaf chlorophyll index, soluble carbohydrate content, and seed oil percentage, with the highest amount observed after 45% water drainage and application of 225 kg K ha-1.

    Keywords: Leaf chlorophyll index, percentage oil, Seed yield, Soluble carbohydrate, water stress}
  • علیرضا سبحانی*، سید علیرضا رضوی، حسن حمیدی، حمید تجلی

    به منظور بررسی اثرات تنش کم ‏آبی و مقادیر کود پتاسیم بر خصوصیات زراعی سیب‏ زمینی رقم آیولا در شرایط آبیاری بارانی آزمایشی در سال 95-1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (مشهد)، به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. به منظور اعمال تنش کم آبی به عنوان عامل اصلی، در فواصل 0/75، 3/75، 6/75، 9/75 و 12/75 متر از خط لوله آبیاری میزان آب دریافتی اندازه ‏گیری شد و به ترتیب تحت عنوان تیمار بدون تنش، تنش بسیار ملایم، تنش ملایم، تنش شدید و تنش بسیار شدید بررسی گردید. تیمار پتاسیم به موازات خطوط لوله آبیاری در 4 سطح 0، 90، 180 و 270 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه عملکرد غده، درصد غده های ریز، متوسط و درشت، تعداد غده در بوته، متوسط وزن غده، ارتفاع بوته و تعداد ساقه در بوته بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح مختلف تنش کم آبی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود داشت. بین سطوح مختلف تغذیه پتاسیم نیز از نظر کلیه صفات مورد مطالعه به استثنای درصد غده های ریز و متوسط و تعداد ساقه در بوته اختلاف معنی داری مشاهده گردید. با افزایش تنش کم آبی عملکرد غده، تعداد غده در بوته و متوسط وزن غده به طور معنی داری کاهش یافت. به طوری که در سطوح بالای تنش کم ‏آبی (تنش بسیار شدید)، این صفات به ترتیب 92/29، 84/32 و 53/81 درصد نسبت به شاهد (بدون تنش) کاهش یافت. بیشترین عملکرد غده (17/94تن در هکتار)، تعداد غده در بوته (7/94) و متوسط وزن غده (38/73 گرم) با مصرف 270 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم حاصل شد. مقایسه میانگین اثرات متقابل نیز نشان داد که بیشترین عملکرد غده در شرایط بدون تنش با مصرف 270 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم حاصل شد. کمترین عملکرد غده در شرایط تنش کم آبی بسیار شدید و بدون استفاده از اکسید پتاسیم وجود داشت.

    کلید واژگان: تنش کم آبی, سیب زمینی, پتاسیم, عملکرد, آبیاری بارانی}
    A Sobhani *, S.A Rzavi, H Hamidi, H Tajali

    In order to investigate the agronomic characteristics of Potato under water deficit stress conditions using line-source sprinkler irrigation method and potassium fertilizer amounts an experiment was done in Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resource Research Center during 2015-2016 as split plot design based on completely randomized blocks design. Water deficit levels at 0.75m from line-source (control), at 3.75m from line source (very light), at 6.75m from line-source (light), at 9.75m from line-source (severe deficit), at 12.75m from line source (very severe deficit) were considered as main factor and potassium levels included 0, 90, 180, and 270 kg.ha-1 K2O were as subfactor. Studied traits were included, tuber yield, percent of small, medium and big tuber yield, number of tuber per plant, average of tuber weight, plant height and stem number per plant. The results showed that water deficit stress levels had significant effects on total traits and potassium nutrition levels had same effects except percent of small and medium tuber yield and stem number per plant. Higher water deficit levels significantly decreased the tuber yield, tuber number per plant and average of tuber weight that in very severe deficit these traits reduced 92.29, 84.32, and 53.81 percent respectively. The highest tuber yield (17.92 ton.ha-1), tuber number per plant (7.94) and average of tuber weight (38.73 g) resulted in 270 kg.ha-1 K2O. The highest and lowest tuber yields were in control with 270 kg.ha-1 K2O and very severe deficit with 0 kg.ha-1 K2O.

    Keywords: Potassium, Potato, Sprinkler irrigation, Water deficit, Yield}
  • خسرو مفاخری*، مصطفی ولیزاده، سید ابولقاسم محمدی
    مقدمه و هدف

    تنش های محیطی گوناگون، به خصوص تنش خشکی اثرات شدید و عمده ای بر روی رشد و تولید ذرت دارند. خشکی از جمله تنش های فیزیکی است که به علت تنوع زیاد در شرایط بارندگی، به عنوان مهم ترین عامل محدود کننده رشد و تولید گیاهان زراعی در ایران شناخته شده است. به همین منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر روی گیاهان استراتژیک از قبیل ذرت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

    مواد و روش ها

    به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و شاخص های آگروفیزیولوژیکی در برگ های برخی از ژنوتیپ های ذرت، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات براساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط مزرعه ای در مزرعه دانشکده کشاورزی-دانشگاه تبریز اجرا شد. سه تیمار آبیاری (نرمال، تنش ملایم و شدید کم آبی) به عنوان فاکتور اصلی و 11 ژنوتیپ ذرت به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. پس از اعمال تنش های کم آبی، آنالیز الکترفورتیک سه آنزیم سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT) و پراکسیداز (POX) در برگ های ذرت با استفاده از ژل های 8% آکریلامید افقی انجام گرفت و برخی شاخص های آگروفیزیولوژیکی مانند مالون دی آلدیید (MDA)، H2O2، شاخص کلروفیل (SPAD)، محتوی نسبی آب (RWC) برگ و محتوی پروتیین محلول مورد اندازه گیری قرار گرفتند.

    یافته ها

    براساس نتایج بدست آمده، آنزیم CAT در تنش شدید نسبت به آبیاری نرمال با 100 درصد افزایش و محتوای MDA با 120/78 درصد افزایش بیشترین میزان افزایش فعالیت و کلروفیل برگ تحت تنش شدید کم آبی نسبت به آبیاری نرمال با 24/05 درصد بیشترین میزان کاهش را نشان دادند. در حالت کلی با افزایش شدت تنش نسبت به آبیاری نرمال محتوای پروتیین محلول نوسان نشان داد، از طرف دیگر اختلاف بین محتوای پروتیین محلول کل در دو ژنوتیپ SC704 و SC706 با افزایش شدت تنش از نرمال به تنش ملایم و تنش شدید کمترین اختلاف معنی دار را به صورت معکوس نشان دادند.

    نتیجه گیری

    بررسی ژنوتیپ ها با آنزیم های آنتی اکسیدان و شاخص های فیزیولوژیکی نشان داد ژنوتیپ های SC704، SC703،  AR70 و  SC706بالاترین سطح فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و پاسخ متناسب فیزیولوژیکی را به تنش کم آبی نشان دادند و در نتیجه متحمل تر به تنش کم آبی هستند همچنین در تنش ملایم و شدید ژنوتیپ SC260 بیشترین میزان حساسیت به تنش کم آبی را نشان داد. نهایتا ایزوزیم های CAT، POX1، SOD1 و SOD2 و شاخص های H2O2، محتوای پروتیین محلول و کلروفیل برگ را می توان به عنوان ایزوزیم ها و شاخص   های کارآمد معرفی نمود که می توان از این شاخص ها جهت شناسایی ژنوتیپ های مقاوم به تنش کم آبی در برنامه های به نژادی ذرت بهره گرفت.

    کلید واژگان: آنزیم های آنتی اکسیدان, الکتروفورز, تنش کم آبی, ژنوتیپ های ذرت}
    Khosro Mafakheri*, Mostafa Valizadeh, Seyed Abolghasem Mohammadi
    Introduction and Objective

    Various environmental stresses, especially water deficit stress have several and major effects on maize growth and production. Drought is one of the abiotic stresses that due to the great variety of rainfall conditions, it is known from Iran as the most important factor limiting the growth and production of crops. Therefore, the effect of water deficit stress on strategic plants such as maize is of particular importance.

    Material and Methods

    In order to assess the effect of water-deficit stress on the activity of antioxidant enzymes and agro-physiological indices in the leaves in some of maize genotypes, a split-plot field experiment was conducted with three replications based on the Randomized Complete Block design (RCBD) was performed under field condition, it was performed on the farm of the Faculty of Agriculture, University of Tabriz. Three levels of irrigation (well-watered, intermediate and severe water-deficit stress) and 11 maize genotypes were considered as the main and sub-factors, respectively. After treatment, the electrophoretic analysis of three enzymes in maize leaves including superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT) and peroxidase (POX) were carried out on 8% horizontal acrylamide gel and some agro-physiological indices such as malondialdehyde (MDA), H2O2, chlorophyll index (SPAD), relative water content (RWC) and soluble protein content were measured.

    Results

    Based on the our results, CAT enzyme increased by 100% under severe stress compared to well-watered and MDA content with 120.78% increase, the highest increase activity and leaf chlorophyll under severe water deficit stress showed the highest reduction(-24.05%) compared to well-watered condition. In general, the soluble protein content fluctuated with increasing stress intensity compared to well-watered condition, On the other hand, the difference between the total soluble protein content in the two genotypes SC704 and SC706 with increasing intensity of stress from normal to intermediate stress and severe stress showed the least significant difference inversely.

    Conclusion

    Examination of maize genotypes with antioxidant enzymes and physiological indices showed that SC704, SC703, AR70 and SC706 genotypes had the highest level of antioxidant enzyme activity and adequate physiological response to water deficit stress, also they showed higher stress tolerance than water deficit stress. In both stressful conditions, SC260 genotype showed the highest susceptibility under water deficit stress condition. Finally, CAT, POX1, SOD1 and SOD2 isozymes as well as H2O2 indices, soluble protein content and leaf chlorophyll could be introduced as efficient isozymes and indices and can be these indices were used to identify superior genotypes under water deficit stress in maize molecular breeding programs.

    Keywords: Antioxidant enzymes, Electrophoresis, Maize genotypes, Water deficit stress}
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال